System Przeciwdziałania Powstawaniu Bezrobocia na Terenach Słabo Zurbanizowanych

Opracowanie w ramach projektu: System Przeciwdziałania Powstawaniu Bezrobocia na Terenach Słabo Zurbanizowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL PARTNERSTWO NA RZECZ ROZWOJU Raport obejmujący IV kwartał 2007 roku dotyczący realizacji badań i analiz rynku pracy Podkarpacia i Lubelszczyzny Komitet redakcyjny: Andrzej Cylwik Mieczysław Kowerski Elżbieta Wojnicka Autorzy raportu: Mateusz Walewski, Agnieszka Sowa 1

Wprowadzenie W raporcie przedstawione są krótkookresowe zmiany sytuacji na rynku pracy w województwach lubelskim i podkarpackim w IV kwartale 2007 r. Omawiamy przede wszystkim najważniejsze tendencje w formie skrótowej, a prognozy, zamiast w wydzielonej części na końcu tekstu znajdują się razem z częścią analityczną. Wyniki analiz przedstawione są według tej samej struktury kolejno, dla województwa lubelskiego i podkarpackiego. Na początku każdego z raportów wojewódzkich omówione są ogólne tendencje dotyczące zatrudnienia oraz aktywności ekonomicznej ludności. Następnie skomentowane są zmiany zatrudnienia i płac w sektorze przedsiębiorstw i w poszczególnych branżach. W kolejnej sekcji raportów wojewódzkich omówione są tendencje dotyczące bezrobocia rejestrowanego. 2

I. Zmiany na rynku pracy w województwie lubelskim. 1. Zatrudnienie i aktywność zawodowa 1.1. Liczba pracujących i aktywność zawodowa ogółem Rysunek 1. Dane oraz dynamiki 12 miesięczne (roczne zmiany procentowe) dotyczące pracujących i aktywnych zawodowo w województwie lubelskim ( w latach 2003-2007) wraz z 12 miesięcznymi średnimi ruchomymi oraz prognozy do czerwca 2008. 1000 3.0% 2.5% 950 2.0% aktywni zawodowo i pracujący 900 850 800 1.5% 1.0% 0.5% 0.0% -0.5% 750 700 miesiące i lata 2003 2004 2005 2006 2007 2008 aktywni zawodowo (lewa skala) pracujący (lewa skala) Dynamika 12--mies. aktywności zawodowej Dynamika 12-mies. pracujących 12 okr. śr. ruch. (Dynamika 12--mies. aktywności zawodowej) 12 okr. śr. ruch. (Dynamika 12-mies. pracujących) 12 okr. śr. ruch. (aktywni zawodowo (lewa skala)) 12 okr. śr. ruch. (pracujący (lewa skala)) Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych otrzymanych z WUS Lublin. -1.0% -1.5% -2.0% W IV kwartale 2007 r. utrzymywało się tempo wzrostu liczby pracujących w województwie lubelskim. W IV kwartale 2007 r. pracowało średnio o 1,8% więcej osób niż rok wcześniej, w III kwartale dynamika ta wyniosła 1,6% r/r. Podtrzymujemy nasze wcześniejsze oczekiwania, iż w związku z coraz bardziej z narastającymi ograniczeniami po stronie podażowej oraz wciąż rosnącą dynamiką realnego wzrostu płac w najbliższym czasie tempo przyrostu liczby pracujących przestanie rosnąc, choć nie stanie się to już w następnym kwartale. Prognozujemy, iż w I kwartale 2008 r. dynamika wzrostu liczby pracujących wzrośnie jeszcze do 2% r/r, a w II kwartale 2008 r. ustabilizuje się blisko tego poziomu i wyniesie dokładnie 1,9% r/r. Wciąż niestety obniża się liczba aktywnych zawodowo, choć wydaje się iż dynamika tego spadku została przynajmniej wyhamowana. W IV kwartale 2007 r. liczba aktywnych zawodowo spadła o 1,2% r/r i był to spadek niższy niż w III kwartale 2007 r., w którym to wyniósł 1.5% r/r. Przewidujemy, iż dynamika spadku aktywności ekonomicznej dalej będzie spadać, do -0,5% w I i III kwartale 2008. Malejąca dynamika spadku aktywności zawodowej jest po pierwsze związana ze statystycznym efektem bazy, po drugie wydaje się, iż można to wiązać ze wzrostem płac skutkującym zachętą do dalszego poszukiwania pracy oraz z powoli wyhamowującym tempem emigracji zagranicznej co może w 3

szczególnym stopniu dotyczyć wschodnich regionów kraju, w których emigracja ta była największa. 1.2. Dynamika zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw Liczba zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw wzrosła w IV kwartale 2007 r. średnio o 3,8% r/r. Wzrost ten był znacznie wyższy niż w III kwartale 2007 r. Wynikało to przede wszystkim ze znaczącej poprawy tempa wzrostu zatrudnienia w sekcji handel i naprawy, a także w największej sekcji przetwórstwo przemysłowe. Dynamiki zatrudnienia poprawiły się także we wszystkich pozostałych sekcjach oprócz budownictwa. W IV kwartale 2007 r. liczba zatrudnionych w budownictwie wzrosła tylko o 15,2% r/r, czyli o 3 pkt. proc. mniej niż w III kwartale. W przetwórstwie przemysłowym utrzymuje tendencja do poprawy sytuacji. W IV kwartale zatrudnienie w tej sekcji wzrosło 1% r/r, co w relacji do poprzedniego kwartału oznacza poprawę o 0,6 pkt. proc. Wciąż bardzo dobrze wygląda sytuacja w drugiej co do wielkości sekcji: handel i naprawy. W IV kwartale 2007 r. w sekcji tej zatrudnione było średnio o 8,1% więcej osób niż rok wcześniej. Zgodnie z naszymi oczekiwaniami poprawiła się także w istotny sposób sytuacja w branży hotele i restauracje oraz w obsłudze nieruchomości i firm. W obu sekcjach w IV kwartale 2007r. mieliśmy już do czynienia ze wzrostem zatrudnienia rok do roku, chociaż w poprzednich kwartałach odnotowywaliśmy jego spadek. Dynamika wzrostu zatrudnienia w tych sekcjach w IV kwartale 2007 wyniosła odpowiednio 2,6% r/r (hotele i restauracje) i 0,4% r/r. (obsługa nieruchomości i firm). Rysunek 2. Dynamika zatrudnienia ogółem i według sekcji w sektorze przedsiębiorstw w województwie lubelskim (w latach 2003-2007) oraz prognoza ogólnej dynamiki zatrudnienia do czerwca 2008. 30.0% 25.0% 20.0% Dynamika zatrudnienia 12-mies 15.0% 10.0% 5.0% 0.0% -5.0% -10.0% -15.0% -20.0% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ogół Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Handel i Naprawy Hotele i resturacje Transport Obsługa nieruchmości i firm Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych otrzymanych z WUS Lublin. 4

W najbliższym czasie zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw nadal utrzyma się znacznie powyżej 3% r/r choć bardzo wiele będzie zależało od sytuacji w budownictwie. W przedsiębiorstwach przemysłowych nadal będziemy obserwować powolny wzrost dynamiki zatrudnienia. W najbliższym czasie trwale będzie poprawiać się sytuacja w branżach hotele i restauracje oraz obsługa nieruchomości i firm. 1.3. Dynamika płac w sektorze przedsiębiorstw Zgodnie z naszymi oczekiwaniami w IV kwartale 2007 r. dynamika płac realnych w województwie lubelskim nadal rosła. Płace wzrosły r/r o 7.2% czyli o 0,3 pkt. proc więcej niż w III kwartale. Tempo wzrostu płac nominalnych wzrosło z 8,9% r/r w III kwartale do 10,7% w IV kwartale. Rysunek 3. Dynamika wynagrodzeń realnych w głównych sekcjach w województwie lubelskim (w latach 2003-2007), oraz prognoza dynamiki wynagrodzeń realnych ogółem do czerwca 2008 10.0% Dynamika płac realnych średnie 12-miesięczne 8.0% 6.0% 4.0% 2.0% 0.0% -2.0% -4.0% -6.0% -8.0% -10.0% 2003 2004 2005 2006 2007 Ogół Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Handel i Naprawy Transport Hotele i resturacje Obsługa nieruchmości i firm Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z WUS Lublin. Uwaga 1: Dynamiki podawane w tekście nie są tożsame z dynamikami prezentowanymi na Rysunku 3. W tekście podajemy średnie dla danego kwartału dynamiki r/r, na rysunku dla potrzeb przejrzystości (wygładzenia silnych wahań krótkookresowych) prezentowane są średnie 12 miesięczne. Dynamika płac nominalnych wzrosła przede wszystkim w sekcji przetwórstwo przemysłowe z 10,5% r/r w III kwartale do 13,3% r/r w IV kwartale 2007 r. Wzrost dynamiki odnotowano także w transporcie. W innych sekcjach odnotowano większy lub mniejszy spadek dynamiki płac. Przy czym największe osłabienie dynamiki wynagrodzeń obserwowaliśmy w sekcji obsługa nieruchomości i firm, gdzie spadła ona z aż 13,4% r/r w III kwartale do 3,4% r/r w IV kwartale wydaje się jednak, iż przede wszystkim mamy tutaj do czynienia z tzw. efektem bazy związanym z bardzo dynamicznym wzrostem płac w tej sekcji w IV kwartale 2006 roku. 5

Oczekujemy, iż w I kwartale 2008 nastąpi dalszy wzrost dynamiki płac realnych w sektorze przedsiębiorstw i osiągnie ona 7,8% r/r. Stabilizacji dynamiki oczekujemy więc dopiero w II kwartale 2008 roku ale i tak spowoduje ona wzrost płac w ujęciu rocznym o prawie 8%. 2. Bezrobocie Bezrobocie rejestrowane w województwie lubelskim nadal spada i jest to zgodne z tendencjami krajowymi. Pod koniec grudnia 2007r. w urzędach pracy zarejestrowanych było 118,1 tys. bezrobotnych czyli o 16,7% mniej niż w grudniu 2006. Stopa bezrobocia pod koniec grudnia wyniosła 13%, o 2,5 pkt. proc mniej niż rok wcześniej. Rysunek 4. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w województwie lubelskim (w latach 2003-2007) oraz prognoza do czerwca 2008. 200 19 180 17 liczba bezrobotnych (tys) 160 140 120 15 13 11 9 stopa bezrobocia 100 7 80 2003 2004 2005 2006 2007-0.166594951 2008 5 Liczba bezrobotnych (tys, lewa skala) Stopa bezrobocia (prawa skala) 12 okr. śr. ruch. (Stopa bezrobocia (prawa skala)) 12 okr. śr. ruch. (Liczba bezrobotnych (tys, lewa skala)) Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych otrzymanych z WUS Lublin. Dalej jednak widoczne są tendencje negatywne o których pisaliśmy w poprzednim raporcie. Po raz pierwszy od początku 2006 roku wzrosły napływy do bezrobocia (czyli liczba osób rejestrujących się w urzędach) w IV kwartale 2007 było ich o 7,4% więcej niż rok wcześniej, w III kwartale wciąż jeszcze spadały - o 2,2%. Jest to kontynuacja tendencji zarysowującej się już od początku 2007 roku Źle dzieje się także po stronie odpływów czyli danych mówiących o liczbie osób wyrejestrowujących się co miesiąc z urzędów pracy i o przyczynach tych wyrejestrowań. Choć ustabilizowała się ogólna liczba wyrejestrowujących się osób to znowu nastąpił spadek liczby wyrejestrowań w związku ze znalezieniem zatrudnienia niesubsydiowanego (czyli poza programami oferowanymi przez urzędy pracy) w IV kwartale pracę taką znalazło o 5,8 % osób mniej niż rok wcześniej, chodź należy także zauważyć, iż w III kwartale liczba ta spadła o 15,7% czyli widać też tendencję pozytywną. Po raz pierwszy od września 2006 roku spadła także liczba ofert pracy zgłaszanych do urzędów przez pracodawców. W IV kwartale 2007 6

była ona o 10,2% niższa niż rok wcześniej, dla porównania w III kwartale wzrosła ona o 11,4% r/r. Pomimo wyżej wspomnianych negatywnych sygnałów, w związku z niespodziewanie wysokim wzrostem zatrudnienia w ostatnich kwartałach oczekujemy dalszej poprawy sytuacji w województwie lubelskim. W pierwszym kwartale 2008 roku liczba bezrobotnych wyniesie 117 tys osób, a stopa bezrobocia 12,8%. Następnie, także na skutek czynników sezonowych, zarówno liczba bezrobotnych jak i stopa bezrobocia będą spadać osiągając pod koniec II kwartału 2008 odpowiednio 101 tys. osób i 11,3%. 7

II. Zmiany na rynku pracy w województwie podkarpackim. 1. Zatrudnienie i aktywność zawodowa 1.1 Liczba pracujących i aktywność zawodowa ogółem Zgodnie z naszymi przewidywaniami wzrastała liczba aktywnych zawodowo w województwie podkarpackim w IV kwartale 2007 r. Po raz pierwszy od połowy 2006 r. obserwujemy również wzrost średniej rocznej dynamiki aktywności zawodowej (Rysunek 5). Oczekujemy, że w I i II kwartale 2008 r. dynamika aktywności zawodowej będzie nadal rosła, w przeciętnym tempie 0,2% r/r. Nieozmiennie, przez cały 2007 r. obserwowaliśmy wzrost liczby pracujących. Trend ten utrzymywał się również w IV kwartale 2007 r. Przy czym, dynamika wzrostu liczby pracujących była nieco wyższa niż oczekiwaliśmy i wyniosła średnia 2,3% r/r. Oznacza to, że liczba pracujących wzrastała szybciej niż w poprzednim kwartale (1,5% r/r) jak i w IV kwartale 2006 r. (0,9% r/r). W pierwszym półroczu 2008 r. oczekujemy kontynuacji tego trendu, przy czym wydaje się że pod koniec II kwartału 2008 r. liczba pracujących może zacząć spadać, mimo tego roczna dynamika wzrostu liczby pracujących nie ulegnie znacznemu zmniejszeniu. Procesy spowolnienia rocznej dynamiki zmian liczby pracujących mogą natomiast nastąpić w kolejnych okresach. Przewidujemy, że w I i II kwartale 2008 roczna dynamika wzrostu liczby pracujących będzie kształtowała się na poziomie 2,5-3% r/r. Rysunek 5. Dane oraz dynamiki 12 miesięczne (roczne zmiany procentowe) pracujących i aktywnych zawodowo w województwie podkarpackim (w latach 2003-2007) wraz z 12 miesięcznymi średnimi ruchomymi oraz prognozy do czerwca 2008. aktywni zawodowo i pracujący tysiące 950 900 850 800 750 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% -1,0% 700-2,0% 650-3,0% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 aktywni zawodowo (lewa skala) pracujący (lewa skala) Dynamika 12--mies. aktywności zawodowej Dynamika 12-mies. pracujących 12 okr. śr. ruch. (aktywni zawodowo (lewa skala)) 12 okr. śr. ruch. (pracujący (lewa skala)) 12 okr. śr. ruch. (Dynamika 12--mies. aktywności zawodowej) 12 okr. śr. ruch. (Dynamika 12-mies. pracujących) Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych otrzymanych z WUS Rzeszów. 8

1.2 Dynamika zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw Począwszy od II kwartału 2007 r. obserwujemy stały wzrost zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw na poziomie 5-6% w skali roku. Trend ten był kontynuowany w IV kwartale, kiedy to zatrudnienie wzrastało w tempie 6% r/r. W porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego, tempo wzrostu zatrudnienia zwiększyło się o 2 punkty procentowe. Podobnie jak w poprzednich analizach, w IV kwartale 2007 r. największy przyrost miejsc pracy obserwowano w budownictwie i transporcie (odpowiednio 11% i 10% r/r). W przetwórstwie przemysłowym oraz w handlu i naprawach wzrost zatrudnienia bliski jest przeciętnemu w sektorze przedsiębiorstw (ok. 6% r/r). W grudniu 2007 r. obserwowaliśmy natomiast gwałtowny wzrost zatrudnienia w sekcji hoteli i restauracji. Jedyną sekcją, w której odnotowano spadek zatrudnienia jest obsługa nieruchomości i firm, przy warto zauważyć, ze zmianom zatrudnienia w tej sekcji towarzyszy bardzo szybki wzrost wynagrodzeń, co może świadczyć o zapotrzebowaniu na wykwalifikowanych pracowników w tej branży. Rysunek 6. Dynamika zatrudnienia ogółem i według sekcji w sektorze przedsiębiorstw w województwie podkarpackim (w latach 2003-2007) oraz prognoza ogólnej dynamiki zatrudnienia do czerwca 2008. 30% 20% Dynamika zatrudnienia 12 mies 10% 0% -10% -20% -30% -40% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ogół Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Handel i Naprawy Hotele i resturacje Transport Obsługa nieruchmości i firm Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych otrzymanych z WUS Rzeszów. 1.3 Dynamika płac w sektorze przedsiębiorstw Tak jak oczekiwaliśmy, w IV kwartale 2007 r. wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw wciąż wykazywały dużą dynamikę wzrostu. Średnia 12-miesięczna wzrostu wynagrodzeń kształtowała się przeciętnie w IV kwartale 2007 r. na poziomi 7,4% r/r i wzrosła w porównaniu z poprzednim kwartałem o 0,4 punkta procentowego, i o 4,1 punkta procentowego w porównaniu do IV kwartału 2006 r.. Warto zauważyć, że tempo wzrostu wynagrodzeń zmniejszyło się w porównaniu z poprzednimi kwartałami. Oczekujemy, że w I i II kwartale 2008 r. średnie roczne tempo wzrostu wynagrodzeń realnych będzie nadal wysokie (6,5-7% r/r), ale zacznie się powoli zwalniać w porównaniu z końcem 2007 r. 9

Rysunek 7. Dynamika wynagrodzeń realnych w głównych sekcjach w województwie podkarpackim (w latach 2003-2007) oraz prognoza dynamiki wynagrodzeń realnych ogółem do czerwca 2008. 20,0% Dynamika płac realnych średnie 12 miesięczne 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% -5,0% -10,0% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ogółem Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Handel i Naprawy Hotele i resturacje Transport Obsługa nieruchomości i firm Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych otrzymanych z WUS Rzeszów. W IV kwartale 2007 r. wynagrodzenia rosły we wszystkich sekcjach gospodarki. Najszybszy średni wzrost wynagrodzeń realnych obserwowaliśmy w sekcji obsługi nieruchomości i firm (15% r/r). Nadal rosną wynagrodzenia w budownictwie (9,8% r/r), chociaż średnie tempo wzrostu wynagrodzeń realnych w IV kwartale spadło w porównaniu z poprzednim o 0,7 punkta procentowego. Podobnie jak w poprzednim kwartale, szybko w stałym tempie rosną wynagrodzenia w handlu i usługach (8,4% r/r, a więc o 1,4 punkta procentowego więcej niż w III kwartale 2007 r.). Natomiast nastąpiło spowolnienie tempa wzrostu wynagrodzeń w przetwórstwie przemysłowym. Wprawdzie przeciętny wzrost wynagrodzeń w IV kwartale kształtował się na poziomie 6,4% r/r (o 0,2 punkta procentowego więcej niż w III kwartale 2007 r.), jednak tempo wzrostu wynagrodzeń pod koniec kwartału nieznacznie się zmniejszyło. Można oczekiwać, że prognozowany spadek tempa wzrostu wynagrodzeń ogółem będzie związany ze słabnącą dynamiką wzrostu wynagrodzeń w tej sekcji w pierwszej połowie 2008 r. 2. Bezrobocie Stopa bezrobocia w IV kwartale 2007 r. wzrosła do poziomu 14,4% ( 2007 r.), a więc nieznacznie silniej niż oczekiwaliśmy. Przeciętnie, w IV kwartale stopa bezrobocia kształtowała się na poziomie 14,1%, a więc o 2,8 punkta procentowego wyżej niż przeciętnie w kraju. W grudniu 2007 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych wynosiła 126,4 tysiące osób, co stanowi o 4857 więcej niż pod koniec III kwartału 2007, ale też o 18 886 osób mniej niż w grudniu 2006 r. 10

Rysunek 8. Liczba bezrobotnych i stopa bezrobocia w województwie podkarpackim ( w latach 2003-2007) oraz prognoza do czerwca 2008. tysiące 200 25,0 180 20,0 liczba bezrobotnych 160 140 120 15,0 10,0 stopa bezrobocia 100 5,0 80 0,0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Liczba bezrobotnych (lewa skala) Stopa bezrobocia (prawa skala) 12 okr. śr. ruch. (Liczba bezrobotnych (lewa skala)) 12 okr. śr. ruch. (Stopa bezrobocia (prawa skala)) Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych otrzymanych z WUS Rzeszów. Ogółem, w IV kwartale 2007 zostało wyrejestrowanych ze statystyk urzędów pracy 34 650 osób. Wskazuje to na utrzymujący się trend spadku liczby wyrejestrowanych w kolejnych kwartałach 2007 r.. W porównaniu z III kwartałem 2007 r. liczba wyrejestrowanych bezrobotnych jest mniejsza o 6 321 osób. Spośród tej liczby, 43% stanowią osoby wyrejestrowane z tytułu znalezienia pracy. Wprawdzie udział procentowy wyrejestrowanych z tego tytułu zwiększył się w porównaniu z poprzednim kwartałem (o 2,7 punktów procentowych), jednak liczba osób wyrejestrowanych zmalała o 1751 osób. Jak zwykle, pod koniec każdego roku, znacznie zmniejszyła się również liczba osób uczestniczących w stażach i szkoleniach w IV kwartale 2007 r. było to zaledwie 3417 osób, a więc o 2804 osoby mniej niż w poprzednim kwartale. Przewidujemy, że w pierwszym kwartale 2008 r. stopa bezrobocia przeciętnie wyniesie 14,5%, przy czym pod koniec kwartału będzie spadała do poziomu ok. 14%, co oznacza, ze liczba bezrobotnych będzie oscylowała wokół 125 tysięcy osób. Natomiast większej dynamiki spadku bezrobocia możemy oczekiwać w II kwartale 2008 r., nawet do poziomu ok. 12,5%, co oznacza, że w porównaniu z grudniem 2007 r., do czerwca 2008 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych może się zmniejszyć nawet o 20 tysięcy osób. 11

III. Wnioski i prognozy 3.1. Województwo lubelskie W IV kwartale 2007 r. utrzymywało się rosnące tempo wzrostu liczby pracujących w województwie lubelskim. Pomimo tego w związku z rysującymi się tendencjami negatywnymi (wzrost liczby rejestrujących się, a spadek liczby wyrejestrowujących się) wskazującymi na ograniczenia zarówno po stronie podażowej jak i popytowej podtrzymujemy nasze wcześniejsze oczekiwania, iż w najbliższym czasie tempo przyrostu liczby pracujących przestanie rosnąc, choć nie stanie się to jeszcze w następnym kwartale. Prognozujemy, iż w I kwartale 2008r. dynamika wzrostu liczby pracujących wzrośnie jeszcze do 2% r/r, a w II kwartale 2008r. ustabilizuje się blisko tego poziomu i wyniesie 1,9% r/r. Wciąż niestety obniża się liczba aktywnych zawodowo, choć wydaje się iż dynamika tego spadku została przynajmniej wyhamowana. Malejąca dynamika spadku aktywności zawodowej jest po pierwsze związana ze statystycznym efektem bazy, po drugie można ją wiązać ze wzrostem płac skutkującym zachętą do dalszego poszukiwania pracy oraz z powoli wyhamowującym tempem emigracji zagranicznej co może w szczególnym stopniu dotyczyć wschodnich regionów kraju, z których emigracja ta była największa. Liczba zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw wzrosła w IV kwartale 2007r. średnio o 3,8% r/r. Wynikało to przede wszystkim ze znaczącej poprawy tempa wzrostu zatrudnienia w sekcji handel i naprawy, a także w największej sekcji przetwórstwo przemysłowe. Dynamiki zatrudnienia poprawiły się także we wszystkich pozostałych sekcjach oprócz budownictwa. W najbliższym czasie dynamika zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw nadal utrzyma się znacznie powyżej 3% r/r. Zgodnie z naszymi oczekiwaniami w IV kwartale dynamika płac realnych w województwie lubelskim nadal rosła, choć nie we wszystkich sekcjach. Pomimo tego oczekujemy, iż w związku z wciąż widoczną poprawą sytuacji na rynku pracy, a także ograniczeniami po stronie podażowej w I kwartale 2008 nastąpi dalszy wzrost dynamiki płac realnych w sektorze przedsiębiorstw i osiągnie ona 7,8% r/r. Stabilizacji oczekujemy więc dopiero w II kwartale 2008 roku ale i tak spowoduje to wzrost płac w ujęciu rocznym o prawie 8%. Bezrobocie rejestrowane w województwie lubelskim nadal spada i jest to zgodne z tendencjami krajowymi. Dalej jednak widoczne są tendencje negatywne o których pisaliśmy w poprzednim raporcie. Po raz pierwszy od początku 2006 roku wzrosły napływy do bezrobocia i znowu nastąpił spadek liczby wyrejestrowań w związku ze znalezieniem zatrudnienia niesubsydiowanego. Po raz pierwszy od września 2006 roku spadła także liczba ofert pracy zgłaszanych do urzędów przez pracodawców. Pomimo wyżej wspomnianych negatywnych sygnałów, w związku z niespodziewanym wysokim wzrostem zatrudnienia w ostatnich kwartałach, oczekujemy dalszej poprawy sytuacji w urzędach pracy województwa lubelskiego w najbliższym czasie. 12

3.2. Województwo podkarpackie. W IV kwartale 2007 r. obserwowaliśmy zarówno wzrost liczby pracujących, jak i wzrost aktywności zawodowej. Korzystnym zjawiskiem jest wysoka dynamika wyższa niż w poprzednim kwartale - wzrostu liczby pracujących. Oczekujemy, że w pierwszym półroczu, mimo fluktuacji liczby pracujących i możliwego okresowego spadku, w 2008 r. roczna dynamika wzrostu liczby pracujących będzie wciąż wysoka (2,5-3% r/r). W analizowanym okresie utrzymywał się również bardzo wysoki (6% r/r) wzrost liczby zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw. Tempo wzrostu zatrudnienia zwiększyło się zarówno w stosunku do poprzedniego kwartału, jak i IV kwartału 2006 r. Kolejny kwartał z rzędu najszybciej rosło zatrudnienie w budownictwie (średnio 11% r/r) i transporcie (średnio 11% r/r). Natomiast gwałtowne zmniejszenie się liczby pracowników nastąpiło w sekcji obsługi nieruchomości i firm (8% r/r). Zestawienie tego faktu ze wzrostem wynagrodzeń w tej sekcji może świadczyć o zapotrzebowaniu na wykwalifikowanych pracowników branży w niedalekiej przyszłości. Zgodnie z naszymi oczekiwaniami, w IV kwartale 2007 r., obserwowaliśmy dalszy wzrost wynagrodzeń realnych we wszystkich sekcjach. Najsilniej wynagrodzenia wzrastały w obsłudze nieruchomości. Podobnie jak w poprzednich kwartałach szybko rosną wynagrodzenia w budownictwie, chociaż w tej sekcji obserwujemy nieznaczne spowolnienie tempa wzrostu. Przewidujemy, że w pierwszej połowie 2008 r. tempo wzrostu wynagrodzeń będzie wciąż bardzo wysokie (6,5-7% r/r), natomiast w porównaniu z IV kwartałem 2007 r. nieznacznie zwolni. Koniec roku jest typowem okresem zwiększenia się liczby bezrobotnych i zjawisko to obserwowaliśmy także w IV kwartale 2007 r., w którym to stopa bezrobocia wzrosła z 13,8% w u 2007 r. do 14,4% w grudniu 2007 r. Oczekujemy, że w I kwartale 2008 r. stopa bezrobocia nadal będzie wzrastała (do poziomu ok. 14,7%), po czym w II kwartale spadnie nawet poniżej poziomu 12,5%. W IV 2007 r. kwartale obserwowaliśmy znaczny spadek liczby wyrejestrowań, w tym zarówno wyrejestrowań z tytułu podjęcia pracy, jak i staży czy szkoleń. Są to zjawiska okresowe, a w kolejnych okresach należy oczekiwać zwiększenia się liczby wyrejestrowań. Natomiast niepokojącym zjawiskiem jest zmniejszająca się liczba ofert pracy w urzędach pracy (w IV kwartale 2007 r. było ich łącznie 8705, a więc o 1153 oferty mniej niż w IV kwartale 2006 r.) oraz zmniejszający się odpływ bezrobotnych do zatrudnienia niesubsydiowanego. 13