RENOWATOR ZABYTKÓW ARCHITEKTURY 52 09

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE RENOWATOR ZABYTKÓW ARCHITEKTURY 52 09 Obecnie: 712 [07] Akceptuj: Zatwierdzam: Minister Kultur i Ochrony Dziedzictwa Narodowego Minister Edukacji Narodowej

I. ZAŁOENIA PROGRAMOWO - ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE 1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA 1.1 Umiejtnoci zawodowe stanowice kwalifikacje w zawodzie W wyniku realizacji kształcenia w zawodzie ucze powinien umie: charakteryzowa ogólnie typowe cechy stylowe w odniesieniu do architektury, budownictwa, detalu architektonicznego i rzeby, rozrónia podstawowe cechy stylowe rozumie stratygrafi nawarstwie w murowanych budowlach historycznych, okrela stopie zniszczenia ustrojów budowlanych i detali architektonicznych, klasyfikowa podstawowe rodzaje uszkodze na podstawie typowych objawów zniszcze, wykonywa czynnoci zawodowe zgodnie z treci ustawy o ochronie dóbr kultury i zabytkach, organizowa, uytkowa i likwidowa stanowisko pracy dla robót renowacyjnych, z uwzgldnieniem przepisów bezpieczestwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoarowej, ochrony rodowiska i ustawy o ochronie dóbr kultury i zabytkach, rozrónia, dobiera i wartociowa materiały budowlane (podstawowe i pomocnicze) niezbdne do wykonania zadania zawodowego, posługiwa si narzdziami, urzdzeniami i sprztem budowlanym, których obsługa nie wymaga specjalnych, dodatkowych uprawnie, sporzdza zapotrzebowania i rozliczenia materiałowo sprztowe dotyczce stanowiska pracy, czyta budowlan dokumentacj w zakresie projektów: technicznych, technicznoroboczych i konserwatorskich, sporzdza szkice i proste rysunki robocze dla potrzeb zadania zawodowego oraz rysunki z natury, korzysta z norm, instrukcji, wytycznych konserwatorskich, poradników oraz literatury fachowej, wykonywa samodzielnie roboty renowacyjne zgodnie z wiedz i sztuk budowlan, obowizujcymi normami, warunkami technicznymi wykonania 1

i odbioru robót oraz zaleceniami konserwatorskimi w zakresie renowacji strukturalnej i epidermicznej, wykonywa kopie detali, elementów i ustrojów budowlanych według historycznych tradycyjnych technologii, wykonywa pod nadzorem konserwatora zabytków wszelkie prace renowacyjne i zabezpieczajce zwizane z uzyskanymi kwalifikacjami zawodowymi, ocenia technologiczn poprawno wykonywanych robót, zabezpiecza obiekty budowlane znajdujce si w stadium awarii technicznej, wykonywa przedmiary, pomiary inwentaryzacyjne i obmiary robót dla potrzeb rozlicze materiałowych, nakładów robocizny i pracy sprztu dla stanowiska pracy, korzysta z urzdze, wyposaenia i zaplecza techniczno - socjalnego placu budowy, komunikowa si z kierownikiem budowy i nadzorem konserwatorskim w kwestiach prowadzonych prac, uczestniczy w pracy zespołowej itd., wykorzystywa znajomo procesów rzdzcych gospodark rynkow w zakresie przydatnym przy poszukiwaniu i wyborze miejsca pracy, okrela zagroenia i ustali miejsca wykonania zabezpiecze, wykonywa zabezpieczenia oryginalnych fragmentów dekoracji i historycznego wyposaenia przed przystpieniem do prac renowacyjnych. 1.2. Wymaganie psychofizyczne właciwe dla zawodu : ogólny dobry stan zdrowia, sprawno układu kostno - stawowego, odporno na lk wysokoci, dua wraliwo plastyczna, inwencja twórcza, ponadprzecitna wyobrania przestrzenna, wysoka sprawno manualna, spostrzegawczo, pami wzrokowa, umiejtno koncentracji uwagi i podzielno uwagi, wysoki poziom inteligencji, 2

cierpliwo, zrównowaenie emocjonalne, odpowiedzialno i zdyscyplinowanie. 1.3. Przeciwwskazania zdrowotne : wady wzroku: dua krótkowzroczno, schorzenia upoledzajce ostro i pole widzenia, jednooczno, upoledzenie stereoskopii, daltonizm, oczopls, schorzenia laryngologiczne : choroby błdnika, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, lk wysokoci, tendencje do omdle, padaczka, schorzenia neurologiczne, niektóre choroby psychiczne. Uwaga kocowa: O przydatnoci do zawodu i zdolnoci do pracy w budownictwie orzeka uprawniony lekarz. Badania lekarskie musz uwzgldnia wszystkie kryteria okrelone we wskazaniach i przeciwwskazaniach zdrowotnych. 2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU Podstawowym celem kształcenia w zawodzie renowatora zabytków architektury jest przygotowanie do wykonywania prac remontowo-budowlanych i naprawczorenowacyjnych zabytkowych budowli, budynków, konstrukcji, ustrojów oraz detali architektonicznych wykonanych w technologiach tradycyjnych. Równorzdnym celem jest wyposaenie absolwenta w wiedz i umiejtnoci niezbdne do podjcia dalszego kształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych, na poziomie szkół policealnych i wyszych studiów. Uzyskanie tytułu robotnika wykwalifikowanego w zawodzie renowator zabytków architektury jest moliwe po ukoczeniu przez młodzie nauki w liceum zawodowym na podbudowie omioklasowej szkoły podstawowej oraz w szkole policealnej. 3

Absolwent liceum zawodowego oraz szkoły policealnej moe by zatrudniany przy wykonywaniu robót murarskich, tynkarskich i sztukatorskich w firmach i rzemielniczych zakładach specjalizujcych si w pracach o charakterze renowacyjno-konserwatorskim obiektów zabytkowych. Wyznacznikiem skutecznoci procesu dydaktyczno-wychowawczego s ukształtowane umiejtnoci zawodowe, okrelone w opisie kwalifikacji absolwenta, a realizowane w toku nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz zaj praktycznych. Przygotowanie zawodowe renowatora zabytków architektury okrelone podstaw programow ujto w trzy bloki programowe. Blok pierwszy (A) Technologia robót renowacyjnych obejmuje umiejtnoci z zakresu: budownictwa ogólnego, materiałoznawstwa, renowacji zabytków architektury, murarstwa, tynkarstwa, sztukatorstwa, malarstwa i kamieniarstwa oraz bezpieczestwa i higieny pracy, przepisów ochrony przeciwpoarowej, ochrony rodowiska. Drugi blok (B) Dokumentacja techniczna oraz podstawy działalnoci gospodarczej okrela umiejtnoci pozwalajce na praktyczne wykorzystanie technicznej dokumentacji projektowej w zakresie architektoniczno-budowlanym oraz rónego rodzaju dokumentacji konserwatorskich. Obejmuje ponadto praktyczne umiejtnoci kopiowania rysunków projektowych, ich powikszania i zmniejszania, wykonywania notat i rozrysów inwentaryzacyjnych, pomiarów na stanowisku pracy, prowadzenia bada metodami organoleptycznymi. Ponadto w bloku tym zawarto umiejtnoci zwizane z funkcjonowaniem pracownika w warunkach gospodarki rynkowej, a take dajce podstawy do prowadzenia w przyszłoci samodzielnej działalnoci gospodarczej. Trzeci blok (C) Elementy konserwacji zabytków obejmuje umiejtnoci z zakresu renowacji i konserwacji zabytków architektury budownictwa murowanego, wykonywania robót konserwatorskich podstawowych i pomocniczych w zakresie renowacji, zabezpieczania oryginalnych elementów, wykonywania prostych bada technicznych, renowacji detali architektonicznych i elementów wykoczeniowych, sporzdzania kwerend, posługiwania si wytycznymi konserwatorskimi oraz stosowania ustawy o ochronie dóbr kultury i zabytkach. Renowator zabytków architektury jest zawodem niezbdnym w realizacji procesów remontowo-budowlanych prowadzonych w obiektach zabytkowych. Ze 4

wzgldu na wejcie w ycie nowej ustawy o ochronie dóbr kultury i zabytkach niezbdna staje si konieczno kształcenia wykwalifikowanych kadr robotniczych posiadajcych w równym stopniu wysokie umiejtnoci zawodowe, jak i wiadomo znaczenia i rangi zabytków nieruchomych w dorobku kulturowym narodu. W zwizku z tym zwiksza si bdzie zapotrzebowanie na wysoko kwalifikowanych fachowców, posiadajcych predyspozycje zawodowe, uprawniajce ich do wykonywania robót w obiektach zabytkowych. Kształcenie renowatorów zabytków architektury w liceach zawodowych oraz szkołach policealnych powinno odbywa si we współpracy z przedsibiorstwami budowlano-konserwatorskim i remontowymi, jak równie z konserwatorami zabytków. Współpraca uwzgldnia powinna moliwo odbywania przez młodzie zaj praktycznych oraz praktyk zawodowych na budowach i w pracowniach konserwatorskich. Celowe byłoby równie zapewnienie biecych kontaktów z placówkami naukowymi i instytutami wyszych uczelni technicznych, zajmujcymi si problematyk konserwacji zabytków, w aspektach stosowania nowoczesnych technik, materiałów i technologii. 3. WARUNKI TECHNICZNE Szkoła podejmujca kształcenie w zawodzie renowator zabytków architektury powinna posiada pracownie przedmiotowe, wyposaone w takie podstawowe techniczne rodki kształcenia, jak: rzutnik pisma i ekran diaskop telewizor kolorowy odtwarzacz video komputer z oprzyrzdowaniem Proces kształcenia zawodowego powinien odbywa si w pracowniach: ogólnobudowlanej - wyposaonej w podstawowe techniczne rodki nauczania oraz rodki dydaktyczne takie jak: próbki rónych materiałów budowlanych, modele, rysunki, plansze, przerocza i filmy dydaktyczne, zestawy norm budowlanych, katalogi, cenniki, sztukatorskiej i kamieniarskiej - wyposaonej w techniczne rodki nauczania oraz rodki dydaktyczne takie jak: rysunki i modele detali architektonicznych, formy, 5

odlewy, filmy dydaktyczne, plansze, foligramy i fazogramy, materiały plastyczne do modelowania, materiały do wykonywania sztukaterii. W pracowni powinny by zapewnione warunki do indywidualnej pracy ucznia (stoły modelarskie, stanowiska do wykonywania odlewów), rysunkowej - wyposaonej w indywidualne stanowiska do pracy dla ucznia umoliwiajce w szczególnoci wykonywanie prac krelarskich oraz rysunku odrcznego z modeli w naturze, (stoły krelarskie z oprzyrzdowaniem, przybory krelarskie), a take modele elementów konstrukcyjnych, detali architektonicznych, dokumentacja budowlana i konserwatorska, normy budowlane i katalogi. Inwentaryzacyjno - pomiarowej wyposaonej w podstawowy sprzt mierniczy oraz stanowiska pomiarowe, warsztatowej z pełnym wyposaeniem technicznym, w postaci rodków dydaktycznych do nauki zaj praktycznych. Ponadto w pracowni powinno znajdowa si podrczne laboratorium umoliwiajce wykonywanie podstawowych bada materiałów budowlanych. 4. WARUNKI KADROWE Wymagania w zakresie kwalifikacji nauczycieli powinny by zgodne z Rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 padziernika 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz okrelenia szkół i wypadków, w których mona zatrudni nauczycieli nie majcych wyszego wykształcenia /Dz.U. nr 98 poz.433 oraz z 1994 r. nr 5, poz. 19 i nr 109, poz.521/. Specyfika zawodu renowatora zabytków architektury wymaga zatrudniania nauczycieli posiadajcych kwalifikacje w zakresie renowacji i konserwacji zabytków, sztukatorstwa i kamieniarstwa, malarstwa ciennego, ochrony drewna, potwierdzonych 10-letni praktyk zawodow. 5. KSZTAŁCENIE W RÓNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH 6

Zakres kształcenia zawodowego renowatorów zabytków architektury okrelaj: umiejtnoci zawodowe, stanowice kwalifikacje w zawodzie oraz ustalony podział treci w blokach programowych. W liceum zawodowym dla młodziey zajcia praktyczne trwaj od klasy drugiej do czwartej, natomiast w szkole policealnej w semestrze I i II. Wskazane jest, aby zajcia praktyczne w klasie II liceum zawodowego odbywały si co drugi tydzie. W liceum zawodowym praktyki zawodowe 4-tygodniowe w klasach drugiej i trzeciej powinny by zorganizowane na przełomie maja i czerwca. W szkole policealnej 6- tygodniowa praktyka zawodowa powinna by zorganizowana równie na przełomie maja i czerwca w semestrze drugim. W liceum zawodowym dla dorosłych i w szkole policealnej (w porównaniu ze szkołami dla młodziey) liczba godzin przedmiotów teoretycznych oraz zaj praktycznych jest mniejsza, co wymaga od nauczyciela dokonania wnikliwej analizy programu nauczania i przeznaczenia jego czci do kontrolowanego samokształcenia słuchaczy. 6. POWIZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM W realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego nauczyciele powinni uwzgldnia powizanie treci przedmiotów ogólnokształccych /historia, matematyka, fizyka, chemia/ z treciami przedmiotów kształcenia zawodowego. Zbienoci w treciach kształcenia powinny by korelowane w ramach prac komisji przedmiotowych. Korelacja powinna obejmowa wszystkie przedmioty wystpujce w planach nauczania, w konsekwencji czego, wiedza absolwenta powinna by w maksymalnym stopniu zintegrowana. W programach nauczania poszczególnych przedmiotów naley uwzgldni problematyk ochrony rodowiska, ochrony zabytków, a take kształtowanie etyki zawodowej renowatora zabytków architektury. Szczególnego podkrelenia wymagaj problemy ergonomii oraz bezpieczestwa i higieny pracy. Treci kształcenia z tego zakresu i konkretne umiejtnoci powinny by wprowadzane do wszystkich jednostek metodycznych zarówno zaj teoretycznych jak i praktycznych. W trakcie realizacji programu nauczania naley zwraca uwag na kształcenie u uczniów umiejtnoci ogólnych takich jak: umiejtno pracy w zespole, 7

komunikowania si, korzystania z rónych ródeł informacji, posługiwania si nowoczesn technik, organizowania i oceniania własnej pracy, niezbdnych w yciu zawodowym i codziennym absolwenta. 8

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI MINIMALNA LICZBA GODZIN NAZWA BLOKU PROGRAMOWEGO W CYKLU KSZTAŁCENIA ( w%) BLOK A TECHNOLOGIA ROBÓT RENOWACYJNYCH 60 BLOK B DOKUMENTACJA TECHNICZNA ORAZ PODSTAWY DZIAŁALNOCI GOSPODARCZEJ BLOK C ELEMENTY KONSERWACJI ZABYTKÓW 10 10 RAZEM 80 ** *) Podział godzin na bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodziey jak i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej) we wszystkich typach szkół okrelonych w klasyfikacji zawodów z 1993 r. **) 20% godzin pozostaje do rozdysponowania przez autorów programów na dostosowanie kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy. 9

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH A. TECHNOLOGIA ROBÓT RENOWACYJNYCH 1. Cele kształcenia Ucze w wyniku kształcenia powinien umie: dokonywa ogólnej oceny stopnia zniszczenia konstrukcji, ustrojów i detali architektoniczno-budowlanych, wybra optymaln technologi wykonania renowacji, naprawy czy rozbiórki zniszczonych lub uszkodzonych elementów architektoniczno-budowlanych, uszanowa kulturow, historyczn i artystyczn warto remontowanych lub naprawianych obiektów architektoniczno-budowlanych, organizowa stanowisko pracy renowatora zabytków architektury, zgodnie z wymogami technologicznymi, bezpieczestwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoarowej, ochrony rodowiska, zasadami ergonomii i wytycznymi ustawy o ochronie dóbr kultury i zabytkach, dobiera materiały, narzdzia i sprzt w zakresie prac podstawowych i pomocniczych, składowa i transportowa w poziomie i pionie materiały oraz sprzt budowlany, organizowa front robót i stanowiska robocze do wykonywania rónego typu robót ogólnobudowlanych, renowacyjnych i pomocniczych okrelonych w treciach kształcenia, przygotowywa zaprawy, wyprawy, betony, zaczyny oraz inne substancje i materiały niezbdne do wykonania robót podstawowych i pomocniczych, wykonywa prace murarskie, tynkarskie, kamieniarskie, sztukatorskie, malarskie, remontowe, naprawcze, renowacyjne i pomocnicze okrelone szczegółowo w treciach kształcenia, montowa, eksploatowa i rozbiera proste rusztowania zewntrzne i wewntrzne, wykonywa wszelkie prace zawodowe w warunkach obnionych temperatur, stosowa w praktyce przepisy bezpieczestwa i higieny pracy, przeciw-poarowe, ochrony rodowiska i treci ustawy o ochronie dóbr kultury i zabytkach, zabezpiecza oryginalne fragmenty dekoracji, 10

wykonywa zabezpieczanie drewna budowlanego i stolarki budowlanej, współpracowa z nadzorem budowlano-konserwatorskim i konserwatorami zabytków. 2. Treci kształcenia ( działy programowe): Zarys budownictwa ogólnego: podstawy budownictwa ogólnego, materiałoznawstwo, zasady posługiwania si narzdziami i sprztem ogólnobudowlanym. Wprowadzenie do zawodu renowatora zabytków architektury Roboty murarskie: materiały, sprzt i narzdzia do robót murarskich, wykonywanie konstrukcji murowych pionowych z kamienia i cegły, wykonywanie nadproy, cokołów, gzymsów i sklepie z cegły i kamienia, wykonywanie warstw licowych z cegły i kamienia, wykonywanie posadzek z cegły i kamienia, wykonywanie konstrukcji rónych z cegły i kamienia / kolumny, filary, portale, itd./. Naprawy, remonty, renowacje ustrojów i konstrukcji murowanych z kamienia i cegły Roboty wyburzeniowe Roboty rozbiórkowe Renowacyjne roboty naprawcze i remontowe: materiały, narzdzia i sprzt do robót naprawczych i remontowych, naprawa i remonty struktury wewntrznej murów ceglanych, kamiennych i mieszanych, naprawa i remonty warstwy licowej konstrukcji murowych, naprawa i remonty posadzek i konstrukcji rónych z kamienia i cegły, naprawa i remonty warstw izolacyjnych, ustrojów i konstrukcji pomocniczych, renowacja powierzchni ceramicznych, 11

renowacja powierzchni kamiennych : wapieni, piaskowców, marmurów, granitów. Roboty tynkarskie: materiały, narzdzia i sprzt do robót tynkarskich, przygotowanie podłoy i podkładów pod tynki rónych rodzajów, wykonywanie tynków zwykłych kat I - III, wykonywanie tynków doborowych kat. IV, wykonywanie tynków szlachetnych i specjalnych, wykonywanie sztablatury, wykonywanie tynków kamieniarskich, wykonywanie tynków boniowanych, wykonywanie tynków cignionych, wykonywanie sgrafitto, pielgnacja tynków, wykonywanie tynków w okresie obnionych temperatur, odbiór robót tynkarskich. Naprawy, remonty, renowacje powłok tynkarskich: materiały, narzdzia i sprzt do napraw i renowacji powłok tynkarskich, remont podłoa tynku, naprawy ubytków i uszkodze tynków, wymiana powłok tynkarskich, zdejmowanie warstw tynkarskich - odkrywki, renowacja powierzchni tynków. Produkcja sztucznego kamienia: materiały, narzdzia i sprzt do produkcji sztucznego kamienia, technologia produkcji na placu budowy, w miejscu wbudowania, prefabrykacja sztucznego kamienia. naprawy i renowacja sztucznego kamienia: materiały, narzdzia i sprzt do renowacji sztucznego kamienia, naprawy ubytków (flekowanie, kitowanie, szpachlowanie), scalanie rozbitych wyrobów, renowacja powierzchni. 12

Technologia robót malarskich: materiały, narzdzia do robót malarskich, wykonanie i przygotowanie podłoa, technika malowidła wapienna, technika malowidła kazeinowa. Wprowadzenie do konserwacji malowideł ciennych: freski, polichromie cienne, technika szablonu, sgraffito. Roboty sztukatorskie: materiały, narzdzia, sprzt do robót modelarskich, formierskich i sztukatorskich, modelowanie, wykonywanie form, wykonywanie odlewów, profile cignione, sztukaterie z narzutu, wykoczanie powierzchni wyrobów, wykonywanie stiuków, monta sztukaterii. Naprawy i renowacja sztukaterii: materiały, narzdzia i sprzt do renowacji sztukaterii, demonta sztukaterii, zdejmowanie odcisków, czyszczenie powierzchni wyrobów gipsowych, wapiennych i cementowych, utwardzanie struktury wyrobów, renowacja patyn, uzupełnianie ubytków, anastyloza. Roboty pomocnicze: materiały, narzdzia i sprzt do robót pomocniczych, 13

wykonywanie robót pomocniczych: ziemnych, zbrojarskich, betoniarskich, izolacyjnych, ciesielskich, stolarskich, rusztowania zewntrzne i wewntrzne: monta, eksploatacja, demonta i transport, osadzanie stolarki i lusarki budowlanej, zabezpieczenia obiektów w stanie awarii technicznej. Zasady bezpieczestwa i higieny pracy obowizujce przy wykonywaniu robót murarskich, renowacyjnych, tynkarskich, sztukatorskich, konserwatorskich, kamieniarskich i pomocniczych Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach Ochrona rodowiska w pracy renowatora zabytków architektury Zabezpieczanie in situ elementów dekoracji i wystroju Zabezpieczanie drewna budowlanego i stolarki budowlanej Zabezpieczenie oryginalnych elementów dekoracji i wystrojów: zagroenia w czasie wykonywania prac remontowo-budowlanych w obiektach zabytkowych, zasady wykonywania obudów i osłon, wzmocnienia tymczasowe. 3. Zalecenia dotyczce oceniania: Pomiar dydaktyczny obejmuje osignicia poznawcze, uzyskane w toku nauczania. Polega na porównaniu umiejtnoci uczniów z wymaganiami programowymi przyjtymi w poszczególnych blokach. Pomiar dydaktyczny naley realizowa przez: Testy sprawdzajce wielostopniowe, wielozadaniowe, uwzgldniajce poziom wymaga: * A - zapamitanie wiadomoci, 14

* B - zrozumienie wiadomoci. Symulacyjne sprawdziany praktyczne, kontrolujce umiejtnoci na poziomach: * C - stosowanie wiadomoci w sytuacjach typowych, * D - stosowanie wiadomoci w sytuacjach problemowych. Zadania praktyczne, sprawdzajce umiejtnoci uwzgldniajce poziomy wymaga: * A - naladowanie działania, * B - odtwarzanie działania, * C - sprawno w stałych, powtarzalnych warunkach wykonania, * D - sprawno w warunkach zmiennych (nietypowych). Przy ocenianiu naley stosowa pełn obowizujc skal ocen. Warunkiem promocji do klasy programowo wyszej jest zaliczenie przez ucznia, kadego z działów programowych. 15

B. DOKUMENTACJA TECHNICZNA 1. Cele kształcenia Ucze w wyniku kształcenia powinien umie: czyta budowlan dokumentacj techniczn w zakresie architektonicznobudowlanym i konserwatorskim, posługiwa si dokumentacj projektow i konserwatorsk przy wykonywaniu wszelkiego rodzaju prac i zada zawodowych, wchodzcych w zakres zawodu renowatora zabytków architektury, posługiwa si sprztem i urzdzeniami pomiarowymi niezbdnymi przy wykonywaniu zada i czynnoci zawodowych, posługiwa si sprztem krelarskim, rozwizywa problemy geometryczne (planimetryczne i stereometryczne) przy uyciu cyrkla i linijki bez podziałki, wykonywa rysunki aksonometryczne, oblicza powierzchnie i objtoci brył, powiksza i pomniejsza rysunki i plany w zadanej skali, rozwizywa proste problemy budowlane w formie szkiców projektowych, wymiarowa i opisywa rysunki architektoniczno-budowlane, stosowa na rysunkach architektonicznych grafik projektow (kreskowanie, tepowanie, rastry, collage, itd.), sporzdza odrczne szkice z natury z zachowaniem zasad perspektywy, wykonywa inwentaryzacj architektoniczno-budowlan detali architektonicznych w pełnym wymaganym zakresie rysunkowym, wykonywa rysunki barwne w technice kryjcej, wykonywa grafiki kontrastowe i walorowe, uzupełnia rysunki (np. ornamentu) z zachowaniem stylistyki form, posługiwa si podstawowymi pojciami ekonomicznymi, uwzgldnia mechanizmy rynkowe w fazie planowania, rozpoczynania i realizacji robót, korzysta z przepisów Kodeksu i Prawa Pracy, korzystac ze ródeł wiedzy ekonomicznej i prawnej, stosowa prawo budowlane, zasady prawa bankowego i podatkowego, 16

tworzy i posługiwa si dokumentami; w tym: wymaganymi przy podejmowaniu pracy, zakładaniu własnej firmy, dokumentami rozliczeniowymi i podatkowymi. 2. Treci kształcenia (działy programowe w bloku B): Podstawowe konstrukcje geometryczne Rzuty prostoktne na trzy rzutnie Aksonometria Elementy geometrii wykrelnej Zasady perspektywy Rysunek odrczny Plastyka / modelowanie i techniki barwne / Rysunek architektoniczno-budowlany Czytanie dokumentacji projektowej projektu technicznego Dokumentacja techniczna robót konserwatorskich: - załoenia konserwatorskie, - projekt podstawowy (techniczny) Elementy miernictwa budowlanego Podstawowe pojcia ekonomiczne Podmiot gospodarczy i pracownicy Prawa i obowizki pracownika Podejmowanie działalnoci gospodarczej 3. Zalecenia dotyczce oceniania Kady dział programowy powinien by zaliczony i oceniony oddzielnie z uwzgldnieniem pełnej obowizujcej skali ocen. Pomiar dydaktyczny naley realizowa przez: Testy sprawdzajce wielostopniowe, uwzgldniajce poziomy wymaga: * A - zapamitanie wiadomoci, * B - zrozumienie wiadomoci, Sprawdziany praktyczne w zakresie: a) wykonywania prostych rysunków technicznych i szkiców odrcznych, b) rozwizywania problemów geometrycznych w formie graficznej, 17

c) kopiowania technicznych rysunków architektoniczno-budowlanych, d) wykonywanie pomiarów budowlanych, e) wykonania inwentaryzacji budowlanej i architektonicznej (pomiary z natury), f) wykonania plastycznych form: przestrzennych, malarskich i rysunkowych, g) czytania dokumentacji architektoniczno-budowlanej, uywania terminologii konserwatorskiej, h) sporzdzania dokumentów, wypełniania formularzy, druków, pisania poda, Sprawdziany praktyczne powinny dawa moliwo sprawdzenia umiejtnoci na wszystkich poziomach taksonomii celów nauczania: * A - zapamitanie wiadomoci, * B - zrozumienie wiadomoci, * C - stosowanie wiadomoci w sytuacjach typowych, * D - stosowanie wiadomoci w sytuacjach problemowych. 18

C. ELEMENTY KONSERWACJI ZBYTKÓW 1. Cele kształcenia Ucze w wyniku kształcenia powinien umie: rozrónia porzdki i style architektoniczne, sformułowa uwagi ogólne o kulturze epoki, wymieni najbardziej charakterystyczne, wiatowe i polskie dzieła architektoniczne oraz dzieła sztuki /malarstwa, rzeby/ epoki z uwzgldnieniem nazwisk twórców tych dzieł, opisa zasady kształtowanie ustrojów i konstrukcji budowlanych w odniesieniu do epoki, okrela współzaleno techniki (technologii wykonania) i formy stylowej, rozpoznawa objawy zniszczenia struktury i powierzchni budowli i detali architektonicznych, okrela prawdopodobne przyczyny zniszczenia struktury i powierzchni elementów budowlanych i detali architektonicznych, dokonywa wyboru typowej metody naprawy ustrojów i detali zabytkowych, przeprowadza in situ / na placu budowy/ techniczne zabiegi z zakresu renowacji i konserwacji powierzchniowej i strukturalnej ustrojów i konstrukcji murowych kamiennych i ceglanych oraz wypraw i kamienia sztucznego, wykonywa zabiegi renowacyjne i rewaloryzacyjne tynków zwykłych, ozdobnych i szlachetnych, odnawia, uzupełnia i konserwowa in situ i w pracowni sztukaterie gipsowe, wapienne i z kamienia sztucznego, przeprowadza w pracowni zabiegi konserwatorskie renowacji powierzchniowej detali architektonicznych z kamienia naturalnego i sztucznego, stosowa tradycyjne i nowoczesne rodki techniczne, materiały i technologie w wykonywanych zadaniach zawodowych z zakresu renowacji, konserwacji, restauracji i rewaloryzacji, wykonywa prace przygotowawcze i pomocnicze przy konserwacji polichromii i fresków, wykonywa prace odkrywkowe ziemne i epidermiczne - podtynkowe, 19

stosowa techniki fotograficzne w pracach dokumentacyjnych inwentaryzacji architektonicznej i budowlano-konserwatorskiej, wykonywa kwerendy dla potrzeb opracowa konserwatorskich. 2. Treci kształcenia ( działy programowe): Zarys historii konserwacji zabytków: ewolucja pogldów, teorii i koncepcji konserwatorskich, rozwój opieki prawnej nad dobrami kultury i zabytkami, Współczesne kierunki działania przy konserwacji zabytków budownictwa i architektury: definicja zabytków i ich wartociowanie, cele i zdania konserwacji zabytków, zalecenia techniczne przy konserwacji zabytków budownictwa murowanego. Specyfika robót budowlanych w obiektach zabytkowych: rodzaje i zakres robót budowlanych, charakter typowych zabiegów konserwatorskich, wybrane zagadnienia rewaloryzacji budowli, urbanistycznych zespołów i zabytkowych centrów staromiejskich. zniszczenia fizyczne budowli i detali architektonicznych, wpływ czynników naturalnych (klimat, procesy atmosferyczne, warunki topograficzne i jako podłoa, działanie wilgoci i wody, wpływ agresji rodowiska naturalnego, procesów biologicznych, etc.), czynniki wywołane działalnoci człowieka (wstrzsy i drgania, wysokie temperatury) Zarys historii architektury i sztuki (powszechnej i polskiej) elementy architektoniczne budowli, architektura i sztuka cywilizacji staroytnych, ze szczególnym uwzglednieniem architektury Grecji i Rzymu, architektura europejska od IV do X wieku, rozwój architektury romaskiej w Europie i Polsce; sztuka romaska, rozwój architektury gotyckiej w Europie i Polsce; sztuka gotycka, rozwój architektury renesansowej w Europie i Polsce; sztuka renesansowa, 20

rozwój architektury baroku i rokoka w Europie i Polsce; sztuka baroku i rokoka, rozwój architektury okresu klasycyzmu w Europie i na ziemiach polskich; sztuka klasycyzmu, architektura eklektyzmu i secesji w Europie i Polsce ; sztuka secesyjna, architektura współczesna XX wieku na wiecie i w Polsce; sztuka współczesna XX wieku. Objawy zniszcze i uszkodze zabytkowych budowli murowanych: - przyczyny powstawania zniszcze i uszkodze: temperatury korozja materiałów, wady projektowania i wykonawstwa, warunki eksploatacji, przemiany przestrzenne w aglomeracjach historycznych, Badania ustrojów budowlano-konstrukcyjnych oraz detali architektonicznych: - analiza i klasyfikacja stanu technicznego obiektu. Metody zabezpieczenia i ochrony obiektu zabytkowego: - zabezpieczenia prewencyjne i technologiczne, - zabezpieczenia trwałe ustrojów wewntrznych budynku, - zabezpieczenia i konserwacja struktur murowych. Regeneracja i wzmocnienie konstrukcji murowych: wybór materiałów i technologii wykonania zabiegów technicznych, wzmacnianie powierzchni i struktury fundamentów i murów fundamentowych, renowacja, wzmacnianie i konserwacja czci nadziemnych budowli. Wykonywanie epidermicznych zabiegów konserwatorskich w odniesieniu do: 21

- murów kamiennych i ceglanych, - tynków i podłoa malarskiego, - drewna budowlanego i stolarki budowlanej, - kamieniarki budowlanej. Organizacja robót konserwatorskich i specyfika ich prowadzenia: kwalifikacje wykonawców, planowanie i organizacja robót, realizacja robót i zagadnienia bezpieczestwa i higieny pracy, sprawozdanie i dokumentacja wykonanych prac. Wykonywanie kopii prostych elementów dekoracji w kamieniu, drewnie, tynku, sztukaterii. 3. Zalecenia dotyczce oceniania Kady dział w bloku programowym naley zalicza i ocenia oddzielnie, uwzgldniajc pełn obowizujc skal ocen. Pomiar dydaktyczny powinien obejmowa wszystkie osignicia poznawcze, które ucze uzyskał w toku nauczania. Pomiar powinien porównywa uzyskane umiejtnoci uczniów z wymaganiami programowymi przyjtymi w bloku. Realizacja pomiaru dydaktycznego powinna odbywa si poprzez: Wielostopniowe i wielozadaniowe testy sprawdzajce, uwzgldniajce poziom wymaga: * A - zapamitanie wiadomoci, * B - zrozumienie wiadomoci. Symulacyjne sprawdziany praktyczne, kontrolujce umiejtnoci na poziomach: * C - stosowanie wiadomoci w sytuacjach typowych, * D - stosowanie wiadomoci w sytuacjach problemowych. Sprawdziany praktyczne umoliwiajce ocen prawidłowoci rozwizania problemu od strony technologicznej oraz projektowo - rysunkowej. W sprawdzianach z historii architektury naley zwróci uwag na stosowanie prawidłowego nazewnictwa, umiejtno uwzgldniania historycznego tła problemu oraz umiejtno udzielania odpowiedzi w formie odrcznych szkiców rysunkowych. 22

W realizacji pomiaru dydaktycznego naley przewidzie take wiczenia wieloetapowe (np. semestralne), uwzgldniajce stopniowanie trudnoci. Uwagi ogólne dotyczce oceniania umiejtnoci zawartych we wszystkich blokach programowych: Przy ocenianiu uczniów naley przyj nastpujce zasady: ucze musi opanowa wszystkie umiejtnoci, wynik sprawdzenia opanowania poszczególnych umiejtnoci ma charakter alternatywny : ucze umie bd nie umie wykona zadania, opanowanie umiejtnoci moe cechowa si rón biegłoci, np. w sensie szybkoci wykonywania zadania, rodzaju i liczby popełnionych i skorygowanych błdów itp.; Wane jest, aby: stopie biegłoci miał swoje odbicie w ocenie, został jednoznacznie okrelony pewien minimalny stopie biegłoci, umoliwiajcy zaliczenie zadania. 23