Spis treści. Wykaz skrótów... 19. Słowo wstępne... 23

Spis treści Spis treści Wykaz skrótów.................................................. 19 Słowo wstępne.................................................. 23 ROZDZIAŁ 1. Komentarz ogólny do spraw opiekuńczych na tle wykonywania władzy rodzicielskiej.................. 25 1. Miejsce prawa rodzinnego w systemie prawa......................... 25 1.1. Sprawa rodzinna jako sprawa cywilna?.......................... 27 1.1.1. Brak definicji, zasad i przesłanek rozstrzygnięcia............. 29 1.1.2. Brak zasad ingerencji we władzę rodzicielską............... 32 1.1.3. Równość dzieci i rodziców w stosunku cywilnym a rodzinnym... 36 1.1.4. Ekwiwalentność stosunku cywilnego w prawie rodzinnym...... 37 1.1.5. Orzekanie pod wykonanie, a nie na oddziaływanie........... 38 1.1.6. Związek przyczynowo -skutkowy......................... 44 2. Sprawa opiekuńcza cel i założenia................................ 47 2.1. Postępowanie dowodowe.................................... 51 2.2. Współpraca sądu z organami i instytucjami wspierającymi rodzinę..... 56 2.3. Tajemnica zawodowa a dobro dziecka.......................... 62 2.4. Mediacja jako nieodzowny element postępowania opiekuńczego...... 63 2.4.1. Przymusowa mediacja................................. 71 2.5. Rodzinne ośrodki diagnostyczno -konsultacyjne.................... 72 2.6. Problemy z pojęciem władzy rodzicielskiej....................... 74 2.7. Skuteczność i wykonalność orzeczeń opiekuńczych................ 80 2.8. Wszczęcie sprawy z urzędu................................... 82 3. Dziecko jako centralna postać postępowania opiekuńczego?............. 83 3.1. Reprezentacja dziecka....................................... 83 3.1.1. Reprezentacja dziecka ze względu na konflikt rodziców....... 83 3.1.2. Samodzielne wykonywanie władzy rodzicielskiej a współdziałanie w istotnych sprawach dziecka.............. 86 3.1.3. Reprezentacja dziecka nieznanych rodziców lub rodziców nieznanych z miejsca pobytu............................ 88 7

3.2. Wysłuchanie dziecka........................................ 89 3.3. Równość dzieci w zakresie ochrony sądowej..................... 92 4. Zarządzanie kognicją i sprawami sądu rodzinnego..................... 94 4.1. Wprowadzenie............................................ 94 4.2. Problem składu orzekającego................................. 96 4.3. Uzasadnianie orzeczeń wydawanych na posiedzeniu niejawnym...... 97 4.4. Odformalizowanie wezwań i doręczeń.......................... 99 4.5. Wyłączenie domniemania prawnego z art. 62 k.r.o................. 99 4.6. Oczywiste uchybienie terminu do zaprzeczenia pochodzenia dziecka... 100 4.7. Opłata od wniosków........................................ 101 4.8. Ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka po jego śmierci........ 102 5. Efekt mrożący w prawie rodzinnym................................. 103 6. Wokół krytyki sądownictwa....................................... 106 7. Rodzina i jej ochrona w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego......... 108 ROZDZIAŁ 2. Komentarz do spraw o kontakty z dzieckiem i o ich wykonanie 118 1. Pojęcie kontaktów z dzieckiem.................................... 118 2. Uprawnieni do kontaktów........................................ 121 3. Zagadnienia proceduralne........................................ 125 3.1. Uwagi ogólne............................................. 125 3.2. Dziecko jako uczestnik postępowania......................... 127 3.3. Kontakty z dzieckiem w sprawach o rozwód i separację............. 130 3.4. Kumulacja spraw o kontakty z dzieckiem i o władzę rodzicielską...... 134 3.5. Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem...................... 136 3.6. Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem................. 141 3.7. Przebieg postępowania sądowego.............................. 145 3.7.1. Pierwsze posiedzenie.................................. 145 3.7.2. Określenie przedmiotu i zakresu postępowania.............. 147 3.7.3. Dwa modele postępowania............................. 148 4. Przesłanki rozstrzygnięcia........................................ 154 4.1. Przesłanki ogólne.......................................... 154 4.1.1. Zgodna wola rodziców................................ 154 4.1.2. Dobro dziecka....................................... 155 4.1.3. Rozsądne życzenia dziecka............................. 156 4.2. Przesłanki szczególne....................................... 158 4.2.1. Poważne zagrożenie dla dobra dziecka.................... 158 4.2.2. Zagrożenie dla dobra dziecka........................... 160 5. Rozstrzygnięcie................................................ 163 5.1. Rozstrzygnięcia główne...................................... 163 5.2. Rozstrzygnięcia dodatkowe................................... 167 6. Wykonanie kontaktów z dzieckiem................................. 170 6.1. Założenia metodologiczne.................................... 170 8

6.2. Stan przed nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 13 sierpnia 2011 r.......................... 177 6.3. Stan po nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie 13 sierpnia 2011 r.......................... 180 6.4. Odebranie dziecka przez kuratora na podstawie przepisów obowiązujących od 13 sierpnia 2011 r........................... 186 6.5. Sankcja pozbawienia władzy rodzicielskiej....................... 190 6.6. Kontakty w przedszkolu, szkole, szpitalu......................... 197 7. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 198 8. Wzory pism procesowych i orzeczeń............................... 207 8.1. Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem..................... 207 8.2. Postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii RODK............ 210 8.3. Postanowienie w przedmiocie wysłuchania dziecka w pokoju przyjaznych przesłuchań.................................... 211 8.4. Ugoda w przedmiocie ustalenia kontaktów z dzieckiem............ 212 8.5. Postanowienie o ograniczeniu kontaktów z dzieckiem............. 214 8.6. Skierowanie na mediację................................... 215 8.7. Sprawozdanie z mediacji................................... 216 8.8. Wniosek o wykonanie kontaktów z dzieckiem................... 218 8.9. Postanowienie o zagrożeniu nakazaniem zapłaty................. 220 8.10. Postanowienie o nakazaniu zapłaty............................ 221 ROZDZIAŁ 3. Komentarz do spraw o określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej.................................. 222 1. Zagadnienia proceduralne........................................ 222 1.1. Warunki formalne wniosku................................... 223 1.2. Plan wychowawczy......................................... 225 1.3. Skład sądu................................................ 230 2. Przebieg postępowania sądowego.................................. 233 2.1. Czynności wstępne......................................... 233 2.2. Mediacja................................................. 235 2.3. Postępowanie dowodowe.................................... 235 3. Rozstrzygnięcie sprawy.......................................... 240 3.1. Rozstrzygnięcia standardowe.................................. 240 3.2. Rozstrzygnięcia niestandardowe............................... 250 3.3. Władza naprzemienna piecza naprzemienna opieka równoważna....................................... 255 4. Wykonanie orzeczenia.......................................... 259 5. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 264 6. Wzory pism procesowych i orzeczeń............................... 271 6.1. Wniosek o uregulowanie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej.............................................. 271 9

6.2. Skierowanie na mediację.................................... 273 6.3. Sprawozdanie z mediacji.................................... 274 6.4. Plan wychowawczy......................................... 276 ROZDZIAŁ 4. Komentarz do spraw o ograniczenie władzy rodzicielskiej.... 281 1. Wprowadzenie do problematyki dotyczącej ograniczenia władzy rodzicielskiej 281 2. Uwagi ogólne. Terminologia...................................... 285 2.1. Dobro dziecka............................................ 285 2.2. Interes społeczny........................................... 287 2.3. Władza rodzicielska........................................ 288 3. Artykuł 109 k.r.o. jako podstawa prawna ograniczenia władzy rodzicielskiej... 290 3.1. Uwagi ogólne............................................. 290 3.2. Charakter formalnoprawny zarządzeń z art. 109 k.r.o............... 293 3.3. Inne kwestie formalnoprawne związane z art. 109 k.r.o.............. 294 3.4. Przesłanki faktyczne stosowania art. 109 k.r.o..................... 296 3.5. Rodzaje zarządzeń sądu opiekuńczego według art. 109 k.r.o.......... 297 4. Związek między sposobem sprawowania władzy rodzicielskiej a rozwojem dziecka...................................................... 301 4.1. Osamotnienie dziecka (choroba sieroca)......................... 303 4.2. Potrzeba afiliacji........................................... 303 5. Rodzaje nadzoru interwencyjnego sprawowanego przez sąd opiekuńczy.... 304 6. Najczęściej występujące zaniedbania rodziców........................ 306 7. Inne przyczyny uwarunkowane społecznie wpływające destrukcyjnie na rodziny.................................................... 308 7.1. Stan wyuczonej bezradności rodzin............................ 308 7.2. Emigracja zarobkowa rodziców i jej wpływ na dziecko.............. 309 7.3. Zjawisko przemocy w rodzinie jego istota...................... 310 7.4. Rodzaje przemocy i jej wpływ na dziecko........................ 311 7.5. Wykonywanie praw małoletniego pokrzywdzonego w postępowaniu karnym.................................................. 315 8. Właściwa ocena zachowań rodziców i dzieci jako podstawa wyboru odpowiedniego środka nadzoru................................... 317 9. Zarządzenia doraźne zobowiązujące rodziców do wyrażenia zgody na badanie lekarskie lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych........ 319 9.1. Dwie formy wyrażenia przez sąd opiekuńczy stanowiska w przedmiocie udzielenia małoletniemu świadczeń zdrowotnych (wyrażenie zgody i zezwolenie)................................ 320 9.2. Zgoda sądu na zabieg operacyjny albo zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta........ 322 9.3. Prawo małoletniego pacjenta do uzyskania informacji o swoim stanie zdrowia oraz prawo wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia mu świadczenia zdrowotnego.................................... 323 10

9.4. Kwestia wypisu małoletniego pacjenta ze szpitala lub innej placówki podmiotu leczniczego...................................... 326 10. Inne zarządzenia doraźne sądu opiekuńczego........................ 329 11. Zarządzenia sądu opiekuńczego o charakterze trwałym................ 333 11.1. Kilka uwag ogólnych o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.............................................. 333 11.2. Wspieranie rodziny....................................... 334 11.2.1. Asystent rodziny..................................... 334 11.2.2. Placówka wsparcia dziennego.......................... 337 11.3. Zarządzenie sądu opiekuńczego w przedmiocie skierowania rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną pomoc.... 338 12. Inne zarządzenia sądu opiekuńczego ograniczające władzę rodzicielską (art. 109 2 pkt 2 k.r.o.)........................................ 343 12.1. Poddanie rodziców ograniczeniom, jakim podlega opiekun........ 344 12.2. Ograniczenie władzy rodzicielskiej przez zakazanie rodzicom dokonywania określonych czynności bez zgody sądu............. 347 12.3. Poddanie wykonywania władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego....................................... 349 12.3.1. Nadzór kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej. Zagadnienia szczegółowe............................ 351 12.4. Ograniczenie władzy rodzicielskiej przez skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi............................................ 355 12.5. Skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego............................. 356 12.6. Skierowanie do placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi 357 12.7. Powierzenie zarządu majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi jako sposób ograniczenia władzy rodzicielskiej (art. 109 3 k.r.o.)............................. 358 13. Ograniczenie władzy rodzicielskiej na podstawie art. 109 2 pkt 5 k.r.o.... 361 14. Znaczenie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej...... 363 14.1. Kilka uwag wstępnych na temat pieczy zastępczej. Trochę historii... 364 14.2. Rozwiązania prawne szczegółowe. Piecza zastępcza. Wybrane zagadnienia..................................... 366 14.3. Osoby i instytucje, w których umieszcza się dziecko.............. 368 14.4. Kwestia imiennego wskazania rodziny zastępczej................ 370 14.5. Ograniczenie władzy rodzicielskiej wskutek umieszczenia małoletniego w rodzinie zastępczej........................... 371 14.6. Wykonanie orzeczenia o umieszczeniu dziecka w pieczy zastępczej.... 375 15. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................ 377 11

16. Wzory pism procesowych i orzeczeń.............................. 383 16.1. Wzór wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej.............. 383 16.2. Wzór postanowienia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej......... 385 16.3. Wzór wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej przez powierzenie kuratorowi zarządu majątkiem osoby małoletniej...... 388 16.4. Wzór postanowienia o ograniczeniu władzy rodzicielskiej przez powierzenie kuratorowi zarządu majątkiem osoby małoletniej...... 390 ROZDZIAŁ 5. Komentarz do spraw o pozbawienie władzy rodzicielskiej.... 392 1. Zagadnienia proceduralne........................................ 392 1.1. Status dziecka w postępowaniu................................ 393 1.2. Zbieg postępowania rozwodowego z postępowaniem opiekuńczym z zakresu władzy rodzicielskiej................................ 395 2. Przesłanki pozbawienia władzy rodzicielskiej.......................... 399 2.1. Zagadnienia ogólne......................................... 399 2.2. Rażące zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich................. 401 2.3. Nadużywanie władzy rodzicielskiej............................. 409 2.4. Trwała przeszkoda.......................................... 412 2.5. Niewykorzystanie udzielonej pomocy........................... 414 2.6. Kryterium dobra małoletniego jako przesłanka rozstrzygnięcia........ 418 3. Przebieg postępowania.......................................... 421 3.1. Wszczęcie sprawy.......................................... 421 3.2. Przebieg postępowania dowodowego........................... 423 3.3. Rozstrzygnięcie............................................ 424 3.4. Apelacja................................................. 428 3.5. Skutki prawomocnego pozbawienia władzy rodzicielskiej............ 431 4. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 436 5. Wzory pism procesowych i orzeczeń............................... 445 5.1. Wzór wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej................ 445 ROZDZIAŁ 6. Komentarz do spraw o przysposobienie................... 447 1. Wprowadzenie................................................ 447 2. Rodzaje przysposobienia......................................... 448 2.1. Przysposobienie pełne....................................... 453 2.2. Przysposobienie pełne nierozwiązywalne........................ 456 2.2.1. Uprawnieni do wyrażenia zgody blankietowej............... 457 2.2.2. Postępowanie w przedmiocie wyrażenia zgody.............. 459 2.3. Przysposobienie niepełne.................................... 461 2.4. Przysposobienie zagraniczne.................................. 462 2.4.1. Tryb kwalifikowania do adopcji zagranicznej................ 466 2.5. Przysposobienie wspólne..................................... 470 2.5.1. Przysposobienie dzieci przez małżeństwa homoseksualne...... 474 2.6. Przysposobienie ze wskazaniem............................... 479 12

3. Zagadnienia proceduralne........................................ 480 3.1. Warunki formalne wniosku................................... 480 3.2. Uczestnicy postępowania.................................... 480 3.3. Przebieg postępowania sądowego.............................. 484 3.4. Przesłanki merytoryczne rozstrzygnięcia......................... 489 3.5. Przysposobienie w razie śmierci przysposabiającego lub przysposobionego....................................... 492 3.5.1. Ponowne przysposobienie.............................. 494 3.5.2. Skutki prawne ponownej adopcji po śmierci przysposabiającego 498 3.6. Wpływ sprawy o przywrócenie władzy rodzicielskiej na postępowanie o przysposobienie.......................................... 501 4. Skutki przysposobienia.......................................... 502 4.1. Władza rodzicielska........................................ 502 4.2. Nazwisko przysposobionego.................................. 504 4.3. Nowy akt urodzenia przysposobionego.......................... 505 4.4. Imię przysposobionego...................................... 506 4.5. Tajemnica przysposobienia................................... 507 4.6. Kontakty rodziców naturalnych z przysposobionym................ 511 4.7. Ustalenie pochodzenia dziecka przysposobionego................. 512 5. Nadzór sądu opiekuńczego nad rodziną adopcyjną.................... 514 6. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 516 7. Wzory pism procesowych i orzeczeń............................... 519 7.1. Wzór wniosku o przysposobienie.............................. 519 7.2. Wzór postanowienia o przysposobieniu......................... 521 ROZDZIAŁ 7. Komentarz do spraw o rozwiązanie przysposobienia......... 522 1. Zagadnienia proceduralne........................................ 522 1.1. Strony procesu............................................ 523 1.2. Interwencja uboczna........................................ 525 1.3. Rozwiązanie przysposobienia po śmierci jednej ze stron stosunku przysposobienia............................................ 526 1.4. Niedopuszczalność rozwiązania przysposobienia................... 528 2. Przebieg postępowania sądowego.................................. 529 3. Przesłanki rozstrzygnięcia........................................ 532 3.1. Ważne powody............................................ 532 3.1.1. Trudności wychowawcze............................... 537 3.1.2. Zerwanie więzi rodzinnej............................... 539 3.1.3. Wina wyłączna po stronie żądającego rozwiązania przysposobienia...................................... 541 3.1.4. Zasady współżycia społecznego jako ważny powód........... 543 3.1.5. Rozwód przysposabiającego............................. 545 3.2. Dobro dziecka............................................ 547 13

3.3. Przesłanki rozwiązania przysposobienia po uzyskaniu pełnoletności przez przysposobionego..................................... 548 4. Zakres orzekania o obowiązku alimentacyjnym........................ 550 4.1. Alimentacja przysposabiającego a obowiązek alimentacyjny rodziców naturalnych............................................... 554 4.2. Termin wymagalności....................................... 554 5. Skutki rozwiązania przysposobienia................................. 555 6. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 559 7. Wzory pism procesowych i orzeczeń............................... 575 7.1. Wzór pozwu o rozwiązanie przysposobienia...................... 575 7.2. Wzór wyroku orzekającego rozwiązanie przysposobienia............ 577 ROZDZIAŁ 8. Komentarz do spraw o ustanowienie rozdzielności majątkowej 578 1. Wprowadzenie................................................ 578 2. Wpływ zmiany ustawodawstwa na podstawy faktyczne zgłaszanych powództw.................................................... 582 3. Żądanie rozwodu a ustanowienie przez sąd przymusowej rozdzielności majątkowej................................................... 587 4. Powództwo o ustanowienie rozdzielności majątkowej na żądanie jednego z małżonków.................................................. 590 4.1. Ważne powody jako przesłanka ustanowienia rozdzielności.......... 591 5. Ustanowienie rozdzielności majątkowej na żądanie wierzyciela jednego z małżonków.................................................. 594 6. Skutki ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd................. 596 6.1. Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej a powrót do wspólności ustawowej.................................... 596 6.2. Wpływ ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej na podział majątku wspólnego......................................... 597 6.3. Ustanie wspólności majątkowej a odpowiedzialność za długi......... 598 7. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 604 8. Wzory pism i orzeczeń.......................................... 607 8.1. Wzór pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami.............................................. 607 8.2. Wzór wyroku o ustanowieniu rozdzielności majątkowej między małżonkami.............................................. 609 ROZDZIAŁ 9. Komentarz do spraw o alimenty na dziecko................ 610 1. Warunki formalne pozwu........................................ 610 1.1. Określenie i uzasadnienie żądania............................. 610 1.2. Skutki braku adresu pozwanego............................... 616 2. Strony procesu................................................ 621 2.1. Sprawy typowe............................................ 621 14

2.2. Sprawy nietypowe.......................................... 623 2.2.1. Wierzyciel dłużnika alimentacyjnego jako powód w sprawie o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego................. 628 2.3. Wyjątki od reguły.......................................... 630 2.4. Alimenty od dziadków...................................... 631 3. Uprzywilejowanie roszczeń alimentacyjnych.......................... 632 3.1. Właściwość przemienna..................................... 632 3.2. Zwolnienie od kosztów sądowych.............................. 633 3.3. Zabezpieczenie roszczenia................................... 634 3.4. Szczegółowe zagadnienia procesowe........................... 640 4. Czynności przed rozprawą....................................... 642 4.1. Dopuszczalność rozpoznania sprawy............................ 642 4.2. Właściwe zakwalifikowanie powództwa......................... 647 4.3. Sprawy o podwyższenie i o obniżenie alimentów.................. 649 5. Przebieg postępowania.......................................... 651 5.1. Przygotowanie rozprawy..................................... 651 5.1.1. Posiedzenie wstępne.................................. 652 5.2. Ugoda................................................... 654 5.3. Postępowanie dowodowe.................................... 655 5.3.1. Działanie sądu z urzędu............................... 662 6. Rozstrzygnięcie................................................ 664 6.1. Cechy stosunku alimentacyjnego............................... 664 6.2. Ogólne przesłanki rozstrzygnięcia.............................. 669 6.3. Przesłanki szczególne roszczeń dzieci przeciwko rodzicom........... 674 6.4. Związanie granicami żądania (wygaśnięcie a obniżenie alimentów).... 678 7. Sentencja orzeczenia............................................ 684 7.1. Uwagi ogólne............................................. 684 7.2. Rygor natychmiastowej wykonalności........................... 685 7.3. Początkowa data zasądzenia alimentów......................... 687 7.4. Sposób zapłaty............................................ 690 7.5. Osoba uprawniona do odbioru alimentów....................... 692 7.6. Numer PESEL............................................. 696 8. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 697 8.1. Usprawiedliwione potrzeby................................... 697 8.2. Możliwości dochodowe i majątkowe........................... 701 8.3. Samodzielność dziecka...................................... 706 8.4. Inne orzeczenia............................................ 711 9. Wzory pism procesowych........................................ 717 9.1. Pozew o alimenty.......................................... 717 9.2. Pozew o podwyższenie alimentów............................. 720 9.3. Pozew o obniżenie alimentów................................ 722 9.4. Pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego................... 724 9.5. Pozew o wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego................. 726 15

ROZDZIAŁ 10. Komentarz do spraw o ustalenie ojcostwa i łącznie z nimi dochodzone roszczenia............................... 727 1. Zagadnienia proceduralne........................................ 727 1.1. Strony procesu............................................ 728 1.2. Interwencja uboczna........................................ 731 1.3. Legitymacja prokuratora..................................... 733 1.4. Termin na wytoczenie powództwa............................. 734 1.5. Warunki formalne pozwu.................................... 735 2. Zakres kognicji sądu............................................ 737 2.1. Dochodzenie roszczeń majątkowych........................... 737 2.1.1. Uwagi ogólne........................................ 737 2.1.2. Roszczenia matki dziecka pozamałżeńskiego................ 738 2.1.3. Roszczenia dziecka................................... 741 2.2. Nazwisko dziecka.......................................... 741 2.3. Rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej.......................... 743 2.4. Rozstrzygnięcie o kosztach................................... 746 3. Przebieg postępowania.......................................... 746 3.1. Gdy nie ma sporu co do pochodzenia dziecka.................... 746 3.2. Gdy jest spór co do pochodzenia dziecka........................ 749 3.3. Przebieg postępowania, gdy domniemany ojciec nie żyje............ 756 4. Skutki wyroku................................................. 760 5. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 760 6. Wzory pism procesowych i orzeczeń............................... 765 6.1. Wniosek o ustanowienie kuratora.............................. 765 6.2. Wzór pozwu o ustalenie ojcostwa i alimenty..................... 766 ROZDZIAŁ 11. Komentarz do spraw o ustanowienie opieki............... 768 1. Wprowadzenie................................................ 768 2. Postępowanie w sprawie ustanowienia opieki nad małoletnim i ubezwłasnowolnionym całkowicie................................. 770 2.1. Dziecko jako uczestnik postępowania........................... 776 2.2. Przebieg postępowania sądowego.............................. 778 2.3. Poszukiwanie kandydatów na opiekuna......................... 779 2.4. Normatywne kryteria, jakie powinien spełniać kandydat na opiekuna.. 780 2.5. Objęcie opieki............................................ 784 2.6. Zezwolenia sądu opiekuńczego................................ 785 3. Nadzór sądu nad sprawowaniem opieki............................. 789 4. Zwolnienie z opieki............................................. 791 4.1. Skutki zwolnienia opiekuna................................... 793 5. Ustanie opieki................................................. 794 6. Zasady odpłatności opieki........................................ 795 7. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 795 16

8. Wzory pism procesowych i orzeczeń............................... 798 8.1. Wzór wniosku o ustanowienie opieki........................... 798 8.2. Wzór postanowienia o ustanowieniu opieki...................... 800 ROZDZIAŁ 12. Komentarz do spraw o ustanowienie kuratora............. 801 1. Wprowadzenie................................................ 801 2. Kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo........................ 802 3. Uprawnienia kuratora........................................... 803 4. Kurator dla dziecka poczętego (kurator ventris)........................ 805 5. Kurator osoby niepełnosprawnej (kurator debilis)....................... 807 6. Kurator osoby nieobecnej (kurator absentis).......................... 808 7. Zasady odpłatności kuratora...................................... 809 8. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 811 9. Wzór wniosku o ustanowienie kuratora do zarządu majątkiem............ 815 ROZDZIAŁ 13. Komentarz do spraw o leczenie odwykowe alkoholików..... 817 1. Jak jest obecnie?............................................... 817 2. Jak być powinno?.............................................. 818 3. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 822 4. Wzory pism procesowych i orzeczeń............................... 828 4.1. Wniosek o leczenie odwykowe................................ 828 4.2. Postanowienie o zarządzeniu przymusowych badań................ 830 4.3. Postanowienie o zobowiązaniu do leczenia...................... 831 ROZDZIAŁ 14. Komentarz do spraw o wyrażenie zgody na wydanie małoletniemu paszportu.............................. 832 1. Prawo do paszportu istota i ograniczenia........................... 832 2. Podstawy właściwości i kognicji sądu opiekuńczego.................... 834 3. Istotna sprawa dziecka czy rodziców?............................... 835 4. Wysłuchanie rodziców........................................... 837 5. Zabezpieczenie wniosku......................................... 838 6. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................. 839 7. Wzór wniosku................................................. 842 ROZDZIAŁ 15. Komentarz do spraw o wyrażenie zgody na świadczenie zdrowotne......................................... 844 1. Wprowadzenie................................................ 844 2. Świadczenia zdrowotne......................................... 846 3. Charakterystyka zgody.......................................... 850 3.1. Zagadnienia ogólne........................................ 850 3.2. Znaczenie zgody.......................................... 852 3.3. Forma zgody............................................. 854 17

3.4. Rodzaje zgody............................................ 856 3.4.1. Zgoda właściwa..................................... 856 3.4.2. Zgoda zastępcza.................................... 857 3.4.3. Orzeczenie sądu.................................... 858 3.4.4. Zgoda kumulatywna................................. 858 3.5. Zgoda niewadliwa......................................... 859 3.5.1. Zagadnienia wprowadzające........................... 859 3.5.2. Informacja o stanie zdrowia............................ 860 3.5.3. Informacja zastępcza................................. 863 3.5.4. Granice informacji................................... 864 3.5.5. Forma informacji.................................... 868 4. Świadczenia zdrowotne bez zgody................................ 869 4.1. Zagadnienia wstępne...................................... 869 4.2. Niezwłoczna pomoc lekarska................................ 871 4.3. Ryzyko utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu........... 872 4.4. Zmiana zakresu bądź metody leczenia......................... 876 5. Spory między rodzicami dotyczące zgody na udzielenie dziecku świadczenia zdrowotnego....................................... 878 6. Dostęp do informacji o dziecku i jego dokumentacji medycznej.......... 881 7. Przebieg postępowania przed sądem opiekuńczym.................... 883 8. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego................................ 884 9. Wzór orzeczenia.............................................. 887 ANEKS........................................................ 889 1. Ustawa z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy............ 889 2. Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (wyciąg).. 932 3. Projekt założeń projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny, ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw................................................. 985 Skorowidz przedmiotowy......................................... 1008