Wymagania edukacyjne i rozkład materiału z języka polskiego w klasie I gimnazjum na podstawie programu Świat w słowach i obrazach 1
Rozkład materiału Lektura 1. A. de Saint Exupery. Mały Książę 2. K. Dickens. Opowieść wigilijna 3. Adam Mickiewicz. Dziady cz. II 4. William Szekspir. Romeo i Julia 5. Aleksander Fredro. Zemsta 6. B. Prus. W górach (tekst w podręczniku). 7. M. Musierowicz. Opium w rosole lub D. Terakowska. Córka czarownic 8. J. R. R. Tolkien. Hobbit. Tam i z powrotem* Teksty kultury 1. Księgi o poznaniu stworzenia Re i obalenia Apopa (fragment) 2. Enuma elisz (fragment) 3. Owidiusz. Przemiany (fragment) 4. Hezjod. Teogonia (fragmenty) 5. Biblia fragmenty Starego Testamentu, Księgi Rodzaju Dzieje początków świata i ludzkości, Pierwotny stan szczęścia 6. Michał Anioł. Stworzenie Adama 7. Biblia fragmenty Nowego Testamentu, Przypowieść o siewcy 8. Mity greckie Dzieje Tezeusza (fragment Mitologii Jana Parandowskiego)* 9. Zygmunt Kubiak. U źródeł mitów greckich 10. Pieśń o Rolandzie (fragmenty) 11. Ignacy Krasicki. Wybrane bajki (np. Mądry i głupi, Jagnię i wilcy, Ptaszki w klatce) 12. Adam Mickiewicz. Wybrane bajki 13. Adam Mickiewicz. Świtezianka 14. Henryk Sienkiewicz. Ogniem i mieczem (fragmenty) 15. James Henriot. To nie powinno się zdarzyć* 16. Sławomir Mrożek. Śpiąca królewna 17. Jan Kochanowski. Wybrane fraszki 18. Ignacy Krasicki. (Święta miłości kochanej ojczyzny)* 19. Józef Wybicki. Pieśń Legionów Polskich we Włoszech 20. Adam Mickiewicz. Do M*** 21. Caspar Dawid Friedrich. Kobieta w oknie 22. Cyprian Kamil Norwi. W Weronie 23. Maria Pawlikowska Jasnorzewska. Wybór wierszy 24. Kazimierz Wierzyński. Zielonoe nam w głowie. 100m 25. ks. Jan Twardowski. Wybór wierszy 26. Zbigniew Herbert. Pan od przyrody 2
27. Wisława Szymborska. Niektórzy lubią poezję, Pochwała złego mniemania o sobie 28. Halina Poświatowska. Jestem Julią 29. Adam Zagajewski. Wybór wierszy 30. wybrany komiks Konteksty audiowizualne, muzyczne: 1. Świat na scenie teatr 2. Świat na ekranie film, np. adaptacja powieści historycznej reż. A Wajda lub Romeo i Julia reż. Baz Luhrmann 3. Świat na szpaltach prasa Świadomość językowa 1. Części mowy odmienne i nieodmienne 2. Składnia zdania pojedynczego wypowiedzenie, części zdania pojedynczego Formy wypowiedzi 1. Opinia i jej uzasadnienie dyskusja 2. Opowiadanie z elementami innych form wypowiedzi- np. dialogu, opisu, charakterystyki 3. Recenzja 4. Zaproszenie, dedykacja, ogłoszenie 5. Opis, rozmowa o dziele plastycznym 6. Redakcja tekstu pisemnego * Teksty kultury omawiane opcjonalnie dostosowanie do poziomu edukacyjnego danej klasy 3
Wymagania edukacyjne Ocena: dopuszczający Ocena: dostateczny Ocena: dobry Ocena: bardzo dobry Ocena: celujący Znajomość i rozumienie pojęć (słów), czyli: poznawanie przez uczniów terminologii odpowiedniej do ich poziomu i przedmiotu; odwoływanie się do poznanych pojęć; czytanie i rozpoznawanie słów (sensu i pisowni); czytanie tekstów kultury, w tym między innymi: literackich, użytkowych, map, tabel, schematów itp. Analiza i logiczne myślenie, czyli: rozumienie związków i struktur; doskonalenie sposobów ich rozumienia (dowodzenie, wnioskowanie, objaśnianie, przekształcanie); czytanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury; klasyfikowanie, porządkowanie według określonego kryterium. Synteza, rozwiązywanie zadań, czyli: odtwarzanie poznanych metod, sposobów rozwiązywania zadań w sytuacjach typowych; stosowanie zdobytej wiedzy i umiejętności w sytuacjach praktycznych. Tworzenie, rozwiązywanie problemów, czyli: rozwiązywanie problemów w twórczy sposób w sytuacjach nietypowych. Tworzenie i rozwiązywanie problemów, czyli rozwiązywanie problemów w sposób twórczy na podstawie materiału wykraczającego poza wymagania dopełniające i sytuują się na poziomie ponadprogramowym 4
A.de Saint-Exupery Mały Książę podaje przykłady wydarzeń prawdopodobnych i baśniowych, określa czas i miejsce wydarzeń, wymienia postacie, biorące udział w wydarzeniach, przedstawia głównego bohatera, omawia postawę życiową wybranego bohatera, prezentuje narratora, cytuje sentencje zawarte w utworze, układa list w imieniu Małego Księcia wyjaśnia, dlaczego wskazane wydarzenia mają charakter prawdopodobny lub baśniowy, wymienia etapy podróży głównego bohatera, umiejscawia je w czasie, dzieli bohaterów na pierwszoplanowych i drugoplanowych, charakteryzuje głównego bohatera, porównuje postawy życiowe wybranych bohaterów, określa rolę narratora, wyjaśnia sens sentencji zawartych w utworze, układa list w imieniu Małego Księcia, zawiera w nim fragmenty o charakterze opisowym omawia związki między prawdopodobnymi i baśniowymi wydarzeniami utworu, dostrzega motyw wędrówki, omawia jego funkcję w utworze, porządkuje postacie utworu ze względu na ich znaczenie dla fabuły, porównuje Małego Księcia sprzed wyprawy z tym, który decyduje się wrócić na swoją planetę, ocenia postawy życiowe wybranych bohaterów, charakteryzuje świat dorosłych, rozwija sens wybranej sentencji w formie kilkuzdaniowej wypowiedzi, układa twórcze opowiadanie omawia sposób konstrukcji świata przedstawionego, rozpoznaje i alegoryczne znaczenia związane z postaciami utworu, porównuje świat dorosłych i świat dzieci, komentuje ludzkie postawy życiowe odwołując się do tekstu, wyjaśnia sens wypowiedzi Lisa, wyjaśnia, czym jest sentencja, komentuje sentencje zawarte w utworze, układa twórcze opowiadanie z elementami opisu i dialogu wymienia utwory, w których pojawia się motyw wędrówki, wyjaśnia, dlaczego jest to ważny motyw kulturowy przedstawia w postaci prezentacji multimedialnej najważniejsze sentencje ukazane w utworze i ukazuje ich współczesną realizację 5
K. Dickens. Opowieść wigilijna doskonali technikę czytania próbuje redagować treść wizytówki krótko wypowiada się na temat bohatera i utworu próbuje redagować zasady postępowania (przykazania i antyprzykazania) wyszukuje wskazane fragmenty realistyczne i nierealistyczne próbuje redagować kartkę z życzeniami świątecznymi czyta wskazane fragmenty tekstu uważnie czyta tekst stara się redagować treść wizytówki wypowiada się na temat bohatera i utworu stara się redagować zasady postępowania (przykazania i antyprzykazania) wie, czym jest realistyczny i nierealistyczny sposób prowadzenia fabuły stara się redagować kartkę z życzeniami świątecznymi wyszukuje wskazane fragmenty tekstu rozumie czytany tekst redaguje treść wizytówki wypowiada swoją opinię o bohaterze redaguje zasady postępowania (przykazania i antyprzykazania) dostrzega elementy fabuły dostrzega realistyczny i nierealistyczny sposób prowadzenia fabuły dostrzega symboliczne znaczenie zdarzeń redaguje kartkę z życzeniami świątecznymi czyta, wybierając informacje poprawnie redaguje treść wizytówki wypowiada swoją opinię o bohaterze, uzasadniając ją samodzielnie redaguje zasady postępowania (przykazania i antyprzykazania) wyjaśnia, czym jest fabuła wyjaśnia, czym charakteryzuje się realistyczny i nierealistyczny sposób prowadzenia fabuły wyjaśnia symboliczne znaczenie zdarzeń poprawnie redaguje kartkę z życzeniami świątecznymi wyjaśnia nawiązania do Biblii nazywa motywy, wątki i myśli obecne w innych utworach 6
Adam Mickiewicz. Dziady cz. II określa czas i miejsce wydarzeń, odróżnia elementy realistyczne od fantastycznych, podaje informacje na temat kolejnych postaci duchów, dostrzega motyw winy i kary, wie, że utwór jest dramatem, bierze udział w inscenizacji utworu odtwarza przebieg wydarzeń, zestawia elementy realistyczne i fantastyczne, ocenia bohaterów, cytuje sentencje związane z motywem winy i kary, omawia je wskazuje cechy dramatu w utworze, bierze czynny udział w inscenizacji utworu określa nastrój i atmosferę obrzędu, przywołuje cytaty z tekstu, określa relację między elementami realistycznymi i fantastycznymi, omawia rolę Guślarza w świecie przedstawionym, omawia sposób przedstawienia problemu winy i kary, uzasadnia, dlaczego utwór jest dramatem, przygotowuje inscenizację utworu podaje informacje na temat genezy utworu, omawia konstrukcję świata przedstawionego w dramacie, określa funkcję duchów, wyjaśnia motyw upiora, wyjaśnia główną myśl dramatu, przedstawia problematykę utworu, uzasadnia, że utwór jest dramatem romantycznym, przygotowuje inscenizację utworu, omawia postać Widma w kontekście Dziadów cz. IV i cz. III, omawia inny dramat romantyczny, przedstawia i uzasadnia propozycje inscenizacyjne William Szekspir. Romeo i Julia odtwarza przebieg wydarzeń, przedstawia bohaterów, zna pojęcie tragizm, odróżnia dramat od innych rodzajów literackich, zna przynajmniej jedną inscenizację lub adaptację filmową dramatu opowiada o zdarzeniu będącym zawiązaniem akcji, wstępnie charakteryzuje postacie, wyjaśnia pojęcie tragizm, wymienia cechy dramatu jako rodzaju literackiego, opowiada o inscenizacji lub adaptacji filmowej dramatu przedstawia wydarzenia będące kolejnymi etapami akcji, charakteryzuje postacie tragiczne, przedstawia motywy ich postępowania, wyjaśnia, z czego wynika tragizm bohaterów, wymienia cechy dramatu szekspirowskiego, wypowiada się na temat inscenizacji lub adaptacji filmowej omawia sposób konstrukcji akcji w dramacie, ocenia postępowanie bohaterów, omawia koncepcję tragizmu w dramacie Szekspira, porównuje dramat szekspirowski z dramatem antycznym, zestawia i porównuje inscenizacje i adaptacje filmowe dramatu podaje pełne informacje na biografii Williama Szekspira, ukazuje wpływ dramatu szekspirowskiego na dramat romantyczny 7
Aleksander Fredro. Zemsta rekonstruuje przebieg wydarzeń, wymienia i przedstawia bohaterów utworu, opowiada o śmiesznych sytuacjach, wyjaśnia znaczenie słowa intryga, rozpoznaje w tekście różne rodzaje komizmu, proponuje gesty i ruch sceniczny dla wybranej postaci, recytuje fragment tekstu wskazuje przykłady wydarzeń odpowiadających kolejnym etapom akcji, charakteryzuje głównych bohaterów utworu, wyjaśnia, na czym polegała intryga przedstawiona w utworze, wskazuje przykłady komizmu, proponuje sposób zachowania się na scenie wybranej postaci, bezbłędnie recytuje fragment tekstu omawia przebieg akcji utworu, dokonuje charakterystyki porównawczej bohaterów, przedstawia przebieg intrygi, na przykładach z tekstu omawia różne rodzaje komizmu, proponuje sposób wypowiadania kwestii przez wybraną postać utworu, recytuje fragmenty interpretując je głosowo komentuje i ocenia sposób konstruowania akcji w utworze, wyjaśnia, czym jest i na czym polega komedia charakterów, wykorzystuje tytuł dla omówienia i oceny sposobu prowadzenia intrygi, analizuje sceny ze względu na zastosowany rodzaj komizmu, proponuje sposób kreowania roli wybranej postaci, recytuje fragmenty wydobywając komizm tekstu przedstawia inny utwór A. Fredry, wyjaśnia, na przykładach, nurt romantyzmu krajowego Małgorzata Musierowicz. Opium w rosole wskazuje przykłady, na podstawie których można określić miejsce i czas wydarzeń, wymienia rodziny przedstawione w powieści, przedstawia wybranych bohaterów utworu, wypisuje z tekstu zdania o charakterze sentencji określa miejsce i czas wydarzeń, wylicza członków rodzin przedstawionych w powieści, wstępnie charakteryzuje wybranych bohaterów utworu, wskazuje sentencję, którą uważa za ważną we własnym życiu, próbuje uzasadnić swój wybór ukonkretnia i omawia miejsce i czas wydarzeń, przedstawia relacje między członkami rodzin przedstawionych w powieści, dokonuje wyczerpującej charakterystyki bohaterów, próbuje komentować sentencje życiowe zawarte w utworze przedstawia realia rzeczywistości, w której toczy się akcja utworu, omawia i porównuje atmosferę panującą w opisanych domach, charakteryzuje porównawczo bohaterów, omawia i ocenia ich postawy wobec świata, rozwija sentencje zawarte w utworze własnymi refleksjami 8
D. Terakowska. Córka Czarownic określa tematykę utworu wskazuje bohaterów wskazuje przemianę bohaterki wie, że omawiany utwór należy do fantastyki opisuje emocje bohaterki omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarzenia charakteryzuje i ocenia bohaterów operuje słownictwem z określonych kręgów tematycznych (skoncentrowanym przede wszystkim wokół tematów: dom, rodzina, szkoła i nauka) odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym ze zrozumieniem posługuje się pojęciami dotyczącymi wartości pozytywnych i ich przeciwieństw oraz określa postawy z nimi związane uczestniczy w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, przyjmuje poglądy innych lub polemizuje z nimi omawia na podstawie poznanych dzieł literackich ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne, np. miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność, sprawiedliwość; dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne dostrzega zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, etycznych, kulturowych i w ich kontekście kształtuje swoją tożsamość 9
Bolesław Prus. W górach czyta wskazane fragmenty tekstu, próbuje redagować plan wydarzeń wie, że omawiany utwór jest nowelą krótko wypowiada się na temat utworu wskazuje elementy świata przedstawionego wyszukuje wskazane fragmenty tekstu stara się redagować plan wydarzeń zna cechy noweli wypowiada się na temat utworu dostrzega świat przedstawiony, dostrzega narratorów sporządza notatkę w formie schematu dostrzega głównego bohatera redaguje plan wydarzeń dostrzega cechy noweli wskazuje punkt kulminacyjny 10 rekonstruuje świat przedstawiony wyjaśnia, ilu jest narratorów poprawnie sporządza notatkę w formie schematu wyjaśnia, kto i dlaczego jest głównym bohaterem poprawnie redaguje plan wydarzeń wyjaśnia, czym charakteryzuje się nowela formułuje wskazówki dla uczestników wycieczek górskich wyjaśnia sens stwierdzenia: podobne lecz podobnym redaguje krótką nowelę zatytułowaną Podobne lecz podobnym J. R. R. Tolkien. Hobbit. Tam i z powrotem tworzy plan ramowy i szczegółowy; potrafi pracować z tekstem, wybiera potrzebne informacje; czyta ze zrozumieniem zna podstawowe środki stylistyczne umie scharakteryzować postać wykorzystuje informacje z posługuje się formą wywiadu; wyodrębnia elementy realistyczne spośród fantastycznych, cytuje fragmenty tekstu wyjaśnia znaczenie ostatniego akapitu tekstu, zapoznaje się z symbolicznymi znaczeniami pierścienia, dostrzega cechy wyszukuje informacje w Internecie, czasopismach i innych publikacjach; świadomie przekształca tekst, dokonując zabiegów stylistycznych; nazywa znaczenie środków stylistycznych; aktywnie uczestniczy w dyskusji; charakteryzując postać, świadomie dokonuje oceny utworu; swobodnie i płynnie wypowiada się na podany temat, uzasadnia swoje stanowisko aktywnie uczestniczy w dyskusji; charakteryzując postać, ocenia i wartościuje jej postawy i zachowania, analizuje zależności ocenia i wartościuje jej postawy i zachowania w odniesieniu do ogólnie przyjętych norm moralnych; wypowiada się na temat zagadnień etycznych zawartych we fragmencie
tekstu umie zredagować opis, korzystając ze wskazówek, potrafi nazwać elementy świata przedstawionego w utworach epickich, zapoznaje się z informacjami na temat Tolkiena, czyta cicho ze zrozumieniem, określa elementy świata przedstawionego: czas, przestrzeń, postacie, opowiada o przebiegu wydarzeń podaje przykłady utworów z gatunku fantasy, wymieniając ich charakterystyczne elementy, opisuje przedmiot o cechach magicznych, wykorzystując elementy fantastyki baśni w powieści wypowiada własne sądy i opinie; tworzy minileksykon, odróżnia charakterystykę bezpośrednią od pośredniej ocenia i wartościuje jej postawy i zachowania posługuje się cytatami w mowie i piśmie; wskazuje podobieństwa między światem przedstawionym utworu a światami baśni, mitów, bajek pomiędzy elementami konstrukcyjnymi świata przedstawionego w utworze, wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu pierścienia w tekście, opracowuje artykuł hasłowy do słownika powieści, proponuje własne odczytanie symboliki pierścienia, porównuje sposób wykorzystania motywu pierścienia w tekście realistycznym i utworze fantasy 11
TEKSTY KULTURY POCZĄTKI ŚWIATA, POCZĄTKI SŁOWA Księgi o poznaniu stworzenia Re i obalenia Apopa (fragment), Enuma elisz (fragment), Owidiusz. Przemiany (fragment), Hezjod. Teogonia (fragmenty) czyta cicho ze zrozumieniem klasyfikuje poznane teksty jako mity określa tematykę poznanych fragmentów mitów omawia motyw stworzenia porównuje elementy świata przedstawionego mitów w celu wskazania podobieństw i różnic porządkuje w formie planu kolejność następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania świata porządkuje w formie streszczenia kolejność następowania zjawisk w każdej ze starożytnych wizji powstania świata 12 wyjaśnia pojęcie mit pierwotny odczytuje fragmenty mitów, które opowiadają w sposób obrazowy odczytuje znaczenia symboliczne redaguje notatkę o cechach mitu, korzystając ze Słowniczka terminów literackich i kulturowych Biblia fragmenty Starego Testamentu, Księgi Rodzaju Dzieje początków świata i ludzkości, Pierwotny stan szczęścia czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) określa tematykę tekstu klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii wymienia elementy stworzenia w kolejności, o jakiej wspomina Biblia nazywa uczucia towarzyszące Bogu podczas aktu stworzenia cytuje odpowiednie fragmenty tekstu porównuje biblijny opis czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) klasyfikuje przeczytany tekst jako fragment Biblii określa tematykę tekstu określa elementy świata przedstawionego, odwołując się do tekstu odpowiada na pytania, cytując odpowiednie fragmenty tekstu rozumie Raj jako synonim szczęścia dobiera reprodukcję, która czyta głośno, dokonując interpretacji postrzega Biblię jako źródło gatunków wymienia cechy charakterystyczne dla tekstów biblijnych rozpoznaje i nazywa motywy uzasadnia własne zdanie, podając odpowiednie argumenty porównuje różne ujęcia fabularne, motywy, język czyta głośno, dokonując interpretacji wyjaśnia motyw raju, stworzenia nazywa wartości definiuje pojęcia motyw, symbol redaguje opis miejsca (ogród Eden) omawia motyw Edenu w kulturze
stworzenia z relacją o powstaniu świata zawartą w mitach ludów starożytnych bardziej odpowiada opisowi biblijnego Edenu proponuje inny tytuł dla przeczytanego fragmentu Biblii rysuje drzewo życia lub drzewo poznania dobra i zła Michał Anioł. Stworzenie Adama zapoznaje się z informacjami na temat autora i dzieła ogląda fragment malowidła rozpoznaje na obrazie biblijny motyw stworzenia człowieka określa czas i miejsce wydarzeń wymienia elementy obrazu opowiada o poszczególnych elementach obrazu nazywa uczucia postaci przedstawionych na obrazie wyjaśnia sens obrazu, korzystając z informacji w podręczniku określa zasady kompozycji obrazu wyjaśnia biblijny motyw stworzenia człowieka wyjaśnia znaczenie poszczególnych elementów obrazu wyjaśnia symbolikę, odwołując się do Biblii wyjaśnia, na czym polega technika fresku omawia podobieństwa i różnice dotyczące rodowodu człowieka przedstawionego w malarstwie i literaturze Przedstawia inne dzieła sztuki, malarstwa dotyczące tematyki stworzenia świata Biblia fragmenty Nowego Testamentu, Przypowieść o siewcy czyta wskazane fragmenty tekstu wie, że omawiany utwór jest przypowieścią wie, że przypowieść ma wymowę przenośną wskazuje elementy świata przedstawionego zna cechy przypowieści stara się rozpoznawać wartości stara się dostrzec symbolikę biblijną wyszukuje wskazane fragmenty tekstu rozpoznaje i nazywa wartości wyjaśnia, czym charakteryzują się alegoria, symbol, przenośnia wyjaśnia znaczenie motywów alegorycznych i symbolicznych odczytuje ukryty sens przypowieści oraz jej wymowę wyjaśnia symbolikę biblijną redaguje opowieść z wykorzystaniem motywów alegorycznych lub symbolicznych 13
J. Parandowski. Dzieje Tezeusza wie, że omawiany utwór jest mitem czyta wskazane fragmenty tekstu próbuje redagować napis na pomniku zna pojęcia: prawda historyczna, fikcja literacka, fantastyka zapisuje hipotezę, krótko wypowiada się na temat mitu, wie, że w utworze występują motywy symboliczne, poznaje różne frazeologizmy mitologiczne, próbuje redagować opowiadanie twórcze zna różne mity stara się redagować napis na pomniku posługuje się pojęciami: prawda historyczna, fikcja literacka, fantastyka stara się formułować hipotezę wypowiada się na temat mitu zna różne motywy symboliczne zna różne frazeologizmy mitologiczne stara się redagować opowiadanie twórcze wymienia znane mity opowiada o znanych bogach i bohaterach mitologicznych dostrzega prawdę historyczną, fikcję literacką, fantastykę formułuje hipotezę, uzasadnia ją, korzystając z tekstu źródłowego stara się formułować prawdę o człowieku, wyjaśnić sens mitu odwołując się do tekstu, dostrzega motywy symboliczne posługuje się frazeologizmami mitologicznymi, redaguje opowiadanie twórcze wyjaśnia, czym jest prawda historyczna, fikcja literacka, fantastyka samodzielnie formułuje hipotezę, uzasadnia ją, korzystając z tekstu źródłowego formułuje prawdę o człowieku, wyjaśnia sens mitu, odwołując się do tekstu wyjaśnia motywy symboliczne poprawnie posługuje się frazeologizmami mitologicznymi poprawnie redaguje opowiadanie twórcze redaguje mowę do zgromadzenia ludowego 14
Z. Kubiak U źródeł mitów greckich doskonali technikę czytania czyta wskazane fragmenty tekstu odwzorowuje na osi czasu wskazane zdarzenia wie, że w utworach występuje motyw morza wie, że są mity heroiczne zapisuje argumenty uważnie czyta tekst, stara się wykorzystać źródła historyczne stara się tworzyć oś czasu odróżnia mity heroiczne od innych, stara się formułować argumenty, uzasadniając swe wypowiedzi rozumie czytany tekst, wykorzystuje źródła historyczne tworzy oś czasu, dostrzega mity heroiczne formułuje argumenty, uzasadniając swe wypowiedzi czyta, wybierając informacje dostrzega symbolikę motywu morza samodzielnie tworzy oś czasu wyjaśnia, czym charakteryzują się mity heroiczne samodzielnie formułuje argumenty, uzasadniając swe wypowiedzi wyjaśnia symbolikę motywu morza wyjaśnia związek pieśni z mitem poprawnie wykorzystuje źródła historyczne Pieśń o Rolandzie (fragmenty) wie, co to są elementy świata przedstawionego próbuje ułożyć plan wydarzeń zapoznaje się z tłem historycznym wypadków, o których opowiada utwór czyta głośno określa elementy świata przedstawionego sporządza plan wydarzeń nazywa cechy bohatera wskazuje elementy świata przedstawionego stara się ułożyć plan wydarzeń wypowiada się na temat utworu, ilustrując wypowiedź odpowiednimi fragmentami tekstu ocenia postawę bohatera wyjaśnia, na czym polegał ideał rycerza komentuje zachowanie Rolanda, odwołując się do zasad etyki rycerskiej redaguje napis nagrobny klasyfikuje Pieśń o Rolandzie jako epos rycerski dostrzega świat przedstawiony układa plan wydarzeń, przedstawia przebieg akcji oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej podaje cechy eposu rycerskiego sporządza kodeks rycerski redaguje sprawozdanie rekonstruuje świat przedstawiony, poprawnie układa plan wydarzeń poprawnie przedstawia przebieg akcji oddziela prawdę historyczną od fikcji literackiej odróżnia relację o zdarzeniach od komentarza wskazuje elementy prawdy historycznej i te składniki świata utworu, które się z nią zgadzają lub wykraczają poza nią 15
W KRÓLESTWIE NARRATORA Ignacy Krasicki - bajki zapoznaje się z informacjami na temat Ignacego Krasickiego czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) klasyfikuje utwór jako bajkę podaje inne znaczenia wyrazu bajka, korzystając ze słownika języka polskiego formułuje definicję bajki, korzystając z podanego słownictwa opowiada treść bajek nazywa wady i zalety bohaterów ocenia stosunek narratora do postaci wyjaśnia sens bajek (morał) wyjaśnia, czym jest alegoria streszcza fabułę wybranej bajki bierze udział w inscenizacji bajki czyta głośno, dokonując interpretacji wyjaśnia znaczenie tytułów wyjaśnia ogólnoludzki i ponadczasowy charakter bajek wyjaśnia znaczenie alegorii rozróżnia bajki zwierzęce, narracyjne i epigramatyczne wyjaśnia, czemu służy wykorzystanie elementów epickich dokonuje adaptacji scenicznej bajki omawia kontekst historyczny dopisuje dalszy ciąg tekstu, rozwijając myśl autora A. Mickiewicz. Zając i żaba, Żona uparta zapoznaje się z informacjami na temat Adama Mickiewicza czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) klasyfikuje utwór jako bajkę podaje definicję bajki opowiada treść bajek wyjaśnia morał zawarty w bajce wyjaśnia, czym jest neologizm odczytuje neologizmy wyjaśnia, czym jest sentencja cytuje sentencje bierze udział w adaptacji scenicznej bajki czyta głośno, dokonując interpretacji uzasadnia przynależność bajki do określonej kategorii wyjaśnia znaczenie tytułów wyjaśnia, na czym polega żart tworzy sentencje A. Mickiewicz. Świtezianka wyjaśnia związek między budową składniową a wersyfikacją wyjaśnia neologizmy dokonuje adaptacji scenicznej bajki omawia rolę neologizmów czyta wskazane wskazuje elementy dostrzega świat rekonstruuje świat dokonuje adaptacji fragmenty tekstu świata przedstawionego przedstawiony przedstawiony filmowej lub bogaci słownictwo wyszukuje wskazane wskazuje narratora, określa poprawnie wskazuje scenicznej utworu 16
nazywające uczucia i postawy bohaterów próbuje określić nastrój próbuje rozwinąć przytoczoną myśl wie, że w utworze występuje motyw winy i kary próbuje ułożyć mowę obrończą wie, że omawiany utwór jest balladą próbuje redagować opowiadanie twórcze fragmenty tekstu stara się rozpoznać uczucia i postawy bohaterów stara się określić nastrój stara się rozwinąć przytoczoną myśl zna motyw winy i kary stara się ułożyć mowę obrończą zna cechy ballady stara się redagować opowiadanie twórcze jego wiedzę rozpoznaje uczucia i postawy bohaterów, przytaczając cytaty dostrzega obraz natury występującej w utworze, określa nastrój rozwija przytoczoną myśl dostrzega motyw winy i kary układa mowę obrończą rozpoznaje postawę narratora wobec postaci, odróżnia balladę od innych utworów redaguje opowiadanie twórcze 17 narratora, określa jego wiedzę rozpoznaje i nazywa uczucia i postawy bohaterów, przytaczając cytaty wyjaśnia, jaki obraz natury występuje w utworze, określa nastrój dobierając cytaty samodzielnie rozwija przytoczoną myśl wyjaśnia motyw winy i kary poprawnie układa mowę obrończą rozpoznaje i nazywa postawę narratora wobec postaci wyjaśnia, czym jest ballada poprawnie redaguje opowiadanie twórcze (dobór oświetlenia, muzyki, efektów dźwiękowych) H. Sienkiewicz. Ogniem i mieczem (fragmenty) zapoznaje się z informacjami na temat Henryka Sienkiewicza oraz utworu czyta cicho ze zrozumieniem określa elementy świata przedstawionego cytuje fragmenty opisujące stan ducha bohatera ocenia postępowanie bohaterów wymienia wartości typowe dla etyki rycerskiej, odnosząc je do bohaterów redaguje napis nagrobny wskazuje w tekście odwołania do tradycji kulturowej odróżnia język naukowy od literackiego notuje w punktach wydarzenia tworzące fabułę i omawia związki między nimi dzieli elementy świata przedstawionego na fikcyjne i historyczne wyjaśnia motywy działania bohaterów zapisuje w punktach dekalog rycerski wyjaśnia, czym komentuje sposób opowiadania narratora (narracja obiektywna i subiektywna) wyjaśnia różnice między powieścią historyczną a naukową pracą historyczną relacjonuje wydarzenia językiem pracy naukowej lub podręcznika do historii
odróżnia powieść historyczną od innych rodzajów powieści charakteryzuje się język naukowy i literacki podaje cechy powieści historycznej J. Herriot To nie powinno się zdarzyć (fragment) czyta wskazane fragmenty tekstu krótko wypowiada się na temat tekstu próbuje dopisać dalszy ciąg wątku w formie planu próbuje redagować list, dialog, rady dla bohatera wymienia elementy świata przedstawionego, stara się charakteryzować postać bohatera, określić jego motywy działania, wyszukuje wskazane fragmenty tekstu, stara się redagować wstęp do opowiadania, stara się dopisać dalszy ciąg wątku w formie planu, stara się redagować list, dialog, rady dla bohatera dostrzega świat przedstawiony charakteryzuje postać bohatera, określa jego motywy działania, dostrzega składniki akcji, redaguje wstęp do opowiadania, dopisuje dalszy ciąg wątku w formie planu, redaguje list, dialog, rady dla bohatera, 18 rekonstruuje świat przedstawiony poprawnie charakteryzuje postać bohatera, określa jego motywy działania, wyjaśnia składniki akcji poprawnie redaguje wstęp do opowiadania, poprawnie dopisuje dalszy ciąg wątku w formie planu, poprawnie redaguje list, dialog, rady dla bohatera samodzielnie przytacza argumenty, wykorzystując słownictwo charakterystyczne dla epiki S. Mrożek. Śpiąca królewna wie, że omawiany utwór jest przekształconą baśnią próbuje redagować zakończenie krótko wypowiada się na temat tekstu wskazuje elementy świata przedstawionego stara się redagować pracę na twórczą na temat utworu wymienia baśń, która stała się inspiracją wymienia dokonane zmiany stara się redagować zakończenie wyszukuje wskazane fragmenty tekstu dostrzega świat przedstawiony redaguje pracę na twórczą na temat utworu, dostrzega związek utworu z baśnią i zastosowane deformacje gatunku redaguje zakończenie dostrzega morał dostrzega epilog redaguje epilog baśni formułuje morał płynący z opowieści przedstawia prawdziwe myśli bohaterów w formie monologów porównuje utwór z pierwowzorem w zakresie dokonanych zmian wypowiada się na temat wrażeń czytelniczych rekonstruuje świat przedstawiony wyjaśnia, czym jest konwencja literacka wyjaśnia, na czym polega deformacja gatunku redaguje zakończenie (epilog), zachowując przyjętą konwencję
poprawnie redaguje pracę na twórczą na temat utworu W GŁĄB MYŚLI I UCZUĆ J. Kochanowski fraszki doskonali technikę czytania próbuje określić tematykę fraszek próbuje odczytać myśli zawarte we fraszkach czyta wskazane fragmenty tekstu próbuje redagować tekst reklamowy, artykuł hasłowy, formułuje pytania do wywiadu, wie, że omawiane utwory są fraszkami uważnie czyta tekst, stara się określić tematykę fraszek stara się odczytać myśli zawarte we fraszkach wyszukuje wskazane fragmenty tekstu stara się redagować tekst reklamowy, artykuł hasłowy, formułować pytania do wywiadu zna różne rodzaje fraszek stara się redagować charakterystykę fraszek rozumie czytany tekst dostrzega tematykę fraszek odczytuje myśli zawarte we fraszkach dostrzega kompozycję fraszek uzasadnia wypowiedzi dostrzega sentencje i elementy satyryczne zawarte we fraszkach dostrzega adresata, osobę mówiącą w utworze redaguje tekst reklamowy, artykuł hasłowy, formułuje pytania do wywiadu dostrzega różnice między różnymi rodzajami fraszek redaguje charakterystykę fraszek stosuje słownictwo fachowe czyta, dokonując interpretacji wyjaśnia tematykę fraszek poprawnie odczytuje myśli zawarte we fraszkach wyjaśnia kompozycję fraszek uzasadnia wypowiedzi, odwołując się do tekstu wyjaśnia, na czym polegają sentencje i elementy satyryczne zawarte we fraszkach wyjaśnia, kto jest adresatem, osobą mówiącą w utworze poprawnie redaguje tekst reklamowy, artykuł hasłowy, formułuje pytania do wywiadu wyjaśnia różnice między różnymi rodzajami fraszek poprawnie redaguje charakterystykę fraszek poprawnie stosuje słownictwo fachowe traktując fraszki jako zwierzenia tej samej postaci, opracowuje jej duchowy portret pisze tekst wywiadu z poetą 19
J. Krasicki. Święta miłości kochanej ojczyzny doskonali technikę czytania wie, że omawiany tekst jest hymnem czyta wskazane fragmenty tekstu wie, że omawiany utwór jest utworem patriotycznym próbuje redagować pracę o patriotyzmie uważnie czyta tekst zna cechy hymnu wyszukuje wskazane fragmenty tekstu zna cechy utworu patriotycznego stara się redagować pracę o patriotyzmie rozumie czytany tekst dostrzega cechy hymnu dostrzega apostrofę dostrzega kontekst historyczny dostrzega cechy utworu patriotycznego, redaguje pracę o patriotyzmie czytając, dokonuje interpretacji wyjaśnia, czym charakteryzuje się hymn wyjaśnia rolę apostrofy wyjaśnia kontekst historyczny formułuje refleksję na temat utworu wyjaśnia, czym charakteryzuje się utwór patriotyczny, poprawnie redaguje pracę o patriotyzmie wyjaśnia kontekst historyczny J. Wybicki. Pieśń Legionów Polskich we Włoszech zna tekst na pamięć krótko wypowiada się na temat utworu i okoliczności jego powstania wie, jak należy zachować się podczas wykonywania hymnu wie, w jakich okolicznościach powstał Mazurek wie, jakie znaczenie ma utwór zabiera głos w dyskusji dostrzega kontekst historyczny, uwarunkowania polityczne dostrzega znaczenie utworu, uzasadniając wypowiedź odwołaniami do tekstu, formułuje zalecenia dotyczące zachowania podczas wykonywania hymnu, dyskutuje, argumentuje, wyjaśnia kontekst historyczny, uwarunkowania polityczne, wyjaśnia znaczenie utworu, uzasadniając wypowiedź odwołaniami do tekstu, poprawnie formułuje zalecenia dotyczące zachowania podczas wykonywania hymnu, dyskutuje, samodzielnie argumentuje - 20
A. Mickiewicz. Do M*** wie, kim jest tytułowa M*** wie, że utwór ma formę monologu lirycznego czyta wskazane fragmenty tekstu bogaci słownictwo nazywające uczucia, stany psychiczne osoby mówiącej zna konieczne fakty z życia poety wie, czym jest monolog wyszukuje wskazane fragmenty tekstu stara się rozpoznać uczucia, stany psychiczne osoby mówiącej dostrzega kontekst biograficzny utworu dostrzega formę utworu dostrzega perspektywę czasową, z której wypowiada się osoba mówiąca rozpoznaje uczucia, stany psychiczne osoby mówiącej zna cechy wiersza sylabicznego wyjaśnia kontekst biograficzny utworu wyjaśnia, jaką formę ma utwór (monolog) wyjaśnia, z jakiej perspektywy czasowej wypowiada się osoba mówiąca uzasadnia, wykorzystując cytaty rozpoznaje i nazywa uczucia, stany psychiczne osoby mówiącej rekonstruuje historię wyłaniającą się ze słów osoby mówiącej omawia budowę wiersza sprawdza cechy melodyczne wiersza Caspar Dawid Friedrich. Kobieta w oknie czyta tekst o dziele sztuki wybiera potrzebne informacje próbuje opisać obraz określa zasady kompozycji obrazu opisuje kolorystykę obrazu wskazuje źródła światła ustala wspólną problematykę wiersza i obrazu opisuje obraz wyjaśnia sens naddany koloru i światła odczytuje znaczenia poszczególnych elementów obrazu wyjaśnia symbolikę okna wyjaśnia, na czym polega technika malarska opisuje obraz, stosując język poetycki C.K. Norwid. W Weronie zapoznaje się z informacjami na temat Cypriana Norwida czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) opowiada o swoich wrażeniach czytelniczych określa tematykę utworu tworzy plastyczną wersję fragmentów wiersza opowiada o swoim rysunku porównuje wykonane rysunki wyjaśnia, czym są słowaklucze opowiada o losach Romea i Julii formułuje definicję obrazu poetyckiego odnajduje w wierszu słowaklucze wyjaśnia sens obrazów poetyckich (interpretuje przenośnie) wyjaśnia znaczenie słówkluczy porównuje sposób przedstawienia uczuć i refleksji w utworach 21
Maria Pawlikowska Jasnorzewska. wybór wierszy doskonali technikę czytania czyta wskazane fragmenty tekstu bogaci słownictwo nazywające uczucia krótko wypowiada się na temat wierszy próbuje redagować opowiadanie twórcze, oparte na historii zawartej w wierszu uważnie czyta tekst wyszukuje wskazane fragmenty tekstu stara się rozpoznać uczucia wypowiada się na temat wierszy stara się redagować opowiadanie twórcze, oparte na historii zawartej w wierszu rozumie czytany tekst rozpoznaje bohaterki wierszy rozpoznaje uczucia, przytaczając cytaty dostrzega charakterystyczne cechy języka poezji wybiera opinię i uzasadnia ją formułuje refleksje czytelnicze redaguje opowiadanie twórcze, oparte na historii zawartej w wierszu czyta, dokonując interpretacji poprawnie rozpoznaje i nazywa bohaterki wierszy rozpoznaje i nazywa uczucia, przytaczając cytaty wyjaśnia, czym charakteryzuje się język poezji samodzielnie wybiera opinię i uzasadnia ją samodzielnie formułuje refleksje czytelnicze poprawnie redaguje opowiadanie twórcze, oparte na historii zawartej w wierszu układa wiersze w fabularną całość, łącząc poszczególne utwory komentarzem redaguje twórcze opowiadanie z dialogiem oparte na historii zawartej w wierszach, wykorzystując fragmenty utworów Kazimierz Wierzyński. Zielono nam w głowie doskonali technikę czytania czyta wskazane fragmenty wiersza krótko wypowiada się na temat wiersza bogaci słownictwo nazywające stany emocjonalne podmiotu lirycznego wie, że w wierszu jest przerzutnia uważnie czyta tekst zna motywy roślinne wypowiada się na temat wiersza stara się rozpoznać stany emocjonalne podmiotu lirycznego wie, czym jest przerzutnia rozumie czytany tekst dostrzega motywy roślinne określa nastrój wiersza, rozpoznaje stany emocjonalne podmiotu lirycznego dostrzega stosowanie przerzutni czyta, dokonując interpretacji wyjaśnia, jaką rolę pełnią motywy roślinne określa nastrój wiersza rozpoznaje i nazywa stany emocjonalne podmiotu lirycznego wyjaśnia stosowanie przerzutni wyjaśnia symboliczne znaczenie motywu koloru samodzielnie pisze interpretację wiersza 22
Kazimierz Wierzyński. 100 m czyta wskazane fragmenty tekstu wie, jaki jest temat wiersza krótko wypowiada się na temat utworu wyszukuje wskazane fragmenty tekstu stara się określić temat wiersza próbuje dokonać adaptacji wiersza na obrazy filmowe próbuje wyrazić sąd o poezji, dostrzega osobę mówiącą w wierszu określa temat wiersza dostrzega sposób wyrażenia ruchu w wierszu stara się dokonać adaptacji wiersza na obrazy filmowe stara się wyrazić sąd o poezji 23 rozpoznaje i nazywa osobę mówiącą w wierszu poprawnie określa temat wiersza wyjaśnia sposób wyrażenia ruchu w wierszu -wyraża sąd o poezji dokonuje adaptacji wiersza na obrazy filmowe samodzielnie wyraża sąd o poezji Jan Twardowski. wybór wierszy wie, że omawiane utwory są fraszkami krótko wypowiada się o poznanych fraszkach zna cechy fraszki wypowiada się o poznanych fraszkach odróżnia fraszki od innych utworów wypowiada się o języku fraszek stara się porównać fraszki różnych poetów wyjaśnia, czym są fraszki rozpoznaje jej odmiany samodzielnie wypowiada się o języku fraszek porównuje fraszki różnych poetów samodzielnie układa fraszkę Zbigniew Herbert. Pan od przyrody czyta wskazane fragmenty utworu krótko wypowiada się na temat utworu wie, że omawiany wiersz jest wierszem wolnym próbuje redagować stronę z kroniki szkolnej próbuje redagować monolog skierowany do bohatera wiersza wyszukuje wskazane fragmenty utworu stara się rozpoznać uczucia wypowiada się na temat utworu zna cechy wiersza wolnego wie, czym jest peryfraza stara się redagować stronę z kroniki szkolnej stara się redagować monolog skierowany do bohatera wiersza rozpoznaje bohatera wiersza i osobę mówiącą w wierszu rozpoznaje uczucia stara się wyjaśnić zakończenie charakteryzuje język wiersza stara się rozpoznać najważniejszy fragment wiersza, określić jego ideę formułuje wrażenia rozpoznaje i nazywa bohatera wiersza, osobę mówiącą w wierszu rozpoznaje i nazywa uczucia wyjaśnia zakończenie poprawnie charakteryzuje język wiersza samodzielnie formułuje wrażenia czytelnicze, uzasadniając wypowiedź wyjaśnia, czym określa ideę utworu wypowiada się na temat języka poezji
czytelnicze, uzasadniając wypowiedź dostrzega wiersz wolny dostrzega peryfrazę redaguje stronę z kroniki szkolnej, redaguje monolog skierowany do bohatera wiersza 24 charakteryzuje się wiersz wolny wyjaśnia, czym jest peryfraza poprawnie redaguje stronę z kroniki szkolnej poprawnie redaguje monolog skierowany do bohatera wiersza Wisława Szymborska. Niektórzy lubią poezję czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) omawia tematykę utworu odczytuje ze słownika języka polskiego lub encyklopedii znaczenie słowa poezja omawia budowę wiersza wyjaśnia różnicę między osobą mówiącą a autorem zastępuje powtarzający się wyraz bardziej precyzyjnymi słowami czyta głośno, dokonując interpretacji definiuje słowo poezja odczytuje najbardziej zaskakujący fragment tekstu, uzasadniając wybór określa sens wiersza wypowiada się na temat przymusu czytania poezji w szkole, uzasadniając swoją wypowiedź tytułami wierszy Wisława Szymborska. Pochwała złego mniemania o sobie czyta wskazane fragmenty tekstu krótko wypowiada się na temat wiersza bogaci słownictwo wie, kim jest autor wiersza stara się tworzyć związki frazeologiczne według wzoru wyszukuje wskazane fragmenty tekstu wypowiada się na temat wiersza -stara się dobrać wyrazy bliskoznaczne stara się określić sens wiersza wie, że jest różnica między osobą mówiącą a autorem tworzy związki frazeologiczne z wyrazem sumienie" dostrzega budowę wiersza formułuje wrażenia czytelnicze dobiera wyrazy bliskoznaczne określa sens wiersza definiuje słowo poezja" -dostrzega różnicę między osobą mówiącą a autorem, tworzy i stosuje związki frazeologiczne z wyrazem sumienie" wyjaśnia budowę wiersza samodzielnie formułuje wrażenia czytelnicze poprawnie dobiera wyrazy bliskoznaczne poprawnie określa sens wiersza poprawnie definiuje słowo poezja", wyjaśnia różnicę między osobą mówiącą a autorem poprawnie tworzy i stosuje związki frazeologiczne z wyrazem sumienie" odpowiada na pytanie dlaczego? w odniesieniu do poszczególnych wersów wiersza formułuje własny komentarz do wiersza, rozwijając podaną myśl wyjaśnia sens tytułu
Halina Poświatowska. Jestem Julią zapoznaje się z informacjami na temat Haliny Poświatowskiej czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) formułuje pytania nasuwające się podczas czytania utworu rozmawia na temat możliwych odpowiedzi na zadane pytania określa tematykę utworu nazywa przeżycia, uczucia osoby mówiącej wyróżnia obrazy poetyckie określa związek treści utworu z dramatem Szekspira czyta głośno, dokonując interpretacji rozumie czytany tekst osoby mówiącej dostrzega sens obrazów poetyckich 25 wypowiada się na temat języka poezji dyskutuje na temat zasadności postawionych pytań wyjaśnia sens obrazów poetyckich wykorzystuje wiedzę o utworze Szekspira do interpretacji utworu formułuje (rozwijając podane stwierdzenia) własny komentarz do wiersza zawierający propozycję wyjaśnienia jego zagadki Adam Zagajewski. Szybki wiersz, chorał gregoriański, Wzgórze słucha fragmentu chorału gregoriańskiego zapoznaje się z informacjami na temat Adama Zagajewskiego czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) określa sytuację liryczną, w jakiej znajduje się bohater omawia okoliczności towarzyszące przedstawionej sytuacji ogląda reprodukcję obrazu wypowiada się na temat obrazu proponuje inny tytuł dla obrazu określa przeżycia, stany emocjonalne bohatera odczytuje zaskakujące połączenia słowne określa problem wiersza, rozwijając wybraną propozycję czyta głośno (wyraźnie i wyraziście) opowiada o świecie przedstawionym w wierszu podkreśla we fragmencie zapisków zdanie, które mogłoby być wyjaśniającym komentarzem do wiersza podaje charakterystyczną cechę chorału jako utworu muzycznego czyta głośno, dokonując interpretacji wyjaśnia sens sformułowań określających sytuację, w jakiej znalazł się bohater wyjaśnia informacje dotyczące miejsca pobytu bohatera, powołując się na fragmenty tekstu zadaje pytania, które prowokuje wiersz porównuje wiersz z chorałem czyta głośno, dokonując interpretacji formułuje pytania, które wypowiada się na temat odrodzenia elementów chorałowych w muzyce popularnej ocenia połączenia słowne obecne w wierszu porównuje środki artystycznego wyrazu zastosowane przez poetę i malarza wyjaśnia rolę poezji
nasuwają się po przeczytaniu wiersza porównuje świat przedstawiony na obrazie i w wierszu ŚWIAT NA SCENIE Od Tespisa do Szekspira, czyli dzieciństwo i młodość teatru i dramatu czyta cicho ze zrozumieniem określa tematykę przeczytanego tekstu odczytuje informacje z osi czasu podaje informacje na temat teatru w Grecji wyjaśnia różne znaczenia słowa teatr opowiada o współczesnym teatrze wyjaśnia znaczenie słownictwa związanego z teatrem i początkami teatru korzysta ze słownika języka polskiego i wyrazów obcych używa słowa teatr w różnych znaczeniach opowiada o początkach teatru przedstawia pochodzenie nazwy dramat 26 wymienia różnice między teatrem współczesnym a teatrem greckim wymienia współczesnych twórców teatru Dramat na scenie czyli przedstawienie czyta cicho, mając na uwadze informacje podane w tekście określa tematykę przeczytanego tekstu wyjaśnia rolę didaskaliów tłumaczy, na czym polega umowność w teatrze określa rolę poszczególnych znaków teatralnych wyjaśnia, na czym polega język teatru analizuje tekst dramatu, mając na względzie jego cechy dopisuje didaskalia wyjaśnia zależność między dramatem a teatrem dostrzega powiązania terminu inscenizacja z reżyserem i przedstawieniem posługuje się słownictwem związanym z teatrem wyjaśnia, czym są didaskalia wymienia środki wyrazu (znaki), którymi posługuje się teatr
Komedia, siostra tragedii czyta cicho ze zrozumieniem określa tematykę przeczytanego tekstu odróżnia komedię od tragedii na podstawie ich cech wymienia cechy komizmu rozróżnia odmiany komizmu wyjaśnia określenie: komedia, młodsza siostra tragedii wyjaśnia pochodzenie nazwy komedia formułuje objaśnienie pojęcia komizm na podstawie tekstu podaje i wyjaśnia przykłady różnych odmian komizmu wymienia cechy akcji, która nie mogłaby stanowić podstawy fabuły komediowej pisze fragment komedii Wszystko jest teatrem?* czyta cicho ze zrozumieniem, mając na względzie informacje podane w tekście określa tematykę przeczytanego tekstu formułuje definicję teatru jako widowiska łączy rodzaj widowiska ze znakiem teatralnym i formą wyrazu artystycznego uzupełnia tekst pojęciami związanymi ze zjawiskiem teatru podaje przykłady zjawisk spoza teatru, które zawierają jego elementy wyjaśnia istotę opery, pantomimy i spektaklu baletowego ŚWIAT NA EKRANIE J. Hoffman. Ogniem i mieczem (fragment scenariusza) zapoznaje się z informacjami na temat Jerzego Hoffmana czyta cicho ze zrozumieniem klasyfikuje poznany tekst jako scenariusz filmowy wymienia informacje zawarte w scenariuszu filmowym porównuje fragment scenariusza z odpowiednim fragmentem literackiego pierwowzoru i wymienia różnice między nimi porównuje fragment filmu z fragmentem scenariusza proponuje utwór będący dobrym materiałem na scenariusz, uzasadniając wybór definiuje pojęcie scenariusz filmowy omawia podobieństwa i różnice między scenariuszem a tekstem epickim i dramatycznym uzasadnia zasadność zmian w scenariuszu w odniesieniu do literackiego pierwowzoru wyjaśnia różnice między scenariuszem a jego realizacją filmową przekształca fragment powieści na scenariusz filmowy samodzielnie pisze fragment scenariusza filmowego 27
R. Włodek Ze stronic na ekran, czyli o adaptacji filmowej (nie tylko Ogniem i mieczem ) zapoznaje się z informacjami na temat autora tekstu czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście wyjaśnia pojęcie adaptacji filmowej wymienia etapy adaptacji filmowej wyjaśnia, dlaczego Hoffman ekranizował części trylogii w odwrotnej kolejności rozróżnia pojęcia: scenariusz i scenopis uzupełnia brakujące ogniwa procesu powstawania scenariusza wymienia adaptacje filmowe powieści Sienkiewicza w kolejności chronologicznej przytacza przykłady różnych adaptacji filmowych wymienia we właściwej kolejności etapy adaptacji filmowej wyjaśnia pojęcie filmowości literatury podaje przykłady filmowości literatury wyjaśnia, czym różni się scenariusz od scenopisu kwalifikuje podane prace nad filmem do okresu przedprodukcji lub postprodukcji redaguje instrukcję dla filmowców, stosując fachowe słownictwo formułuje komentarz dotyczący obsady aktorskiej, uzasadniając swą opinię Filmowa sztuka opowiadania czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście określa tematykę przeczytanego tekstu zapoznaje się z informacjami o filmie animowanym podaje przykłady filmów animowanych opowiada o budowaniu filmowego świata wyjaśnia sens określenia ruchome obrazy cytuje zdanie będące poglądem autora na temat możliwości dokładnego opisania filmowych środków wyrazu wymienia przyczyny popularności filmu cytuje zdania wyrażające niepewność, wątpienie, niezdecydowanie autora tekstu wymienia charakterystyczne cechy filmu animowanego wyjaśnia, na czym polega różnica w sposobie tworzenia filmu tradycyjnego i komputerowego odpowiada na pytanie, jakie potrzeby zaspakajają filmy animowane przygotowuje scenariusz filmu animowanego 28
Nie samo podpatrywanie (o filmie dokumentalnym) czyta cicho ze zrozumieniem, mając na względzie informacje podane w tekście określa tematykę przeczytanego tekstu wymienia cechy filmu dokumentalnego formułuje opinię o fotosach i uzasadnia ją wyjaśnia, kiedy film dokumentalny może być niewiarygodny wyjaśnia, jaka jest różnica między filmem dokumentalnym a filmem fabularnym proponuje listę tematów filmów dokumentalnych wraz z uzasadnieniem wyboru przygotowuje fotoreportaż i uzasadnia wybór zdjęć W cyfrowym świecie. Epoka wielkiej komunikacji czyta cicho ze zrozumieniem, mając na względzie informacje podane w tekście określa tematykę przeczytanego tekstu wymienia znane współczesne środki przekazywania informacji wyjaśnia różnicę między transmisją a interakcją wyjaśnia znaczenie słowa multimedialny wyjaśnia pochodzenie niektórych terminów komputerowych opowiada (na podstawie zdjęć) o zmianach komputerów w ciągu dziesięcioleci zapisuje informacje na osi czasu wylicza korzyści i zagrożenia związane z korzystaniem z Internetu wypowiada się na temat swoich doświadczeń z komputerem i Internetem charakteryzuje współczesne środki przekazywania informacji omawia przykład zastosowania techniki cyfrowej formułuje, korzystając z tekstu, zasady posługiwania się współczesnymi mediami uzasadnia stwierdzenie, że internauta może być jednocześnie nadawcą i odbiorcą informacji wylicza korzyści i zagrożenia związane z korzystaniem z gier komputerowych przedstawia pomysł swojej wymarzonej gry komputerowej przygotowuje projekt swojego wystąpienia multimedialnego 29
Świat na szpaltach Gazeta w podręczniku. Najkrótsza historia prasy wypowiada się na temat swoich doświadczeń czytelniczych dotyczących prasy wyjaśnia znaczenie pojęć: prasa, gazeta, czasopismo czyta cicho ze zrozumieniem, mając na względzie informacje podane w tekście wymienia przyczyny pojawienia się poprzedniczki gazety w starożytnym Rzymie cytuje fragment streszczający przyczyny ponownego pojawienia się prasy w Europie wymienia najważniejsze skutki wynalezienia druku zna podstawowe terminy prasowe (tytuł, artykuł, kolumna, szpalta, rubryka) nazywa teksty sąsiadujące z artykułem wyjaśnia, czego poszukuje w gazetach i czasopismach wymienia rodzaje prasy ze względu na zainteresowania odbiorców oddziela skutki od przyczyn wskazuje w gazecie kolumnę, szpalty, rubryki wyjaśnia, dlaczego wynalazki techniczne mogą zagrozić tradycyjnej prasie charakteryzuje teksty sąsiadujące z artykułem W informacji i artykule nie zapomnij o tytule! czyta cicho ze zrozumieniem, mając na uwadze informacje podane w tekście wymienia pytania, na które powinien odpowiadać dobry tekst informacyjny wyjaśnia, jaką rolę spełnia tytuł określa cechy dobrego tytułu wyjaśnia pojęcia: nadtytuł, podtytuł wyjaśnia, czym jest manipulacja prasowa odróżnia tekst informacyjny od oceniającego porządkuje fakty redaguje informację na podstawie uporządkowanych faktów ocenia tytuły prasowe, uzasadniając swe zdanie analizuje budowę tytułów rozróżnia kategorie tytułów przyporządkowuje tytuł do określonej kategorii sporządza notatkę w formie schematu, wybierając informacje z tekstu podaje przykłady manipulacji prasowej wyjaśnia różnicę między obiektywną informacją a oceną układa nadtytuły nadaje tytuły zapowiadanym artykułom tytułuje informacje prasowe redaguje zapowiedzi przekształca tekst informacji, pozbawiając go niepotrzebnych elementów układa na podstawie zdjęcia listę faktów do informacji prasowej redaguje na tej podstawie wyczerpującą i dobrze skonstruowaną informację redaguje artykuł prasowy na wybrany temat 30