Koncepcja oceny kontroli zarządczej w jednostce samorządu terytorialnego ElŜbieta Paliga Kierownik Biura Audytu Wewnętrznego - Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej
śeglarz, który nie wie dokąd płynie nigdy nie będzie miał pomyślnych wiatrów Seneka
Plan 1. Kontrola zarządcza w kontekście NPM 2. Model kontroli zarządczej 3. Ocena kontroli zarządczej dokonywana przez audyt wewnętrzny 4. Podsumowanie
Kontrola zarządcza w kontekście NPM (New Public Management) Kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Kontrola zarządcza zapewnia w szczególności: zgodność działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi; skuteczność i efektywność działania; wiarygodność sprawozdań; ochronę zasobów; przestrzeganie i promowanie zasad etycznego postępowania; efektywność i skuteczność przepływu informacji; zarządzanie ryzykiem. Ustawa o finansach publicznych art. 68
Kontrola zarządcza w kontekście NPM działalność nakierowana na osiąganie celów, zwrócenie uwagi zarządzających na znaczenie jasno określonych celów dla procesu zarządzania jednostką, umoŝliwienie zastosowania procesu rozliczalności publicznej, zaangaŝowanie wszystkich pracowników.
Model kontroli zarządczej - standardy Cele i Zarządzanie Ryzykiem Środowisko wewnętrzne Kontrola zarządcza Mechanizmy kontroli Monitorowanie i ocena Informacja i komunikacja
Dwa poziomy kontroli zarządczej Podstawowym poziomem funkcjonowania kontroli zarządczej w całym sektorze finansów publicznych jest jednostka sektora finansów publicznych (I poziom kontroli zarządczej). Za funkcjonowanie kontroli zarządczej w jednostce odpowiedzialny jest jej kierownik. Wójt, burmistrz, prezydent miasta, przewodniczący zarządu są odpowiedzialni za zapewnienie systemu kontroli zarządczej odpowiednio: poziom I urząd gminy, miasta, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski poziom II jst (gmina, powiat, województwo)
NPM (New Public Management) kierunek w który podąŝa polska administracja publiczna Komisja Europejska w 28 rozdziale negocjacyjnym pt. Kontrola finansowa - zobowiązała wszystkie kraje kandydackie do zbudowania nowoczesnego systemu zapewniającego poprawność i efektywność procesów gromadzenia i wydatkowania środków publicznych. Na system ten składa się kontrola finansowa, audyt wewnętrzny oraz instrumenty centralnej koordynacji systemu. Polska wykonała zobowiązanie UE, bowiem 27 lipca 2001 r. uchwalono nowelizację ustawy o finansach publicznych. Na jej mocy, od 1 stycznia 2002 r., rozpoczęto wdraŝanie w naszym kraju kontroli finansowej i audytu wewnętrznego." (cytat z Komunikatu po Radzie Ministrów - 20.07.2004 r.) Kolejnym krokiem w kierunku wdroŝenia NPW było uchwalenie ustawy o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Dz.U. Nr 157, poz. 1240), a w niej między innymi: Rozdział 4. Jawność i przejrzystość finansów publicznych Rozdział 5. Zasady gospodarowania środkami publicznymi (Art. 44. [Cele i wysokość wydatków] ust. 3) Rozdział 6. Kontrola zarządcza oraz koordynacja kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych Dział VI. Audyt wewnętrzny oraz koordynacja audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych BudŜet zadaniowy (art. 2 pkt 3; art. 9 pkt 14; art. 50 ust. 1 pkt 3; art. 174 pkt 2 i art. 175 ust. 1 pkt 4; art. 103 108) Mimo iŝ zadaniowy układ budŝetu nie jest obligatoryjny w JST, to ustawodawca wprowadził dla nich zasady planowania wieloletniego takie jak w budŝecie państwa. MoŜna więc stwierdzić, iŝ obowiązek tworzenia WPF przez JST jest początkowym etapem procesu wdraŝania w nich budŝetu zadaniowego.
Model kontroli zarządczej w kontekście NPM - w praktyce ZARZĄDZANIE PRZEZ CELE ZARZĄDZANIE PRZEZ PROCESY Strategia Dokument nadrzędny powiązany z WPF MISJA, CELE I MIERNIKI ZARZĄDZANIE RYZYKIEM ZARZĄDZANIE PRZE EZ KOMPETENCJE
Ocena kontroli zarządczej przez audyt wewnętrzny (*) Art. 272. [Audyt wewnętrzny] - ustawa o finansach publicznych 1. Audyt wewnętrzny jest działalnością niezaleŝną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. 2. Ocena, o której mowa w ust. 1, dotyczy w szczególności adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce.
Ocena kontroli zarządczej przez audyt wewnętrzny - standardy Audyt wewnętrzny jest działalnością niezaleŝną i obiektywną, której celem jest przysporzenie wartości i usprawnienie działalności operacyjnej organizacji. Polega na systematycznej i dokonywanej w uporządkowany sposób ocenie procesów: zarządzania ryzykiem, kontroli i ładu organizacyjnego, przyczyniając się do poprawy ich działania. Pomaga organizacji osiągnąć cele dostarczając zapewnienia o skuteczności tych procesów, jak równieŝ poprzez doradztwo.
Ocena kontroli zarządczej przez audyt wewnętrzny - standardy 2130 Kontrola Audyt wewnętrzny musi wspierać organizację w utrzymaniu skutecznej kontroli poprzez ocenę jej skuteczności i efektywności oraz promowanie ciągłego usprawniania. Interpretacja: Mechanizmy kontrolne są skuteczne, gdy reakcje na ryzyko odpowiadają apetytowi organizacji na to ryzyko oraz gdy wdroŝone zasady i procedury zapewniają, Ŝe reakcje te są zgodne z zamierzeniami. Mechanizmy kontrolne są wydajne, gdy prawidłowo uwzględniają koszty i korzyści.
Ocena kontroli zarządczej przez audyt wewnętrzny - standardy 2130.A1 Audyt wewnętrzny musi oceniać, czy mechanizmy kontrolne odpowiednio i skutecznie reagują na ryzyka dotyczące ładu organizacyjnego, działalności operacyjnej i systemów informatycznych w zakresie: osiągnięcia celów strategicznych organizacji; wiarygodności i rzetelności informacji finansowych i operacyjnych; skuteczności i wydajności działalności operacyjnej i programów; ochrony aktywów; zgodności z prawem, przepisami, zasadami, procedurami i umowami.
Ocena kontroli zarządczej przez audyt wewnętrzny - standardy 2120 Zarządzanie ryzykiem Audyt wewnętrzny musi oceniać skuteczność i przyczyniać się do usprawnienia procesów zarządzania ryzykiem. Interpretacja: Audytor wewnętrzny uwaŝa procesy zarządzania ryzykiem za skuteczne, jeśli z jego oceny wynika, Ŝe: cele organizacji wspierają misję organizacji i są z nią zgodne; istotne ryzyka zostały zidentyfikowane i ocenione; wybrano odpowiednie reakcje na ryzyko, wiąŝące ryzyka z apetytem organizacji na ryzyko; istotne informacje o ryzyku są identyfikowane i we właściwym czasie komunikowane wewnątrz organizacji, umoŝliwiając pracownikom, kierownictwu i radzie wykonywanie ich obowiązków.
Ocena kontroli zarządczej przez audyt wewnętrzny I i II poziom oceny ZARZĄDZANIE PRZEZ CELE KONTROLA Audyt wewnętrzny Udziela zapewnienia o adekwatności, efektywności i skuteczności rozwiązań przyjętych dla kontroli zarządczej, w tym: kontroli, zarządzania ryzykiem i nadzoru właścicielskiego poprzez ocenę ich adekwatności, skuteczności i efektywności pod kątem realizacji strategii. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM ZARZĄDZANIE PRZEZ KOMPETENCJ JE
Ocena kontroli zarządczej przez audyt wewnętrzny Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zaniechanie prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce sektora finansów publicznych do tego zobowiązanej, wskutek niezatrudniania audytora wewnętrznego albo niezawierania umowy z usługodawcą - (art. 18 a ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych). Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niewykonanie lub nienaleŝyte wykonanie przez kierownika jednostki sektora finansów publicznych obowiązków w zakresie kontroli zarządczej w jednostce sektora finansów publicznych (art. 18 c ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych).
PODSUMOWANIE Audyt wewnętrzny dokonując oceny kontroli zarządczej musi być oddzielony od procesów decyzyjnych, tak aby mógł realizować swoją pracę poza wszelkimi wpływami i bezstronnie, obiektywnie dokonując weryfikacji i świadcząc inne usługi doradcze.
PODSUMOWANIE Audytor wewnętrzny ma prawo wstępu do pomieszczeń jednostki oraz wglądu do wszelkich dokumentów, informacji i danych oraz do innych materiałów związanych z funkcjonowaniem jednostki, w tym utrwalonych na elektronicznych nośnikach danych, jak równieŝ do sporządzania ich kopii, odpisów, wyciągów, zestawień lub wydruków, z zachowaniem przepisów o tajemnicy ustawowo chronionej art. 282 ustawy o finansach publicznych.
PODSUMOWANIE Audyt wewnętrzny musi posiadać ciągły dostęp do źródeł informacji nt. kontroli zarządczej, w tym m.in.: do wyników kontroli wew. i zew., audytów zarządzania jakością, sprawozdawczości, wyników analizy ryzyka itp. Miejsce komórki audytu wewnętrznego w strukturze organizacyjnej jednostki powinna cechować: organizacyjna odrębność, obiektywność, niezaleŝność, bezpośrednia podległość kierownikowi jednostki.
Dziękuję za uwagę Dąbrowa Górnicza www.idabrowa.pl ElŜbieta Paliga - Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej epaliga@dabrowa-gornicza.pl