MECHANIZM FINANSOWY EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO ORAZ NORWESKI

MECHANIZM FINANSOWY EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO ORAZ NORWESKI MECHANIZM FINANSOWY Komponent II Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój ECORYS Polska Sp. z o.o. w konsorcjum z Kommunalkredit Public Consulting GmbH Komponent III Równe szanse i integracja społeczna ECORYS Polska Sp. z o.o. w konsorcjum z ECOTEC Research & Consulting Ltd. i ECORYS Nederland BV Podręcznik Procedur Funduszu dla Organizacji Pozarządowych - Komponent II Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój i Komponent III Równe szanse i integracja społeczna

Spis treści DEFINICJE... 3 1 INFORMACJE OGÓLNE O MECHANIZMACH FINANSOWYCH I FUNDUSZU DLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH (FOP)... 4 2 CELE I ZAKRES PODMIOTOWY FUNDUSZU DLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH... 4 2.1 Organizacje, które mogą ubiegać się o dofinansowanie w ramach Komponentów II i III... 5 2.2 Zasady partnerstwa... 6 2.3 Podwykonawstwo... 7 2.4 Zasady dotyczące pomocy publicznej... 7 2.5 Stosowanie ustawy Prawo Zamówień Publicznych... 7 2.6 Projekty, które nie mogą uzyskać dofinansowania... 7 3 ZASADY UDZIELANIA DOFINANSOWANIA... 8 3.1 Rodzaje projektów, które będą przedmiotem dofinansowania... 8 3.1.1 Komponent II - Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój... 8 3.1.2 Komponent III - Równe szanse i integracja społeczna... 11 4 SZCZEGÓŁOWE ZASADY DOFINANSOWANIA PROJEKTÓW W RAMACH FOP... 13 4.1 Budżet projektu... 13 4.2 Koszty kwalifikowalne... 14 4.3 Wkład własny... 17 4.3.1 Wkład finansowy... 17 4.3.2 Wkład rzeczowy... 18 5 ZASADY PRZYGOTOWANIA I SKŁADANIA WNIOSKÓW O DOFINANSOWANIE W RAMACH FOP... 19 5.1 Przygotowanie Wniosków... 19 5.2 Składanie Wniosków... 20 5.3 Formularz Wniosku o dofinansowanie oraz załączniki do Wniosku... 21 5.4 Załączniki do umowy o dofinansowanie... 22 6 PROCES OCENY I WYBORU WNIOSKÓW... 22 6.1 Ocena formalna... 23 6.2 Ocena merytoryczna... 25 6.2.1 Procedura oceny...34 7 REALIZACJA PROJEKTU...35 7.1 Zawarcie umowy o dofinansowanie z Beneficjentem... 35 7.2 Informacja i promocja... 36 8 RAPORTOWANIE I PŁATNOŚCI...36 8.1 Wypłata dofinansowania... 36 8.2 Zasady rozliczania dofinansowania... 38 8.3 Raport oraz Wniosek o płatność... 40 8.4 Rozwiązanie umowy... 40 8.5 Projekty nieukończone... 41 9 MONITOROWANIE I AUDYT PROJEKTÓW...41 9.1 Monitorowanie realizacji umów finansowych... 41 9.2 Audyt... 41 9.3 Archiwizacja dokumentów... 42 ZAŁĄCZNIK NR 1 DO PODRĘCZNIKA PROCEDUR FOP WNIOSEK O DOFINANSOWANIE...43 Instrukcja do Wniosku o dofinansowanie... 48 Instrukcja do Wniosku o dofinansowanie... 48 ZAŁĄCZNIK NR 2 DO PODRĘCZNIKA PROCEDUR FOP DEKLARACJA WYSTAWCY WEKSLA IN BLANCO...56 ZAŁĄCZNIK NR 3 DO PODRĘCZNIKA PROCEDUR FOP OŚWIADCZENIE WNIOSKODAWCY O OTRZYMANEJ POMOCY PUBLICZNEJ (POMOCY DE MINIMIS)...57 2 2

Definicje Ilekroć w niniejszym Podręczniku Procedur Funduszu dla Organizacji Pozarządowych Komponent II - Ochrona Środowiska i zrównoważony rozwój i Komponent III - Równe szanse i integracja społeczna jest mowa o: Asesorze należy przez to rozumieć eksperta, który w sposób niezależny i obiektywny dokonuje oceny Wniosków o dofinansowanie; Beneficjencie należy przez to rozumieć Wnioskodawcę, z którym Operator zawarł umowę o dofinansowanie projektu; BMF należy przez to rozumieć Biuro Mechanizmów Finansowych; Dofinansowaniu należy przez to rozumieć pomoc w formie bezzwrotnego wsparcia finansowego przeznaczonego na pokrycie części wydatków kwalifikujących się do objęcia wsparciem z publicznych środków pomocowych pochodzących z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego i publicznych środków krajowych w formie dofinansowania; Podręczniku należy przez to rozumieć Podręcznik Procedur Funduszu dla Organizacji Pozarządowych Komponent II - Ochrona Środowiska i zrównoważony rozwój i Komponent III - Równe szanse i integracja społeczna; Projekcie należy przez to rozumieć przedsięwzięcie realizowane w ramach FOP, będące przedmiotem umowy o dofinansowanie między Beneficjentem a Operatorem; Sponsorze należy przez to rozumieć podmiot, który może zapewnić wkład własny Wnioskodawcy do projektu; Wnioskodawcy należy przez to rozumieć podmiot ubiegający się o dofinansowanie w ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych; Wniosku należy przez to rozumieć Wniosek o dofinansowanie składany w celu uzyskania dofinansowania na realizację Projektu. FOP należy przez to rozumieć Fundusz dla Organizacji Pozarządowych; Komitecie Oceniającym należy przez to rozumieć zespół ekspertów powołanych przez Operatora, którzy zatwierdzają bądź modyfikują oceny projektów dokonane przez asesorów i formułują ostateczną listę rankingową projektów; KPK należy przez to rozumieć Krajowy Punkt Kontaktowy; Mechanizmach Finansowych należy przez to rozumieć Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy; Operatorze należy przez to rozumieć firmę ECORYS Polska Sp. z o.o., na podstawie umowy zawartej z Ministrem Rozwoju Regionalnego, wykonującą zadania Operatora Funduszu dla Organizacji Pozarządowych w ramach Komponentu II - Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój oraz Komponentu III - Równe szanse i integracja społeczna; 3 3

1 Informacje ogólne o Mechanizmach Finansowych i Funduszu dla Organizacji Pozarządowych (FOP) Pierwszego maja 2004 r. nastąpiło rozszerzenie nie tylko Unii Europejskiej, ale również Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Tego dnia dziesięć nowych państw członkowskich podpisało Umowę o EOG, zgodnie z którą Norwegia, Islandia i Liechtenstein (państwa EOG/EFTA) są częścią wewnętrznego rynku UE. Państwa EOG zgodziły się co do potrzeby zwiększenia spójności w obrębie EOG i postanowiły skoncentrować swoje wysiłki na nowych państwach członkowskich, w tym na Polsce, a także na Grecji, Portugalii i Hiszpanii. W tym celu stworzyły Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy (Mechanizmy Finansowe). Oba Mechanizmy, zarządzane przez Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli, mają na celu zmniejszenie dysproporcji społecznych i ekonomicznych na obszarze EOG. Mechanizmy Finansowe mają na celu wzmocnienie związków między państwami EOG a Polską, z obustronną korzyścią dla swoich obywateli. Wzmocniona współpraca między państwami EOG a Polską przyczyni się do stworzenia stabilnej, pokojowej i zamożnej Europy, opartej na zasadach dobrego rządzenia, demokratycznych instytucjach, rządach prawa, poszanowaniu praw człowieka i zrównoważonym rozwoju. Głównym celem utworzonego przez państwa-darczyńców Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego jest realizacja projektów prorozwojowych przyczyniających się do zmniejszania różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Ponadto realizacja tych projektów będzie służyła zacieśnieniu współpracy bilateralnej między Polską a państwami-darczyńcami. Realizowane projekty powinny być zgodne z priorytetami polityki społecznogospodarczej kraju oraz Unii Europejskiej. Podejmowane w ramach Mechanizmów działania powinny ponadto obejmować aspekty horyzontalne, które podnoszą jakość realizowanych projektów, a tym samym zwiększają wpływ na osiągnięcie spójności społeczno-gospodarczej. Do głównych aspektów horyzontalnych zalicza się: 1. Zrównoważony rozwój, integrujący wymiar środowiskowy, ekonomiczny i społeczny. 2. Równość szans kobiet i mężczyzn. 3. Dobre zarządzanie, które określa udział szerokiej grupy partnerów w procesie podejmowania decyzji, a także podejmowanie decyzji zgodnie z prawem oraz przejrzystymi zasadami. Stopień realizacji aspektów horyzontalnych w projekcie będzie wpływał na jego ocenę, a tym samym na szansę uzyskania dofinansowania. 2 Cele i zakres podmiotowy Funduszu dla Organizacji Pozarządowych Organizacje pozarządowe odgrywają istotną rolę w systemie demokratycznym. Są one niezbędne do mobilizowania i angażowania obywateli pragnących odgrywać aktywną i odpowiedzialną rolę dla pożytku publicznego. Organizacje pozarządowe sprawiają, iż zrównoważony rozwój staje się rzeczywistością dla wszystkich. Tworzone przez samych obywateli w celu mobilizowania współobywateli i społeczności, aby zajmować się problemami demokracji, nierówności społecznych i ekonomicznych, ochroną środowiska czy też zrównoważonym rozwojem, stanowią jeden z filarów nowoczesnego społeczeństwa. Zapewnienie korzyści wynikających dla Polaków z rozszerzenia i integracji EOG zależy od wydajności, zasięgu i umiejętności polskiego sektora pozarządowego. Organizacje pozarządowe stanowią bowiem pomost pomiędzy rządzącymi a rządzonymi. Projektują i realizują działania pożytku publicznego uzupełniające i rozbudowujące działania rządowe. Co najważniejsze, organizacje pozarządowe dają pewność, że rozwój 4 4

gospodarczy wpisuje się w ustrój demokratyczny, kwestie społeczne i środowiskowe. Aby zapewnić organizacjom pozarządowym udział w zmniejszaniu nierówności społecznych i ekonomicznych w EOG (w tym przypadku w Polsce), utworzono specjalny Fundusz dla Organizacji Pozarządowych (FOP). Zadaniem FOP jest wspieranie organizacji pozarządowych i innych partnerów społecznych w realizacji projektów w obrębie obszarów priorytetowych Mechanizmów Finansowych. Istnienie FOP nie pozbawia tych organizacji możliwości ubiegania się o inne wsparcie finansowe w ramach Mechanizmów Finansowych. Fundusz dla Organizacji Pozarządowych ma na celu wspieranie rozwoju tych organizacji w ramach następujących Komponentów: I. Demokracja i społeczeństwo obywatelskie, II. Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój, III. Równe szanse i integracja społeczna. W wyniku przeprowadzonego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego postępowania przetargowego na wykonywanie usług Operatora FOP, zostało wybranych dwóch Operatorów. Fundacja Fundusz Współpracy dla Komponentu I, ECORYS Polska Sp. z o.o., w konsorcjum z Kommunalkredit Public Consulting GmbH dla Komponentu II, ECORYS Polska Sp. z o.o., w konsorcjum z Ecotec Research & Consulting Ltd. oraz ECORYS Nederland B.V. dla Komponentu III. WAŻNE Niniejszy dokument zawiera zasady obowiązujące wyłącznie dla Komponentów II i III. 2.1 Organizacje, które mogą ubiegać się o dofinansowanie w ramach Komponentów II i III Wnioskodawcami w ramach FOP mogą być wyłącznie organizacje: mające osobowość prawną, zarejestrowane co najmniej 12 miesięcy przed złożeniem Wniosku, zarejestrowane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, działające na zasadzie non-profit lub non for profit tj. nie dla osiągnięcia zysku lub przeznaczające wygenerowany zysk na cele statutowe. Wnioski o dofinansowanie dla projektów w ramach FOP mogą składać w szczególności: fundacje i stowarzyszenia, organizacje założone przez kościoły i/lub związki wyznaniowe, inne organizacje pozarządowe charakteryzujące się odrębnym statusem prawnym działające dla pożytku publicznego, partnerzy społeczni. Organizacja nie mająca osobowości prawnej lub zarejestrowana krócej niż 12 miesięcy w momencie składania Wniosku, nie może być Wnioskodawcą w ramach FOP. Może jednak uczestniczyć w projekcie jako partner, we współpracy z organizacją pozarządową spełniającą kryteria Wnioskodawcy. 5 5

O dofinansowanie nie mogą ubiegać się partie polityczne, organizacje przez nie założone lub powstałe przy ich wsparciu. 2.2 Zasady partnerstwa Zważywszy na optymalne wykorzystanie możliwości jakie stwarza FOP, szczególne znaczenie dla dofinansowywanych projektów ma tworzenie partnerstw i współpraca między organizacjami pozarządowymi w obrębie różnych sektorów tematycznych i obszarów geograficznych w Polsce, mające na celu zwiększenie zaangażowania społecznego, promowanie najlepszych praktyk oraz transfer wiedzy pomiędzy regionami. Równie istotną kwestią jest współpraca polskich organizacji pozarządowych z organizacjami w państwach EOG mającymi wiedzę i doświadczenie w danej dziedzinie (wymiana najlepszych praktyk, rozwój kontaktów między organizacjami pozarządowymi, wizyty studyjne, wspólne konferencje, spotkania, partnerstwa, konferencje). Warunki, jakie musi spełnić partner uczestniczący w realizacji projektu w ramach FOP: jest organizacją pozarządową lub inną instytucją (mogą to być władze lokalne, instytucje publiczne, firmy prywatne), pochodzi z krajów: Islandii, Liechtensteinu, Norwegii, Austrii, Belgii, Bułgarii, Cypru, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Litwy, Luksemburga, Łotwy, Malty, Niemiec, Polski, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Węgier, Wielkiej Brytanii, Włoch, ma uzasadniony udział w projekcie w kontekście celów projektu i zaangażowania partnera, działalność partnera w projekcie ma charakter non-profit partner projektu nie może czerpać zysków z uczestnictwa w projekcie, partner projektu nie musi mieć osobowości prawnej i być zarejestrowany dłużej niż 12 miesięcy licząc od daty złożenia Wniosku. Zawiązanie partnerstwa nie jest konieczne, aby ubiegać się o dofinansowanie w ramach FOP, jednak zgodnie z celami FOP - do których należy wzmocnienie dwu- i wielostronnych stosunków między Polską a państwami EOG promowane będą projekty oparte na partnerstwie z organizacją zagraniczną pochodzącą z krajów EOG (patrz ocena merytoryczna). Również utworzenie partnerstwa w ramach projektu z organizacją polską będzie pozytywnie wpływało na ocenę projektu. Szczegółowe zasady oceny zostały przestawione w rozdziale 6. W przypadku zawiązania partnerstwa międzynarodowego Wnioskodawcą pomocy może być wyłącznie polska organizacja pozarządowa. Niezależnie od kraju pochodzenia partnera, do Wniosku należy załączyć list intencyjny, deklarujący udział partnera w projekcie. W przypadku przyznania dofinansowania, przed podpisaniem umowy o dofinansowanie, konieczne będzie załączenie umowy partnerskiej definiującej szczegółowo zakres prac i odpowiedzialności partnera w projekcie, jego koszty oraz wkład merytoryczny. List intencyjny (przygotowany w języku polskim lub angielskim) powinien zawierać następujące elementy: miejscowość i data, oznaczenie stron porozumienia z podaniem danych teleadresowych, wskazanie przedmiotu partnerstwa (tytuł projektu), jasne określenie zasad współpracy oraz obszarów działania, jasne i spójne określenie obowiązków między partnerami w związku z realizacją i zarządzaniem projektem, w tym zarządzaniem finansowym, oraz przepływ środków finansowych pomiędzy partnerami, informację o zamiarze zawarcia umowy o partnerstwie w razie otrzymania dofinansowania, podpisy osób uprawnionych do reprezentowania partnerów. 6 6

2.3 Podwykonawstwo Jeżeli w celu właściwego zrealizowania działań projektowych konieczne jest zaangażowanie podwykonawcy, należy w jasny, nie budzący wątpliwości sposób uzasadnić tę potrzebę oraz wyjaśnić, dlaczego Wnioskodawca nie jest w stanie wykonać tych działań we własnym zakresie. Zlecanie na zewnątrz prac, które należą do zadań statutowych Wnioskodawcy, będzie wpływało na otrzymanie mniejszej liczby punktów w ocenie merytorycznej projektu. W przypadku wszystkich umów o podwykonawstwo, podwykonawcy są obowiązani dostarczyć organom audytu i kontroli wszelkich niezbędnych informacji dotyczących działań w ramach podwykonawstwa. 2.4 Zasady dotyczące pomocy publicznej Wszyscy Wnioskodawcy bez względu na formę prawną zobligowani są do przedłożenia oświadczenia o pomocy de minimis otrzymanej w okresie ostatnich 3 lat przed dniem złożenia Wniosku o dofinansowanie (Załącznik nr 3 do niniejszego Podręcznika). Oświadczenia te przedkładają także Wnioskodawcy, którzy tej pomocy nie otrzymali. Pojęcie "przedsiębiorcy" w prawie wspólnotowym jest szeroko interpretowane przez sądy europejskie i obejmuje swym zasięgiem wszystkie kategorie podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, niezależnie od formy prawnej tych podmiotów i źródeł ich finansowania. Nie ma znaczenia fakt, że są to podmioty nie nastawione na zysk (organizacje non-profit) lub że są to podmioty sektora publicznego. Jeżeli prowadzą one działalność gospodarczą udzielane wsparcie powinno być zbadane pod kątem czterech przesłanek pomocy publicznej, tj.: 1. udzielane jest ono przez Państwo lub ze środków państwowych, 2. przedsiębiorca uzyskuje przysporzenie na warunkach korzystniejszych od oferowanych na rynku, 3. ma charakter selektywny (uprzywilejowuje określonego lub określonych przedsiębiorców albo produkcję określonych towarów), 4. grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między krajami członkowskimi UE. Informujemy, że wsparcie dla podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą spełniające jednocześnie wszystkie cztery przesłanki uznane jest za pomoc publiczną i może być udzielone na zasadzie pomocy de minimis pod warunkiem, że łącznie z inną pomocą de minimis otrzymaną w ciągu kolejnych trzech lat z różnych źródeł i w różnych formach, nie przekroczy kwoty 200.000 euro brutto, z uwzględnieniem art. 63 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz.U. Nr 123, poz. 1291 ze zm.). 2.5 Stosowanie ustawy Prawo Zamówień Publicznych Beneficjenci FOP są zwolnieni ze stosowania procedury zamówień publicznych w odniesieniu do zadań realizowanych w ramach projektów finansowanych ze Środków Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Mechanizmu Finansowego Obszaru Gospodarczego, chyba, że beneficjenci są zobowiązani ustawowo do stosowanie ustawy Prawo Zamówień Publicznych. 2.6 Projekty, które nie mogą uzyskać dofinansowania Dofinansowaniu w ramach FOP nie mogą podlegać: działania polegające na doraźnej pomocy (w tym na bezpośredniej pomocy socjalno bytowej), projekty już trwające lub zakończone, działania o charakterze komercyjnym (realizowane dla osiągnięcia zysku), działania o charakterze politycznym (związane z działalnością partii politycznych i organizacji je wspierających), 7 7

działania o charakterze religijnym (związane ze sprawowaniem kultu religijnego oraz posługi kapłańskiej), działania związane z przygotowaniem i finansowaniem akcji protestacyjnych lub innych form protestu. 3 Zasady udzielania dofinansowania 3.1 Rodzaje projektów, które będą przedmiotem dofinansowania Podstawowym zadaniem FOP jest wspieranie rozwoju instytucjonalnego oraz wzmocnienie wydajności, zasięgu i umiejętności polskich organizacji pozarządowych, aby projektowały i realizowały one działania pożytku publicznego uzupełniające i rozbudowujące działania administracji państwa. Dlatego też projekty składane do FOP powinny przede wszystkim być skierowane na realizację tych właśnie zadań. Z tego powodu przedmiotem dofinansowania będą głównie projekty miękkie /nieinwestycyjne skierowane na zwiększanie różnorodności działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe, propagowanie dobrych praktyk, podnoszenie jakości i skuteczności prowadzonych przez nie działań. Dofinansowanie Komponentów twardych /inwestycyjnych jest dopuszczalne wyłącznie wtedy, gdy jest to konieczne i uzasadnione dla właściwego przeprowadzenia podstawowego projektu miękkiego /nieinwestycyjnego. Projekty muszą realizować zarówno założenia FOP, jak i cel Komponentu, do którego są składane. Powinny dotyczyć przynajmniej jednego obszaru tematycznego spośród wskazanych poniżej. Czas trwania projektów - nie został określony minimalny ani maksymalny czas trwania projektów, jednak muszą one być zrealizowane (zakończone) do końca grudnia 2010 r. 3.1.1 Komponent II - Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój Cel ogólny W związku z członkowstwem w UE organizacje pozarządowe w Polsce stoją wobec niemałych wyzwań w obszarze polityki ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Mają one do swej dyspozycji środki regulacyjne i prawne niezbędne, by wesprzeć działania zmierzające do ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, promowania różnorodności środowiska naturalnego i nienaruszalności ekosystemu w Polsce. Zaangażowanie społeczne oraz zwiększenie świadomości i wiedzy na poziomie regionalnym i lokalnym dotyczące powyższych zagadnień będzie miało decydujący wpływ na wykorzystanie funduszy EOG. Komponent II - Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój ma na celu zwrócenie społeczeństwu uwagi na potrzebę zachowania zrównoważonego środowiska, a także tworzenia możliwości działania i zaangażowania społecznego na poziomie lokalnym i regionalnym, na terenach zurbanizowanych i rolniczych. Ma on także promować partnerstwo między organizacjami pozarządowymi działającymi w sektorze ochrony środowiska a władzami lokalnymi i regionalnymi odpowiedzialnymi za wdrażanie unijnych i państwowych regulacji dotyczących ochrony środowiska. W ramach tego Komponentu będą wspierane projekty, które realizują następujące cele: zwrócenie społeczeństwu uwagi na potrzebę zachowania zrównoważonego środowiska na poziomie lokalnym i regionalnym, na terenach zurbanizowanych i rolniczych, tworzenie możliwości działania i zaangażowania obywatelskiego, promocja partnerstwa między organizacjami pozarządowymi działającymi w sektorze ochrony środowiska a władzami lokalnymi i regionalnymi odpowiedzialnymi za wdrażanie unijnych i państwowych regulacji dotyczących ochrony środowiska oraz inne o zbliżonym charakterze. Wyżej wymienione cele będą realizowane przez wdrażanie projektów dotyczących następujących obszarów tematycznych: A. Działania edukacyjne i informacyjne na rzecz ochrony środowiska. 8 8

B. Ochrona dziedzictwa naturalnego. C. Wdrażanie przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska. D. Działania na rzecz partnerstwa dla efektywności ekologicznej. E. Działania na rzecz poprawy świadomości społecznej. F. Finansowe i instytucjonalne aspekty zrównoważonego rozwoju. G. Proekologiczna restrukturyzacja rynku turystycznego. A. W ramach obszaru tematycznego Działania edukacyjne i informacyjne na rzecz ochrony środowiska wspierane następujące pola działalności: promowanie zdrowego stylu życia, propagowanie konsumpcji przyjaznej środowisku, tworzenie miejsc pracy na rzecz ochrony środowiska zielone miejsca pracy, preferowanie przy zakupach przez administrację rządową i samorządową wyrobów i usług, które mniej obciążają środowisko ( zielone zamówienia ), używanie przyjaznych dla środowiska środków transportu, zmniejszanie ruchu drogowego w miastach, biznes przyjazny środowisku, promowanie ekorozwoju i ochrony klimatu, przenoszenie i adaptacja do warunków polskich doświadczeń dotyczących ekorozwoju z państw wysoko rozwiniętych, ograniczanie zużycia wody i energii, wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, zapobieganie produkcji odpadów i recykling odpadów. B. W ramach obszaru tematycznego Ochrona dziedzictwa naturalnego wspierane będą następujące pola działalności: ułatwianie dialogu między wszystkimi zainteresowanymi podmiotami na temat ochrony środowiska i kwestii zrównoważonego rozwoju, promowanie metod rozwiązywania konfliktów, budowanie poparcia społecznego dla ochrony wartości naturalnych, promowanie ekonomicznego znaczenia parków narodowych i terenów chronionych, ochrona dzikich zwierząt i zasobów naturalnych, ochrona ptaków, tworzenie rezerwatów przyrody, zarządzanie gruntami, rewitalizacja historycznych ogrodów i parków. C. W ramach obszaru tematycznego Wdrażanie przepisów prawnych z zakresu ochrony środowiska wspierane będą następujące pola działalności: projekty związane z zaangażowaniem organizacji pozarządowych w kreowanie i ułatwianie wdrażania ustawodawstwa z zakresu ochrony środowiska oraz monitorowanie realizacji obowiązujących przepisów (np. dyrektyw UE i innych międzynarodowych zobowiązań), wypracowywanie zasad i procedur zapobiegających eko korupcji, wypracowywanie zaleceń w zakresie rozszerzenia możliwości prawnych, finansowych i instytucjonalnych służących wsparciu rozwoju społecznych form ochrony przyrody. D. W ramach obszaru tematycznego Działania na rzecz partnerstwa dla efektywności ekologicznej wspierane będą następujące pola działalności: budowanie współpracy między różnymi partnerami społecznymi na rzecz wsparcia efektywnych rozwiązań proekologicznych, 9 9

budowanie pomostów między ochroną środowiska a gospodarką i społeczeństwem, prace diagnostyczne, oceniające stopień wprowadzania zasad zrównoważonego rozwoju na potrzeby instytucji lokalnych i regionalnych, tworzenie lokalnych programów działania na rzecz ekorozwoju, udział społeczny w procesach decyzyjnych związanych z ekorozwojem i ochroną klimatu, opracowanie lokalnych programów ochrony środowiska z udziałem mieszkańców, promowanie współdziałania różnego typu organizacji pozarządowych i administracji publicznej w realizacji ekorozwoju, społeczne formy ochrony przyrody. E. W ramach obszaru tematycznego Działania na rzecz poprawy świadomości społecznej wspierane będą następujące pola działalności: promocja ekorozwoju tworzenie systemu upowszechniania wydawnictw ekologicznych, upowszechnianie koncepcji odmaterializowania produkcji i konsumpcji, pomoc dla pozarządowych organizacji ekologicznych w wyszukiwaniu oraz rozpowszechnianiu informacji dotyczących problematyki ochrony środowiska. F. W ramach obszaru tematycznego Finansowe i instytucjonalne aspekty zrównoważonego rozwoju wspierane będą następujące pola działalności: działania na rzecz proekologicznej reformy budżetu (np. poprzez promowanie zwiększania opodatkowania zużycia zasobów naturalnych i odprowadzania zanieczyszczeń do środowiska), wzmacnianie instytucji działających na rzecz ekorozwoju, tworzenie warunków do współpracy w zakresie ograniczania emisji zanieczyszczeń promowanie najlepszych rozwiązań na poziomie lokalnym, propozycje nowych rozwiązań instytucjonalnych umożliwiających organizacjom społecznym i osobom prywatnym działania na rzecz ochrony przyrody, promowanie informacji na temat etycznych funduszy ekologicznych funkcjonujących w Unii Europejskiej (zasad działalności i stosowanych przez nie kryteriów), wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich w zgodzie z zasadami ekorozwoju. G. W ramach obszaru tematycznego Proekologiczna restrukturyzacja rynku turystycznego w Polsce wspierane będą następujące pola działalności: szkolenia i seminaria prowadzone w branży turystycznej, których odbiorcami mogą być organizatorzy agroturystyki, samorządy regionów rekreacyjnych i organizacje ekologiczne zainteresowane racjonalnym użytkowaniem zasobów przyrody przez turystykę rozwojem turystyki zrównoważonej, działania na rzecz przyspieszenia ekologizacji usług turystycznych, wspieranie turystyki ekologicznej, rozpowszechnianie najlepszych doświadczeń z działań organizacji turystycznych i ich klientów, wdrażanie do gospodarki turystycznej zasad ekorozwoju przez kreowanie nowych zawodów, zmiany struktur zatrudnienia i rozwój form działalności przyjaznych środowisku. Przykłady działań, jakie mogą być dofinansowywane w ramach tego Komponentu (nie stanowią zamkniętej listy działań możliwych do dofinansowania): - spotkania robocze, - konferencje, 10 10

- szkolenia, - opracowania, publikacje, analizy, - spotkania konsultacyjne, - działania promocyjne (np. druk materiałów informacyjnych, ulotek, zaproszeń, koszty utrzymania i utworzenia strony internetowej itd). 3.1.2 Komponent III - Równe szanse i integracja społeczna Cel ogólny Organizacje pozarządowe odgrywają ważną rolę w rozwiązaniu problemów społecznych oraz wzmacnianiu pozycji i reintegracji grup zagrożonych wykluczeniem społecznym. Ich działania są szczególnie cenne, ponieważ pozwalają obywatelom na rozwiązywanie trudnych kwestii, z którymi stykają się oni sami i ich otoczenie. Wzmocnienie pozycji lokalnych instytucji zapewnia wielostronny i zrównoważony rozwój lokalnych społeczności. Komponent III - Równe szanse i integracja społeczna, ma na celu rozwiązywanie problemów społeczności lokalnej i regionalnej. Jednym z głównych zadań jest tu popieranie inicjatyw zwiększających udział społeczny i tworzenie równych szans dla najsłabszych lub dyskryminowanych grup społecznych oraz pomaganie organizacjom pozarządowym w podejmowaniu działań w obszarach, w których rola lub możliwości państwa są ograniczone. Inne zadania zakładają wspieranie inicjatyw kulturowych, jak również promowanie rozwoju lokalnego i regionalnego oraz wymianę doświadczeń w rozwiązywaniu lokalnych problemów. Komponent III - Równe szanse i integracja społeczna ma na celu wsparcie organizacji pozarządowych w działaniach na rzecz poprawy sytuacji grup zagrożonych wykluczeniem społecznym i ich ponownej integracji z resztą społeczeństwa. Wspierane będą projekty, które w obszarze tym realizują następujące cele: rozwiązywanie problemów społeczności lokalnych, wspieranie inicjatyw zwiększających udział społeczny grup marginalizowanych i mniej uprzywilejowanych, tworzenie równych szans dla najsłabszych lub dyskryminowanych grup społecznych, wsparcie dla organizacji pozarządowych działających w obszarach, w których państwo odgrywa niewielką rolę, wspieranie inicjatyw kulturowych, promocja rozwoju lokalnego i regionalnego, wymiana doświadczeń w rozwiązywaniu lokalnych problemów. Wyżej wymienione cele będą realizowane przez wdrażanie projektów dotyczących następujących obszarów tematycznych: A. Pomoc i wzmocnienie pozycji osób pokrzywdzonych i dyskryminowanych. B. Wsparcie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego. C. Łączenie ochrony dziedzictwa kulturowego z rozwojem lokalnych społeczności. D. Aktywizacja zawodowa grup wykluczonych społecznie. E. Działania na rzecz poprawy świadomości społecznej. A. W ramach obszaru tematycznego Pomoc i wzmocnienie pozycji osób pokrzywdzonych i dyskryminowanych wspierane będą następujące pola działalności: wspieranie inicjatyw przedsiębiorczości społecznej, poprawa usług i działań mających na celu integrację społeczną, wzmacnianie pozycji i integracja grup pozbawionych przywilejów (np. osób niepełnosprawnych, starszych, bezdomnych), profilaktyka i promocja zdrowia, budowa i poprawa infrastruktury służącej osobom niepełnosprawnym, programy edukacyjne i informacyjne, zwłaszcza z zakresu opieki nad dzieckiem i macierzyństwa, 11 11

pomoc zaniedbanym, porzuconym i niepełnosprawnym dzieciom (np. promowanie rodzinnych domów dziecka i rodzin zastępczych, przedszkoli, integracji dzieci niepełnosprawnych z ich rówieśnikami, wsparcie dla organizacji pozarządowych działających na rzecz dzieci niepełnosprawnych i ich rodzin), programy terapeutyczne i profilaktyczne dla młodzieży z biednych dzielnic i ze środowisk patologicznych, organizowanie czasu wolnego dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych i ubogich, wspieranie równego dostępu do edukacji dla grup dyskryminowanych, profesjonalizacja usług świadczonych przez organizacje pozarządowe (inwestowanie w infrastrukturę, ustanowienie i wdrażanie standardów usług, tworzenie sieci) tylko jako temat dodatkowy projektu, audyty społeczne, prowadzenie punktów konsultacyjno-doradczych dla osób niepełnosprawnych, bezdomnych, z problemem alkoholowym, wsparcie inicjatyw społecznych służących wyrównywaniu szans edukacyjnych młodzieży z terenów wiejskich, działania na rzeczy wyrównywania szans kobiet na rynku pracy; terapia uzależnień, programy rehabilitacyjne dla niepełnosprawnych, programy ułatwiające dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej zdobywanie wiedzy i umiejętności oraz udział w działaniach kulturalnych i artystycznych. B. W ramach obszaru tematycznego Wsparcie zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego wspierane będą następujące pola działalności: partnerstwo między aktorami działającymi na poziomie lokalnym i regionalnym w celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju społecznego (np. między samorządami, środowiskiem biznesu, stowarzyszeniami pracodawców i organizacjami pozarządowymi), rozbudowywanie mechanizmów łączących elementy integracji społecznej, edukacji i rozwoju gospodarczego, które pomagają w rozwoju społeczności lokalnych i zwalczaniu bezrobocia, wspieranie zbiorowej odpowiedzialności społecznej na poziomie lokalnym, programy edukacyjne dla całych społeczności, promowanie najlepszych praktyk, pomoc w organizowaniu grup wsparcia i samopomocy, doradztwo i poradnictwo zawodowe, rozwój standardów jakości usług prowadzących do integracji z rynkiem pracy świadczonych przez instytucje pomocy społecznej, transfer wiedzy pomiędzy regionami. C. W ramach obszaru tematycznego Łączenie ochrony dziedzictwa kulturowego z rozwojem lokalnych społeczności wspierane mogą być następujące pola działalności: renowacja, modernizacja i adaptacja obiektów historycznych wraz z ich otoczeniem dla celów kulturalnych i społecznych (np. centra kulturalne, muzea, galerie, młodzieżowe domy kultury, strefy rekreacji i edukacji dla dzieci i młodzieży), zachowanie i promowanie lokalnego dziedzictwa kulturowego oraz atrakcji turystycznych związanych z regionalnymi tradycjami, ochrona i zachowanie miejsc pamięci i martyrologii, zbliżenie międzykulturowe grup dyskryminowanych. D. W ramach obszaru tematycznego Aktywizacja zawodowa grup wykluczonych społecznie wspierane mogą być następujące pola działalności: warsztaty i kursy z zakresu aktywizacji zawodowej, warsztaty aktywizacji społeczno-zawodowej dla niepełnosprawnych, 12 12

dostosowanie warunków pracy w zakładach produkcyjnych do potrzeb osób niepełnosprawnych, szkolenia zawodowe przygotowujące do wykonywania zawodu i podnoszące kwalifikacje zawodowe, w tym również nauka języków obcych (oraz języka polskiego dla uchodźców), kursy korzystania z nowych technologii itp., tworzenie Centrów Integracji Społecznej przeznaczonych dla osób zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym, kampanie promujące oraz inne działania wspierające wolontariat w zakresie integracji z rynkiem pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. E. W ramach obszaru tematycznego Działania na rzecz poprawy świadomości społecznej wspierane mogą być następujące pola działalności: działania na rzecz zwiększania zatrudnienia osób niepełnosprawnych, wzrost akceptacji społecznej dla uchodźców. 4 Szczegółowe zasady dofinansowania projektów w ramach FOP 4.1 Budżet projektu Podstawowe informacje na temat wielkości dofinansowania w ramach FOP. Maksymalna wartość dofinansowania wynosi 90% kosztów kwalifikowalnych projektu. Minimalna wartość dofinansowania na jeden projekt, o jakie można się ubiegać wynosi 5 000 euro. Maksymalna wartość dofinansowania na jeden projekt, o jakie można się ubiegać wynosi 250 000 euro. Kurs euro, po którym należy ustalić w złotówkach wartość powyższych limitów, będzie podany na stronie internetowej FOP (www.funduszngo.pl). Będzie to kurs kupna Narodowego Banku Polskiego z dnia ogłoszenia konkursu. Budżet projektu, raportowanie i rozliczanie będą prowadzone w polskich złotych. Sposób finansowania: Pierwsza płatność obejmuje zaliczkę stanowiącą 40% przyznanego dofinansowania, jednak nie więcej niż równowartość w złotych kwoty 50 000 euro. Kolejne płatności dokonywane będą na podstawie faktycznie poniesionych kosztów w danym okresie sprawozdawczym, na podstawie przedkładanych raportów kwartalnych oraz Wniosków o płatność. Wysokość kolejnych transz uzależniona jest od wykorzystania przekazanej zaliczki i stanowi różnicę między faktycznie poniesionymi kosztami w danym okresie sprawozdawczym a wysokością zaliczki. Płatność końcowa zostanie przekazana po zaakceptowaniu raportu końcowego z realizacji projektu. Wysokość tej płatności uzależniona jest od faktycznie poniesionych kosztów na realizację projektu, jednak nie może być niższa niż 10% planowanej kwoty dofinansowania. WAŻNE W przypadku ubiegania się o dofinansowanie o wartości przekraczającej 40 000 euro, wraz z podpisaniem umowy o dofinansowanie, Wnioskodawca musi wnieść zabezpieczenie otrzymanej zaliczki w formie weksla in blanco wraz z deklaracją wekslową, której wzór stanowi Załącznik nr 2 do niniejszego Podręcznika. 13 13

Zasady ogólne dotyczące finansowania projektów: Projekt może być współfinansowany z różnych źródeł; dotyczy to również wkładu finansowego, który musi być zapewniony przez Wnioskodawcę, partnera lub sponsora. Niedopuszczalne jest ubiegane się o dofinansowanie wydatków, które zostały dofinansowane z innych źródeł (podwójne dofinansowanie). We Wniosku powinny być precyzyjnie wskazane posiadane zasoby finansowe umożliwiające realizację projektu. Uzasadnienie wydatków zgodnych z założeniami programu powinno wynikać jednoznacznie z dokumentów złożonych przez Wnioskodawcę. Nakłady na realizację projektu powinny być adekwatne do oczekiwanych rezultatów. We Wniosku powinny być umieszczone wyłącznie wydatki niezbędne do prawidłowej realizacji celów projektu. Dofinansowaniem w ramach FOP objęte będą wyłącznie koszty kwalifikowalne wskazane w niniejszym Podręczniku. Dofinansowaniu podlegają wyłącznie koszty poniesione od dnia podjęcia decyzji o przyznaniu Wnioskodawcy dofinansowania. WAŻNE Działania projektowe nie mogą generować zysku w trakcie realizacji projektu. Zabronione jest pobieranie wpłat i opłat od adresatów projektu (np. jeżeli w ramach projektu przeprowadzane są szkolenia uczestnicy tych szkoleń nie mogą ponosić opłat za uczestnictwo. Jeżeli w ramach projektu planuje się stworzenie parku przyrodniczego, wstęp do niego nie może być odpłatny, itp.) 4.2 Koszty kwalifikowalne Koszty będą uznane za kwalifikowalne tylko wtedy, gdy: są bezpośrednio związane z realizowanym projektem i są niezbędne dla jego przygotowania lub realizacji, są uwzględnione w budżecie projektu, są racjonalnie skalkulowane na podstawie cen rynkowych, odzwierciedlają koszty rzeczywiste a także są skalkulowane proporcjonalnie dla przedsięwzięcia objętego finansowaniem (np. kosztem kwalifikowalnym może być jedynie część wynagrodzenia księgowego, jeżeli wykonuje on w ramach godzin pracy również inne zadania, nie związane z obsługą projektu), zostały poniesione przez Beneficjenta (tylko koszty faktycznie poniesione przez Beneficjenta są kosztami kwalifikowalnymi), zostały poniesione w okresie uprawnionym/kwalifikowalnym, są poparte właściwymi dowodami księgowymi oraz są prawidłowo odzwierciedlone w ewidencji księgowej Beneficjenta (wszystkie wydatki, łącznie z wydatkami partnerów krajowych i/lub zagranicznych, muszą być możliwe do weryfikacji i zaewidencjonowane w systemie księgowym Beneficjenta). Beneficjent jest zobowiązany do prowadzenia wyodrębnionej dokumentacji finansowo-księgowej środków finansowych otrzymanych na realizację zadania zgodnie z ustawą 14 14

o rachunkowości, w sposób umożliwiający identyfikację poszczególnych operacji księgowych. W ramach Funduszu dla Organizacji Pozarządowych mogą być finansowane opisane poniżej kategorie kosztów: Koszty usług przygotowawczych i doradczych, w tym między innymi: koszty ekspertyz, dokumentacji technicznej, np. koszty przygotowania projektów budowlanych, badań geologicznych, koszty związane z przygotowaniem studium wykonalności, raportu oddziaływania na środowisko, jeżeli stanowią zakres realizowanego projektu. Koszty sprzętu/wyposażenia oraz oprogramowania i licencji niezbędnych do realizacji projektu, w tym między innymi koszty: zakupu/wynajmu/dzierżawy sprzętu i aparatury, zakupu/wynajmu/dzierżawy wyposażenia, zakupu oprogramowania i licencji, zakupu praw autorskich i innych wartości niematerialnych i prawnych, zakupu platform e-learningowych oraz koszty administracji oprogramowania. Koszty zakupu sprzętu używanego są kwalifikowalne po spełnieniu łącznie poniższych trzech warunków: sprzedawca sprzętu przedstawi oświadczenie potwierdzające, że nie został on nabyty z wykorzystaniem dotacji krajowej lub środków Mechanizmu Finansowego EOG i/lub Norweskiego Mechanizmu Finansowego; cena sprzętu nie przekracza jego wartości rynkowej, a biorąc pod uwagę jego zużycie, jest niższa od ceny nowego sprzętu o zbliżonych parametrach technicznych; sprzęt ma właściwości techniczne niezbędne dla realizacji projektu oraz spełnia obowiązujące normy i standardy. Koszty budowy, remontu, napraw, adaptacji i modernizacji pomieszczeń bezpośrednio związanych z realizacją celów projektu, w tym między innymi koszty: przygotowania terenu pod budowę, prac ziemnych, prac budowlanomontażowych, prac instalacyjnych, prac wykończeniowych; realizacji budowy (koszty siły roboczej, materiałów, użycia sprzętu, trwałego wyposażenia w trakcie budowy); nadzoru sprawowanego w imieniu inwestora w zakresie prawidłowości realizacji inwestycji. Warunkiem kwalifikowalności jest posiadanie przez Wnioskodawcę aktu własności obiektu lub innego dokumentu potwierdzającego prawo do dysponowania nieruchomością. W przypadku poniesienia kosztów dotyczących obiektów będących własnością Wnioskodawcy zabronione jest przenoszenie własności na inne podmioty przez okres co najmniej 5 lat od daty zrealizowania projektu. Koszty informacji i promocji Wydatki związane z upowszechnianiem informacji o realizacji projektu i informacji o tym, że projekt jest współfinansowany z Mechanizmów Finansowych oraz budżetu Państwa Polskiego (np. ulotki, plakaty, ogłoszenia mediach). Koszty opłat finansowych, w tym między innymi koszty: poręczeń finansowych, opłat bankowych (założenie i prowadzenie rachunku na potrzeby realizacji projektu, przelewy bankowe, poręczenia bankowe), opłat za doradztwo prawne, opłat notarialnych, ekspertyz finansowych, księgowości i audytu. 15 15

Ąś Ę ą ŜŜ ą ę ć ą Ŝ ś ś ą Ŝś ń Ŝ ą ń Ŝą ŜŜ ęą ę ń ą ś Ŝ Ŝ ś ą ą ń Ŝśą ŜŜ Ŝ ćŝś ęę ą ź ą ąęąą ą śćśąę Ŝ ś ś ąą ą ńą ćŝŝą ąą ć ćś ńŝ ąąąę Ŝ ę ś ęą ęę ę PODR CZNIK PROCEDUR FUNDUSZU DLA ORGANIZACJI POZARZ DOWYCH KOMPONENT II OCHRONA SORDOWISKA I ZRÓWNOWA ONY ROZWÓJ Inne koszty wynikaj ce ze specyfiki realizowanego projektu, w tym mi dzy innymi koszty: usług hotelowych i gastronomicznych, wynajem sal szkoleniowych i konferencyjnych, tłumacze, materiałów szkoleniowych (np. zakupu, druku i powielania materiałów) wynagrodze wykładowców i ekspertów zewn trznych, podró y, za kwaterowania i wy ywienia osób spoza personelu, które prowadz szkolenia/konferencje/debaty lub w nich uczestnicz (w przypadku ekspertów zagranicznych zwroty kosztów noclegów nie powinny by wy sze od wysoko ci limitów przyj tych przez Komisj Europejsk ), zakupu nieruchomo ci zabudowanej lub niezabudowanej - wył cznie, gdy zakup ten stanowi integraln cz projektu i realizacja projektu bez tego zakupu nie byłaby mo liwa, zakupu gruntu, który nie ma charakteru rolnego, je li jest to nierozerwalnie zwi zane z realizacj projektu (do 10% warto ci dofinansowania), utworzenia obszarów ochrony gatunkowej i działa zwi zanych z ochron czynn, bada, pod warunkiem, e stanow one nieodł czn cz projektu (np. badania konserwatorskie), udziału w sta ach (praktyka odbywana w okre lonej instytucji) i wyjazdach studyjnych do krajów EOG uczestników projektu nieb d cych pracownikami Wnioskodawcy, Koszty eksploatacji i utrzymania sprz tu niezb dne do realizacji projektu. Koszty podró y słu bowych pracowników w zwi zku z realizowanym projektem Koszty podró y, zakwaterowania i przysługuj cych diet powinny by rozliczane według stawek okre lonych w przepisach o wysoko ci oraz warunkach ustalania nale no ci w przysługuj cych pracownikowi zatrudnionemu w pa stwowej lub samorz dowej jednostce sfery bud etowej z tytułu podró y słu bowej na terenie kraju oraz za granic. Koszty podró y samochodem prywatnym pracownika rozliczane b d na podstawie stawek ryczałtu samochodowego okre lonego w 5 ust. 3 Rozporz dzenia MPiPS z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysoko ci oraz warunków ustalania nale no ci przysługuj cych pracownikowi zatrudnionemu w pa stwowej lub samorz dowej jednostce sfery bud etowej z tytułu podró y słu bowej na obszarze kraju (Dz.U.2002, Nr 236, poz. 1990 z pó n. zm.) Koszty osobowe personelu zajmuj cego si projektem realizacj i zarz dzaniem Koszty wynagrodzenia pracowników wraz ze wszystkimi składnikami (koszty podatków i składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne odprowadzane faktycznie i ostatecznie) z wył czeniem premii, premii motywacyjnych lub nagród. Koszty te nie mog by wy sze ni stawki powszechnie stosowane na rynku w danej dziedzinie i musza by racjonalnie skalkulowane w odniesieniu do realizacji projektu. Koszty biurowe (limit do 1000 złotych miesi cznie), w tym koszty: wymiany informacji (koszty usług teleinformatycznych, koszty przesyłek pocztowych), kopiowania dokumentów (ksero), zakupu materiałów biurowych, zakupu lub napełniania tonerów do sprz tu biurowego, 16

wynajmu i eksploatacji pomieszczeń w celach bezpośrednio związanych z realizacją projektu (koszt wynajmu lokalu, opłaty eksploatacyjne prąd, ogrzewanie, energia elektryczna). Koszty te stanowią koszt kwalifikowalny wyłączne wtedy, gdy są bezpośrednio związane z projektem i są niezbędne dla właściwego przeprowadzenia projektu. Poniesienie kosztów biurowe będzie musiało być udokumentowane. Kosztami kwalifikowalnymi nie są: podatek od towarów i usług oraz inne podatki i opłaty, które w świetle przepisów prawnych mogą być odzyskiwane grzywny, mandaty, kary finansowe i koszty postępowań sądowych, opłaty z tytułu oprocentowania salda debetowego z transakcji finansowych, prowizje związane z wymianą walut i straty z tytułu różnic kursowych; koszty nabycia i instalacji komputerowych systemów zarządzania organizacją; koszty spłaty kredytów - prowizji, odsetek, koszty rozliczenia strat, wydatki już sfinansowane z innych źródeł; nagrody, premie lub inne formy gratyfikacji rzeczowej lub finansowej dla osób zajmujących się realizacją projektu; indywidualne stypendia socjalne, naukowe i szkoleniowe (pieniądze wypłacane okresowo lub jednorazowo uczniom, studentom, pracownikom nauki itd. na pokrycie kosztów nauki, badań naukowych itp. poza miejscem zamieszkania); wydatki poniesione na przygotowanie Wniosku; wydatki nieudokumentowane. WAŻNE Jest możliwym przedstawienie wydatków niekwalifikowanych w ramach projektu jako dodatkowy element projektu, finansowany wyłącznie ze środków własnych. Należy jednak pamiętać, że wydatki niekwalifikowalne (dodatkowe) nie mogą zastępować wkładu własnego, który musi być kwalifikowalny i musi stanowić część całkowitych wydatków projektu. 4.3 Wkład własny Beneficjent ma obowiązek wniesienia wkładu własnego w wysokości co najmniej 10% kosztów kwalifikowalnych. Wkład ten może pochodzić z zasobów własnych Wnioskodawcy lub partnerów. Wkład własny może być również zapewniony przez sponsorów. 4.3.1 Wkład finansowy Wkład własny może zostać wniesiony w całości w formie pieniężnej lub też może składać się z części finansowej i rzeczowej. W przypadku gdy składa się on z dwóch części wkład finansowy musi stanowić minimum 2% kosztów kwalifikowalnych. Pozostałe 8% można zapewnić w postaci wkładu rzeczowego. W celu udokumentowania zapewnienia wkładu finansowego w wysokości 2% kosztów kwalifikowalnych Wnioskodawca zobowiązany jest załączyć następujące dokumenty: informacja z banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowokredytowej, w którym/której Wnioskodawca posiada rachunek, potwierdzająca wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolność kredytową Wnioskodawcy w wysokości nie mniejszej niż 2% kosztów kwalifikowalnych, wystawiona nie wcześniej niż trzy miesiące przed dniem złożenia Wniosku - w przypadku gdy wkład finansowy zapewnia Wnioskodawca. 17 17

oświadczenie partnera projektu lub sponsora o zapewnieniu wkładu finansowego do projektu w wysokości 2% kosztów kwalifikowalnych projektu wraz z informacją z banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, w którym/której partner posiada rachunek, potwierdzająca wysokość posiadanych środków finansowych lub zdolność kredytową partnera w wysokości nie mniejszej niż 2% kosztów kwalifikowalnych, wystawiona nie wcześniej niż 3 miesiące przed dniem złożenia Wniosku - jeżeli wkładu finansowy zapewnia partner lub sponsor. Podczas rozliczania projektu Wnioskodawca będzie zobowiązany do formalnego udokumentowania wydatkowania wkładu finansowego. 4.3.2 Wkład rzeczowy Za wkład rzeczowy uważa się wniesienie do projektu określonych składników majątku, nie powodujące powstania faktycznego wydatku pieniężnego. Wkład rzeczowy może obejmować: nieodpłatną dobrowolną pracę prace wykonywane przez wolontariuszy (nieodpłatnie), pod warunkiem że jej wymiar jest udokumentowany, a jej wartość jest ustalana z uwzględnieniem ilości spędzonego czasu oraz standardowej stawki godzinowej i dziennej za dany rodzaj wykonywanej pracy. Wycena nieodpłatnej dobrowolnej pracy musi uwzględniać wszystkie koszty, które zostałyby poniesione w przypadku jej odpłatnego wykonywania; udostępnienie lokalu (powierzchnię biurową, sale konferencyjne) o ile jest on udostępniony na potrzeby realizacji projektu nieodpłatnie. Koszt lokalu jest liczony jako część kosztów ponoszona w związku z jego użytkowaniem proporcjonalnie do wielkości powierzchni przeznaczonej na potrzeby projektu lub liczby osób pracujących na rzecz projektu; sprzęt i wyposażenie o ile stanowi własność Wnioskodawcy lub partnera, bądź też zostało przekazane Wnioskodawcy lub partnerom w formie darowizny i będzie udostępnione na potrzeby realizacji projektu nieodpłatnie. Koszty związane ze sprzętem i wyposażeniem należy obliczać według stawki wyrażającej proporcjonalnie stopień i czas wykorzystania danego urządzenia na potrzeby projektu. Koszty amortyzacji mogą być uznane za wkład rzeczowy do projektu tylko wtedy, gdy dotyczą sprzętu niezbędnego do realizacji projektu oraz są obliczane zgodnie z zasadami rachunkowości i odnoszą się wyłącznie do okresu używania danego środka trwałego w okresie realizacji projektu W przypadku wnoszenia na rzecz projektu wkładu rzeczowego konieczne jest, umożliwienie oceny i poddania audytowi niezależnej jednostki. W przypadku wniesienia do projektu gruntów lub nieruchomości, wartość określana jest przez niezależnego rzeczoznawcę majątkowego w rozumieniu Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. 1997, nr 115, poz.741) lub należycie upoważniony właściwy organ administracyjny. Kwoty deklarowane jako wartość wkładu rzeczowego muszą być ustalane w oparciu o ceny rynkowe. Wnioskodawca musi przedstawić szczegółowe informacje dotyczące wartości wnoszonego wkładu rzeczowego w formie oświadczenia. Ponadto Wnioskodawca musi posiadać dokumenty potwierdzające wartość/wycenę wkładu rzeczowego. 18 18

5 Zasady przygotowania i składania Wniosków o dofinansowanie w ramach FOP 5.1 Przygotowanie Wniosków Przed przystąpieniem do wypełniania Wniosku o dofinansowanie należy szczegółowo zapoznać się z niniejszym Podręcznikiem. Należy się upewnić, że organizacja, która zamierza ubiegać się o dofinansowanie, posiada odpowiednie zasoby osobowe, finansowe i techniczne, aby skutecznie i sprawnie zrealizować planowane przedsięwzięcie. Organizacje mogą telefonicznie uzyskiwać informacje na temat zasad korzystania z FOP. Operator będzie prowadził konsultacje telefoniczne w ramach Komponentu II i III w dni robocze w godzinach 10-17 pod numerem telefonu 022 339 36 36. Możliwe jest także uzyskanie porad w formie konsultacji w siedzibie Operatora (ECORYS Polska Sp. z o.o., ul. Racławicka 146, 02-117 Warszawa). Aby zapewnić właściwy poziom obsługi i odpowiednią ilość czasu konsultantów dla osób zainteresowanych uzyskaniem dofinansowania, konsultacje będą udzielane wyłącznie po wcześniejszym telefonicznym uzgodnieniu terminu. Konsultacje nie mogą być związane z indywidualnym doradztwem dotyczącym przygotowania Wniosku. W przypadku podjęcia decyzji o ubieganiu się o dofinansowanie, należy pobrać formularz Wniosku ze strony internetowej FOP (www.funduszngo.pl). Wniosek należy wypełnić ściśle według wskazówek zawartych w instrukcji wypełniania Wniosku. Formularz Wniosku oraz instrukcja wypełniania są takie same dla Komponentu II oraz III. Formularz stanowi niezmienną całość. Nie jest możliwe modyfikowanie go przez Wnioskodawców dokonanie zmian w formularzu będzie stanowiło podstawę do odrzucenia Wniosku ze względów formalnych. Należy wypełniać jedynie rubryki wskazane w formularzu i stosować się do ograniczeń liczby słów podanych w nawiasach. WAŻNE Przekroczenie limitów słów, a tym samym ilości miejsca pozostawionego do uzupełnienia sprawi, że nadmiar tekstu nie będzie widoczny w wersji drukowanej, co spowoduje niemożność ocenienia go przez asesorów. Zatem, w trosce o uzyskanie jak najwyższych ocen, należy dokładnie stosować się do Instrukcji do Wniosku i Podręcznika. Dotyczy to również informacji zamieszczanych we Wniosku muszą one jak najściślej odpowiadać na szczegółowe wymogi zawarte w instrukcji wypełniania Wniosku. Wnioski o dofinansowanie należy sporządzać w języku polskim. Podczas wypełniania Wniosku należy zwrócić szczególną uwagę na opis realizacji celów i precyzyjne określenie oczekiwanych rezultatów. Projekty muszą być sformułowane w sposób jasny i logiczny oraz mieć realistyczny i jednoznaczny plan wdrażania. Ponadto należy przedstawić efektywne wykorzystanie środków finansowych oraz określić potencjalnych odbiorców ostatecznych projektu (np. osoby wykluczone społecznie. Należy precyzyjnie zdefiniować rezultaty projektu oraz sposoby ich weryfikacji. Przygotowując Wniosek o dofinansowanie należy zapoznać się z siatką ocen zamieszczoną w niniejszym Podręczniku w rozdziale 5.1 i 5.2, gdzie zostały zdefiniowane kryteria oceny formalnej oraz merytorycznej wraz z punktacją, jaka będzie przyznawana za poszczególne kryteria. 19 19

Wypełniając Wniosek, Wnioskodawca powinien samodzielnie zweryfikować ilość, jakość, spójność i kompletność zamieszczonych informacji oraz kompletność załączników do Wniosku o dofinansowanie. 5.2 Składanie Wniosków Wnioskodawca zobowiązany jest do złożenia oryginału, dwóch kopii oraz wersji elektronicznej Wniosku (w formacie pliku, zamieszczonym na stronie internetowej www.funduszngo.pl), a także załączników do Wniosku zarówno do oryginału, jak i kopii. Jeden Wnioskodawca może złożyć maksymalnie dwa Wnioski w ramach jednego naboru projektów, do każdego z Komponentów. Wnioski należy przesłać listem poleconym bądź dostarczyć osobiście w zamkniętej kopercie w godzinach 9.00 17.00 w dni robocze do siedziby Operatora. W przypadku Wniosków, które zostały wysłane pocztą decyduje data stempla pocztowego. Dane teleadresowe Operatora: ECORYS Polska Sp. z o.o. ul. Racławicka 146 02-117 Warszawa Tel.: 022 339 36 36 Koperta zawierająca Wniosek wraz załącznikami powinna zawierać przynajmniej następujące elementy opisu: nazwa i adres Wnioskodawcy, nazwa Komponentu, do którego jest składany Wniosek, nazwa i adres Operatora. Wnioskodawca składający Wniosek osobiście otrzyma potwierdzenie jego złożenia od Operatora. Dla Wnioskodawców przesyłających Wniosek pocztą poświadczeniem będzie potwierdzenie nadania przesyłki. Wnioskodawcy w ciągu 7 dni roboczych od upłynięcia terminu składania Wniosków otrzymają pocztą elektroniczną potwierdzenie złożenia Wniosku wraz z nadanym numerem ewidencyjnym, który będzie niezbędny do uzyskiwania jakichkolwiek informacji na temat Wniosku. Wnioski złożone po terminie zostaną odrzucone. Termin składania Wniosków nie podlega jakimkolwiek modyfikacjom czy negocjacjom ze strony Wnioskodawców. Planowane są następujące nabory Wniosków: Komponent II - Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój Numer Okres naboru Wniosków Budżet w euro edycji I 24.07.2007-28.09.2007 5.000.000 II II kwartał 2008 5.000.000 III I kwartał 2009 2.600.000 Komponent III - Równe szanse i integracja społeczna Numer Okres naboru Wniosków Budżet w euro edycji I 24.04.2007 29.06.2007 5.000.000 II I kwartał 2008 5.000.000 III I kwartał 2009 2.600.000 Ostateczny termin składania Wniosków do pierwszego naboru dla Komponentu III upływa w dniu 29 czerwca 2007 r. o godzinie 17.00. 20 20