ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW POLIMEROWYCH I ELASTOMEROWYCH

ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW POLIMEROWYCH I ELASTOMEROWYCH Dr hab. inż. Andrzej Wojciechowski prof. nzw.- Instytut Mechaniki Precyzyjnej Prezes Polskiego Stowarzyszenia Naukowego Recyklingu (PSNR)

Ochrona środowiska Pozyskanie z odpadów surowców wtórnych powinno przyczynić się do: oszczędność surowców i energii eliminacja materiałów toksycznych redukcja ilości odpadów stałych, ciekłych i gazowych Nowe technologie zagospodarowania odpadów, przyczyniają się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczenia i degradacji środowiska m.in. poprzez minimalizację negatywnego oddziaływania w całym cyklu życia produktu 2

Ochrona środowiska Szacuje się, że przeciętna rodzina w ciągu roku pozbywa się m.in.: - papieru w ilości odpowiadającej 6 drzewom z których ten papier powstał; - puszek metalowych w liczbie ok. 500 szt. - szkła ok. 50 kg; - różnych gatunków metali ok. 35 kg; - tworzyw sztucznych ok. 50 kg. 3

Gospodarka o zamkniętym obiegu materiałowym Problemem Unii Europejskiej jest deficyt energii i surowców naturalnych oraz coraz wyższe koszty ich importu (pozyskania). Wiele surowców naturalnych można zastąpić w UE surowcami wtórnymi zawartymi w odpadach. Znacznie więcej energii elektrycznej, cieplnej oraz paliw można wytworzyć w UE z odpadów. Obieg zamknięty w gospodarce odpadami to obszar wielokierunkowych działań symbolicznie zilustrowanych na poprzednim slajdzie. W gospodarce komunalnej wymaga on wysokiej kultury segregacji odpadów u źródła, następnie ich separacji i przygotowania do recyklingu i odzysku lub przetworzenia w energię i paliwa. 4

Dane dot. PKB z programu sektorowego W gospodarce materiałowej coraz większego znaczenia nabierają surowce i materiały pochodzące z odzysku. Wiele materiałów pochodzenia mineralnego i surowców organicznych powraca do produkcji w postaci surowca wtórnego poprzez realizację koncepcji przejścia do gospodarki zamkniętego obiegu materiałowego (GZO). Tendencje obserwowane w krajach uprzemysłowionych wskazują, że odzysk niektórych surowców wynosi 40-50%. Poprzez coraz lepszy system sortowania odpadów i konsekwentną politykę preferującą ich wykorzystywanie, w niektórych przypadkach wskaźnik zwrotu materiałów sięga nawet 75%. Do wykorzystania odpadów w Polsce odzysku surowców wtórnych (odpady poprodukcyjne i poeksploatacyjne), coraz większe znaczenie przypisuje się ze względów gospodarczych, ekologicznych i ekonomicznych. 5

Wielkość sektora recyklingu i odzysku 6

System finansowania gospodarki odpadami Schemat dystrybucji środków finansowych (KGO) do systemu KONSUMENT WPROWADZAJĄCY ORGANIZAJCA ODZYSKU ODPADY ZBIÓRKA TRANSPORT PRZETWARZANIE Dotyczy głównie odpadów: z PWzE, ZSEE, opakowań oraz innych poprodukcyjnych poeksploatacyjnych odpadów w tym niebezpiecznych. 7 i

Schemat przepływu środków Konsumenci Indywidualni lub instytucjonalni WPROWADZAJĄCY ORGANIZAJCA ODZYSKU ZAKŁAD PRZETWARZANIA ODPADÓW ZBIERANIE TRANSPORT RECYKLER 8

Gospodarka zamkniętego obiegu (GZO) Poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła: 2012 r. - 10 % 2013 r. - 12 % 2014 r. - 14 % 2015 r. - 16 % 2016 r. - 18 % 2017 r. - 20 % 2018 r. - 30 % 2019 r. - 40 % 2020 r. - 50 % 9

ZASADA ROZSZERZONEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI PRODUCENTA - ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI Ogólna charakterystyka Zasada rozszerzonej odpowiedzialności producenta realizuje następujące cele : maksymalne zmniejszenie ilości odpadów podczas wszelkiej działalności gospodarczej oraz bytowania ludzi, Natychmiastowe włączenie pozostałości poprodukcyjnych ponownie do produkcji, Odzysk surowców z odpadów zebranych, stosowanie procesów unieszkodliwiania odpadów, składowanie odpadów w sposób uporządkowany przy zapewnieniu minimalnego obciążenia środowiska. W szerokim ujęciu zasada rozszerzonej odpowiedzialności producenta łączy się z zasadą materialnej odpowiedzialności producenta za produkt. W ogólnym znaczeniu przez odpowiedzialność prawną. Zasada rozszerzonej odpowiedzialności producenta jest jedną z najważniejszych zasad prawa gospodarki odpadami. 10

ZANIECZYSZCZAJĄCY PŁACI Zasada zanieczyszczający płaci została uregulowana Dyrektywą 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i przeciwdziałania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu. W Polsce zasadę zanieczyszczający płaci ujęto w art. 86 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie zanieczyszczenie środowiska. Zasada zanieczyszczający płaci jest jedną z naczelnych zasad prawa ochrony środowiska nie tylko polskiego, ale wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Stanowi ona filar polityki ekologicznej UE, począwszy od I Programu działania z 1973 r., a swój normatywny wyraz znajduje w wielu aktach prawnych. Expressis verbis nawiązuje do niej art. 191 ust. 2 TFUE (Traktat Funkcjonowania UE), zgodnie z którym polityka UE w dziedzinie środowiska naturalnego opiera się między innymi na zasadzie zanieczyszczający płaci. 11

SYSTEM ZBIERANIA Brak właściwej edukacji ekologicznej konsumentów skutkujący niską świadomością o właściwym zachowaniu i postępowaniu z odpadami. Nielegalny demontaż poza zakładami przetwarzania wpływa na jakość sprzętu zawierającego m.in. tworzywa sztuczne, który trafia do zakładów najczęściej pozbawiony jest cennych elementów. Organizacje Odzysku na zakłady przetwarzania cedują obowiązek zbiórki bez ich wsparcia finansowego. Wysokie koszty zbiórki nie są adekwatne do środków przeznaczanych na ten cel przez Organizacje Odzysku. Niski poziom współpracy i zainteresowania samorządów w gminach. 12

Ekologia - recykling Na jakość i skuteczność recyklingu oraz ponowne użycie części i podzespołów wpływają następujące czynniki: konstrukcja ułatwiająca demontaż części i podzespołów poziom techniczny i kultura techniczna firm demontujących pojazdy daleko posunięta unifikacja wszystkich podzespołów i części pojazdów możliwość długotrwałej pracy części i podzespołów 13

Średni udział materiałów w produkcji samochodu osobowego. Przetworzone polimery 1% Materiały tekstylne 1% Tworzywa sztuczne 9% Opony 4% Guma 1% Szkło 3% Akumulatory 1% Inne 1% Płyny 2% Wyposażenie elektryczne 1% Stopy Zn, Cu, Mo, Ti, Pb, Sn, inne 1% Stopy Al, Mg 6% Stopy żelaza 69% 14

PRZEBIEG RECYKLINGU SAMOCHODÓW 1. Demontaż akumulatora, 2. Osuszenie pojazdu z paliwa, olejów, płynów eksploatacyjnych: hamulcowych, do spryskiwaczy, z układów klimatyzacji np. freonów, chłodniczych (niskokrzepnących), elektrolit z akumulatorów - średnio ok. 17 litrów różnych płynów eksploatacyjnych na samochód, 3. Usuwanie szyb, kół i opon, 4. Demontaż i segregacja tworzyw sztucznych w tym zderzaków, desek rozdzielczych, reflektorów, 5. Demontaż siedzeń, drzwi, pokryw, 6. Demontaż silnika, przekładni, katalizatorów, alternatora, rozrusznika, wału napędowego, 7. Usuwanie tapicerki, pianek, wykładzin, instalacji elektrycznej, 8. Strzępienie karoserii z pozostałymi elementami, 9. Segregacja materiałów. 15

Skład frakcji lekkiej ze strzępiarki Minerały 14% Tworzywa sztuczne 10% Ziemia 15% Poliuretany 20% Żelazo 2% Metale nieżelazne 2% Tkaniny 10% Szkło 12% Elastomery (guma) 15% 16

Przykładowe problemy Przykłady problemów z procesem recyklingu i odzysku materiałowego z podzespołów pojazdów PWzE zawierających substancje niebezpieczne (SOC) : Przewody elektryczne środki ognio-uodparniające (PBDE grupa bromowanych eterów difenylowych), PCV; Gazy z układu klimatyzacji freony (HCFC, CFC, HFC, HC), cyklopentany; Płytki drukowane, układy elektroniczne PCB, metale ciężkie, metale rzadkie, polimery, żywice; Powłoki antykorozyjne - lakierowe, galwaniczne, metale ciężkie; Akumulatory/baterie metale ciężkie (m.in. Pb, Cd, Hg), PCV; Lutowia - metale ciężkie; Układy pirotechniczne z poduszek powietrznych i pasów; Silniki, prądnice elektryczne - magnesy trwałe. 17

Przykład: RECYKLING POLIURETANÓW Z odpadów poliuretanowych można uzyskać recyklat lub gotowe wyroby o szerokiej skali zastosowań: materiały tapicerskie, maty dźwiękochłonne, maty do pochłaniania substancji ropopochodnych, opakowania przeciwwstrząsowe, wycieraczki, zabawki, obuwie, i wiele innych. Jeszcze do niedawna materiały poliuretanowe były tracone w procesie utylizacji na składowiskach lecz intensywne prace nad wykorzystaniem materiałów poliuretanowych spowodowały powstanie firm przerabiających odzyskane pianki poliuretanowe na ocieplenie instalacji grzewczych (mielenie konsolidacja uformowanie wyrobu). 18

Polimery i elastomery niewulkanizujące występujące najczęściej w konstrukcji samochodów osobowych i dostawczych Elastomery wulkanizujące Kauczuk: - naturalny NR - butadienowy BR - butadienowostyrenowy SBR - nitrylowy NBR - fluorowy FPM - silikonowy MVQ - chloroprenowy CR - etylenowo- propylenowy EPDM Elastomery niewulkanizujące - poliuretan (PUR) - pianki (PUR) - plastyfikowany poli/chlorek winylu (PVC) Plastomery termoplastyczne (termoplasty) - policzterofluoroetylen (PTFE), - polieteroketon (PEEK) - żywice ciekłokrystaliczne (LCP) - poliamidoimid (PAI) - polieteroimid (PEI) - poliftalamid (PPA) - polisiarczek fenylenu (PPS) - polisulfon (PSU) - polistyren (PS) - politereftalan etylenowy (PET) Plastomery termoplastyczne (termoplasty) - poliamid (PA) - akrylonitryl-butadienstyren (ABS) - akrylonitryl-styren (SAN) - poliwęglan (PC), - mieszanina-blend (ABS/PC) - politereftalan butylenowy (PBT) - politlenek fenylu (PPO) - polipropylen (PP) - polietylen (PE) - nieplastyfikowany poli(chlorek winylu) (PVC) - poli(metakrylan metylu) (PMMA) - poliformaldehyd (POM) Plastomery termoutwardzalne i chemoutwardzalne (duroplasty) - tłoczywo fenolowe (PF) (np. z mączką drzewną, miką, bawełną, azbestem, poliamidem), - tłoczywo mocznikowe z celulozą, (UF) - tłoczywo melamino we (MF) (np. z celulozą, minerałami, włóknem szklanym) - tłoczywo poliestrowe (UP) - tłoczywo epoksydowe (EP), - żywica poliestrowa, - żywica epoksydowa 19

Klasyfikacja polimerów pod względem maksymalnej temperatury pracy ciągłej i budowy 20

Udział polimerów występujących w pojazdach POLIMERY Tworzywa wielkocząsteczkowe stanowią 10 do 15% masy średniolitrażowego samochodu osobowego tj. 100 do 150 kg. Najwięcej zastosowań, około 60% występuje we wnętrzu pojazdu, w nadwoziu występuje 30% tworzyw, pozostałe 10% znalazło zastosowanie pod pokrywą silnika i pod podłogą. 21

PRZYKŁAD ZASTOSOWANIA POLIMERÓW i KOMPOZYTÓW POLIMEROWYCH W POJAZDACH Pojazd demonstracyjny Hunday Qarma Q Wykorzystano nowe materiały kompozytowe i termoplastyczne w postaci 30-tu rozwiązań konstrukcyjnotechnologicznych Z kompozytów i polimerów wykonano m.in. następujące elementy: Firma General Electric Plastics wraz z firmą Hyundai wystawiły na Targach Motoryzacyjnych w Genewie elastyczny przód i tył, wykładziny wnętrza, pokrywa silnika, błotniki, tylne drzwi, dach, elementy pod maską, izolacje kabli. 22

TRENDY W POJAZDACH SAMOCHODOWYCH Silnik Firma Rhodia zaprojektowała i wykonała osłonę głowicy silnika Deutz 2013 z materiału poliamid PA6.6 w rezultacie zmniejszono hałas zewnętrzny. W silniku Porsche o mocy 204 KM firma BASF zaprojektowała i wykonała dolotowe kolektory ssące, dzięki temu zmniejszono wagę o połowę w stosunku do aluminiowych. Miski olejowe, pokrywy zaworów, zbiorniki dolny i górny chłodnicy z kompozytów poliamidowych PA. 23

TRENDY DOTYCZĄCE KOMPOZYTÓW POLIMEROWYCH W POJAZDACH SAMOCHODOWYCH Wnętrze Volvo i Ford przy współpracy Instytutu Badawczego w Goteborgu pracują nad zbrojeniami z włókien roślinnych (konopie, juta, rzepak, len, bawełna i inne), które to włókna mają zastąpić zbrojenia konwencjonalne z materiałów nieodnawialnych. Zastosowanie zbrojeń z materiałów odnawialnych może przyczynić się do zmniejszenia zużycia ropy i obniżenia kosztów produkcji 24

Tworzywa sztuczne najczęściej stosowane w samochodach w Europie Europa polietylen (PE) 5% poliamid (PA) 2% inne 8% poliuretany (PUR) 30% akronitryl-butadienstyren (ABS) 10% polipropylen (PP) 30% poli(chlorek winylu) (PVC) 15% 25

Tworzywa sztuczne najczęściej stosowane w samochodach w USA i Kanadzie Stany Zjednoczone i Kanada poliamid (PA) 3% laminaty poliestrowoszklane (SMC, BMC, DMC) 3% inne 13% poliuretany (PUR) 22% poliestry termoplastyczne (PBT) 18% poli(chlorek winylu) (PVC) 15% akronitryl-butadienstyren (ABS) 9% polipropylen (PP) 17% 26

Procesy recyklingu materiałowego W procesach recyklingu materiałowego rozróżnia się metody odzysku: metody fizyko-mechaniczne - rozdrabnianie, stosowane do wszystkich materiałów konstrukcyjnych, uzyskane proszki, granulat, ściny, drobiny, kawałki służą do dalszego wykorzystania surowca lub materiału, metody fizyko-chemiczne - destylacja, rektyfikacja, elektroliza, utlenianie, dotyczy wszystkich materiałów eksploatacyjnych i konstrukcyjnych, w wyniku otrzymuje się surowce, paliwa płynne i gazowe, metody rozkładu termicznego termoliza, piroliza, przetapianie, zgazowanie, stosowne dla wszystkich materiałów konstrukcyjnych, otrzymuje się surowce (karbonizat, metale), paliwa (ciekłe i gazowe), inne metody - ultradźwięki, mikrofale, biodegradacja, stosuje się do materiałów konstrukcyjnych, uzyskuje się materiały rozdrobnione lub zdegradowane. 27

RODZAJE RECYKLINGU ODPADÓW Wymagania w zakresie ochrony środowiska powodują, że producent wyrobu, dostawca surowca/materiału, konstruktor wyrobu i technolog muszą podporządkować swoje działania w celu minimalizacji negatywnych skutków ich eksploatacji i likwidacji. W procesie recyklingu rozróżnia się rodzaje odzysku ze względu na uzyskane końcowe efekty: produktowy, materiałowy, energetyczny (spalanie/współspalanie). ze względu na technologię prowadzenia recyklingu rozróżnia się metody mechaniczne: przez demontaż, rozdrabnianie w strzępiarkach. 28

Technologie recyklingu odpadów NAJPOWSZECHNIEJ STOSOWANE TECHNOLOGIE RECYKLINGU ODPADÓW ORGANICZNYCH (polimerowych i elastomerowych) najbardziej znane to: dewulkanizacja mikrofalowa i ultradźwiękowa, granulowanie czy mielenie. Metoda rozkładu termicznego odpadów organicznych, Neutralizacja szlamów, skażonej ziemi, substancji pogalwanicznych i innych materiałów oraz odpadów niebezpiecznych - chemiczna, biologiczna itp., Odzysk materiałowy z procesu segregacji/separacji oraz zagospodarowanie pozyskanych surowców z odpadów, Dywersyfikacja źródeł energii pochodzących z recyklingu odpadów organicznych głównie gumy i tworzyw sztucznych (olej, gaz - paliwa z odzysku). 29

ODZYSK MATERIAŁOWY POLIMERÓW Metody recyklingu polimerów, podstawowe: recykling mechaniczny, który polega na ponownym, bezpośrednim przetwarzaniu odpadów, bez stosowania procesów chemicznych i dotyczy on elastomerów niewulkanizujących i termoplastów, recykling chemiczny polega na degradacji łańcuchów polimerowych metodami chemicznymi i otrzymaniu związków małocząsteczkowych, które służą do wytwarzania innych produktów, recykling termiczny polega na konwersji polimerów do związków małocząsteczkowych (frakcja gazowa i ciekłapaliwa, frakcja stała-karbonizat i różnorodne materiały). 30

Recykling odpadów powstających z gumy Recykling materiałowy - do bardziej znanych metod recyklingu gumy/opon można zaliczyć: mielenie, granulowanie, regenerację, termolizę, pirolizę, dewulkanizację mikrofalową i ultradźwiękową czy biologiczną. Mechaniczny recykling gumy: - rozdrabnianie w temperaturze otoczenia, - rozdrabnianie w niskich temperaturach, - rozdrabnianie na mokro w różnych temperaturach. 31

Recykling i odzysk materiałowy gumy Metoda olejowo parowa polegająca na zmieszaniu granulatu gumowego z olejem/olejami, następnie załadowaniu do autoklawu i poddaniu działaniu pary wodnej. Proces przebiega pod ciśnieniem 1 MPa do 2 MPa, w temperaturze 175 C 205 C w czasie 5 h do 12 h. Metody mechaniczne i chemiczne regeneracji gumy zwane dewulkanizacją, polegają na poddaniu granulatu lub miału działaniu sił ścinających na walcarce i przy jednoczesnym dodaniu związków chemicznych rozrywających wiązania typu węgiel siarka i/lub siarka otrzymuje się regenerat zwany dewulkanizatem. Metoda biotechnologiczna dewulkanizacji gumy polega na działaniu bakteriami asymilującymi siarkę. Proces przebiega w temperaturze 65 C w ciągu kilku dni, a bakterie po zakończeniu procesu giną. 32

Recykling i odzysk materiałowy Fizyczny recykling gumy Recykling za pomocą mikrofal polega na dewulkanizacji gumy przez periodyczne nagrzewanie mikrofalami o częstotliwościach 915 MHz i 2450 MHz i intensywności grzania 91Wh/h i 392,5 Wh/h. W takich warunkach temperatura gumy osiąga 232 C do 427 C. Recykling za pomocą ultradźwięków Wytłaczarka jednoślimakowa z zamontowanym generatorem ultradźwięków oraz konwerterem akustycznym, pozwala uzyskiwać drgania głowicy wzdłuż ślimaka o częstotliwości 20 khz i regulowanej amplitudzie drgań. Uzyskiwany jest w sposób ciągły miękki dewulkanizat. Termiczny recykling gumy W wyniku zastosowania energii mechanicznej, cieplnej lub chemicznej w procesie recyklingu odpadów gumowych ma miejsce zjawisko degradacji struktury, polegające na rozerwaniu wiązań tworzących sieć, takich jak węgiel węgiel, węgiel siarka i/lub siarka-siarka (C-C, C-S, S-S). 33

Rozkład termiczny odpadów organicznych W nowoczesnych instalacjach do prowadzenia procesu rozkładu termicznego metodą termolizy bezpiecznie dla środowiska przetwarzane mogą zostać: elastomery - różnorodne odpady gumowe i zużyte produkty użytkowe, tworzywa polimerowe - różnorodne odpady z tworzyw sztucznych oraz wykonane z nich zużyte produkty użytkowe, biomasa - odpady drzewne i poużytkowe mieszane, celuloza (tektura, papier itp.), odpady ropopochodne np. zużyty olej, filtry oleju, szlamy, zanieczyszczone olejami i smarami materiały inne opady organiczne i mieszane takie jak materiały wielowarstwowe i wieloskładnikowe np. elektronika, opakowania, sprzęt AGD/IT, PWzE itp. 34

Rozkład termiczny odpadów organicznych RODZAJ ROZŁADU TERMICZNEGO NISKOTEMPERATUROWY (320 O C 490 O C) TERMOLIZA WYSOKOTEMPERATUROWY (500 O C 1000 O C i powyżej) PIROLIZA SUROWIEC, WSAD, ODPADY Biomasa, Odpady drzewne Odpady polimerowe i elastomerowe (tworzywa sztuczne, guma) Organiczne odpady komunalne POZYSKIWANY PRODUKT FRAKCJA OLEJOWA FRAKCJA GAZOWA FRAKCJA STAŁA PRODUKTY KOŃCOWE ENERGIA ELEKTRYCZNA ENERGIA CIEPLNA 35

Rozkład termiczny odpadów organicznych Instalacja do rozkładu termicznego metodą termolizy WGW-8 36

Rozkład termiczny odpadów organicznych Instalacja do rozkładu termicznego metodą termolizy WGW-8 37

Rozkład termiczny odpadów organicznych Rozkład termiczny odpadów organicznych - załadunek opon samochodowych - rozładunek kordu stalowego 38

Rozkład termiczny odpadów organicznych Urządzenie testujące do opracowywania technologii (laboratorium firmy WGW) 39

Produkty rozkładu termicznego odpadów organicznych 40

Rozkład termiczny tonerów 41

Przekładki PA z akumulatorów, nawierzchnie z bieżni sportowych 42

Opakowania wielowarstwowe, wieloskładnikowe 43

Wielkość odpadów powstających z gumy Szacuje się, iż każdego roku powstaje na świecie ok. 1 mld Mg zużytych opon samochodowych. W Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, ok. 80% zużytych wyrobów gumowych stanowią opony. Polski rynek produkcji opon szacowany jest na ok. 12-14 mln sztuk, stanowi to niespełna 6 % rynku europejskiego, ale jednocześnie ponad 40 % rynku nowych państw członkowskich UE. 44

Ochrona środowiska Przykładowe składowiska opon: Góry starych opon zalegające na wysypisku w Sesena Nuevo niedaleko Madrytu. 75 tys. ton opon stanowi duże zagrożenie dla środowiska. Największe na świecie składowisko opon w Al Jahra Kuwejt. 45

Składowisko opon w Sesena Nuevo k/madrytu o 46

Składowisko opon w Sesena Nuevo k/madrytu 47

Składowisko opon w Al Jahra, Kuwejt 55

Pożar opon na składowisku w Al Jahra 56

Pożar opon na składowisku w Buszycach 57

Ilość pozyskanych surowców energetycznych W Polsce jak podają różne źródła, produkuje się 160.000-180.000 Mg opon w ciągu roku i można założyć, że tyle również staje się odpadem, do tego dochodzi około 20.000 Mg innych odpadów gumowych demontowanych z samochodów wycofanych z eksploatacji i sprzętu AGD. Około 180.000 Mg opon w Polsce w ciągu roku staje się odpadem, do tego dochodzi około 20.000 Mg innych odpadów gumowych z PWzE, ZSEE, AGD/RTV/IT. Na tej podstawie można szacować (nie licząc dotychczasowej ilości zmagazynowanych opon), że w procesie rozkładu termicznego rocznie można będzie przerobić z ok. 200.000 Mg odpadów gumowych z których uzyskamy ok. 100 000 Mg oleju i ok. 20 000 Mg gazu, które mogą znaleźć zastosowanie jako paliwo do pozyskiwania energii cieplnej lub elektrycznej (dywersyfikacja żródeł energii). Poprzez rozkład termiczny opon można uzyskać około 20 35% karbonizatu, 35 65% oleju poprocesowego oraz 10 25% frakcji gazowej i 10 20% złomu stalowego. 58

Udział % komponentów i materiałów stosowanych w oponach Materiały o i komponenty Opony samochodów osobowych Opony samochodów ciężarowych Kauczuk 47 45 Sadza 21,5 22 Tlenek cynku 1 2 Siarka 1 1 Dodatki chemiczne 7,5 5 Kord tekstylny 5,5 - Kord stalowy 16,5 25 59

Ochrona środowiska 60

Ochrona środowiska substancje utleniające, nadtlenki organiczne 61

Ochrona środowiska Pamiętajmy!!! GUMA to surowiec, który podlega procesowi recyklingu i odzysku 64

Założenia gospodarki odpadami komunalnymi w obiegu zamkniętym Recykling i odzysk materiałowy stanowi imperatyw nowoczesnej gospodarki. Zakład przetwarzania odpady jest zobowiązany do tego aby odpady były zagospodarowywane zgodnie z przepisami w zakresie ochrony środowiska, w szczególności ustawy o odpadach. Recykling odpadów komunalnych na poziomie 65% do 2030 r. Redukcja składowania odpadów do maksymalnie 10% do 2030r. Całkowity zakaz składowania segregowanych odpadów. Czy jesteśmy wstanie spełnić obecnie wyżej wymienione wymagania? 65

Zagrożenia dla konsumenta Polsce grożą sankcje w wyniku niezrealizowania wskaźników recyklingu i odzysku w kolejnych latach. W związku z tym wydaje się prawdopodobne kolejne obciążenie podatkowe konsumenta wynikające z teoretycznego niedoinwestowania branży zagospodarowywania odpadów, jak również braku edukacji i zmiany mentalności społeczeństwa w zakresie segregacji odpadów komunalnych. Wielokrotne opodatkowywania społeczeństwa za zagospodarowywanie odpadów jako konsument (opłata produktowa w cenie zakupu towaru), jako mieszkaniec (segregacja, opłata za wywóz i unieszkodliwianie odpadów) nie wróży dobrze tej branży. Opłata produktowa miała zmotywować przedsiębiorców do zapewniania recyklingu i odzysku odpadów PWzE, ZSEE, opakowaniowych i innych poużytkowych, dlatego jest ważnym elementem systemu gospodarowania odpadami. Powinna przyczynić się do ograniczania ich ilości, a tym samym poprawy stanu środowiska naturalnego w ramach zasad zrównoważonego rozwoju, w tym konieczności racjonalnego wykorzystania surowców. 66

dr hab. inż. Andrzej Wojciechowski, prof. IMP Instytut Mechaniki Precyzyjnej, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Naukowego Recyklingu e-mail: andrzej.wojciechowski@imp.edu.pl www.imp.edu.pl