Izolacyjność akustyczna ściany zewnętrznej

Izolacyjność akustyczna ściany zewnętrznej Wpływ rodzaju docieplenia, parametrów akustycznych okien i nawiewników na możliwości spełnienia wymagań normowych Autor: dr inż. Leszek Dulak 12 maja ul. Senatorska 13/15, Warszawa

Ustawa Prawo Budowlane z 7 lipca 1994 r. wraz z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. 2016 poz. 2090) Art. 5. 1. zapewniając spełnienie podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych określonych w załączniku I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz. Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str. 5, z późn. zm.), dotyczących: a) nośności i stateczności konstrukcji, b) bezpieczeństwa pożarowego, c) higieny, zdrowia i środowiska, d) bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów, e) ochrony przed hałasem, f) oszczędności energii i izolacyjności cieplnej, g) zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych WYMAGANIA PODSTAWOWE

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 wraz z późniejszymi zmianami ( tekst jednolity Dz. U. 2015 poz. 1422) Dział IX Ochrona przed hałasem i drganiami 323.1. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby poziom hałasu, na który będą narażeni użytkownicy lub ludzie znajdujący się w ich sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek i sen w zadowalających warunkach. OGÓLNE ZAŁOŻENIE

Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 wraz z późniejszymi zmianami ( tekst jednolity Dz. U. 2015 poz. 1422) 2. Pomieszczenia w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej należy chronić przed hałasem: 1) zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia spoza budynku, 2) pochodzącym od instalacji i urządzeń stanowiących techniczne wyposażenie budynku, 3) powietrznym i uderzeniowym, wytwarzanym przez użytkowników innych mieszkań, lokali użytkowych lub pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych, 4) pogłosowym, powstającym w wyniku odbić fal dźwiękowych od przegród ograniczających dane pomieszczenie. RODZAJE HAŁASU

Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 wraz z późniejszymi zmianami ( tekst jednolity Dz. U. 2015 poz. 1422) 2. W budynkach, o których mowa w ust. 1, przegrody zewnętrzne i wewnętrzne oraz ich elementy powinny mieć izolacyjność akustyczną nie mniejszą od podanej w Polskiej Normie dotyczącej wymaganej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych, wyznaczonej zgodnie z Polskimi Normami określającymi metody pomiaru izolacyjności akustycznej elementów budowlanych i izolacyjności akustycznej w budynkach. Wymagania odnoszą się do izolacyjności: 1) ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznychi wewnętrznych oraz drzwi w przegrodach wewnętrznych od dźwięków powietrznych, 2) stropów i połóg od dźwięków powietrznych i uderzeniowych, 3) podestów i biegów klatek schodowych w obrębie lokali mieszkalnych od dźwięków uderzeniowych.

Dz. U. 2002 nr 75 poz. 690 wraz z późniejszymi zmianami ( tekst jednolity Dz. U. 2015 poz. 1422) Normy powołane w zakresie ochrony przed hałasem i drganiami: PN-B-02170:1985 Ocena szkodliwości drgań przekazywanych przez podłoże na budynki[9], PN-B-02171:1988 Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach[10], PN-B-02151-02:1987 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach[11], projekt PN-B-02151-2P:2017-07 PN-B-02151-3:1999 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania[12]. PN-B-02151-3:2015-10 PN-B-02151-4:2015-06 Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Wymagania dotyczące warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach oraz wytyczne prowadzenia badań. projekt PN-B-02151-5P:2017-03 Akustyka budowlana - Ochrona przed hałasem w budynkach - Część 5: Wymagania i zasady klasyfikacji dotyczące budynków mieszkalnych o podwyższonym standardzie akustycznym.

IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA PRZEGRÓD Wartości wskaźnika oceny przybliżonej wypadkowej izolacyjności akustycznej w budynku przegrody zewnętrznej z oknami i nawiewnikami S R' = L L + 10lg 3, db A2 A, zew A, wew + A L A,zew miarodajny poziom hałasu na zewnątrz danej przegrody zewnętrznej wg 7.3, wartość zaokrąglona do pełnej liczby decybeli, L A,wew poziom odniesienia do obliczania izolacyjności akustycznej przegrody zewnętrznej wg 7.4 w db, S pole rzutu powierzchni przegrody zewnętrznej na płaszczyznę fasady lub dachu widzianej od strony pomieszczenia w m 2, A chłonność akustyczna pomieszczenia w oktawowym paśmie o częstotliwości f = 500 Hz bez wyposażenia pomieszczenia i obecności użytkowników w m 2, 3 poprawka przyjętą ze względu na brak możliwości ścisłego określenia miarodajnego poziomu charakteryzującego hałas zewnętrzny, na który narażony będzie budynek w dłuższej perspektywie czasu Przy czym: 0.16 V 2 A =, m T V - objętość pomieszczenia, w m 3, T - przewidywany czas pogłosu w pomieszczeniu w oktawowym paśmie o częstotliwości f = 500 Hz w sekundach.

Poziom odniesienia L Aeq,wew dotyczący miarodajnego równoważnego poziomu dźwięku A, hałasu zewnętrznego

c.d. Poziom odniesienia L Aeq,wew dotyczący miarodajnego równoważnego poziomu dźwięku A, hałasu zewnętrznego

Poziom odniesienia L Amax,wew dotyczący miarodajnego maksymalnego poziomu hałasu zewnętrznego pochodzącego do operacji lotniczych w nocy, o poziomie dźwięku A na danym terenie LAmax,i 70 db

Poziom odniesienia L Amax,wew dotyczący miarodajnego maksymalnego poziomu hałasu zewnętrznego pochodzącego do operacji lotniczych w nocy, o poziomie dźwięku A na danym terenie LAmax,i 70 db Niezależnie od obliczeń obowiązuje minimum: R A,2 = 25 db hole i pomieszczenia recepcji w hotelach, korytarze i pomieszczenia rekreacyjne w szkołach, sale konsumpcyjne kawiarni i restauracji, sale wystawowe oraz pomieszczenia do zajęć sportowych i inne pomieszczenia o podobnym przeznaczeniu, R A,2 = 30 db pozostałe pomieszczenia.

Miarodajny poziom hałasu zewnętrznego L A,zew Wyznaczamy odrębnie dla pory dnia i pory nocy: L A,zew,D od 6:00 do 22:00, L A,zew,N od 22:00 do 6:00. W zależności od typu źródła hałasu zewnętrznego uwzględnia się: długookresowy równoważny poziom dźwięku A hałasu zewnętrznego L Aeq,zew,D odnoszący się do pory dnia, długookresowy równoważny poziom dźwięku A hałasu zewnętrznego L Aeq,zew,N odnoszący się do pory nocy, długookresowy średni maksymalny poziom dźwięku A L Amax,zew,N odnoszący się do pory nocy.

Miarodajny poziom hałasu zewnętrznego L A,zew Sposób wyznaczania wartości poziomu L A,zew,D i L A,zew,N uzależniony jest od rodzaju źródeł hałasu, jakie powinny zostać uwzględnione w analizie. dla komunikacji drogowej i szynowej dla 16 godzin dnia L A,zew,D i dla 8 godzin nocy L A,zew,N (z uwzględnieniem wszystkich dni i nocy w roku). dla lotnisk z łączna liczbą operacji lotniczych powyżej 3000/rok - dla 16 godzin dnia L A,zew,D i dla 8 godzin nocy L A,zew,N oraz dodatkowo długookresowy miarodajny poziom dźwięku A L A,max,zew,N - dla średniej liczby N pojedynczych operacji lotniczych występujących w ciągu 8 godzin nocy jeżeli ich średnia liczba w ciągu nocy wynosi min. 3 oraz powodują na danym terenie hałas o poziomie co najmniej L A,max,F = 70 db (z uwzględnieniem wszystkich dni i nocy w roku). dla pozostałych lotnisk i lądowisk cywilnych oraz lotnisk i lądowisk wojskowych jak wyżej ale z uwzględnieniem odrębnie wszystkich dni i nocy w kolejnych trzech miesiącach roku o największej liczbie operacji lotniczych. od pozostałych źródeł hałasu (np. hałasu przemysłowego) - dla 8 kolejnych najniekorzystniejszych godzin dnia L A,zew,D i dla 1 najniekorzystniejszej godziny nocy L A,zew,N (z uwzględnieniem wszystkich dni i nocy w roku).

Miarodajny poziom hałasu zewnętrznego L A,zew Jeżeli na danym terenie mamy do czynienia zarówno z hałasem od komunikacji drogowej lub szynowej oraz hałasem lotniczym wówczas należy uwzględnić to obliczając średnia energetyczną n 0,1,, 10 lg L 10 Aeq zew i, i 1 L = Aeq, zew = L Aeq,zew,i miarodajny, równoważny poziom dźwięku A hałasu zewnętrznego pochodzącego od jednego rodzaju źródeł hałasu dla pory dnia lub nocy w db. db W przypadku występowania pozostałych źródeł hałasu (np. hałasu przemysłowego) należy wyznaczyć oddziaływanie od źródeł jak wyżej oraz od źródeł pozostałych i do dalszej analizy wybrać wariant bardziej krytyczny.

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA Założenia do obliczeń: okna i drzwi balkonowe są zamknięte nawiewniki z możliwością regulowania przez użytkownika są zamknięte nawiewniki bez możliwości regulowania przez użytkownika są otwarte R wypadkowa S p 0.1 R p m S 0.1 R o, i o, i k 10 0.1 Dn, e, j = 10 log 10 + 10 + 10 S i = 1 S j = 1 S, db R p - izolacyjność akustyczna właściwa części pełnej przegrody zewnętrznej, R o,i - izolacyjność akustyczna właściwa i-tego okna / drzwi balkonowych, D n,e,j - elementarna znormalizowana różnica poziomów ciśnienia akustycznego, która określa właściwości dźwiękoizolacyjne j-tego nawiewnika powietrza, S p - pole powierzchni rzutu części pełnej ściany zewnętrznej pomieszczenia na powierzchnie fasady lub dachu widziane od strony pomieszczenia, S o,i - pole powierzchni i-tego otworu okiennego i drzwi balkonowych, widzianej od strony pomieszczenia, S- pole powierzchni rzutu przegrody zewnętrznej pomieszczenia na powierzchnie fasady lub dachu widziane od strony pomieszczenia: S = Sp + ΣSo,i, m, k- liczba okien / drzwi balkonowych, liczba nawiewników powietrzna w przegrodzie zewnętrznej.

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA Założenia do obliczeń: okna i drzwi balkonowe są zamknięte nawiewniki z możliwością regulowania przez użytkownika są zamknięte nawiewniki bez możliwości regulowania przez użytkownika są otwarte R wypadkowa S p 0.1 R p m S 0.1 R o, i o, i k 10 0.1 Dn, e, j = 10 log 10 + 10 + 10 S i = 1 S j = 1 S, db R p - izolacyjność akustyczna właściwa części pełnej przegrody zewnętrznej, R o,i - izolacyjność akustyczna właściwa i-tego okna / drzwi balkonowych, D n,e,j - elementarna znormalizowana różnica poziomów ciśnienia akustycznego, która określa właściwości dźwiękoizolacyjne j-tego nawiewnika powietrza, S p - pole powierzchni rzutu części pełnej ściany zewnętrznej pomieszczenia na powierzchnie fasady lub dachu widziane od strony pomieszczenia, S o,i - pole powierzchni i-tego otworu okiennego i drzwi balkonowych, widzianej od strony pomieszczenia, S- pole powierzchni rzutu przegrody zewnętrznej pomieszczenia na powierzchnie fasady lub dachu widziane od strony pomieszczenia: S = Sp + ΣSo,i, m, dla k- liczba poszczególnych okien / drzwi balkonowych, częstotliwości liczba f pasm nawiewników 1/3 oktawowych powietrzna wstawia w się przegrodzie zewnętrznej. UWAGA Przy uproszczonych obliczeniach zamiast wartości R p, R o,i i D n,e odpowiednie wartości wskaźników oceny tych wielkości.

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA Założenia do obliczeń: okna i drzwi balkonowe są zamknięte nawiewniki z możliwością regulowania przez użytkownika są zamknięte nawiewniki bez możliwości regulowania przez użytkownika są otwarte R wypadkowa S p 0.1 R p m S 0.1 R o, i o, i k 10 0.1 Dn, e, j = 10 log 10 + 10 + 10 S i = 1 S j = 1 S, db CZĘŚĆ PEŁNA OKNO BALKON NAWIEWNIK UWAGA Przy uproszczonych obliczeniach zamiast wartości R p, R o,i i D n,e dla poszczególnych częstotliwości f pasm 1/3 oktawowych wstawia się odpowiednie wartości wskaźników oceny tych wielkości.

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA W przypadku pomieszczeń w których występuje więcej niż jedna przegroda zewnętrzna sposób wykonania obliczeń zależny jest od tego czy miarodajny poziom hałasu na zewnątrz przegród jest jednakowy czy nie. Jeżeli mamy do czynienia z przypadkiem w którym poziom jest jednakowy obliczenia wykonuje się zgodnie z wzorem (1). W przypadku kiedy pomieszczenie posiada kilka przegród zewnętrznych i poziomy hałasu przy przegrodach są różne to spełnienie wymagań zawartych w tablicy 1 możliwe jest do spełnienia przy różnych kombinacjach izolacyjnościci przegród zewnętrznych. Norma zaleca poniższy sposób postępowania. Należy określić wymaganą izolacyjność od dźwięków powietrznych każdej z przegród zewnętrznych wg wzoru: S R' = L L + 10lg 3 10lg( P), db A2 A, zew A, wew + + A P - liczba przegród zewnętrznych w pomieszczeniu, lub P - liczba przegród zewnętrznych z oknami w pomieszczeniu (wówczas izolacyjność przegród bez okien zwiększamy o 7 db (w przypadku jednej przegrody bez okien ) lub o 10 db (w przypadku większej liczby przegrody bez okien)

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA Alternatywnym sposobem w stosunku do propozycji normowej może być przyjęcie metodą iteracji izolacyjności akustycznej każdej z przegród. Wykorzystać do tego celu należy wzór poniżej S L = L R ' + 10lg 3, db A, wew, i A, zew, i A2, i + A i kolejna przegroda zewnętrzna w pomieszczeniu Następnie należy uwzględnić wpływ wszystkich przegród na poziom hałasu wewnątrz pomieszczenia obliczając średnia energetyczną n 0,1,, 10 lg L 10 Aeq wew i, i 1 L = Aeq, wew = db Obliczona w ten sposób wartość nie może być większa od wartości podanej w tablicy z wymaganiami dot. L Aeq,wew

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA Przykład 1 S p 0.1 R p m S 0.1 R o, i o, i k 10 0.1 Dn, e, j R ' = 10 log 10 10 10 A 2 + + S i= 1 S j= 1 S R 8.02 0.141 2.25 0.126 10 0.125 ' = 10 log 10 10 10 A 2 + + 10.27 10.27 10.27 5 4 3 ( ) 24.33 24 R ' = 10 log 6.2 10 + 5.5 10 + 3.1 10 = db A 2

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA Przykład 2 S p 0.1 R p m S 0.1 R o, i o, i k 10 0.1 Dn, e, j R ' = 10 log 10 10 10 A 2 + + S i= 1 S j= 1 S R 8.02 0.150 2.25 0.137 10 0.1 25 ' = 10 log 10 10 10 A 2 + + 10.27 10.27 10.27 6 5 3 ( ) 25.04 25 R ' = 10 log 7.8 10 + 4.4 10 + 3.1 10 = A 2 db

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA Przykład 3 - teoretyczny S p 0.1 R p m S 0.1 R o, i o, i k 10 0.1 Dn, e, j R ' = 10 log 10 10 10 A 2 + + S i= 1 S j= 1 S R 8.02 0.150 2.25 0.150 10 0.150 ' = 10 log 10 10 10 A 2 + + 10.27 10.27 10.27 6 6 6 ( ) 47.05 47 R ' = 10 log 7.8 10 + 2.2 10 + 9.7 10 = A 2 db

WYPADKOWA IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA WŁAŚCIWA Przykład 3 - teoretyczny 2 nawiewniki S p 0.1 R p m S 0.1 R o, i o, i k 10 0.1 Dn, e, j R ' = 10 log 10 10 10 A 2 + + S i= 1 S j= 1 S R 8.02 0.150 2.25 0.150 10 0.150 ' = 10 log 10 10 2 10 A 2 + + 10.27 10.27 10.27 6 6 6 ( ) 45.31 45 R ' = 10 log 7.8 10 + 2.2 10 + 2 9.7 10 = A 2 db

Wpływ termoizolacji na izolacyjność akustyczną ściany

Wpływ termoizolacji na izolacyjność akustyczną ściany Ścian bazowa (bez ocieplenia) R W (C;C tr ), db beton komórkowy 500 kg/m3, gr. 25 cm 48(-2;-5) (1) System ETICS wełnamineralna lamelowa 90 kg/m 3, gr. 80 mm + tynk 3 mm styropian EPS 15 kg/m 3, gr. 100 mm + tynk 3 mm Wskaźniki izolacyjności akustycznej dla ściany ocieplonej, db R W (C, C tr ) R W R A1 R A2 44(-1;-3) -4-3 -2 44(-1;-3) -4-3 -2 ceramika drążona wełnamineralna gr. 18,8 cm lamelowa 90 kg/m 3, gr. 44(-1;-4) -2-2 -3 46(-1;-3) (1) 150 mm + tynk 3 mm bloczki wapiennopiaskowe gr. 24 cm 52(0;-5) (2) ceramika drążona MEGA-MAX 240 P+W gr. 24 cm 45(0;-3) (2) styropian EPS 040, gr. 150 mm + tynk 2 mm styropian EPS PLUS, gr. 150 mm + tynk 2mm styropian EPS 040, gr. 150 mm + tynk 2 mm styropian EPS PLUS, gr. 150 mm + tynk 2 mm 47(0;-4) -5-5 -4 53(-3;-9) 1-2 -3 43(0;-3) -2-2 -2 47(-2;-6) 2 0-1 (1) na podst. badań Zakładu Akustyki ITB (2) na podst. badań Katedry Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli, Wydziału Budownictwa Pol. Śl.

Wpływ termoizolacji na izolacyjność akustyczną ściany

Wpływ termoizolacji na izolacyjność akustyczną ściany

Wpływ termoizolacji na izolacyjność akustyczną ściany Ścian bazowa (bez ocieplenia) R W (C;C tr ), db ceramika drążona MEGA-MAX 240 P+W gr. 24 cm 46(0;-2) (2) System ocieplenia system izolacji lekkie suchej wełny szklanej gr. 150 mm, 20 kg/m 3 na ruszczcie aluminiowym okładziną z płyt włókno cementowych gr. 8 mm, gęstość 1850 kg/m 3 Wskaźniki izolacyjności akustycznej dla ściany ocieplonej, db R W (C, C tr ) R W R A1 R A2 63(-1;-4) 17 16 15 ceramika drążona MEGA-MAX 240 P+W gr. 24 cm 45(0;-3) (2) tradycja: cegła klinkierowa 12 cm pustka powietrzna 3 cm wełna mineralna 10 cm 71(-2;-7) 26 24 22 Prognozowanie właściwości termicznych i akustycznych zewnętrznych przegród budowlanych o złożonej strukturze Katedra Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli, Wydział Budownictwa, Politechnika Śląska.

Wpływ termoizolacji na izolacyjność akustyczną ściany Ścian bazowa (bez ocieplenia) R W (C;C tr ), db System ocieplenia Wskaźniki izolacyjności akustycznej dla ściany ocieplonej, db R W (C, C tr ) R W R A1 R A2 ceramika drążona MEGA-MAX 240 P+W gr. 24 cm 63(-1;-4) 17 16 15 46(0;-2) (2) ceramika drążona MEGA-MAX 240 P+W gr. 24 cm 71(-2;-7) 26 24 22 45(0;-3) (2) Prognozowanie właściwości termicznych i akustycznych zewnętrznych przegród budowlanych o złożonej strukturze Katedra Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli, Wydział Budownictwa, Politechnika Śląska.

Wpływ termoizolacji na izolacyjność akustyczną ściany Ścian bazowa (bez ocieplenia) R W (C;C tr ), db ceramika drążona MEGA-MAX 240 P+W gr. 24 cm 45(0;-3) (2) ceramika drążona MEGA-MAX 240 P+W gr. 24 cm 46(0;-2) (2) ceramika drążona MEGA-MAX 240 P+W gr. 24 cm 45(0;-3) (2) System ocieplenia styropian EPS 040, gr. 150 mm + tynk 2 mm styropian EPS PLUS, gr. 150 mm + tynk 2 mm system izolacji lekkie suchej wełny szklanej gr. 150 mm, 20 kg/m 3 na ruszczcie aluminiowym okładziną z płyt włókno cementowych gr. 8 mm, gęstość 1850 kg/m 3 tradycja: cegła klinkierowa 12 cm pustka powietrzna 3 cm wełna mineralna 10 cm Wskaźniki izolacyjności akustycznej dla ściany ocieplonej, db R W (C, C tr ) R W R A1 R A2 43(0;-3) -2-2 -2 47(-2;-6) 2 0-1 63(-1;-4) 17 16 15 71(-2;-7) 26 24 22 (1) na podst. badań Zakładu Akustyki ITB (2) na podst. badań Katedry Budownictwa Ogólnego i Fizyki Budowli, Wydziału Budownictwa Pol. Śl.

Wpływ termoizolacji na izolacyjność akustyczną ściany

Izolacyjność akustyczna ściany zewnętrznej Wpływ rodzaju docieplenia, parametrów akustycznych okien i nawiewników na możliwości spełnienia wymagań normowych Autor: dr inż. Leszek Dulak 12 maja ul. Senatorska 13/15, Warszawa

Dziękuje za uwagę Izolacyjność akustyczna ściany zewnętrznej Wpływ rodzaju docieplenia, parametrów akustycznych okien i nawiewników na możliwości spełnienia wymagań normowych Autor: dr inż. Leszek Dulak 12 maja ul. Senatorska 13/15, Warszawa