Na egzamin! POSTĘPOWANIE KARNE. w pigułce. 2. wydanie. szybko zwięźle i na temat. Wydawnictwo C.H.Beck

Na egzamin! POSTĘPOWANIE KARNE w pigułce 2. wydanie szybko zwięźle i na temat Wydawnictwo C.H.Beck

POSTĘPOWANIE KARNE w pigułce

Inne w tej serii: Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych w pigułce Prawo cywilne w pigułce Postępowanie cywilne w pigułce Prawo karne w pigułce Prawo i postępowanie administracyjne w pigułce Prawo handlowe w pigułce Prawo gospodarcze publiczne w pigułce Prawo finansowe w pigułce Prawo rodzinne i nieletnich w pigułce Prawo konstytucyjne w pigułce Prawo rzymskie w pigułce Logika w pigułce Historia ustroju i prawa Polski w pigułce Powszechna historia państwa i prawa w pigułce Prawo Unii Europejskiej w pigułce Polecamy inne nasze publikacje: J. Ablewicz, A. Gacka-Asiewicz TERMINY USTAWOWE CYWILNE i KARNE Terminy Becka J. Grajewski, S. Steinborn PRZEBIEG PROCESU KARNEGO, wyd. 5 Podręczniki Prawnicze www.ksiegarnia.beck.pl

POSTĘPOWANIE KARNE w pigułce 2. wydanie WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2014

Stan prawny: czerwiec 2014 Darmowe aktualizacje dostępne na www.testy-prawnicze.pl! Redaktor prowadzący: Aneta Gacka-Asiewicz Aktualizacja 2. wydania: Agata Papierzyńska Wydawnictwo C.H.Beck 2014 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: IDENTIA Druk i oprawa: Drukarnia Perfekt S.A. ISBN 978-83-255-6273-1 ISBN e-book 978-83-255-6274-8

Spis treści Wstęp... Wykaz skrótów... XI XIII DZIAŁ PIERWSZY. POSTĘPOWANIE KARNE... 1 Rozdział I. Uwagi ogólne... 3 Część I. Uwagi wprowadzające... 3 Część II. Zasady postępowania karnego... 11 Rozdział II. Sąd... 14 Część I. Właściwość i skład sądu... 14 Część II. Wyłączenie sędziego... 18 Rozdział III. Strony, obrońcy, pełnomocnicy... 21 Część I. Oskarżyciel publiczny... 21 Część II. Pokrzywdzony... 22 Część III. Oskarżyciel posiłkowy... 25 Część IV. Oskarżyciel prywatny... 27 Część V. Powód cywilny... 28 Część VI. Oskarżony... 31 Część VII. Obrońca... 37 Część VIII. Pełnomocnik... 39 Część IX. Przedstawiciel społeczny... 40 Rozdział IV. Czynności procesowe... 41 Część I. Orzeczenia, zarządzenia i polecenia... 41 Część II. Narada i głosowanie... 46 Część III. Porządek czynności procesowych... 48 Część IV. Terminy... 51 Część V. Doręczenia... 55 Część VI. Protokoły... 59 Część VII. Przeglądanie akt i sporządzenie odpisów... 63 Część VIII. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt... 64

VI Spis treści Rozdział V. Dowody... 65 Część I. Uwagi wprowadzające... 65 Część II. Przesłuchanie... 70 Część III. Wyjaśnienia oskarżonego... 71 Część IV. Świadkowie i pokrzywdzony... 72 Część V. Świadek koronny... 78 Część VI. Biegli, tłumacze, specjaliści... 81 Część VII. Oględziny, otwarcie zwłok i eksperyment procesowy... 84 Część VIII. Wywiad środowiskowy i badanie oskarżonego... 86 Część IX. Zatrzymanie rzeczy i przeszukanie... 88 Część X. Kontrola i utrwalanie rozmów... 94 Rozdział VI. Środki przymusu... 98 Część I. Podział środków przymusu... 98 Część II. Zatrzymanie... 98 Część III. Środki zapobiegawcze uwagi ogólne... 101 Część IV. Tymczasowe aresztowanie... 103 Część V. Poręczenie majątkowe... 110 Część VI. Dozór Policji... 112 Część VII. Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego... 113 Część VIII. Zawieszenie w czynnościach lub wykonywaniu zawodu... 114 Część IX. Zakaz opuszczania kraju... 114 Część X. Poszukiwanie oskarżonego i list gończy... 115 Część XI. List żelazny... 116 Część XII. Kary porządkowe... 118 Część XIII. Zabezpieczenie majątkowe... 119 Rozdział VII. Postępowanie przygotowawcze... 122 Część I. Uwagi ogólne... 122 Część II. Wszczęcie śledztwa... 127 Część III. Przebieg śledztwa... 131 Część IV. Zamknięcie śledztwa... 136 Część V. Dochodzenie... 138 Część VI. Zakończenie i umorzenie postępowania przygotowawczego... 144 Część VII. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym... 146 Część VIII. Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym... 148 Część IX. Akt oskarżenia... 150

Spis treści VII Rozdział VIII. Postępowanie przed sądem I instancji... 155 Część I. Wstępna kontrola oskarżenia... 155 Część II. Jawność rozprawy głównej... 160 Część III. Rozprawa główna przepisy ogólne... 162 Część IV. Rozpoczęcie rozprawy głównej... 165 Część V. Przewód sądowy... 166 Część VI. Wyrokowanie... 173 Rozdział IX. Postępowanie odwoławcze... 178 Część I. Uwagi ogólne... 178 Część II. Apelacja... 185 Część III. Zażalenie... 190 Rozdział X. Postępowania szczególne... 192 Część I. Postępowanie uproszczone... 192 Część II. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego... 194 Część III. Postępowanie nakazowe... 196 Część IV. Postępowanie przyspieszone... 199 Rozdział XI. Nadzwyczajne środki zaskarżenia... 203 Część I. Kasacja... 203 Część II. Wznowienie postępowania... 208 Rozdział XII. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia... 213 Część I. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego... 213 Część II. Odszkodowanie... 213 Część III. Ułaskawienie... 217 Część IV. Wyrok łączny... 219 Rozdział XIII. Postępowanie karne w sprawach międzynarodowych... 222 Część I. Ekstradycja uwagi ogólne... 222 Część II. Ekstradycja czynna... 223 Część III. Ekstradycja bierna... 225 Część IV. Europejski nakaz aresztowania zagadnienia ogólne... 227 Część V. Wystąpienie do państwa członkowskiego UE o przekazanie osoby ściganej na podstawie ENA... 229 Część VI. Wystąpienie państwa członkowskiego UE o przekazanie osoby ściganej na podstawie ENA... 232 Część VII. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego... 238 Część VIII. Wydanie oraz przewóz osób ściganych albo skazanych... 240 Część IX. Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania... 242 Część X. Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym... 245

VIII Spis treści Rozdział XIV. Koszty procesu... 247 Część I. Przepisy ogólne... 247 Część II. Zwolnienie od kosztów sądowych... 249 Część III. Zasądzenie kosztów procesu... 249 Część IV. Koszty związane z powództwem cywilnym i zasądzeniem odszkodowania z urzędu... 251 DZIAŁ DRUGI. POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O WYKROCZENIA... 253 Rozdział I. Zasady ogólne... 255 Część I. Przesłanki negatywne... 255 Część II. Rodzaje postępowań... 256 Rozdział II. Właściwość i skład sądu oraz rozstrzygnięcia sądu... 257 Część I. Właściwość sądu... 257 Część II. Skład sądu... 258 Część III. Rozstrzygnięcia sądu... 259 Rozdział III. Oskarżyciel publiczny, obrońca, obwiniony i pokrzywdzony... 260 Część I. Oskarżyciel publiczny... 260 Część II. Obwiniony i jego obrońca... 260 Część III. Pokrzywdzony... 261 Rozdział IV. Postępowanie zwyczajne, nakazowe, przyspieszone i mandatowe... 262 Część I. Rozprawa... 262 Część II. Postępowanie nakazowe... 263 Część III. Postępowanie przyspieszone... 264 Część IV. Postępowanie mandatowe... 265 Rozdział V. Nadzwyczajne środki zaskarżenia... 269 Część I. Kasacja... 269 Część II. Wznowienie postępowania... 270 DZIAŁ TRZECI. POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O PRZESTĘPSTWA I WYKROCZENIA SKARBOWE... 271 Rozdział I. Uwagi ogólne... 273 Część I. Przepisy wprowadzające... 273 Część II. Właściwość sądu i organów postępowania przygotowawczego... 275

Spis treści IX Rozdział II. Strony i ich przedstawiciele procesowi... 277 Część I. Strony postępowania... 277 Część II. Oskarżyciel publiczny... 277 Część III. Obrońca i pełnomocnik... 278 Rozdział III. Pociągnięcie do odpowiedzialności za zgodą sprawcy... 279 Część I. Postępowanie mandatowe... 279 Część II. Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności... 282 Rozdział IV. Postępowanie przygotowawcze i przed sądem... 285 Część I. Postępowanie przygotowawcze... 285 Część II. Postępowanie przed sądem I instancji... 288 Część III. Postępowanie odwoławcze i nadzwyczajne środki zaskarżenia... 290 Rozdział V. Postępowanie nakazowe i w stosunku do nieobecnych... 292 Część I. Postępowanie nakazowe... 292 Część II. Postępowanie w stosunku do nieobecnych... 293

Wstęp Zapewne czujesz presję przed zbliżającym się egzaminem i zastanawiasz się jak przebrnąć przez setki stron tekstu tak, aby wiadomości zostały w Twojej głowie. Konieczne są notatki, zakreślacze itp., których zadaniem jest pomóc Ci w uporządkowaniu wiedzy. Co jednak jeśli czasu jest coraz mniej, a po przeczytaniu tych setek stron nie starczyło go już na notatki i rysowanie tabel? Rozwiązanie stanowi właśnie ta publikacja. To kompaktowe opracowanie wszystkich najważniejszych zagadnień, których znajomość pomoże w zdaniu egzaminu. Przedstawiamy Ci idealne narzędzie zarówno do nauki, jak i do powtórki przed egzaminem. Dzięki zwięzłemu ujęciu tematu, tabelom, wykresom i wyróżnieniom szybko przyswoisz i powtórzysz wiedzę, a podejście do egzaminu stanie się mniej stresującym przeżyciem. Korzystaj także z testów, do których odeśle Cię QR Code z okładki. Powodzenia! Redakcja

Wykaz skrótów 1. Akty prawne AlkU... ustawa z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1356 ze zm.) KK... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS... ustawa z 10.9.1999 r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.) KKW... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i sprost.) KP... ustawa 26.6.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPC... ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101) KPK... ustawa z 6.6.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPW... ustawa z 24.8.2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 395) KRO... ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.) KW... ustawa z 20.5.1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.) NarkU... ustawa z 29.7.2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 124 ze zm.) NielU... ustawa z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 382) PolU... ustawa z 6.4.1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687 ze zm.) PrUSP... ustawa z 27.7.2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 427 ze zm.) RPrU... ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) SNU... ustawa z 23.11.2002 r. o Sądzie Najwyższym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 499)

XIV Wykaz skrótów ŚwKoronU... ustawa z 25.6.1997 r. o świadku koronnym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232 ze zm.) 2. Inne skróty Dz.U.... Dziennik Ustaw ENA... Europejski Nakaz Aresztowania KZS... Krakowskie Zeszyty Sądowe OSNKW... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna OSNwSK... Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych OSPiKA... Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych post.... postanowienie Prok. i Pr.... Prokuratura i Prawo s.... strona SN... Sąd Najwyższy t.j.... tekst jednolity TK... Trybunał Konstytucyjny uchw.... uchwała UE... Unia Europejska wyr.... wyrok zob.... zobacz

DZIAŁ PIERWSZY. POSTĘPOWANIE KARNE

Rozdział I. Uwagi ogólne Część I. Uwagi wprowadzające 1. Sądowe postępowanie karne. Postępowanie karne w sprawach należących do właściwości sądów toczy się według przepisów KPK (art. 1 KPK). 2. Cele postępowania karnego. Postępowanie karne uregulowane przepisami KPK ma na celu, aby: sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności, przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestępstw, lecz również w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego, uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego, rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie. Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne. 3. Udział czynnika społecznego w postępowaniu. Postępowanie karne w granicach określonych w ustawie odbywa się z udziałem czynnika społecznego (art. 3 KPK). 4. Bezstronność organów prowadzących postępowanie. Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 KPK).

4 Rozdział I. Uwagi ogólne 5. Domniemanie niewinności oskarżonego. Jedną z podstawowych zasad postępowania karnego jest zasada domniemania niewinności oskarżonego, wyrażona w art. 5 KPK. Zgodnie z tym przepisem oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem. Wątpliwości, których nie da się usunąć, rozstrzyga się na korzyść oskarżonego. 6. Prawo do obrony. Podejrzany lub oskarżony (tj. osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów lub osoba, wobec której skierowano do sądu akt oskarżenia) ma prawo do obrony, które obejmuje prawo do korzystania z pomocy obrońcy. O tym uprawnieniu należy podejrzanego i oskarżonego pouczyć. Prawo do obrony można rozumieć m.in. jako: prawo do posiadania obrońcy oraz obowiązek działania obrońcy na korzyść oskarżonego (art. 86 1 KPK), prawo do informacji o treści zarzutów i ich zmianach (art. 300 1 KPK), prawo do odmowy składania wyjaśnień i odpowiedzi na pytania (art. 175 1 KPK), prawo dostępu do akt (art. 156 KPK), aktywne formy obrony (np. prawo do składania wniosków o przeprowadzenie dowodu art. 167 KPK, prawo do zadawania pytań podmiotom przesłuchiwanym art. 370 1 KPK, prawo do zaskarżania orzeczeń). 7. Zasada swobodnej oceny dowodów. Zasada swobodnej oceny dowodów wyrażona została w art. 7 KPK. Polega ona na tym, że organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. 8. Niezależność sądu. Sąd karny jest niezależny w swoich rozstrzygnięciach. Rozstrzyga on samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu. Jednak prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo lub stosunek prawny są wiążące (np. unieważnienie małżeństwa, orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu jest dla sądu karnego wiążące).

Część I. Uwagi wprowadzające 5 Należy jednak pamiętać, że sąd karny związany jest orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego (wynika to z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP). Ponadto sąd karny związany jest wykładnią prawa dokonaną przez inne sądy w następujących przypadkach: art. 442 3 KPK stanowisko sądu odwoławczego jest wiążące dla sądu, któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania (wskazania te nie mogą dotyczyć jednak oceny określonych faktów, jeśli narusza to zasadę swobodnej oceny dowodów), art. 441 3 KPK uchwała Sądu Najwyższego zapadła w wyniku rozpoznania zagadnienia prawnego przekazanego przez sąd odwoławczy jest wiążąca także dla sądu I instancji, gdyby wyrok został uchylony i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania, Sąd Najwyższy związany jest uchwałą wydaną przez ten sąd, gdy ma ona rangę zasady prawnej art. 62 SNU. 9. Zasada oficjalności. Zgodnie z zasadą oficjalności, jeżeli ustawa nie wymaga w danej sprawie wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo zezwolenia władzy, organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu (art. 9 1 KPK). Strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu. 10. Zasada legalizmu. Zasada legalizmu wyrażona została w art. 10 1 KPK. W myśl tego przepisu organ powołany do ścigania przestępstw jest obowiązany do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego. Natomiast oskarżyciel publiczny ma także obowiązek wnieść i popierać oskarżenie o czyn ścigany z urzędu. Instrumentem kontrolnym służącym stronom do wymuszenia na organach procesowych przestrzegania zasady legalizmu są np. środki zaskarżenia (postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa lub umorzenia śledztwa można zaskarżyć. W razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania istnieje możliwość wniesienia prywatnego aktu oskarżenia art. 55 1 KPK).