Bioróżnorodność a organizmy inwazyjne

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Bioróżnorodność a organizmy inwazyjne"

Dorota Żurawska
8 lat temu
Przeglądów:

1 TEMAT LEKCJI: TEMAT LEKCJI: Bioróżnorodność a organizmy inwazyjne AUTOR: PRZEDMIOT: Biologia (druga klasa technikum; scenariusz może być realizowany w ramach zajęć pozalekcyjnych) CZAS TRWANIA: 90 minut CELE EDUKACYJNE: 0 Wyjaśnienie, czym jest bioróżnorodność oraz wskazanie, jakie ma ona znacznie dla współczesnego człowieka i przyrody. 0 Pokazanie skutków pojawienia się organizmów zawleczonych w biocenozie. 0 Przedstawienie uregulowań prawnych dotyczących organizmów inwazyjnych. METODY I TECHNIKI PRACY: 0 praca w grupach, 0 słowna: pogadanka, 0 aktywizująca: mapa mentalna, burza mózgów, 0 obserwacyjne: obserwacja okazów naturalnych, tablic dydaktycznych, prezentacji multimedialnej, atlasów roślin i zwierząt. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: 0 karty pracy, 0 zdjęcia roślin inwazyjnych z ogródków przydomowych, 0 atlas roślin, 0 atlas zwierząt, 0 prezentacja multimedialna. 0 Pokazanie możliwych sposobów na ochronę ekosystemów przed organizmami inwazyjnymi. BIBLIOGRAFIA: 1. Krzyściak-Kosińska R., Kosiński M., Rośliny Polski. Ilustrowana encyklopedia od A do Z, Publicat, Poznań Stichmann W.d, Spotkania z przyrodą zwierzęta, Multico Oficyna Wydawnicza Szwedler I., Sobkowiak M., Spotkania z przyrodą rośliny, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa

0 Pokazanie skutków pojawienia się organizmów zawleczonych w biocenozie. 0 Przedstawienie uregulowań prawnych dotyczących organizmów inwazyjnych.

2 PRZEBIEG LEKCJI 0 WPROWADZENIE: 1. Sprawy organizacyjno-porządkowe. 2. Podanie tematu lekcji. 3. Podział uczniów na trzy grupy, rozdanie kart pracy. 0 ROZWINIĘCIE: 1. Burza mózgów. Uczniowie przygotowują jak najwięcej przyczyn ginięcia organizmów żywych, dzielą je na grupy: antropogeniczne (piszą kolorem niebieskim), niezależne od człowieka (piszą kolorem czarnym). 2. Każda grupa dostaje dwie koperty: w pierwszej pojęcia, a w drugiej ich określenia. Należy połączyć je prawidłowo w pary. Pojęcia: gatunek 3. inwazyjny gatunek zawleczony bioróżnorodność gatunek introdukowany czynniki biotyczne czynniki abiotyczne tolerancja ekologiczna Określenia: Gatunek alochtoniczny o znacznej ekspansywności, który rozprzestrzenia się naturalnie lub z udziałem człowieka i stanowi zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkurując z gatunkami autochtonicznymi o niszę ekologiczną, a także przyczyniając się do wyginięcia gatunków miejscowych. Gatunek napływowy roślin lub zwierząt, pochodzący z innego obszaru geograficznego, który przypadkowo dostał się na dany teren i rozprzestrzenił się w środowisku naturalnym. Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi, m.in. w ekosystemach lądowych, morskich i innych wodnych, jak też w zespołach ekologicznych, których organizmy te są częścią. Dotyczy to różnorodności wewnątrzgatunkowej i różnorodności na poziomie ekosystemów. Gatunek sztucznie wprowadzony na obszar nie będący jego naturalnym areałem. Gatunki są introdukowane często w celu biologicznego zwalczenia szkodników roślin. Czynniki ekologiczne polegające na oddziaływaniu żywych organizmów w sposób bezpośredni lub pośredni na inne żywe organizmy. Czynniki biotyczne, regulują rozmieszczenie i liczebność populacji. Czynniki ekologiczne, natury fizycznej określające warunki środowiska nieorganicznego (przyrody nieożywionej), samodzielnie lub wraz z innymi czynnikami, wywierające wpływ na ekosystemy będące na różnym poziomie organizacji. Tolerancja ekologiczna (gatunku), skala ekologiczna gatunku, zdolność organizmów do życia w szerokim (eurybionty) lub wąskim (stenobionty) zakresie zmienności warunków środowiska, uwarunkowana genetycznie. 2

Każda grupa dostaje dwie koperty: w pierwszej pojęcia, a w drugiej ich określenia. Należy połączyć je prawidłowo w pary. Pojęcia: gatunek 3.

3 3. Przedstawienie prezentacji multimedialnej. Grupa 1 Rozpoznaj rośliny zawleczone wśród znanych gatunków uprawianych w ogródkach przydomowych i przedstawionych w prezentacji. Do tabeli 1 wpisz nazwy gatunkowe roślin obcych zaznaczając ich znaczną szkodliwość i kraj Psianka ziemniak (Solanum tuberosum L.) Papryka owocowa (Capsicum frutescens L.) Pomidor zwyczajny (Lycopersicon esculentum Mill.) Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) Kolczurka klapowana (Echinocystis lobata Michaux) Rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) Nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis L.) Ameryka Południowa Ameryka Południowa Ameryka Południowa Kaukaz Ameryka Północna Południowa Azja Wschodnia część Ameryki Północnej Grupa 2. Na podstawie prezentacji i dostępnych atlasów, rozpoznaj zwierzęta, które pochodzą z innych rejonów świata, a zadomowiły się w naszych biocenozach. Do tabeli 2 wpisz nazwy gatunkowe zwierząt obcych zaznaczając ich znaczną szkodliwość i kraj, Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) Szop pracz (Procyon lotor) Jenot (Nyctereutes procyonoides) Biedronka harlekin (Harmonia axyridis) Szrotówek kasztanowcowiaczek (Cameraria ohridella) Rak pręgowany (Orconectes limosus) Kolorado Ameryka Północna Azja Azja Macedonia Ameryka Północna 3

) Pomidor zwyczajny (Lycopersicon esculentum Mill.) Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.

4 Grupa 3. Z wypisanych na początku lekcji przyczyn ograniczenia bioróżnorodności, wybierz najważniejsze i zapisz w metaplanie. intensyfikacja rolnictwa organizmy inwazyjne globalne wymierania gatunków utrata siedlisk BIORÓŻNORODNOŚĆ ZMNIEJSZAJĄ (OGRANICZAJĄ) niedostateczna wiedza społeczeństwa ubożenie gatunkowe biocenoz zmniejszenie stabilności ekosystemów skażenie środowiska 0 ZAKOŃCZENIE: 1. Ocena zadań wykonanych przez uczniów na podstawie kart pracy. 2. Wspólne rozwiązanie logogryfu: 1. Roślina sprowadzona z Kaukazu, niebezpieczna dla środowiska (barszcz). 2. Świadome wprowadzenie obcych gatunków w nowe biocenozy (introdukcja). 3. Gatunki nieświadomie sprowadzone do nowej biocenozy, np. małż racicznica (zawleczone). 4. Organizmy żyjące w środowiskach antropogenicznych (synantropijne). 5. Duża jednostka taksonomiczna obejmująca np. rośliny lub bakterie (królestwo). 6. Duży ssak roślinożerny objęty ochroną gatunkową (żubr). 7. Organizmy, które wprowadzone w nową biocenozę okazują się najbardziej ekspansywne i zagrażają rodzimym (inwazyjne). 8. Wymagania życiowe organizmu (tolerancja). 9. Masowe tępienie roślin i zwierząt (eksterminacja). 10. Czynniki ożywione ograniczające występowanie organizmów (biotyczne). 11. Ekspansywna bylina, której pędy przerastają asfalt i beton (rdestowiec). 12. Biedronka zagrażająca naszej siedmiokropce (arlekin). 13. Ekspansywna roślina roczna, zwana dzikim ogórkiem (kolczurka). 14. Zarodnikowe i nasienne sklasyfikowane są we wspólne królestwo (rośliny). 15. Żółto kwitnąca roślina miododajna, sprowadzona z Ameryki Północnej (nawłoć). 4

zmniejszenie stabilności ekosystemów skażenie środowiska 0 ZAKOŃCZENIE: 1. Ocena zadań wykonanych przez uczniów na podstawie kart pracy. 2. Wspólne rozwiązanie logogryfu: 1.

5 Podsumowujące refleksje, uczniów i nauczyciela: 0 W jaki sposób i dlaczego powinniśmy dbać o bioróżnorodność? 0 Czy handel i turystyka oraz hobby może zagrażać bioróżnorodności? 0 Jakie najważniejsze informacje zawiera Konwencja o Ochronie Różnorodności Biologicznej? 4. Praca w domu: 0 W jaki sposób można wpłynąć na wzrost bioróżnorodności? PRAWA DO SCENARIUSZA Scenariusz zajęć powstał w ramach konkursu Lekcja zmieniania świata organizowanego przez Ministerstwo Środowiska. Ministerstwo nie ponosi odpowiedzialności za treści zawarte w scenariuszu, a te nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska resortu. Prawa do materiałów na stronie posiada Ministerstwo Środowiska, a teksty są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-użycie niekomercyjne-bez utworów zależnych 3.0 Polska. 5

Praca w domu: 0 W jaki sposób można wpłynąć na wzrost bioróżnorodności?

6 ZAŁĄCZNIK NR 1 0 KARTY PRACY Grupa 1 Do tabeli 1 wpisz nazwy gatunkowe roślin obcych zaznaczając ich znaczną szkodliwość i kraj, Grupa 2. Do tabeli 2 wpisz nazwy gatunkowe zwierząt obcych zaznaczając ich znaczną szkodliwość i kraj, 6

7 Grupa 3. Z wypisanych na początku lekcji przyczyn ograniczenia bioróżnorodności wybierz najważniejsze i zapisz w metaplanie. BIORÓŻNORODNOŚĆ ZMNIEJSZAJĄ (OGRANICZAJĄ) 7

Podobne dokumenty

Barszcz Sosnowskiego na tle innych roślin inwazyjnych - czy jest najgroźniejszy?

Artykuł 22 Barszcz Sosnowskiego na tle innych roślin inwazyjnych - czy jest najgroźniejszy? Marta Walkowiak Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) jest jedną z wielu roślin inwazyjnych występujących