INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE WYKŁADOWCA NA KURSACH (EDUKATOR, TRENER) - KOD 235915 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny. 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy. 3) Prognozy dla rynku pracy Barometr zawodów. 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie. 5) Informacje dodatkowe. 6) Możliwości zatrudnienia w krajach Unii Europejskiej. ANEKS STATYSTYCZNY 1
Wykładowca na kursach (edukator, trener) to jeden z 2455 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. 2014, poz. 1145 z późn zm.) opatrzony kodem kod 352203. 1) ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY ZADANIA ZAWODOWE 1 - prowadzenie bezpośredniej działalności dydaktycznej na kursach specjalistycznych, organizowanych przez różne instytucje szkoleniowe; - organizowanie szkoleń, pogadanek, konsultacji ze słuchaczami w zakresie reprezentowanej specjalizacji i wg ustalonych indywidualnych potrzeb, dla różnych grup zawodowych; - prowadzenie prac związanych z szeroko pojętą orientacją zawodową w swojej specjalności, opracowywanie poradników, informatorów; - gromadzenie i upowszechnianie różnego typu informacji pedagogicznych, merytorycznych i organizacyjnych w środowiskach zainteresowanych problematyką oświatową; - gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie słuchaczom materiałów metodycznych i merytorycznych oraz pomocy dydaktycznych; - uczestniczenie w komisjach programowych opracowujących i aktualizujących dokumentacje programowe; - współdziałanie z autorami podręczników oraz jednostkami przygotowującymi pomoce dydaktyczne, filmy i inne materiały metodyczne; - opracowywanie koncepcji i propozycji kierunków kształcenia i doskonalenia pracy dydaktyczno-wychowawczej w placówce organizującej działalność szkoleniową; - organizowanie i prowadzenie badań w zakresie przydatności programów nauczania, podręczników i innych pomocy dydaktycznych; - organizowanie i prowadzenie badań w zakresie skuteczności szkolenia i wyników nauczania; - uczestniczenie w seminariach i konferencjach specjalistycznych i z zakresu pedagogiki. Zadania dodatkowe: - pełnienie funkcji kierownika kursu. PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania (grupa duża 3 23) Przykładowe zawody dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania: nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu, nauczyciel konsultant, nauczyciel matematyki, nauczyciel muzyki, nauczyciel przedszkola, nauczyciel wychowania 1 http://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow (21.08.2015 r.) 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 2
fizycznego, pedagog, wykładowca na kursach (edukator, trener), trener osobisty (coach, mentor, tutor), itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania określono 4 kompetencje tj.: Kompetencja 1 Dbałość o rozwój i relacje: to nawiązywanie i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywania wiedzy i doświadczenia poprzez współpracę w rozwiązywaniu problemów z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. Kompetencja 2 Komunikacja interpersonalna: to przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnianie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzanie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. Kompetencja 3 Otwartość na innych: pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywania chęci ich zrozumienia. Kompetencja 4 Rozwiązywanie konfliktów: to osiąganie porozumienia i rozstrzyganie sporów w zespole. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008 3
2) SYTUACJA NA RYNKU PRACY W I półroczu 2016 r. w rejestrach PUP pojawiły się 2 osoby, na koniec okresu sprawozdawczego pozostawały 3 osoby z tym zawodem. W tym czasie pojawiła się 1 oferta pracy subsydiowanej, która została zrealizowana. Zgodnie z informacjami z rejestrów PUP liczba osób zgłaszających się w ciągu roku do ewidencji urzędów utrzymuje się na podobnym poziomie od roku 2012 (wahając się od 9 do 15 osób). Wcześniej notowano jednostkowe rejestracje w tym zawodzie. Liczba osób zarejestrowanych do 12 m-cy od dnia ukończenia szkoły była niewielka i wahała się w analizowanym okresie od 1 do 5 osób. Wykres 1. Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej dla zawodu wykładowca na kursach (edukator, trener) w woj. kujawsko-pomorskim w latach 2012-2016 Liczba ofert pracy i aktywizacji zawodowej zgłoszonych w roku 2011 utrzymała się na podobnym poziomie w roku 2012. Natomiast w 2013 r. zanotowano znaczny spadek miejsc pracy oferowanych w PUP. 4
Wykres 2. Osoby do 12 m-cy od dnia ukończenia nauki dla zawodu wykładowca na kursach (edukator, trener) w woj. kujawsko-pomorskim w latach 2012-2016 Liczba osób zarejestrowanych do 12 m-cy od dnia ukończenia nauki w żadnym roku analizowanego okresu nie przekroczyła 1/3 ogólnej liczby zarejestrowanych. Ze względu na liczbę zgłaszanych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej zawód Wykładowca na kursach (edukator, trener) w latach 2013-2014 był zawodem nadwyżkowym 5 (takim, w którym istnieje niższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy). W 2012 r. sklasyfikowany został jako deficytowy, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 6. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. Zawód wykładowca na kursach (edukator, trener) w 2016 r. nie został zaklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. Dane statystyczne zostały zawarte w tabeli 1. załączonej w aneksie. 5 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 5
3) PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW. Z badania pn. Barometr zawodów 7, prognozującego zapotrzebowanie na zawody w województwie wynika, że zawód nauczyciel przedszkola, ujęty w grupie barometrowej pod nazwą Nauczyciele przedszkoli, w 2017 r. został zaklasyfikowany do zawodów: - deficytowych: w 4 powiatach: brodnickim, grudziądzkim ziemskim i grodzkim i golubskodobrzyńskim; - nadwyżkowych: w 3 powiatach: bydgoskim ziemskim i grodzkim oraz toruńskim grodzkim; - zrównoważonych: w pozostałych powiatach. Jak zmieni się zapotrzebowanie na pracowników w 2017r. w grupie zawodów: pozostali specjaliści edukacji? Czy będzie ono rosnąć, maleć czy pozostanie bez zmian? Stały poziom zapotrzebowania będzie występował w 12 powiatach, w jednym (radziejowskim) nastąpi wzrost zapotrzebowania, natomiast w pozostałych 10 powiatach brak danych. 7 źródło: www.barometrzawodow.pl 6
Zawody deficytowe to te, w których w najbliższym roku nie powinno być trudności ze znalezieniem pracy, gdyż zapotrzebowanie pracodawców będzie w ich przypadku duże, a podaż pracowników chętnych do podjęcia zatrudnienia i mających odpowiednie kwalifikacje niewielka. Zawody zrównoważone to te, w których liczba ofert pracy będzie zbliżona do liczby osób zdolnych i chętnych do podjęcia zatrudnienia w danym zawodzie (podaż i popyt zrównoważą się). Zawody nadwyżkowe to te, w których znalezienie pracy może być trudniejsze ze względu na małe zapotrzebowanie oraz wielu kandydatów chętnych do podjęcia pracy i spełniających. 4) KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE. Zawód wykładowca na kursach (edukator, trener) można zdobyć w ramach studiów podyplomowych oraz kursów i szkoleń z umiejętności trenerskich. Studia Podyplomowe: Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Akademia Trenerów, Wyższa Szkoła Bankowa Akademia Trenerów Biznesu, Kujawsko-Pomorska Szkoła Wyższa Trener warsztatu grupowego i coachingu. Opracowanie: Wiesława Janaszek doradca zawodowy CIiPKZ Bydgoszcz Akceptacja: Elżbieta Słowińska kierownik CIiPKZ Bydgoszcz 7
5)MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie wykładowca na kursach w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako wykładowca na kursach w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód wykładowca na kursach jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie zawód wykładowca na kursach nie jest regulowany w żadnym z krajów EOG. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem wykładowca na kursach wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 419 oferty pracy z 16 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla wykładowców na kursach znajduje się w Wielkiej Brytanii (147 ofert), Niemczech (143 ofert) i Szwecji (43 ofert) - dane wg stanu na dzień 18.05.2017 r. Aby zostać trenerem najlepiej ukończyć szkołę trenerów, studia podyplomowe albo kurs przygotowujący. Przed rozpoczęciem jednak takiego szkolenia należy odpowiedzieć sobie na pytanie, jakim trenerem chcemy zostać najpopularniejsze kategorie trenerów to trener biznesu, projektu, wewnętrzny, NLP i STOP (NGO). Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie wykładowca na kursach w krajach EOG powinny dysponować doświadczeniem w prowadzeniu zajęć z dorosłymi i mieć umiejętność opracowania programów szkoleń, narzędzi badawczych, materiałów dydaktycznych do szkoleń. Należy pamiętać, że najczęściej pracodawcy oczekują od pracownika biegłej znajomości języka kraju, w którym zamierzają podjąć pracę oraz posiadania własnego samochodu. Przykładowe stawki płacy w zawodzie wykładowca na kursach w wybranych krajach: Wielka Brytania: 20000-22000 funtów/rok. brutto, Francja 28000-30000Euro/rok brutto. Opracował: Jacek Paśniewski pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy 8
ANEKS TABELA 1. BEZROBOTNI ORAZ ZGŁOSZONE WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE WYKŁADOWCA NA KURSACH (EDUKATOR, TRENER) W WOJ. KUJAWSKO-POMORSKIM W LATACH 2012-2016 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu Wskaźnik intensywności nadwyżki/deficytu Liczba kandydatów na jedno miejsce pracy 2016 11 5 2 1 23 (w tym 1 subsydiowana) 2015 15 3 5 1 5 (w tym 0 subsydiowanych 2014 11 4 3 1 6 (w tym 0 subsydiowanych) 0-0,4 0-5 0 0,545 1,8 2013 9 2 1 0 2 (w tym 0 subsydiowanych) 0 0,222 4,5 2012 11 2 1 0 28 24 2,545 0,4 Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych za lata 2012-2016. MAPKA 1. PROGNOZA DLA POZOSTAŁYCH SPECJALISTÓW EDUKACJI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM NA 2017 9