Władza wykonawcza Prezydent Olga Hałub Katedra Prawa Konstytucyjnego
Zasada podziału władz a ustrojowa pozycja prezydenta Dualizm władzy wykonawczej Koncepcja parlamentaryzmu zracjonalizowanego a aktywność głowy państwa
Władza wykonawcza Działalność polegająca na wykonywaniu zadań państwowych mających na celu realizację dobra ogólnego, interesu publicznego. Zadania te określane są z reguły przez władzę ustawodawczą. Władza wykonawcza w znaczeniu a) politycznym (wytyczenie linii politycznej dla realizacji zadań w określonej dziedzinie, np. ustalenie tempa prac, hierarchii zadań) b) administracyjnym (wcielanie w życie linii politycznej za pomocą środków właściwych administracji, a więc stosowaniu prawa, np. wykonywanie ustaw)
Modele organizacyjne władzy wykonawczej a) monokratyczny brak podziałów kompetencji wewnątrz władzy wykonawczej, jest ona skupiona w rękach jednoosobowego organu, organy kierujące poszczególnymi działami administracji mają charakter pomocniczy b) dualistyczny 1. gabinetowy większość kompetencji w ramach władzy wykonawczej należy do rządu, na czele PRM, który odpowiada przed parlamentem za działalność rządu. W ramach tego modelu wyróżnia się ministrów resortowych, jak i tzw. ministrów bez teki. Głowa państwa wyposażona w nieliczne kompetencje o charakterze formalnym, nie ponosi odpowiedzialności politycznej, rola moderatora - system kanclerski- odmiana systemu GABINETOWEGO; mocniejsza pozycja szefa rządu. Instytucja konstruktywnego wotum nieufności 2. resortowy pozycja PRM równa pozycji pozostałych ministrów. Każdy z ministrów posiada także określone kompetencje własne 3. prezydencjalny PRM kieruje bieżącymi pracami rządu, ale głowa państwa przewodniczy im i uczestniczy w nich. Prezydent mianuje i odwołuje PRM. Rząd odpowiada politycznie nie tylko przed parlamentem, ale i przed głową państwa
Modele organizacyjne władzy wykonawczej a) monokratyczny (+) b) dualistyczny (+) c) departamentalny- władza wykonawcza w rękach rządu, wybieranego przez parlament. Przewodniczący rządu jest stanowiskiem rotacyjnym. Zakres spraw, jakimi zajmuje się departament określa parlament w drodze ustawy. W trakcie kadencji zarówno rząd, jak i jego członkowie NIE MOGĄ zostać odwołani d) dyrektorialny na czele kolegialny dyrektoriat, brak jasnego podziału kompetencji. Ministrowie są powoływani przez dyrektoriat, pełnią funkcje administracyjne. JAKI MODEL WYSTĘPUJE W POLSCE?
Rozdział V, art. 126-145 Art. 126. 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. 2. Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. 3. Prezydent Rzeczypospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach. określenie najważniejszych celów i wartości czy źródło samoistnych kompetencji prezydenta?
Rola Prezydenta jako najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej i gwaranta ciągłości władzy państwowej została przedmiotowo ukierunkowana - w art. 126 ust. 2 jako: czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji, stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Przepis ten wyznacza zakres zadań, jakie konstytucja stawia przed Prezydentem, określając ramy, sferę realizacji i charakter jego ról określonych w art. 126 ust. 1 Konstytucji. Treść art. 126 ust. 2 konstytucji określa zadania, a nie kompetencje. Wymienione w art. 126 ust. 2 zadania są realizowane przez Prezydenta wspólnie i w porozumieniu z innymi organami władzy państwowej. W zakresie żadnego ze wskazanych zadań Prezydent nie ma wyłączności ich realizacji w formach władczych. Ustalonych w art. 126 ust. 2 zadań (celów) Prezydent nie może realizować w sposób dowolny. Realizując je może sięgać bowiem jedynie po kompetencje określone w konstytucji i ustawach. Sięganie przez Prezydenta po te kompetencje następować może jedynie w sytuacji, gdy służy to realizacji celów, wyrażonych w art. 126 ust. 2 Konstytucji. Postanowienie TK o sygn. Kpt 2/08 z dnia 20 maja 2009r.
zadania kompetencje np. art. 126 art. 133-144
Jaki jest cel użytych w art. 126 sformułowań określonych wartości? a) pod względem subiektywnym - prezydent jako podmiot ponoszący szczególną odpowiedzialność za ochronę wskazanych wartości b) pod względem obiektywnym - przyznanie określonym wartościom rangi konstytucyjnej jako zobowiązanie każdego adresata Konstytucji do ich szanowania i przestrzegania
WYBÓR PREZYDENTA I JEGO MANDAT art. 127-128, 228 ust.7 Konstytucji Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2010 r. Nr 72, poz. 467 ze zm.) wybór głowy państwa w wyborach powszechnych jako forma wzmocnienia jego pozycji czteroprzymiotnikowy charakter wyboru (powszechne, równe, bezpośrednie, w głosowaniu tajnym) Wybór dokonywany w oparciu o zasadę większości bezwzględnej, z reguły w II turach (wyjątek - wybory w 2000 roku) Weryfikacji wyborów dokonuje SN, termin 30 dni na wydanie rozstrzygnięcia dotyczącego ich ważności Art. 129 Konstytucji!!! Możliwość wniesienia protestu wyborczego art. 72-76 uwp.
prezydent elekt prezydent urzędujący
ZASADA INCOMPATIBILITAS Art. 132. Prezydent Rzeczypospolitej nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz.U. 1997 nr 106 poz. 679 ze zm.) art. 8 jako źródło obowiązku składania oświadczeń majątkowych
WYNAGRODZENIE PREZYDENTA Ustawa z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. (Dz. U. 1981 nr 20 poz. 101 ze zm.) Art. 2a. 1. Od dnia 1 stycznia 2000 r. wynagrodzenie Prezydenta składa się z wynagrodzenia zasadniczego odpowiadającego siedmiokrotności kwoty bazowej oraz dodatku funkcyjnego odpowiadającego trzykrotności kwoty bazowej, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa. (kwota bazowa dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w wysokości 1.789,42 zł.)
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PREZYDENTA Odpowiedzialność parlamentarna (-) Odpowiedzialność konstytucyjna (+) art. 145 Odpowiedzialność karna (+) art. 145 Art. 145 Konstytucji 1. Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popełnienie przestępstwa może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. 2. Postawienie Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia może nastąpić uchwałą Zgromadzenia Narodowego, podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego. 3. Z dniem podjęcia uchwały o postawieniu Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu sprawowanie urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej ulega zawieszeniu. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio.
Art. 2. Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu 1. Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji, ustawy, za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego. 2. W okresie sprawowania urzędu Prezydenta nie biegnie przedawnienie karalności przestępstw lub przestępstw skarbowych, za które osoba sprawująca ten urząd nie została postawiona w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu. Art. 3. Odpowiedzialność konstytucyjna obejmuje czyny, którymi osoby wymienione w art. 1 ust. 1, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, chociażby nieumyślnie, naruszyły Konstytucję lub ustawę.
Trybunał Stanu będzie orzekał w kwestii odpowiedzialności prezydenta w następujących przypadkach: 1) wyłącznie w kwestii odpowiedzialności konstytucyjnej (prezydent popełnia delikt konstytucyjny); 2) łącznie w kwestii odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej (prezydent popełnia delikt konstytucyjny, który jednocześnie jest przestępstwem); 3) wyłącznie w kwestii odpowiedzialności karnej (prezydent popełnia przestępstwo jako osoba prywatna, w prywatnym życiu ).
Delikt konstytucyjny jest to czyn zawiniony, nienoszący znamion przestępstwa, popełniony w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego działania. Trybunał Konstytucyjny uznał, że odpowiedzialność za delikt konstytucyjny nie jest odpowiedzialnością karną. W wyroku z dnia 21 lutego 2001 r. o sygn. P 12/2000 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że odpowiedzialność prezydenta przed Trybunałem Stanu jest zupełna i wyłączna. Oznacza to, że prezydent w okresie sprawowania urzędu za wszystkie przestępstwa jakich się dopuścił odpowiada wyłącznie przed Trybunałem Stanu.
Postawienie prezydenta w stan oskarżenia 1) Wniosek grupy 140 członków Zgromadzenia Narodowego 2) Wniosek kierowany do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej Sejmu 3) Uchwała ZN (2/3 głosów ustawowej liczby członków ZN) 4) Zawieszenie sprawowania urzędu 5) Obowiązki przejmuje Marszałek Sejmu 6) W przypadku wykazania WINY prezydenta, po przeprowadzonym postępowaniu TS postanawia o złożeniu go z urzędu. Wówczas następuje opróżnienie urzędu, przeprowadza się nowe wybory.
Wyjątki od zasady pięcioletniej kadencji prezydenta - art. 131 ust. 2 Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta RP, wykonuje obowiązki Prezydenta RP w razie: 1) śmierci Prezydenta RP, 2) zrzeczenia się urzędu przez Prezydenta RP (akt staje się skuteczny z chwilą złożenia), 3) stwierdzenia nieważności wyboru Prezydenta RP lub innych przyczyn nieobjęcia urzędu po wyborze, 4) uznania przez ZN TRWAŁEJ niezdolności Prezydenta RP do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia, uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego 5) złożenia Prezydenta RP z urzędu orzeczeniem TS (pociągnięcie prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej za naruszenie konstytucji lub ustaw bądź karnej za przestępstwo. Należy odróżnić pociągnięcie do odpowiedzialności od samego postawienia w stan oskarżenia).
Skutki prawne opróżnienia urzędu: 1) na Marszałku Sejmu ciąży obowiązek zarządzenia nowych wyborów zgodnie z art. 128 ust. 2 (zarządzenie nie później niż w ciągu 14 dni od opróżnienia urzędu, wyznaczając datę wyborów na dzień wolny od pracy przypadający w ciągu 60 dni od dnia zarządzenia wyborów) 2) Marszałek przejmuje wykonywanie obowiązków prezydenta. W dalszym ciągu pełni też wszystkie funkcje Marszałka. W imieniu prezydenta dysponuje pełnią jego kompetencji poza postanowieniem o rozwiązaniu Sejmu (art. 131 ust. 4) 3) art. 131 ust. 3 Marszałek Senatu
Co następuje w sytuacji PRZEJŚCIOWEJ niemożności sprawowania urzędu? Prezydent zawiadamia Marszałka Sejmu Prezydent nie zawiadamia Marszałka Sejmu Marszałek Sejmu tymczasowo przejmuje obowiązki prezydenta Marszałek Sejmu może zwrócić się do TK o stwierdzenie zaistnienia przejściowej przeszkody w sprawowaniu urzędu przez prezydenta i o powierzenie mu tymczasowego wykonywania obowiązków prezydenta
art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym Trybunał rozpoznaje wniosek Marszałka Sejmu w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz powierzenia Marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 24 godzin od jego złożenia. art. 89 ust. 1 w/w ustawy Trybunał wydaje postanowienie o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz powierzeniu Marszałkowi Sejmu, na nie dłużej niż 3 miesiące, tymczasowego wykonywania obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
KONTRASYGNATA polega na uzależnieniu ważności aktów podejmowanych przez głowę państwa od ich zaakceptowania przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra. FUNKCJE: 1. Udzielenie jej jest warunkiem ważności aktu głowy państwa [prawna skuteczność dopiero po uzyskaniu kontrasygnaty]. Pośrednio wymusza konieczność uzgodnienia działań z rządem. Forma ograniczenia ustrojowej pozycji głowy państwa. 2. Przejęcie przez PRM lub ministra, którzy złożyli podpis na akcie głowy państwa, politycznej odpowiedzialności przed parlamentem. Forma pośredniego uzależnienia działań głowy państwa od parlamentu.
Art. 144 ust. 2 stanowi, że akty urzędowe Prezydenta RP wymagają dla swojej ważności podpisu Prezesa Rady Ministrów, który przez podpisanie aktu ponosi odpowiedzialność przed Sejmem. (UWAGA! Nie ma jednak możliwości indywidualnego pociągnięcia PRM do odpowiedzialności w postaci wyrażenia wotum nieufności; art. 159.) Akt urzędowy, czyli jaki? I. Akty normatywne (art. 142) II. III. Akty prawne, które rodzą wiążące skutki prawne po stronie adresatów (wprowadzenie stanu wyjątkowego, mianowanie SSG) Pozostałe akty urzędowe (nie wywołują skutków prawnych po stronie adresatów, ale dokonywane w ramach wykonywania urzędu)
PREROGATYWA Jej istotą jest możliwość samodzielnego podejmowania przez prezydenta danego aktu, a więc odpowiedzialność za taki akt zostaje ograniczona do sytuacji, gdy zostanie on podjęty z naruszeniem prawa (odpowiedzialność konstytucyjna głowy państwa). Uwaga! Wymóg kontrasygnaty jest zasadą. Wszelkie odstępstwa muszą być określone w przepisach rangi konstytucyjnej. ( Wyrok TK z 23.03.2006, K 4/06) -> art. 144 ust.3
Art. 144 ust. 3. Konstytucji Przepis ust. 2 nie dotyczy: 1) zarządzania wyborów do Sejmu i Senatu, 2) zwoływania pierwszego posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu, 3) skracania kadencji Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji, 4) inicjatywy ustawodawczej, 5) zarządzania referendum ogólnokrajowego, 6) podpisywania albo odmowy podpisania ustawy, 7) zarządzania ogłoszenia ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, 8) zwracania się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego, 9) wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, 10) wniosku o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli, 11) desygnowania i powoływania Prezesa Rady Ministrów, 12) przyjmowania dymisji Rady Ministrów i powierzania jej tymczasowego pełnienia obowiązków, 13) wniosku do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów, 14) odwoływania ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności, 15) zwoływania Rady Gabinetowej, 16) nadawania orderów i odznaczeń, 17) powoływania sędziów, 18) stosowania prawa łaski, 19) nadawania obywatelstwa polskiego i wyrażania zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, 20) powoływania Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, 21) powoływania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, 22) powoływania Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, 23) powoływania prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego, 24) wniosku do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego, 25) powoływania członków Rady Polityki Pieniężnej, 26) powoływania i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego, 27) powoływania członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, 28) nadawania statutu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej oraz powoływania i odwoływania Szefa Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej, 29) wydawania zarządzeń na zasadach określonych w art. 93, 30) zrzeczenia się urzędu Prezydenta Rzeczypospolitej.
Zakres prerogatyw ukształtował się w sposób pozwalający prezydentowi samodzielnie wykonywać te zadania i kompetencje, które wykraczają poza sferę działalności rządowej, a wiążą się z wykonywaniem przez prezydenta funkcji arbitra oraz z oddziaływaniem na skład i funkcjonowanie władzy ustawodawczej bądź sądowniczej. Zadania i kompetencje przynależące do zakresu kompetencji władzy wykonawczej wymagają co do zasady kontrasygnaty. Wymóg jej uzyskania jest wyłączany wyjątkowo.
Kompetencje Prezydenta RP: a) relacje z władzą ustawodawczą b) relacje z rządem c) relacje z władzą sądowniczą d) w kwestiach spraw zagranicznych e) sprawy obronności i bezpieczeństwa f) stanowienie prawa g) tradycyjne kompetencje głowy państwa
Ad a) Relacje z władzą ustawodawczą 1. organizacyjne: zarządzenie wyborów, zwołanie pierwszych posiedzeń izb 2. inicjatywne: inicjatywa ustawodawcza, zarządzenie referendum (za zgodą Senatu) 3. hamujące: weto ustawodawcze, możliwość skierowania ustaw przed TK, rozwiązanie Sejmu we wskazanych prawem przypadkach 4. możliwość wygłoszenia orędzia - art. 140 5. Występowanie do Sejmu z wnioskiem o powołanie Prezesa NBP
Ad b) Relacje z rządem I. kompetencje w związku z powoływaniem Rady Ministrów (przyjmowanie dymisji RMart. 162 ust.2, desygnowanie PRM, powoływanie nowego rządu, obligatoryjne skrócenie kadencji Sejmu w trybie art. 154-155) II. zmiany w składzie urzędującego gabinetu (tylko na wniosek PRM- art. 162) Uwaga! Brak instrumentów pozwalających prezydentowi na samodzielne egzekwowanie odpowiedzialności rządu bądź jego członków. Jedyny instrument: art. 156 ust.2: III. IV. Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów. możliwość zwołania Rady Gabinetowej (art. 141) w sprawach szczególnej wagi. Ustalenia podjęte w ramach RG nie stanowią wiążących aktów i decyzji! Występowanie do Sejmu z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności przed TS członka RM zjawisko kohabitacji (koabitacji)
Ad c) Relacje z władzą sądowniczą Specyfika stosunków z uwagi na niezależność władzy sądowniczej i niezawisłość sędziowską! I. Prawo łaski (art. 139) jako wyjątek od zasady braku wpływu na orzecznictwo sądów i trybunałów II. III. IV. prawo łaski, amnestia, abolicja Powołanie sędziów na wniosek KRS Określenie przeliczników wynagrodzenia dla poszczególnych grup sędziów Powołanie prezesa i wiceprezesa TK V. Powołanie I Prezesa SN i prezesów SN powołanie dokonuje się spośród kandydatów VI. Powołanie Prezesa i wiceprezesów NSA przedstawionych przez VII. Określenie organizacji SN i NSA odpowiednie zgromadzenia ogólne
Prawo łaski wymaga ziszczenia się przesłanki uzasadnionego przypuszczenia, że skazany może zasługiwać na łaskę z następujących powodów, np.: - odbycia znacznej części kary pozbawienia wolności, - bardzo trudnej sytuacji rodzinnej, materialnej lub zdrowotnej, - nienagannej opinii środowiskowych, czy zakładu karnego, - znacznego upływu czasu od popełnienia przestępstwa, - wielokrotnego pozostawiania przez sądy prośby bez dalszego biegu i tym samym uniemożliwienie Prezydentowi RP rozpatrzenia danej sprawy, - naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.
Ostatnie ułaskawienie miało miejsce 16 marca 2016 i zostało zastosowane wobec 3 osób; dotychczas w 2016 zostały ułaskawione 4 osoby. Z komunikatu ułaskawieniowego (PU.117.12.2016): Motywy ułaskawienia: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej podejmując decyzję o skorzystaniu z prawa łaski wobec 3 osób miał na uwadze względy społeczne i humanitarne, a przede wszystkim: trudne sytuacje rodzinne i materialne wszystkich skazanych, bardzo trudną sytuację rodzinną jedynej żywicielki rodziny i samotnej matki (w tym dziecka niepełnosprawnego od urodzenia) oraz ciężki stan zdrowia dwojga skazanych, a także odbycie znacznego okresu orzeczonej kary pozbawienia wolności przez jednego ze skazanych (i odbywanie jej nadal) oraz wieloletni upływ czasu od popełnienia czynów.
DWA TRYBY UDZIELANIA PRAWA ŁASKI, por.: http://www.prezydent.pl/prawo/prawolaski/prawo-laski-2015/art,8,prezydentzastosowal-prawo-laski-wobec-3-osob.html http://www.prezydent.pl/prawo/prawolaski/prawo-laski-2015/art,6,prezydentzastosowal-prawo-laski-wobec-4-osob.html
Ad d) Kwestie związane ze stosunkami zagranicznymi Brak wcześniej występującej regulacji o sprawowaniu ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków zagranicznych ; art. 146 ust. 4 pkt. 9 I. Współdziałanie z Prezesem Rady Ministrów i właściwym ministrem (art. 133 ust. 3) II. Prezydent jako najwyższy przedstawiciel Rzeczypospolitej oraz reprezentant państwa w stosunkach zewnętrznych (państwowe wizyty za granicą, przyjmowanie delegacji najwyższego szczebla, podpisywanie deklaracji, apeli)!!! Spór kompetencyjny i wyrok TK z 2009 roku (Kpt 2/08) -> udział prezydenta RP w posiedzeniach Rady Europejskiej IV. Mianowanie i odwoływanie pełnomocników przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych (współpraca z PRM i odpowiednim ministrem, decyzja sejmowa Komisji Spraw Zagranicznych), przyjmowanie listów uwierzytelniających i akredytujących przedstawicieli dyplomatycznych V. Ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych VI. Postanowienie o stanie wojny (art. 116 ust. 2) w przypadku niemożności zebrania się Sejmu na posiedzenie a doszło do zbrojnej napaści na terytorium RP lub wynika to z obowiązku wspólnej obrony przeciwko agresji wynikającego z umowy międzynarodowej). Wymóg kontrasygnaty.
Ad e) Kwestie związane z obronnością i bezpieczeństwem państwa I. Prezydent jako najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych; w czasie pokoju zwierzchnictwo sprawowane za pośrednictwem MON (art. 134, art. 26 ust. 2) II. Obowiązek powołania Rady Bezpieczeństwa Narodowego (art. 135) III. IV. Mianowanie szefa Sztabu Generalnego (obecnie gen. M. Gocuł) oraz dowódców rodzajów sił zbrojnych (wojska lądowe, siły powietrzne, marynarka wojenna, wojska specjalne) (art. 134 ust. 3). Wymóg kontrasygnaty. Postanowienie o wprowadzeniu stanu wojny V. Mianowanie Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych VI. Zarządzenie mobilizacji na wniosek PRM (art. 136) VII. Wprowadzenie stanu wojennego lub wyjątkowego, na wniosek RM
Ad f) Stanowienie prawa I. Rozporządzenie z mocą ustawy, ale tylko przy występowaniu przesłanek art. 234! II. Rozporządzenia (art. 142 w zw. z art. 92) III. Zarządzenia ( art. 142 w zw. z art. 93) I. Prawo inicjatywy ustawodawczej II. III. IV. Weto ustawodawcze Prawo zwrócenia się do TK z wniosek o zbadanie przepisów prawa z Konstytucją Ratyfikowanie umów międzynarodowych ( prezydent jako notariusz parlamentu?)
Ad g) Tradycyjne kompetencje głowy państwa Stanowią prerogatywy prezydenta. I. Prawo łaski II. Nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażanie zgody na zrzeczenie się go (art. 137) III. Nadawanie orderów i odznaczeń (art. 138) Ustawa o orderach i odznaczeniach z 1992 roku
Prezentacja powstała na podstawie: B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 2008; L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2015; M. Jabłoński, S. Jarosz- Żukowska, Prawo konstytucyjne w formie pytań i odpowiedzi, Wrocław 2003. Dziękuję za uwagę!