INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE NAUCZYCIEL WYCHOWANIA FIZYCZNEGO kod zawodu 233025 ZAKRES TEMATYCZNY INFORMACJI: 1) ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY 2) SYTUACJA ZAWODU NA RYNKU PRACY 3) PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW 4) KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE 5) INFORMACJE DODATKOWE 6) MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ ANEKS STATYSTYCZNY Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, czerwiec 2017 r.
Nauczyciel wychowania fizycznego (kod zawodu 233025) to jeden z 2443 zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1145) obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. W poprzedniej klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy obowiązującej od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. (Dz. U. 2010 Nr 82, poz. 537), zawód ten miał tę samą nazwę i kod. W jeszcze wcześniejszej klasyfikacji, obowiązującej od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2010 r., zawód ten miał tą samą nazwę, ale inny kod 232123. 1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY ZADANIA ZAWODOWE 1 Nauczyciel wychowania fizycznego prowadzi zajęcia dydaktyczno-wychowawcze nauczając przedmiotu wychowanie fizyczne w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych, dbając, aby uczniowie nabyli wiedzę i sprawności określone w podstawach programowych kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Zadania zawodowe: - wyposażanie uczniów w wiedzę ogólną z zakresu: roli uprawiania sportu i rekreacji w życiu człowieka, podstawowych zasad higieny, znajomości zasad uprawianych dyscyplin sportowych; - kształtowanie u uczniów sprawności fizycznej; - realizowanie programów wychowania fizycznego według zasad współczesnej dydaktyki i z zastosowaniem nowoczesnych metod nauczania i środków dydaktycznych; - aktualizowanie treści kształcenia w związku z rozwojem dyscyplin sportowych; - udoskonalanie metod oraz treści nauczania i wychowania; - stałe ocenianie sprawności fizycznej i umiejętności uczniów oraz analizowanie przyczyn niepowodzeń; - współdziałanie z nauczycielami innych przedmiotów w celu doskonalenia pracy pedagogicznej; - zapewnianie uczniom odpowiednich warunków do nauki poprzez dbałość o bazę sportową szkoły i jej wyposażenie; - wdrażanie uczniów do nawyku uprawiania sportu i rekreacji; - kształcenie u uczniów umiejętności zespołowego działania i postaw niezbędnych do twórczego funkcjonowania w społeczeństwie; - poszerzanie i aktualizowanie wiedzy własnej z zakresu nauczanego przedmiotu, wiedzy psychopedagogicznej, podwyższanie swoich kwalifikacji poprzez udział w różnych formach doskonalenia; - dbanie o rozwój psychofizyczny uczniów;reagowanie na zjawiska patologiczne w rodzinie i środowisku ucznia i współdziałanie z instytucjami opieki i ochrony praw dziecka; 1 http://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisowzawodow (maj 2016 r.)
- zasięganie opinii rodziców przed podjęciem ważnych decyzji dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych dotyczących ich dzieci; - krzewienie dobrych obyczajów i dbałość o czystość języka; - prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania; - realizowanie założeń polityki edukacyjnej państwa i przestrzeganie prawa oświatowego. - znajomość podstaw prawa oświatowego i prawa pracy oraz ich przestrzeganie. Dodatkowe zadania zawodowe: - pełnienie funkcji nauczyciela-konsultanta, nauczyciela-doradcy metodycznego; - prowadzenie koła zainteresowań, organizacji szkolnej, organizowanie wycieczek szkolnych, opieka nad młodzieżą w ramach zorganizowanych form wypoczynku; - pełnienie funkcji wychowawcy klasy; - opiekowanie się studentami (słuchaczami) odbywającymi praktyki nauczycielskie. PROFIL KOMPETENCYJNY dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania (grupa duża 2 23). Przykładowe zawody dla tej grupy: nauczyciel wychowania fizycznego, nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu, nauczyciel konsultant, nauczyciel matematyki, nauczyciel muzyki, nauczyciel przedszkola,, pedagog, wykładowca na kursach (edukator, trener), trener osobisty (coach, mentor, tutor), itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 3 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Specjaliści do spraw nauczania i wychowania określono 4 kompetencje tj.: Kompetencja 1 Dbałość o rozwój i relacje: to nawiązywanie i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywania wiedzy i doświadczenia poprzez współpracę w rozwiązywaniu problemów z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. Kompetencja 2 Komunikacja interpersonalna: to przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnianie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzanie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. Kompetencja 3 Otwartość na innych: pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywania chęci ich zrozumienia. 2 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 3 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008
Kompetencja 4 Rozwiązywanie konfliktów: to osiąganie porozumienia i rozstrzyganie sporów w zespole. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. Kto i w jaki sposób może wiedzę o naszych kompetencjach można wykorzystać? Odpowiedź jest prosta My Sami oraz pracodawca. Coraz więcej pracodawców wykorzystuje analizę kompetencyjną w procesie rekrutacji. W niektórych firmach dodatkowo jest ona wykorzystywana podczas: okresowej oceny pracowników - jako narzędzie do oceny efektywności pracy; ustalania indywidualnych planów rozwoju - dostarcza informacji, jakie właściwości predysponują do np. awansów. Jest również źródłem informacji odnośnie obecnych i przyszłych potrzeb szkoleniowych. Jeśli stwierdzimy, że nie posiadamy dostatecznej wiedzy i umiejętności, które są wymagane przez pracodawców warto zatem zastanowić się nad skorzystaniem z różnych form działań rozwojowych (szkolenia, wsparcie innych, literatura, uczestniczenie w coachingu, itp.). 2. SYTUACJA ZAWODU NA RYNKU PRACY W 2016 r. w urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego zarejestrowano 184 nauczycieli wychowania fizycznego, zgłoszono dla nich 11 ofert pracy. Na koniec roku w ewidencji urzędów pozostawało 89 bezrobotnych z tym zawodem. Rys.1.
Rys.2. Od 2015 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych 4. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2015 i 2016 r. zawód nauczyciel wychowania fizycznego nie został zaliczony do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. Nieznaczna liczba zgłaszanych wolnych miejsc pracy lub aktywizacji zawodowej - na przestrzeni lat 2011 2014 - spowodowała, że zawód nauczyciela wychowania fizycznego klasyfikowany był jako nadwyżkowy 5, tzn. taki, na który na rynku pracy istniało niższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w zawodzie. 4 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 5 Podział na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonywany był na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekraczał wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieściła się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosił poniżej 0,9.
3. PROGNOZY DLA RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Z badania Barometr zawodów 6 prognozującego zapotrzebowanie na zawody wynika, że w 2017 roku w skali województwa kujawsko pomorskiego grupa Nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących, w której znalazł się nauczyciel wychowania fizycznego, zakwalifikowana została do zawodów o nadwyżce poszukujących pracy. Na poziomie powiatów, w większości przewidywana jest przewaga poszukujących zatrudnienia w stosunku do wolnych miejsc pracy. Jednak w siedmiu powiatach (sępoleńskim, świeckim, chełmińskim, wąbrzeskim, żnińskim, aleksandrowskim, inowrocławskim) zakłada się równowagę popytu i podaży siły roboczej w/w grupie zawodów. Rys.3. Prognoza na 2017 w powiatach województwa kujawsko pomorskiego. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników NAUCZYCIELI PRZEDMIOTÓW OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH 7 Legenda: CSE powiat sępoleński CGD powiat golubsko-dobrzyński CB Bydgoszcz CTU powiat tucholski CT Toruń CBY powiat bydgoski ziemski CSW powiat świecki CTR powiat toruński ziemski CRA powiat radziejowski CCH powiat chełmski CRY powiat rypiński CIN powiat inowrocławski CG Grudziądz CLI powiat lipnowski CMG powiat mogileński CGR powiat grudziądzki ziemski CW Włocłąwek CZN powiat żniński CWA powiat wąbrzeski CWŁ powiat włocławski ziemski CNA powiat nakielski CBR powiat brodnicki CAL powiat aleksandrowski 6 Źródło: http://barometrzawodow.pl 7 Tamże,
4. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE Niniejsza informacja została przygotowana na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego na temat studentów oraz absolwentów, przekazanych na potrzeby prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. W roku 2016 r. wychowanie fizyczne w województwie kujawsko-pomorskim ukończyły 204 osoby. Kształcenie na tym kierunku odbywało się na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i w Wyższej Szkole Gospodarki w Bydgoszczy. Ogółem naukę pobierało 678 studentów. Rys.4. W odniesieniu do studiów wyższych, zasady kształcenia są regulowane m.in. przez następujące przepisy: Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej Dz. U. z 2016r, poz.65, http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20160000065 Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym Dz. U. 2005 nr 164 poz. 1365 z późn. zm. (akt posiada tekst jednolity Dz. U. 2016 poz. 1842), http://isip.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20051641365, Ustawa z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie
sztuki oraz o zmianie niektórych innych ustaw Dz. U. Nr 84 poz. 455 (tekst ujednolicony), http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20110840455 Ustawa z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji Dz. U. z 2016 r. poz. 64 (tekst ujednolicony), http://isip.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20160000064+2016%2401%2415&min= 1 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji typowych dla kwalifikacji uzyskiwanych w ramach szkolnictwa wyższego po uzyskaniu kwalifikacji pełnej na poziomie 4 poziomy 6 8 Dz. U. z2016r, poz. 1594, http://isap.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20160001594&min=1 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 2016 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów Dz. U. 2016 poz. 1596 http://isip.sejm.gov.pl/detailsservlet?id=wdu20160001596 Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu nauczyciel wychowania fizycznego jest dostępna w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: http://ris.praca.gov.pl, przez wyszukiwarkę, w obszarze: Szkolenie nauczycieli i nauka o kształceniu (kod 3). 5. INFORMACJE DODATKOWE Przydatne linki: http://www.wychowaniefizyczne.pl/ 6. MOŻLIWOŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ 1. Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. 2. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie nauczyciel wychowania fizycznego w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako nauczyciel wf w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem
kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód nauczyciel wf jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w sześciu krajach EOG zawód nauczyciel wychowania fizycznego jest regulowany, są to: Hiszpania, Portugalia, Francja, Litwa, Czechy i Cypr. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm 3. Zapotrzebowanie na osoby z zawodem nauczyciel wychowania fizycznego wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 1635 ofert pracy z 15 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy dla nauczycieli wychowania fizycznego znajduje się w Szwecji (1041 ofert), Wielkiej Brytanii (308 ofert) i Niemczech (135 ofert) - dane wg stanu na dzień 16.05.2017 r. Osoby ubiegające się o pracę w zawodzie nauczyciel wychowania fizycznego w krajach EOG powinny posiadać wykształcenie wyższe pedagogiczne z tytułem magistra nauczania wychowania fizycznego oraz powinny cechować się wysoką sprawnością fizyczną i wysoką kulturą osobistą. Od przyszłego nauczyciela wymagana jest również niekaralność, bardzo dobry kontakt z dziećmi, komunikatywność, zaangażowanie, odpowiedzialność, umiejętność i kreatywność w organizacji czasu dla dzieci. Obowiązkowa jest również doskonała znajomość języka kraju, w którym, zamierzamy podjąć pracę. Przykładowe stawki płacy w zawodzie nauczyciel wf w wybranych krajach: Wielka Brytania: 25-29 tyś funtów/rok brutto, Austria: 1950 euro/m-c brutto. Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy Anna Dudek doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska Kierownik CIiPKZ WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku województwo kujawsko-pomorskie Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy Kujawska Szkoła Wyższa we Włocławku województwo kujawsko-pomorskie Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu ANEKS STATYSTYCZNY Tabela 1. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE NAUCZYCIEL WYCHOWANIA FIZYCZNEGO W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2011 2016. 2016 184 89 23 4 11 0 2015 202 93 30 9 6 0 2014 232 103 62 6 4 0 2013 232 109 37 7 8 0 2012 167 104 30 12 4 0 2011 192 121 36 16 2 0 Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. TABELA 2. ABSOLWENCI ORAZ STUDENCI KIERUNKU WYCHOWANIE FIZYCZNE W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM Absolwenci Studenci Lata Wyszczególnienie 2016 83 38 0 121 389 97 0 486 studia drugiego stopnia 83 0 0 83 176 0 0 176
2015 2014 2013 2012 2011 2010 po ostatnim roku bez egzaminu 0 0 0 0 16 0 0 16 Ogółem 166 38 0 204 581 97 0 678 75 35 7 117 398 100 0 498 studia drugiego stopnia 63 0 0 63 223 0 0 223 po ostatnim roku bez egzaminu x x x X 33 0 0 33 Ogółem 138 35 7 180 654 100 0 754 92 38 11 141 371 78 17 466 studia drugiego stopnia 82 0 0 82 201 0 0 201 po ostatnim roku bez egzaminu x x x X 17 0 11 28 Ogółem 174 38 11 233 589 78 23 695 91 23 26 140 374 174 41 589 studia drugiego stopnia 77 0 0 77 182 0 0 182 po ostatnim roku bez egzaminu x x x X 13 0 2 15 Ogółem 168 23 26 217 569 174 43 786 96 24 33 153 420 165 84 669 studia drugiego stopnia 89 0 0 89 194 0 0 194 po ostatnim roku bez egzaminu x x x X 13 0 3 16 Ogółem 185 24 33 242 627 165 87 879 105 0 34 139 435 151 110 696 studia drugiego stopnia 0 0 0 0 223 0 0 223 po ostatnim roku bez egzaminu x x x X 3 0 0 3 Ogółem 105 0 34 139 661 151 110 922 107 0 40 147 456 112 140 708 studia drugiego stopnia 0 0 0 0 133 0 0 133 po ostatnim roku bez egzaminu x x x X 0 0 6 6 Ogółem 107 0 40 147 589 112 146 847 Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów GUS