Wstęp Najgroźniejsze inwazyjne gatunki miododajne oraz możliwość ich zastąpienia Martyna Tomczyk opiekun naukowy: dr inż. Magda Podlaska SKN Botaników i Ekologów Roślin "Moroszka" Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Słowa kluczowe: gatunki inwazyjne, rośliny miododajne, pożytki pszczele, gatunki rodzime Key words: invasive species, honey plants, honey bee forage, native species Jednym z najcenniejszych i jednocześnie najbardziej wrażliwych zasobów przyrody jest różnorodność biologiczna na wszelkich poziomach organizacji: ekosystemów i krajobrazu, różnorodności gatunkowej, czy genetycznej. Głównym zagrożeniem dla bioróżnorodności są działania człowieka, zarówno te bezpośrednie nadmierna eksploatacja poszczególnych gatunków, niszczenie ekosystemów, tępienie niektórych organizmów, jak i pośrednie wzrost zanieczyszczenia, niekorzystne zmiany w środowisku. Wśród ważnych zagrożeń jest także wprowadzanie do środowiska obcych geograficznie gatunków, które mogą oddziaływać negatywnie na lokalne ekosystemy, bowiem część z nich wykazuje na nowym terenie tendencje do ekspansywnego rozwoju (inwazji biologicznej), uciekając spod kontroli człowieka i zajmując siedliska gatunków rodzimych. Człowiek sprowadza gatunki obce w różnych celach: rolniczych, ogrodniczych, dekoracyjnych; wykorzystywane są one także w leśnictwie oraz pszczelarstwie, jako rośliny miododajne. Specyficzne właściwości gatunków inwazyjnych czynią je atrakcyjnymi roślinami uprawnymi, przez łatwość w utrzymaniu, szybki wzrost oraz, często, brak naturalnych wrogów (chorobotwórczych mikroorganizmów lub szkodników). Cechy te są jednak swoistą pułapką, gdyż organizmy odporne, łatwo regenerujące się z organów wegetatywnych, a przy tym wytwarzające duże ilości nasion są bardzo trudne do usunięcia z raz przez nie zajętego terenu. Dlatego walka z gatunkami inwazyjnymi jest trudna, często nieskuteczna, a nawet kontrowersyjna (np. użycie herbicydów). Istnieje cały szereg metod zwalczania organizmów inwazyjnych; najbardziej efektywnymi z nich są metody mieszane, zawsze jest to jednak przedsięwzięcie kosztowne, a zabiegi w wielu przypadkach trzeba powtarzać wielokrotnie. Znacznie bardziej skuteczna jest profilaktyka dlatego istotne jest uświadamianie społeczeństwa, z jakim ryzykiem środowiskowym wiąże się sprowadzanie i propagowanie gatunków obcych, a także jakie są możliwości zapobiegania inwazjom biologicznym.
Niewiele jest form gospodarczej działalności równie bliskich nieskażonej przyrodzie co pszczelarstwo i mało który z nich jest tak wymagający pod względem wiedzy o działaniu i powiązaniach elementów przyrody. Tymczasem, wiele popularnych i szeroko wykorzystywanych roślin miododajnych to gatunki inwazyjne, zagrażające bioróżnorodności rodzimej flory. W niniejszej pracy scharakteryzowano, pod kątem właściwości i oddziaływania na środowisko, sześć takich gatunków i wskazano ich rodzime zamienniki. 1. Gatunki inwazyjne informacje wstępne Gatunki inwazyjne definiowane są jako nierodzime organizmy, wywołujące lub charakteryzujące się potencjalnymi możliwościami wywołania szkód w środowisku, strat ekonomicznych, lub stwarzające zagrożenie dla życia ludzkiego [Tokarska-Guzik i in. 2012]. Gatunki te wykazują zazwyczaj szereg cech umożliwiających im szybki podbój nowych terenów. Jedną z tych cech jest szybki wzrost i rozwój, tj. szybkie kiełkowanie i wzrost siewek oraz krótki czas potrzebny do osiągnięcia dojrzałości do rozmnażania generatywnego. Pozwala to na efektywną konkurencję i zagłuszanie innych roślin oraz szybkie rozprzestrzenianie się. Służą temu m.in. nasiona przystosowane do pokonywania długich dystansów, rozprzestrzeniające się poprzez wiatr (anemochoria), jak u nawłoci Solidago sp. czy wodę (hydrochoria), jak u barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera. Często jeden gatunek korzysta z kilku sposobów rozprzestrzeniania się owoce niecierpka posiadają mechanizmy balistyczne, które po dojrzeniu nasion wyrzucają je na odległość nawet 7 m [Rymon Lipińska 2014], zaś nasiona barszczu wyposażone są w wyrostki umożliwiające wczepiane się w sierść zwierząt. Wiele z tych gatunków wykazuje wysokie zdolności regeneracyjne i rozmnaża się również wegetatywnie. W ten sposób rdestowce Reynoutria sp. rozprzestrzeniają się wzdłuż rzek, porywających fragmenty ich kłączy z wodami wezbraniowymi. Gatunki z rodzaju nawłoć Solidago sp. silnie rozmnażają się przez podziemne pędy jeden osobnik jednolity genetycznie (klon) może osiągnąć promień 10 m [Rymon Lipińska 2014]. Silny wzrost i rozmnażanie ułatwiają wygrywanie rywalizacji o zasoby siedliska: wodę, składniki pokarmowe, światło i przestrzeń przez zagłuszanie innych gatunków. Większość gatunków inwazyjnych ma szeroki zakres tolerancji ekologicznej. Skutkuje to znaczną przewagą w konkurencji wobec organizmów o wąskiej tolerancji (stenotopowych), wrażliwych na zmiany w siedlisku. Większość ekosystemów podlega obecnie znacznej presji i przekształceniom antropogenicznym. W takich warunkach rodzime gatunki stenotopowe
mają osłabioną konkurencyjność i ustępują. Gatunki obce mają dzięki temu dogodne warunki do wnikania w ekosystemy o zaburzonej przez człowieka równowadze ekologicznej oraz ekosystemy antropogeniczne, skąd mogą poszerzać swój zasięg [Tokarska-Guzik i in., 2012]. Siedliska antropogeniczne i zaburzone przez człowieka pełnią więc znaczącą rolę w procesie rozprzestrzeniania się gatunków inwazyjnych (np. rośliny z rodzaju rdestowiec Reynoutria sp. doskonale radzą sobie na wszelkiego rodzaju wysypiskach i nasypach kolejowych). Siedliskami o warunkach celowo modyfikowanych, zaburzonych (w stosunku do ekosystemów naturalnych) przez człowieka są pola uprawne, ogrody i tereny zieleni miejskiej, gdzie niektóre gatunki są stale eliminowane a inne, w tym obce rośliny celowo wprowadzane i faworyzowane. Dodatkowo, populacje rozwijające się w obcym środowisku, wyrwane z powiązań troficznych (w przypadku roślin konsumentów roślinożernych oraz patogenów), nie mają czynnika ograniczającego ich liczebność. 2. Gatunki miododajne wykazujące cechy gatunków inwazyjnych Spośród popularnych wśród pszczelarzy roślin obcych znacznym stopniem zagrożenia dla rodzimej flory i fauny odznaczają się (Tab. 1): trojeść amerykańska, nawłoć kanadyjska, robinia akacjowa, niecierpek gruczołowaty, rdestowiec ostrokończysty oraz barszcz Sosnowskiego [Kotłowski 2006; Helmisaari 2010; Kabuce, Priede 2010a, 2010b; Lipiński 2010; Tokarska-Guzik i in. 2012; wwww.apiflora.pl]. W przypadku omawianych gatunków, cechy decydujące o inwazyjności są jednocześnie cechami kształtującymi ich atrakcyjność jako roślin uprawnych, ozdobnych czy miododajnych. Każdy z wymienionych gatunków charakteryzuje się wysoką żywotnością, trwałością i brakiem naturalnych czynników ograniczających liczebność ich populacji. Ponieważ są to rośliny o znacznych rozmiarach, rozrastające się intensywnie, tworzą one gęste zarośla eliminując mniejsze od nich gatunki, które przegrywają konkurencję o światło, przestrzeń oraz zasoby takie jak woda i składniki pokarmowe. Omawiane gatunki tworzą monotonne, często jednogatunkowe płaty, ujednolicające krajobraz, powodujące ubożenie lokalnej flory i zanikanie związanej z nią fauny. Zgodnie z artykułem 120 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody [Ustawa 2004] zabrania się wprowadzania do środowiska przyrodniczego oraz przemieszczania w tym środowisku roślin, zwierząt lub grzybów gatunków obcych. Wprowadzanie (a także przetrzymywanie, hodowla, rozmnażanie, oferowanie do sprzedaży i zbywanie) gatunków obcych jest zatem ograniczone prawnie i wymaga pozwolenia
Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Jednym z aktów wykonawczych do tej ustawy jest Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym [Rozporządzenie... 2011]. Każdy z omawianych w niniejszym artykule gatunków jest gatunkiem obcym, podlega zatem wyżej wymienionym przepisom Ustawy o ochronie przyrody, jednak niektóre z nich dodatkowo umieszczone są na czarnej liście zawartej w ww. Rozporządzeniu. 3. Rodzime gatunki miododajne jako zastępstwo Mając świadomość tego, że z niektórymi gatunkami, niewątpliwie atrakcyjnymi, wiąże się szereg zagrożeń dla środowiska, warto zwrócić uwagę na miododajne gatunki rodzime. W wielu przypadkach są one równie atrakcyjne dla owadów obficie nektarujące i dostarczające pyłku, co gatunki obce, a ich zastosowanie nie niesie ze sobą ryzyka inwazji biologicznych z ich różnorodnymi, często nieodwracalnymi skutkami. Użycie gatunków rodzimych stwarza też możliwość przeniesienia niektórych gatunków zagrożonych na siedliska zastępcze. Dlatego zaproponowano kilka gatunków rodzimych dla flory Polski, których rozpowszechnianie nie powoduje zaburzeń w ekosystemie. 3.1 Trędownik bulwiasty Scrophularia nodosa L. Jest to gatunek odpowiedni na siedliska wilgotne. Może być zastępstwem dla trojeści amerykańskiej A. syriaca (lub innych gatunków z rodzaju trojeść Asclepias sp., zwłaszcza wilgociolubnej trojeści krwistej Asclepias incarnata L.), gdyż jego wydajność miodowa jest równie wysoka (osiąga nawet 800 kg/ha). Podobnie jak trojeść, trędownik bulwiasty rozmnaża się przez kłącza i jest rośliną trwałą [www.apiflora.pl]. 3.2 Mięta długolistna Mentha longifolia (L.) L. Mięta długolistna, a także inne gatunki z rodzaju mięta Mentha sp. z powodzeniem mogą zastąpić nawłoć kanadyjską S. canadensis. Są to gatunki obficie nektarujące (600 kg/ha) [www.apiflora.pl], występujące na podobnych siedliskach, jednak nie tworzą one jednogatunkowych, monotonnych płatów dominujących krajobraz. Pozbawione są także właściwości allelopatycznych, a ich uprawa dostarcza dodatkowo surowca zielarskiego.
3.3 Malina właściwa Rubus idaeus L. W ramach ograniczenia występowania robinii akacjowej R. pseudoacacia na siedliskach niezbyt ubogich, można zastosować malinę właściwą Rubus idaeus L. Podobnie jak robinia, przez wiele lat będzie ona dostarczać pożytku pszczołom, przy czym krzewy malin szybciej rozrosną się i osiągną dojrzałość, niż drzewiasta robinia, dlatego szybciej dostarczą dużych ilości nektaru i pyłku. Dodatkowo, plantacja malin, dokładnie oblatywana przez zapylaczy, dostarczy licznych owoców. Malina jest również cenną rośliną leczniczą [Volák, Stodola 1987]. Znakomitym substytutem robinii będzie też jarząb zwyczajny Sorbus aucuparia L. EMDEN. HEDL.. Gatunek ten dobrze radzi sobie w miejscach suchych i piaszczystych, a jego dodatkową zaletą jest dostarczanie jadalnych owoców (przetwory lub pokarm dla licznych gatunków dziko żyjących ptaków) podobnie jak malina posiadających wartości lecznicze [Volák, Stodola 1987]. 3.4 Sadziec konopiasty Eupatorium cannabinum L. Gatunek ten zajmuje podobne siedliska brzegi wód, doliny rzeczne, skraje zarośli jak niecierpek gruczołowaty i dostarcza pożytku w tym samym terminie na przełomie lipca i sierpnia. Jest chętnie odwiedzany przez pszczoły i motyle, dostarcza do 160 kg/ha miodu [www.atlas-roslin.pl] 3.5 Krwawnica pospolita Lythrum salicaria L. Krwawnica pospolita to gatunek powszechnie występujący nad brzegami wód, na wilgotnych łąkach, dostarczający w lipcu sierpniu powyżej 200 kg/ha miodu [Kotłowski 2006]. Może być stosowana na siedliskach, na których mógłby występować rdestowiec japoński. Jej obecność nie niesie ze sobą zagrożeń, jakie związane są z obecnością trudnego do wyplenienia rdestowca, a oprócz właściwości miododajnych należy podkreślić jej walory estetyczne (barwny akcent w krajobrazie). 3.6 Dzięgiel litwor Angelica archangelica L. Nieznana jest wydajność miodowa tego gatunku, ale podobnie jak barszcz Sosnowskiego H. sosnowskyi jego kwiaty zebrane są w dużych, atrakcyjnych baldachach. Jest atrakcyjną rośliną miododajną [Volák, Stodola 1987]. Występuje na podobnych stanowiskach co barszcz. Jest to gatunek rodzimy, rzadki w stanie dzikim, zatem rozpowszechnianie go
będzie korzystne dla przyrody oraz uprawiającego, gdyż jest to cenny gatunek zielarski, stosowany też w cukiernictwie.
Tab. 1. Charakterystyka miododajnych gatunków inwazyjnych Gatunek, rodzina Trojeść amerykańska Asclepias syriaca L. (Asclepiadaceae) Nawłoć kanadyjska Solidago canadensis L. (Asteraceae) Robinia akacjowa Robinia pseudacacia L. (Fabaceae) Niecierpek gruczołowaty Impatiens glandulifera ROYLE (Balsaminaceae) Rdestowiec ostrokończysty Reynoutria japonica HOUTT. (Polygonaceae) Barszcz Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi MANDEN. (Apiaceae) Pochodzenie, czas przybycia Ameryka Północna, druga połowa XIX w. Ameryka Północna, XIX w. Ameryka Północna, XIX w. Azja (Himalaje), XIX w. Azja Wschodnia, XIX w. Kaukaz, XX w. Siedlisko, wymagania łąki, pola uprawne; stanowiska słoneczne, stosunkowo żyzne łąki, nieużytki, przydroża, lasy i ich skraje; szerokie spektrum troficzne i wilgotnościowe przydroża, parki, zieleń miejska, nieużytki, piaszczyste wzgórza; ciepłolubna, niewymagająca pod względem żyzności brzegi wód, przydroża, nieużytki; stanowiska wilgotne i dość żyzne brzegi wód, wysypiska, nasypy kolejowe, nieużytki; stanowiska wilgotne, stosunkowo żyzne brzegi rzek, przydroża, łąki, nieużytki; stanowiska świeże, żyzne, słoneczne Cechy decydujące o atrakcyjności wysoka wydajność miodowa (do 600 kg/ha), kwiaty atrakcyjne dla zapylaczy; duża wytrwałość, łatwość rozmnażania (kłącza); mrozoodporność wysoka wydajność miodowa (do 800 kg/ha); dostarczanie pożytku pod koniec sezonu; masowe występowanie dość duża nektarodajność (do 65 kg/ha) i pyłkodajność; atrakcyjne właściwości miodu akacjowego; powszechne występowanie wytwarzanie dużych ilości nektaru bogatego w cukry, wydajność do 700 kg/ha; długie kwitnienie (lipiec październik); atrakcyjny dla zapylaczy łatwe rozmnażanie; stosunkowo wysoka miododajność 250 kg/ha; kwitnienie pod koniec sezonu duże baldachy z licznymi kwiatami wysoka atrakcyjność dla pszczół; obfite nektarowanie, do 300 kg/ha Cechy decydujące o inwazyjności silny wzrost, duże wymiary; intensywne rozmnażanie przez kłącza; łatwość w rozprzestrzenianiu się nasion (aparat lotny, anemochoria) efektywne rozmnażanie generatywne i wegetatywne; znaczne zagęszczenie osobników; właściwości allelopatyczne niskie wymagania troficzne; symbioza z bakteriami wiążącymi azot atmosferyczny (uniezależnienie od dostępności azotu w podłożu); zdolność do regeneracji, odrastanie ze ściętych pni silny wzrost, duże rozmiary; łatwość w rozprzestrzenianiu (hydrochoria, ballochoria) zdolności regeneracyjne; bardzo duża siła wzrostu; duże rozmiary, znaczne zagęszczenie osobników; rozmnażanie nawet z małych części kłączy silny wzrost, duże wymiary osobników; wysokie zdolności regeneracyjne; efektywne rozmnażanie generatywne Konsekwencje występowania tworzenie zwartych łanów; konkurencja o zapylaczy z gatunkami rodzimymi zagłuszanie gatunków rodzimych; tworzenie jednogatunkowych płatów; ubożenie krajobrazu tworzenie jednogatunkowych zadrzewień z ubogim florystycznie runem; zmiana warunków siedliskowych (zwiększanie żyzności siedlisk oligotroficznych, eliminacja oligotrofów) zagłuszanie innych gatunków przez silny wzrost; większa atrakcyjność dla zapylaczy niż gatunków rodzimych tworzenie gęstych, trudnych do przebycia zarośli; niszczenie infrastruktury (budynki, drogi, wały przeciwpowodziowe) przez silnie rosnące kłącza; zmniejszanie widoczności wzdłuż dróg kołowych i kolejowych; utrudnianie zabiegów technicznych na wysypiskach, nasypach kolejowych, nabrzeżach rzek, straty gospodarcze tłumienie i zacienianie innych gatunków; zagrożenie dla zdrowia człowieka (oparzenia) Rozporządzenie [2011] tak nie nie tak tak tak
Zakończenie Obce rośliny przynoszące człowiekowi korzyści gospodarcze mogą jednocześnie niszczyć bioróżnorodność flory i fauny, co w konsekwencji może doprowadzić do załamania się istniejących powiązań troficznych i klęski ekologicznej. W niniejszej pracy jedynie zasygnalizowano ten problem, przytaczając przykłady gatunków roślin powszechnie stosowanych w pszczelarstwie, będących jednocześnie inwazyjnymi. Należy pamiętać, że także pszczoły potrzebują bioróżnorodności dla dalszego przetrwania i ewolucji. Celem autorki było uświadomienie odpowiedzialności spoczywającej na człowieku, jako stworzeniu świadomym i jednocześnie posiadającym ogromne możliwości wprowadzania zmian w środowisku [Heywood, Brunel 2010]. Każdy z nas może podejmować działania prowadzące do zachowania naszej rodzimej przyrody w dobrym stanie. Są to bardzo proste działania, do których przeprowadzenia potrzebna jest jedynie świadomość i pewna wiedza. Najważniejszym z nich jest unikanie uczestniczenia w procesie antropogenicznego rozszerzania zasięgu inwazyjnych gatunków obcych, przez wykluczenie ich z hodowli. Dla celów pszczelarskich można wykorzystywać rodzime gatunki miododajne, te zaproponowane w artykule, lub inne, o których nie wspomniano, a które przedstawione są w fachowej literaturze dotyczącej roślin miododajnych [np. Kotłowski 2006; Pogorzelec 2006; Lipiński 2010]. Bibliografia 1. Gigon A., Ersatz-Pflanzenarten für die unerwünschten gebietsfremden Arten (invasive Neophyten) der Schwarzen und der Beobachtungsliste der Schweiz, Der Gartenbau 24, 2007, 2. Helmisaari H., NOBANIS Invasive Alien Species Fact Sheet Impatiens glandulifera. W: Online Database of the European Network on Invasive Alien Species, 2010 [dostęp 5.04.2015], 3. Heywood V., Brunel S., Kodeks postępowania w zakresie ogrodnictwa i inwazyjnych roślin obcych, W: Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny oraz ich siedlisk naturalnych (Konwencja Berneńska), Publikacje Rady Europy, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 2010, 4. Kabuce N., Priede, N., NOBANIS Invasive Alien Species Fact Sheet Heracleum sosnowskyi. W: Online Database of the European Network on Invasive Alien Species, 2010a [dostęp 5.04.2015],
5. Kabuce N., Priede, N., NOBANIS Invasive Alien Species Fact Sheet Solidago canadensis. W: Online Database of the European Network on Invasive Alien Species, 2010b [dostęp 5.04.2015], 6. Kotłowski Z., Wielki atlas roślin miododajnych, Przedsiębiorstwo Wydawnicze Rzeczpospolita SA, Warszawa 2006, 7. Lipiński M., Pożytki pszczele, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 2010, 8. Pogorzelec M., Rośliny miododajne, Gospodarstwo Pasieczne Sądecki Bartnik, Nowy Sącz, 2006, 9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym (Dz.U. 2011 nr 210 poz. 1260). 10. Rymon Lipińska J., Zamień nawłocie na malwy przy płocie gatunki inwazyjne w ogrodzie, Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych, Charzykowy 2014, 11. Solarz W., Inwazje biologiczne jako zagrożenie dla przyrody, Postępy w Ochronie Roślin 47(1): 128-133, 2007, 12. Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński Cz., Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych, Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, Warszawa 2012, 13. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 nr 92 poz. 880), 14. Volák J., Stodola J., Rośliny lecznicze, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1987. Źródła internetowe 1. http://www.atlas-roslin.pl/rosliny-miododajne.htm [dostęp 31.03.2015], 2. Wskaźnikowe liczby wg Ellenberga Ökologische Zeigerwerte http://statedv.boku.ac.at/zeigerwerte/ [dostęp 6.04.2015], 3. http://www.apiflora.pl/jupgrade/index.php/rosliny-rodzime/244-trdownik-bulwiastyscrophularia-nodosa [dostęp 7.04.2015], 4. http://www.apiflora.pl/jupgrade/index.php/roliny-obce/130-trojesc-amerykanska [dostęp 7.04.2015].
Abstrakt Różnorodność biologiczna jest cennym i wrażliwym zasobem przyrody, umożliwiającym prawidłowe funkcjonowanie człowieka w środowisku. Jednym z najistotniejszych zagrożeń tej różnorodności są inwazje biologiczne, prowadzące do ustępowania, a nawet wymierania słabszych konkurencyjnie gatunków rodzimych. Drogi wprowadzania gatunków obcych do środowiska są różne, jedną z nich jest celowe wprowadzanie takich gatunków jako roślin użytkowych w tym miododajnych. Omówiono sześć najbardziej rozpowszechnionych roślin miododajnych, które wykazują równocześnie cechy inwazyjne i są przez to groźne dla rodzimej przyrody. Są to: trojeść amerykańska, nawłoć kanadyjska, robinia akacjowa, niecierpek gruczołowaty, rdestowiec ostrokończysty i barszcz Sosnowskiego. Zaproponowano, jako alternatywę dla gatunków inwazyjnych, szereg gatunków rodzimych, równie wartościowych pod względem użytkowym, które oprócz nektaru i pyłku mogą dostarczać jeszcze innych korzyści (np. są surowcem zielarskim), a przy tym są neutralne dla środowiska. Summary The most threatening invasive plant species used in apiculture and possibilities of their replacement Biodiversity is a valuable yet susceptible natural value allowing humanity to exist and properly develop in the environment. One of the most worrying threats to aforementioned state are possibilities of biological invasions, for they may lead to shortening of native species environmental range or even their local extinction. There are various ways of invasive alien species making their appearance in new areas, however one among them is a intentionally introduction of species useful in agriculture, gardening and apiculture itself. This article contains characteristics of six most widespread honey plants which appear to be invasive and threatening to native habitats. These plants being: Asclepias syriaca, Solidago canadensis, Robinia pseudoacacia, Impatiens glandulifera, Reynoutria japonica and Heracleum sosnowskyi. Hence, as a replacement for these species, several native plants has been suggested for its evenly high value as honey plants but also their beneficence on other levels since besides honey and pollen they provide also herbal material or edible fruits. At the same time these species are neutral for natural environment as they are already its part.