RYNEK NASION 2017 Raport rynkowy Dr inż. Tadeusz Oleksiak 1. Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna ilość materiału siewnego roślin rolniczych kategorii elitarny i kwalifikowany oceniona w 2016 r. w laboratoriach urzędowych i akredytowanych, w stosunku do 2015 r., zmniejszyła się o 13,1%. Do sprzedaży zakwalifikowano o 14,7% mniej nasion zbóż. Produkcja nasion jęczmienia ozimego zmniejszyła się o 46,8%, pszenicy ozimej o 22,7%, pszenżyta o 14,6% a żyta o 5,4%. Wzrosła natomiast produkcja pszenicy jarej o 24,3% i owsa o 6%. Wzrosła także podaż nasion kwalifikowanych kukurydzy (o 19,2%). Zmniejszyła się produkcja traw, których zakwalifikowano o 9,6% mniej niż przed rokiem. Dopłaty do roślin wysokobiałkowych stymulująco wpłynęły na wzrost produkcji nasion kwalifikowanych roślin bobowatych 1 oraz soi jednak skala wzrostu była dużo mniejsza niż rok wcześniej. Ilość zakwalifikowanych do produkcji nasion bobowatych grubonasiennych wzrosła o 6,3% a bobowatych drobnonasiennych o 7,1%. W strukturze bobowatych grubonasiennych dominują nasiona łubinu wąskolistnego, grochu i łubinu żółtego. Dominujący udział w produkcji drobnonasiennych utrzymuje koniczyna czerwona, której nasiona stanowią niemal 99% wyprodukowanych w kraju nasion bobowatych drobnonasiennych. Produkcja nasion roślin oleistych i włóknistych wzrosła o 3,5%. W tej grupie roślin znaczący spadek produkcji odnotowano jedynie w przypadku nasion soi (o 32,5%). Z kolei największy wzrost odnotowano dla nasion gorczycy białej (o 90%). Znacznie zmniejszyła się produkcja nasion buraków pastewnych (o 55,6%). 2. Plantacje nasienne Powierzchnia zakwalifikowanych plantacji nasiennych, w porównaniu z 2015 r. zmniejszyła się o 9,8%, ze 142,4 tys. do 128,4 tys. ha. Zasiewy zbóż na nasiona zmniejszyły 1 W 2017 r na dopłaty do roślin wysokobiałkowych uprawianych na ziarno przeznaczone jest 68 mln euro. Stawka dopłat ma być wyliczana na podstawie wielkości dostępnej kwoty i wielkości powierzchni zgłoszonych plantacji. Pełna płatność ma przysługiwać do 75 ha a powyżej 75 ha płatność będzie o połowę mniejsza.
się o 11,7%. Wyraźnie zmniejszyła się powierzchnia plantacji nasiennych wszystkich gatunków zbóż ozimych, w tym najbardziej jęczmienia ozimego (o 53%), żyta (o 36,1%) i pszenicy ozimej (o 15,3%). W produkcji nasiennej żyta znacznie zmniejszył się udział mieszańców które w 2016 roku stanowiły 14,4% z czego prawie 5% to odmiany krajowe. Utrzymuje się wysoki udział jakościowych odmian pszenicy ozimej. W 2016 r. odmiany jakościowe stanowiły 62,1% powierzchni zakwalifikowanych plantacji pszenicy ozimej. Wzrosty odnotowano dla zbóż jarych; owsa, pszenicy i pszenżyta, odpowiednio o 27,4, 14,7% i 8,9%. Należy też odnotować utrzymanie tendencji wzrostowej w zasiewach kukurydzy na nasiona. Po raz pierwszy od kilku lat zmniejszył się udział zagranicznych odmian w strukturze plantacji nasiennych zbóż. W 2016 r. wynosił on 49%. Hodowle zagraniczne dominują w produkcji nasion jęczmienia ozimego (97,2%) i jarego (75,7%). Wysoki jest także udział nasion odmian zagranicznych pszenicy ozimej (65,5%) i jarej (45,1%). Konkurencja firm zagranicznych na rynku nasion nie zmniejsza się. Duże znaczenie mają odmiany ze Wspólnego Katalogu, nierejestrowane w Polsce. W 2016 r. ich udział w powierzchni plantacji nasiennych zbóż wynosił 24,4%. Najwyższy udział odmiany te miały w plantacjach nasiennych pszenicy ozimej (37,3%), jęczmienia jarego 29,1%), jęczmienia ozimego (19,3%) i pszenżyta ozimego (19,2%). Od kilku lat powierzchnia plantacji nasiennych ziemniaków ulegała niewielkim zmianom. Według danych GIORiN, do kwalifikacji polowej w 2016 r. zgłoszono 2153 plantacje nasienne ziemniaka o łącznej powierzchni 5929 ha (w 2015 r. 2143 plantacje). Oznacza to, że w 2016 r., powierzchnia reprodukcji sadzeniaków zwiększyła się o 5,1 % w stosunku do roku poprzedniego. Jednocześnie zmniejsza się powierzchnia towarowej produkcji ziemniaka. Efektem jest rosnący udział plantacji nasiennych w całkowitej powierzchni uprawy ziemniaków który wzrósł w ostatnich 5 latach z 1,4% do 2,0%, głównie w wyniku ograniczania areału produkcji towarowej. W 2016 r. oceniano plantacje 208 odmian, z tego 80% stanowiły odmiany jadalne. Systematycznie maleje udział odmian krajowych (34% w 2013 r., 31% w 2014 r., 30% w 2015 r., 2016 r. 28,5%). Szczególnie silna jest konkurencja zagranicznych odmian ziemniaków wczesnych. W 2016 r. w produkcji nasiennej były 54 odmiany z polskich hodowli, głównie z grupy bardzo wczesnych i średniowczesnych jadanych oraz skrobiowych średniopóźnych i późnych. Wzrasta udział odmian reprodukowanych na podstawie wpisu do Katalogu Europejskiego (CCA). W 2016 r. stanowiły one 33,2% produkcji sadzeniaków kwalifikowanych w Polsce.
Produkcja nasienna buraków cukrowych w Polsce prowadzona jest w niewielkim zakresie, przeniesiono ją bowiem do bardziej sprzyjających rejonów uprawy na południu Europy. W następstwie załamania eksportu nasion, znacząco bo o 65% zmniejszyła się także powierzchnia nasienna buraków pastewnych. W 2016 r. o 35% zmniejszyły się zasiewy roślin oleistych na nasiona. Było to głównie efektem spadku powierzchni kwalifikowanych plantacji soi (o 58%) i gorczycy białej (o 8%). Wzrosła natomiast powierzchnia upraw nasiennych rzepaku ozimego i jarego. W 2016 r., o 28,2% zmniejszyła się powierzchnia plantacji nasiennych bobowatych grubonasiennych. Zmieniła się też struktura gatunkowa upraw, zmniejszył się udział bobiku a wzrósł udział wyki siewnej. Podobnie jak przed rokiem dominują uprawy łubinu wąskolistnego i grochu siewnego, które stanowią łącznie ponad 63% plantacji nasiennych bobowatych grubonasiennych. Znacznie bo ponad 35% wzrosły zasiewy bobowatych drobnonasiennych. Spośród tej grupy roślin o wielkości produkcji nasiennej decyduje koniczyna czerwona, której plantacje stanowiły ponad 95% całej powierzchni uprawy tej grupy roślin. O 10,7% wzrosła powierzchnia upraw nasiennych traw. W 2016 r. w produkcji znajdowało się 150 odmian z 14 gatunków traw. Zmieniła się struktura upraw. Dominują plantacje życic; trwałej (41,5%), wielokwiatowej (8,7%) i westerwoldzkiej (19,1%) oraz kostrzewy czerwonej (11,9%). Znaczące udziały w zasiewach utrzymują życica mieszańcowa i tymotka. W ostatnim roku relatywnie najbardziej wzrosła powierzchnia życicy wielokwiatowej, tymotki łąkowej, kostrzewy łąkowej i kupkówki. Zmniejszyła się powierzchnia upraw nasiennych życicy mieszańcowej. Z pośród innych roślin trzeba też odnotować zmniejszenie się obszaru upraw nasiennych facelii (o 14,2%). 3. Odmiany roślin rolniczych W Krajowym Rejestrze odmian roślin rolniczych (KR), czyli w urzędowym wykazie odmian których materiał siewny może być wytwarzany i może znajdować się w obrocie w Polsce jak i na obszarze Unii Europejskiej, przeważają odmiany z zagranicznych firm hodowlanych. Zwiększyła się wielkość oferty odmianowej roślin rolniczych. Wzrosła liczba odmian zbóż, kukurydzy i oleistych. Zmniejszyła się liczba odmian ziemniaków. Łącznie, w Krajowym Rejestrze w 2016 r. znajdowało się 1339 odmian roślin rolniczych z czego odmiany zagraniczne stanowiły 53,6%. Największe udziały zagranicznych odmian w rejestrze
miały: rzepak ozimy (87%), rzepak jary (80%), kukurydza (73%) i burak cukrowy (73%), czyli gatunki, w których dominują odmiany mieszańcowe. Odmiany zagraniczne przeważają także w rejestrze ozimych odmian jęczmienia i pszenicy oraz lucerny. W rejestrach odmian zbóż, roślin bobowatych grubonasiennych, buraków pastewnych i traw nadal przeważają odmiany hodowli krajowej. Spośród 111 odmian ziemniaka wpisanych do KR, 65 to odmiany hodowli krajowej. Odmiany krajowe przeważają w grupie odmian skrobiowych, a odmiany zagraniczne w grupie odmian przeznaczonych do przetwórstwa na frytki i czipsy. 4. Obrót i zaopatrzenie w materiał siewny Według danych Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Roślin i Nasiennictwa (WIORiN) około 87% wyprodukowanych i 89% wprowadzonych do obrotu nasion kwalifikowanych roślin rolniczych (bez sadzeniaków) stanowią nasiona zbóż, z czego ponad 53% to nasiona pszenicy. W sezonie 2015/16, 87% oferowanego do sprzedaży kwalifikowanego materiału siewnego stanowiły nasiona wyprodukowane w kraju. Kwalifikowany materiał siewny zbóż (bez kukurydzy) wytworzony w kraju stanowił 96%. Głównie w kraju produkowany jest także kwalifikowany materiał siewny roślin bobowatych grubonasiennych (99%), ziemniaków (78,5%) i traw (66,5%). Nie zmienił się udział produkowanych w kraju nasion kukurydzy. W sezonie 2015/16 stanowiły one 27% zużytego materiału siewnego. Na rynku nasiennym przeważają nasiona kukurydzy przywożone z innych państw UE (56,8%), nasiona przywożone z państw trzecich stanowiły 16,2%. W sezonie 2015/16 nie zmieniła się wielkość krajowej produkcji nasion traw, o 25% wzrósł natomiast ich przywóz, głównie z innych państw UE. Sprzedaż nasion traw wzrosła o 15,6%. Największy udział w sprzedaży miały: kostrzewa czerwona, życica trwała i życica wielokwiatowa. Głównie z zagranicy sprowadzono materiał siewny buraków cukrowych, kukurydzy i rzepaku ozimego. Więcej niż rok wcześniej sprowadzono nasion traw (o 22,7%), bobowatych drobnonasiennych (o 30,8%) i sadzeniaków (o 33,5%). W sezonie 2015/16 o 7,8% zmniejszyła się sprzedaż materiału kwalifikowanego roślin rolniczych. Sprzedaż kukurydzy była mniejsza o 11,7%, ziemniaków o 30%, roślin oleistych i włóknistych o 18%. Natomiast sprzedaż nasion zbóż wzrosła o 6,6%, bobowatych grubonasiennych o 6,2%, bobowatych drobnonasiennych o 31%, traw o 15% i rzepaku jarego.
Według danych GUS, podawanych na podstawie ocen rzeczoznawców terenowych, sprzedaż nasion kwalifikowanych zbóż była o 2% mniejsza niż przed rokiem a jej wzrost stwierdzono jedynie w przypadku pszenicy jarej (o 7,2%) i pszenżyta jarego (o 12,6%). O 1,6% większa była też sprzedaż sadzeniaków ziemniaka. Mimo wzrostowych trendów w sprzedaży, w dalszym ciągu udział nasion kwalifikowanych w zasiewach jest niski. W 2016 r., średni udział kwalifikowanego materiału siewnego, w ogólnej ilości zużytych do siewu nasion zbóż 2, wyniósł 15,1%. Po uwzględnieniu mieszanek, wskaźnik udziału nasion kwalifikowanych zbóż w zasiewach wynosił 12,8%. Najwięcej nasion kwalifikowanych stosowano w uprawie jęczmienia ozimego (20,1%), jęczmienia jarego (18,1%), najmniej w uprawie owsa (11,5%) i pszenżyta (11,6%). Udział kwalifikowanych sadzeniaków w całkowitym zużyciu wyniósł w 2016 r. 7,1%. Przyjmując do wyliczenia wartości podawane przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Roślin i Nasiennictwa wskaźniki udziału kwalifikowanego materiału siewnego w produkcji są wyższe; dla zbóż wynosi 25,1% a dla sadzeniaków 18,7%. Oznacza to że statystyczny rolnik uprawiający zboże wymienia materiał siewny co 4 lata a sadzeniaki co 5 lat. Są to wartości zbliżone do zalecanych przed kilkunastoma laty. Obecnie w krajach UE mających nowoczesne gospodarstwa wymiany materiału siewnego dokonuje się co 1-2 lata. Utrzymuje się regionalne zróżnicowanie w sprzedaży. Stosunkowo najwięcej kwalifikowanego materiału siewnego zbóż, sprzedaje się w województwach: śląskim, opolskim, lubuskim, kujawsko-pomorskim i łódzkim, najmniej zaś w mazowieckim, podkarpackim, świętokrzyskim, lubelskim i podlaskim gdzie przeważają drobne gospodarstwa mające niewielki kontakt z rynkiem. 5. Ceny materiału siewnego Według danych GUS w 2016 r. nastąpił niewielki wzrost cen nasion kwalifikowanych zbóż. Średni wzrost cen wyniósł 3,8%. Najmniej zdrożały nasiona pszenicy ozimej (o 1,1%) a najbardziej owies (o 8,2%). Czynnikami różnicującymi ceny nasion była możliwość wykorzystania ziarna i wartość genetyczna odmian. Nasiona odmian pszenic jakościowych są o około 10% droższe niż nasiona odmian paszowych. Dużo większe są różnice między cenami nasion odmian żyta mieszańcowego i populacyjnego. Nasiona odmian 2 Przyjmując jako podstawę do oszacowania sprzedaży wartości podawane przez GUS (przy uwzględnianiu zapotrzebowania na nasiona jedynie plantacji w czystym siewie).
mieszańcowych żyta coraz częściej sprzedawane są na jednostki siewne, podobnie jak ma to miejsce w przypadku mieszańców kukurydzy i rzepaku. Niewielkie były także wzrosty cen nasion rzepaku ozimego, (o 2,2%) a ceny nasion traw i buraków pastewnych nie zmieniły się istotnie.. Ceny sadzeniaków były o 30% wyższe niż przed rokiem. Wyższe były też ceny nasion bobowatych drobnonasiennych; koniczyny czerwonej, lucerny siewnej i seradeli. Niższe niż przed rokiem były natomiast ceny nasion bobowatych grubonasiennych, w tym łubinu o ponad 15%. Nasiona kukurydzy odmian krajowych kosztowały 120-160 zł/js (JS jednostka siewna = 50 tys. nasion), a odmian zagranicznych 180-320 zł/js. Firmy oferują zróżnicowane rabaty, w zależności od terminu zakupu i wielkości partii nasion. Powszechną praktyką są odroczone terminy płatności, część należności jest regulowana po zbiorach. Wielkość wiosennego zapotrzebowania na nasiona kwalifikowane zależy od ostatecznych następstw zimy i przezimowania rzepaku i zbóż ozimych a z tym nie było w tym roku większych problemów. Wiosną 2017 roku nieco wyższe są ceny kukurydzy, a ceny materiału siewnego zbóż jarych są podobne do ubiegłorocznych. Dotyczy to także nasion roślin strączkowych które powinny być dostępne w takich samych lub nawet niższych cenach jak w zeszłym roku, ze względu na mniejsze zainteresowanie ich uprawą. 6. Rynek nasion warzyw W 2016 r. znacznie zmniejszyła się ogólna powierzchnia plantacji kwalifikowanych warzyw. Zakwalifikowano mniej upraw na nasiona warzyw cebulowych, strączkowych, korzeniowych i rzepowatych 3. Od kiedy Polska stała się członkiem UE na naszym rynku mogą być sprzedawane nasiona odmian warzyw zarejestrowanych we Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Warzywnych (CCV). Stopniowo zmniejsza się liczba odmian wpisanych do Krajowego Rejestru Odmian Roślin Warzywnych (KRORW). W 2016 r. w tym rejestrze znajdowało się 785 odmian, w tym 23% stanowiły odmiany zagraniczne. Duże udziały w KRORW mają zagraniczne odmiany warzyw kapustnych (kapusty głowiastej białej i czerwonej, pekińskiej, 3 Oceny polowej materiału siewnego roślin warzywnych własnych odmian, w celu uznania go za materiał siewny kategorii standard, dokonuje sam hodowca lub osoby fizyczne przez niego upoważnione. Stąd dane PIORiN nie obejmują całej produkcji materiału siewnego. Podobnie jest z oceną laboratoryjną materiału siewnego roślin warzywnych. Oceny mogą dokonywać hodowcy w laboratoriach, które uzyskały akredytację wojewódzkiego inspektora.
brokułów i kalafiorów), cebuli, porów, papryki oraz kukurydzy cukrowej i ogórków przeznaczonych do uprawy pod osłonami. Odmiany krajowe dominują w krajowym rejestrze odmian fasoli, grochu, sałaty, rzodkiewki, selerów i roślin dyniowatych. W roku gospodarczym 2015/2016 ilość wyprodukowanych w kraju nasion warzyw zmniejszyła się o ponad 32% a ich udział zmniejszył się z 31,6% do 23,1%. Zwiększyła się produkcja nasion marchwi, kapusty, kalarepy, papryki, pomidorów i porów. Zmniejszyła się produkcja buraków ćwikłowych, cebuli, ogórków, fasoli i grochu siewnego. Wyprodukowane i oferowane do sprzedaży nasiona warzyw strączkowych (groch, fasola, bób) stanowiły około 50% całkowitego ich zużycia. Nieznacznie, bo o 1,7% wzrosła sprzedaż nasion. Udział roślin strączkowych w masie sprzedanych nasion stanowił 78%. Znaczące udziały w sprzedaży miały też rzodkiewka (3%), marchew (3%) oraz cebula i ogórki po 2%. O wartości rynku nasion warzyw, mimo ilościowego spadku sprzedaży, wciąż decydują nasiona ogórków, marchwi, cebuli i buraków ćwikłowych. Nasiona krajowe przeważają w zaopatrzeniu w nasiona takich gatunków jak buraki ćwikłowe, bób, fasola wielokwiatowa, ogórki, dynia i rzodkiewka. Import ma największy udział w zaopatrzeniu w materiał siewny nasion kapustnych, pietruszki, papryki, pomidorów, porów i sałaty. Nasiona z importu zdecydowanie przeważają także w zaopatrzeniu w nasiona grochu i fasoli zwykłej, które mają największy udział w rynku nasion warzyw.
RYNEK NASION- Streszczenie Według danych Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) łączna ilość materiału siewnego roślin rolniczych kategorii elitarny i kwalifikowany oceniona w 2016 r. w laboratoriach urzędowych i akredytowanych, w stosunku do 2015 r., zmniejszyła się o 13,1%. Do sprzedaży zakwalifikowano mniej nasion zbóż, traw i buraków. Wzrosła podaż nasion kukurydzy, bobowatych oraz soi, roślin oleistych i włóknistych. Powierzchnia zakwalifikowanych plantacji nasiennych, zmniejszyła się o 9,8%. Zmniejszyła się zasiewy zbóż, roślin oleistych, bobowatych grubonasiennych i buraków. Utrzymała się tendencja wzrostowa w zasiewach kukurydzy na nasiona, zwiększyła się też powierzchnia reprodukcji sadzeniaków, traw i bobowatych drobnonasiennych. W Krajowym Rejestrze odmian roślin rolniczych (KR), w 2016 r. znajdowały się 1339 odmiany roślin rolniczych z czego odmiany zagraniczne stanowiły 53,6%. Według danych GUS, podawanych na podstawie ocen rzeczoznawców terenowych, sprzedaż nasion kwalifikowanych zbóż była o 2% mniejsza niż przed rokiem, o 1,6% większa była też sprzedaż sadzeniaków ziemniaka. W 2016 r., średni udział kwalifikowanego materiału siewnego, w ogólnej ilości zużytych do siewu nasion zbóż, wyniósł 15,1% a udział kwalifikowanych sadzeniaków w 2016 r. wyniósł 7,1%. Według danych GUS w 2016 r. nastąpił niewielki wzrost cen nasion zbóż wyższe niż przed rokiem były ceny sadzeniaków. W 2016 r. sprzedaż nasion warzyw wzrosła 1,7%. Jednocześnie znacznie zmniejszyła się ogólna powierzchnia plantacji kwalifikowanych. Ilość nasion warzyw wyprodukowanych w roku gospodarczym 2015/2016 zmniejszyła się o ponad 32%. Udział nasion wyprodukowanych w kraju zmniejszył się z 31,6% do 23,1%.
Tabela 1 Produkcja nasion według danych z laboratoriów oceny nasion (urzędowych i akredytowanych łącznie) Rośliny i grupy roślin 2012 2013 2014 2015 2016 tys. ton kg/ha*) tys. ton kg/ha*) tys. ton kg/ha*) tys. ton kg/ha*) tys. ton kg/ha*) % 2016/ 2015 Rośliny rolnicze razem w tym: 297,0 x 323,4 x 374,5 x 394,4 x 342,8 86,9 Zboża w tym: 258,5 44,7 299,8 52,2 340,0 58,4 350,4 59,0 299,0 50,4 85,3 pszenica ozima 88,1 45,6 123,3 66,0 144,5 72,4 162,4 78,1 125,6 60,4 77,3 pszenica jara 29,9 91,4 24,6 91,2 22,2 64,9 21,0 66,5 26,1 82,8 124,3 1000, pszenica twarda 0,02 x 0,01 x 0,02 x 0,01 x 0,1 x 0 jęczmień ozimy 11,9 51,8 18,0 84,1 24,4 110,7 23,5 101,5 12,5 54,1 53,2 jęczmień jary 43,2 54,8 40,0 66,1 38,0 64,7 42,9 70,6 40,0 65,8 93,2 żyto ozime 26,0 24,0 16,6 14,1 18,0 20,3 17,9 24,6 16,9 23,3 94,4 żyto jare 0,6 1,0 0,7 0,1 0,6 600,0 owies 11,9 21,7 12,7 29,4 11,2 23,3 12,6 27,4 13,4 29,1 106,3 pszenżyto razem 46,9 40,5 52,0 44,2 69,6 53,3 59,7 39,4 51,0 33,7 85,4 pszenżyto ozime 41,6 45,9 43,7 62,2 56,9 53,9 41,4 45,5 34,9 84,4 pszenżyto jare 5,2 6,0 48,1 7,5 35,0 5,8 27,1 5,5 25,9 94,8 Kukurydza 14,3 18,8 11,5 10,7 11,4 9,3 10,4 8,5 12,4 10,1 119,2 Buraki 1,2 5,3 1,4 6,9 1,3 6,2 0,9 4,9 0,4 2,1 44,4 Oleiste i włókniste 5,9 6,9 2,4 2,6 3,0 3,2 5,7 6,0 5,9 6,2 103,5 w tym: rzepak ozimy 0,7 0,9 1,0 1,1 0,9 1,1 0,7 0,8 0,7 0,7 100,0 Bobowate grubonasienne 8,4 41,4 10,4 54,3 16,0 84,0 20,7 64,1 22,0 68,1 106,3 Bobowate drobnonasienne 0,6 6,8 0,6 3,3 1,6 15,5 1,4 13,5 1,5 13,8 107,1 Trawy 6,5 x 7,9 x 10,3 x 11,4 x 10,3 x 90,4 *) - kg nasion na 1 hektar obsianej powierzchni Źródło: Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa /PIORiN/, GUS, obliczenia własne Tabela 2 Powierzchnia plantacji kwalifikowanych - tys. ha Rośliny i grupy roślin 2012 2013 2014 2015 2016 2016/2015 % Zboża 81,37 84,90 75,26 81,48 71,98 88,3 pszenica ozima 23,84 31,85 27,56 31,49 26,66 84,7 pszenica jara 8,94 6,39 5,43 6,00 6,88 114,7 pszenica twarda 0,028 0,035 0,027 0,002 0,014 700,0 pszenica orkisz 0,01 0,03 0,29 0,20 69,0
jęczmień ozimy 2,95 5,43 4,86 5,38 2,53 47,0 jęczmień jary 15,63 10,25 11,75 11,28 10,95 97,1 żyto 6,75 7,55 4,65 4,96 3,17 63,9 żyto jare 0,74 0,32 0,18 0,10 0,13 130,0 owies 6,10 3,43 3,61 3,94 5,02 127,4 w tym: owies nagi 0,25 0,14 0,09 0,23 0,08 34,8 pszenżyto ozime 10,92 14,72 12,43 12,72 10,84 85,2 pszenżyto jare 2,53 2,13 1,64 1,69 1,84 108,9 kukurydza 2,94 2,77 2,97 3,62 3,74 103,3 Ziemniaki 5,33 4,76 5,24 5,57 5,88 105,6 Buraki pastewne 0,51 0,66 0,77 0,57 0,20 35,1 Buraki cukrowe 0,001 0,001 0,001 0,0004 0,0003 75,0 Oleiste 2,56 2,42 4,50 6,73 4,39 65,2 rzepak ozimy 0,31 0,58 0,40 0,30 0,40 133,3 rzepak jary 0,35 0,15 0,05 0,03 0,07 233,3 gorczyca biała 1,43 1,09 2,06 2,27 2,09 92,1 soja 0,45 0,60 1,98 4,07 1,72 42,3 Bobowate grubonasienne 6,80 6,45 8,96 18,67 13,41 71,8 Bobowate drobnonasienne 1,00 1,84 1,90 2,81 3,81 135,6 Trawy 11,27 11,63 13,31 14,91 16,51 110,7 Włókniste 0,19 0,03 0,03 0,11 0,12 109,1 Inne 3,10 2,92 5,46 11,57 12,12 104,8 w tym: facelia 2,69 2,58 4,82 10,41 8,93 85,8 Źródło: Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa /PIORiN/, obliczenia własne Tabela 3 Sprzedaż kwalifikowanego materiału siewnego zbóż i ziemniaków Rośliny 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 tys. ton kg/ha *) tys. ton kg/ha *) tys. ton kg/ha *) tys. ton kg/ha *) tys. ton kg/ha *) % Zboża podstawowe 175,2 28,0 167,6 28,0 170,9 29,4 174,2 23,0 170,8 22,5 98,0 pszenica ozima 61,9 32,1 60,6 32,4 65,4 32,8 68,1 33,9 67,1 37,9 98,5 pszenica jara 22,5 31,9 17,7 66,9 17,4 50,9 17,0 50,4 18,2 32,2 107,1 jęczmień ozimy 6,5 28,3 5,9 27,5 7,0 31,8 7,4 32,4 6,6 11,7 89,2 jęczmień jary 29,6 29,4 26,1 43,3 24,7 42,0 23,6 25,4 22,8 29,4 96,6 żyto ozime 12,5 12,0 13,8 11,9 12,8 14,4 12,4 17,1 12,2 13,6 98,4 owies 10,6 20,6 9,5 21,8 9,6 20,1 10,0 19,0 9,6 19,2 96,0 pszenżyto 31,6 38,5 34,0 28,9 34,1 26,1 35,7 23,6 34,1 26,2 95,5 Ziemniaki 57,4 147,2 63,2 210,1 56,4 211,2 50,3 172,0 51,1 170,4 101,6 *) - kg nasion na 1 hektar obsianej powierzchni Źródło: GUS, obliczenia własne
Tabela 4 Ceny nasion i relacje cen nasion do ceny pszenicy ogólnoużytkowej Rośliny i grupy roślin 2012 2013 2014 2015 2016 zł/dt % zł/dt % zł/dt % zł/dt % zł/dt % % Cena pszenicy ogólnoużytkowej 85,06 *) 100 97,81*) 100 76,13*) 100 68,47*) 100 63,68*) 100 pszenica ozima 220 259 174 178 176 231 179 262 181 284 101,1 pszenica jara 210 247 211 216 193 253 182 265 189 297 103,8 jęczmień jary 200 235 201 206 191 251 174 254 177 278 101,7 żyto 206 242 150 153 154 202 157 229 163 257 103,8 owies Ziemniaki Buraki pastewne Rzepak ozimy Łubin Koniczyna czerwona Lucerna siewna 193 227 185 189 171 224 159 233 172 271 108,2 121 142 141 144 200 263 137 200 178 279 129,9 2268 2666 2473 2528 2554 3355 2521 3681 2523 3963 100,1 4224 4966 5814 5944 503** 661 534 780 546 857 102,2 313 368 320 327 315 414 345 503 292 459 84,6 1720 2022 1944 1988 2049 2692 2094 3058 2240 3518 107,0 1933 2273 2111 2158 2241 2944 2471 3609 2692 4228 108,9 Seradela 1092 1284 1083 1107 1061 1393 1130 1651 1343 2109 118,8 Trawy 1366 1606 1485 1518 1596 2096 1602 2340 1581 2482 98,7 *) średnia cena pszenicy w I półroczu. **) cena za jednostkę siewną Tabela 5 Produkcja nasion kwalifikowanych roślin warzywnych Wyszczególnienie jednostki 2012 2013 2014 2015 2016 Liczba odmian w Krajowym Rejestrze liczba 834 855 891 813 783 96,3 Powierzchnia plantacji nasiennych *) ha 31,3 28,8 49,3 74,4 18,7 25,1 Tabela 6 Obrót nasionami kwalifikowanymi roślin warzywnych Wyszczególnienie jednostki 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 2015/16 Produkcja własna lub kontraktacja t 1676 1263 914 1077 719 66,8 Sprzedaż t 2845 2946 3491 3168 3223 101,7 Źródło: PIORiN Udział produkcji własnej w sprzedaży
Rys.1 Liczba zarejestrowanych odmian i powierzchnia kwalifikacji polowej roślin rolniczych liczba odmian 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Liczba odmian w Krajowym Rejestrze Powierzchnia kwalifikacji polowej roślin rolniczych 160 140 120 100 80 60 40 20 0 tys.ha 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 Rys. 2 Udział odmian jakościowych w produkcji nasiennej pszenicy ozimej (wg powierzchni plantacji nasiennych) w % 0,0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Krajowe Zagraniczne w tym z Katalogu Wspólnego [CC]
Rys.6 Struktura sprzedaży nasion traw w sezonie 2015/2016 Życica trwała 34% Życica wielokwiatowa 16% Kostrzewa trzcinowa 3% Życica mieszańcowa 2% Tymotka łąkowa 1% Kostrzewa czerwona 39% Kostrzewa łąkowa 2% Kupkówka pospolita 1% Pozostałe gatunki 2%
Rys.8 Ilość kwalifikowanego materiału siewnego w produkcji zbóż w sezonie 2015/16 (kg/ha), obliczenia własne wg danych GUS.