Nowe zasady korzystania z ulgi rehabilitacyjnej w PIT 2011 W zeznaniu za 2011 r. podatnik ponownie ma prawo skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. Dotyczy ona odliczania od dochodu kwoty wydatkowanej na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu pozostają w tym roku osoby niepełnosprawne. Rodzaje odliczeń Istnieją dwa rodzaje odliczeń: limitowane kwotowo (czyli ulga przysługuje do wartości... zł, nawet jeśli poniosłeś wyższe wydatki, to ich już nie odliczysz), nielimitowane (ile wydałeś - tyle odliczysz) - przy czym popularniejszą formą jest ograniczanie wartości ulgi kwotą poniesionych wydatków. Wydatki ograniczone kwotowo co prawda nie mogą przekraczać pewnego limitu, niemniej ich poniesienia nie trzeba udowadniać. Zalicza się do nich wydatki na: opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł; utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł; wydatki na samochód - używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł. Ulga na leki Specyficznie rozliczana jest ulga w związku z zakupem lekarstw. Nie zalicza się ani do wydatków limitowanych, ani do nieograniczonych kwotą górnego limitu (choć do tej ostatniej znacznie jej bliżej). Odliczenie na leki dotyczy wyłącznie różnicy pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu, a kwotą 100 zł. Z odliczenia korzysta się wyłącznie, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub
czasowo). Podstawą jest zalecenie (pisemne) lekarza (np. recepta, karta pacjenta) oraz faktura (lub inny dowód poniesienia wydatku, wskazujący, że podatnik poniósł wydatek). Rozliczenia dokonuje się następująco za każdy miesiąc: kwota wydatkowana - 100 zł = kwota odliczenia Np. w miesiącu styczniu wydatki na leki wyniosły 300 zł 300 zł 100 zł = 200 zł zatem odliczeniu od dochodu podlega kwota 200 zł. UWAGA: Paragon z apteki nie stanowi dowodu poniesienia wydatku na cele rehabilitacyjne. Osoba niepełnosprawna Wydatki ponieść może wyłącznie podatnik będący osobą niepełnosprawną lub podatnik, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Osobami niepełnosprawnymi są wyłącznie osoby, posiadające: 1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub 2. decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo 3. orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia. Podstawą wydawania decyzji o niepełnosprawności jest ustawa z dnia z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2008, nr 14, poz. 92). Skorzystanie z odliczenia możliwe jest również w przypadku, gdy osoba, której dotyczy wydatek, posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r. Opiekun, na którego utrzymaniu pozostaje niepełnosprawny Prawo do ulgi przysługuje również osobom, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają kwoty 9.120 zł. Wydatek w takim przypadku musi ponieść opiekun, a nie osoba niepełnosprawna. W zakresie, w którym to niepełnosprawny poniósł wydatek to jemu przysługuje prawo do ulgi. Niezbędne dokumenty: Dwa rodzaje dokumentów są podstawą dokonywania odliczeń: 1. dowód na to, że: podatnik jest osobą niepełnosprawną wskazaną w ustawie albo w przypadku opiekunów - dowód pokrewieństwa łącznie z dowodem
zakwalifikowania osoby jako niepełnosprawnej oraz 2. łącznie z powyższymi dowodami dowód dokumentujący poniesienie wydatku. Dowodem niepełnosprawności jest orzeczenie lekarza orzecznika (powiatowego, w ramach odwołania od decyzji lekarza może wydawać je również komisja wojewódzka). Dowodem pokrewieństwa mogą być akta osobowe (akty urodzin itp.). Ustawa nie wymaga, by były to wyłączne dokumenty, które udowadniają pokrewieństwo. Poniesienie wydatków udowadnia się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie, co oznacza, że każdy w zasadzie dokument może stanowić dowód poniesienia wydatku. Najbardziej popularnymi dokumentami są faktury oraz bankowe dowody zapłaty. UWAGA: Sam paragon nie jest dowodem poniesienia wydatku przez daną osobę. Urzędy nie akceptują również paragonu połączonego z oświadczeniem podatnika o poniesieniu wskazanych na paragonie wydatków. W przypadku: opłat na rzecz przewodników osób niewidomych i osób z niepełnosprawnością narządu ruchu, opłat za utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, opłat z tytułu używania samochodu osobowego dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne, - nie jest wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających wysokość wydatków. Jednakże na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności: wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika; okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego; okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczorehabilitacyjnych (w związku z wyjazdami na nie samochodem). UWAGA: Brak dowodu nie oznacza, że można wpisywać wydatki, których podatnik faktycznie nie poniósł. Podatnik powinien dokonywać odpisów, jeśli faktycznie wydatki ponosi. Cel rehabilitacji Ulga rehabilitacyjna przysługuje na realizację dwóch celów: rehabilitację (sprzęt, leki), ułatwianie wykonywania czynności życiowych (sprzęt zarówno ortopedycznomedyczny, jak i przystosowujący.
UWAGA Prawidłowe określenie, czy dany wydatek spełnia powyższy cel jest elementem bardzo często kwestionowanym przez organy podatkowe. Zatem sprzęt musi zawsze spełniać poniżej wskazane warunki związane z przeznaczeniem. Celami, które uprawniają do ulgi są wydatki na: adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności; przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności; zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego; zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności; odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym; odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno- opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne; opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł; utrzymanie przez osoby niewidome, o których mowa w pkt 7, psa przewodnika - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty określonej w pkt 7; opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa; opłacenie tłumacza języka migowego; kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia; leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo); odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne: a) osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a; używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł; odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem: a) na turnusie rehabilitacyjnym, b) w zakładach, o których mowa w pkt 6, c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt 11. UWAGA: I i II stopień inwalidztwa Ilekroć jest mowa o osobach zaliczonych do: I grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których orzeczono: całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności; II grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których orzeczono: całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności. W tym przypadku problemem może być określenie grupy dla osób uzyskujących zaświadczenia o niepełnosprawności przed 31 sierpnia 1997 r., w których nie wystąpiły powyższe przyporządkowania. Osoby takie, w celu korzystania z ulgi powinny wystąpić z wnioskiem o stwierdzenie stopnia niepełnosprawności. UWAGA: Finansowanie wydatków. Wydatki muszą być finansowane ze środków własnych. Innymi słowy osoba trzecia nie może pokryć wydatków za osobę niepełnosprawną, gdyż ta straci prawo do ulgi. Wyjątkiem jest, gdy wydatki ponosi osoba, na której utrzymaniu jest osoba niepełnosprawna (współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe). Ponadto wydatki te podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego
Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie. Pies asystujący a pies przewodnik W deklaracji za 2010 r. odliczenie dotyczyło każdego psa przewodnika. Od 2011 r. nastąpiła zmiana przepisów, która mówi, że w ramach ulgi odliczać można wyłącznie wydatki na utrzymanie psa asystującego, w rozumieniu przepisów ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Psem asystującym jest odpowiednio wyszkolony i specjalnie oznaczony pies, w szczególności pies przewodnik osoby niewidomej lub niedowidzącej oraz pies asystent osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. Status psa asystującego potwierdza certyfikat wydawany po odbyciu odpowiedniego szkolenia. Certyfikat wydawany jest na określone kategorie czynności, jakie pies ma wykonywać: 1. Pies przewodnik osoby niewidomej lub niedowidzącej: Funkcje - daje osobie niewidomej lub niedowidzącej możliwość samodzielnego i bezpiecznego poruszania się bez obawy natrafienia na przeszkodę. 2. Pies asystent osoby niepełnosprawnej ruchowo: Funkcje - asystuje osobie niepełnosprawnej ruchowo poruszającej się na wózku. Pies asystent specjalizuje się w podnoszeniu, podawaniu, otwieraniu i naciskaniu. 3. Pies sygnalizujący osoby głuchej i niedosłyszącej: Funkcje - asystuje osobie głuchej lub niedosłyszącej przez zwracanie jej uwagi na określone dźwięki, a następnie doprowadzenie jej do źródła hałasu. 4. Pies sygnalizujący atak choroby (np. epilepsji, chorób serca): Funkcje - wyczuwa nadchodzący atak choroby i ostrzega o tym właściciela lub osoby z jego otoczenia lub reaguje na atak choroby. Wydaje się, że rodzaj certyfikatu nie ma wpływu na prawo do ulgi. Istotny jest status psa asystującego. Rehabilitacja a wygoda i operacja Urzędy skarbowe prawo do ulgi interpretują ściśle. Zatem przedmioty ułatwiające życie każdemu, a nie tylko niepełnosprawnemu nie są rozliczane w ramach odliczeń. Przykładem są poduszki lub zestawy materacy, korzystnie wpływające zarówno na osoby niepełnosprawne, jak i na inne osoby. Na tej samej zasadzie za rehabilitację nie są uznawane operacje, poprawiające sprawność osoby niepełnosprawnej.
UWAGA: orzeczenie NSA Okazuje się, że innego zdania pozostaje NSA. W przypadku wydatku na operację endoprotezy stawu biodrowego i zakupu tej endoprotezy zdaniem sądu wydatek ponoszony jest w celach rehabilitacyjnych i nie ma znaczenia, że ponoszony jest w związku z zabiegiem operacyjnym. Jak wskazano w wyroku WSA, z którym zgodził się NSA oddalając tym samym kasację ze strony Ministra Finansów: sąd - co do zasady aprobuje pogląd - wyrażony przez organ interpretacyjny - że zabiegów chirurgicznych nie można utożsamiać z zabiegami rehabilitacyjnymi. Zasada ta jednak - nie może prowadzić do eliminowania z zabiegów rehabilitacyjnych takich zabiegów operacyjnych, które de facto decydują o możliwości wykonywania jakiejkolwiek rehabilitacji i bez których nie jest możliwe jej podjęcie. Ujmując rzecz inaczej, jeżeli zabieg chirurgiczny stanowi niezbędny i konieczny element zmierzający do przywrócenia ograniczonych funkcji, zmniejszenia następstw nieodwracalnych zmian lub wyrównanie ich w takim stopniu, aby poszkodowanemu przywrócić społecznie przydatną sprawność, to taki zabieg stanowi część rehabilitacji tj. działania, którego efektem końcowym, jest maksymalne przywrócenie sprawności rehabilitowanemu (Wyrok NSA z 2011.03.17, sygn. akt II FSK 1927/09).