Władza wykonawcza Rada Ministrów. Olga Hałub Katedra Prawa Konstytucyjnego

Transkrypt

1 Władza wykonawcza Rada Ministrów Olga Hałub Katedra Prawa Konstytucyjnego

2

3 Prezydent Władza ustawodawcza

4 Rada Ministrów skupia w swoich rękach najważniejsze kompetencje dot. bieżącego sprawowania polityki paostwa. art. 146 ust. 2 domniemanie, iż wszelkie sprawy niezastrzeżone dla innych organów paostwowych i samorządu terytorialnego należą do RM art. 146 ust. 3 kieruje całym systemem administracji rządowej

5 UWAGA! Art. 7 Konstytucji wyklucza domniemanie kompetencji organów konstytucyjnych. Wyrok TK z dnia 19 lutego 2003 o sygn. P 11/02 vs. art. 146 ust. 2

6 Koncepcja domniemania wyrażonego w art. 146 ust. 2 dotyczy wyłącznie obszaru polityki, nie zaś kompetencji ze względu na zakaz ich domniemania w demokratycznym paostwie prawnym!

7 Konstytucyjna zasada współdziałania władz i dialogu społecznego nie oznacza niemożności rozstrzygnięcia sprawy stanowiącej przedmiot debaty czy sporu. To właśnie rozwiązanie problemu jest zarówno celem prowadzenia dialogu, jak i współdziałania władz. Zastosowane w Konstytucji pojęcie władza odnosi się do podmiotu dysponującego zdolnością efektywnego działania na podstawie i w granicach prawa. Rozwiązania ustawowe dotyczące dialogu i współdziałania powinny zatem stwarzad przesłanki równoważenia demokratyzmu i efektywności. Mechanizm podejmowania decyzji nie może byd jednak tak ukształtowany, by w sytuacji konfliktu była zapewniona przewaga tylko jednej ze stron albo by Rada Ministrów była pozbawiona zdolności wypełniania nałożonego na nią w art. 146 Konstytucji obowiązku prowadzenia polityki wewnętrznej. Wyrok TK z dnia 8 kwietnia 2009 o sygn. K 37/06

8

9 Konstytucyjnym kryterium uznania określonego organu za należący do struktury administracji rządowej jest sprawowanie przez Radę Ministrów w sposób bezpośredni lub pośredni, kierownictwa nad działalnością tego organu (por. art. 146 ust. 3 Konstytucji). Termin administracja rządowa odnosi się do struktury organizacyjnej pozostającej w określonych powiązaniach z Radą Ministrów, PRM, albo ministrami. W skład tej struktury wchodzą organy administracji rządowej oraz urzędy, rozumiane jako jednostki organizacyjne, będące aparatem pomocniczym, za pomocą którego organy wykonują swoje zadania i realizują kompetencje. Wyrok TK z dnia 15 czerwca 2011 o sygn. K 2/09 Do uznania jakiegoś urzędu za urząd administracji rządowej potrzebne jest równoczesne spełnienie dwóch warunków: a) zadao mających charakter administracji publicznej b) umiejscowienie w tym segmencie aparatu paostwowego, na czele którego stoi rząd, czyli Rada Ministrów. Urzędami administracji rządowej, o których mowa w art. 153 ust. 1 Konstytucji, są urzędy administracji organizacyjnie i funkcjonalnie podporządkowane Radzie Ministrów jako całości, Prezesowi Rady Ministrów, poszczególnym ministrom albo wojewodom (bezpośrednio lub za pośrednictwem innych organów podległych organizacyjnie i funkcjonalnie tym podmiotom) Wyrok TK z dnia z 28 kwietnia 1999 o sygn. K 3/99

10 RADA MINISTRÓW mieszany charakter: 1) organ kolegialny czyli jaki? 2) każdy minister stanowi jednoosobowy organ konstytucyjny o własnych kompetencjach

11 cecha organizacyjno-ustrojowa potwierdzona przez procedury Regulacja konstytucyjna? art. 1 w zw. z art. 2 URM Kolegialnośd a bezwzględna odpowiedzialnośd polityczna członków rządu przed PRM

12 RADA MINISTRÓW Prezes Rady Ministrów ministrowie przewodniczący określonych i wiceprezesi Rady Ministrów w ustawach komitetów

13 PRM może z własnej inicjatywy lub na wniosek członka RM, w drodze zarządzenia, tworzyd organy pomocnicze RM lub PRM

14 a) Stały Komitet RM b) Komitety do rozpatrywania określonej sprawy (spraw) c) Rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze

15 AKTUALNY SKŁAD RZĄDU

16 I. Zasada rząd pochodzi z parlamentu II. Trzy etapy tworzenia rządu a) desygnowanie PRM b) powołanie RM c) uzyskanie sejmowego wotum zaufania

17

18 Kompetencje Rady Ministrów 1) Zapewnienie wykonania ustaw 2) Realizacja kompetencji związanych z członkostwem RP w UE 3) Współpraca z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem RP w UE [ustawa o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej] 4) Koordynowanie i kontrola prac organów administracji rządowej 5) Ochrona interesów Skarbu Paostwa (Prokuratoria Generalna Skarbu Paostwa!) 6) Uchwalanie budżetu paostwa 7) Kierowanie wykonaniem budżetu 8) Zapewnienie bezpieczeostwa wewnętrznego ( oraz porządku publicznego) oraz zewnętrznego paostwa 9) Sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi paostwami i organizacjami międzynarodowymi 10) Zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zatwierdzanie i wypowiadanie innych umów (uwaga art. 89, 90!) 11) Wykonywanie umów międzynarodowych 12) Wypowiadanie i zmiana zakresu obowiązywania umowy międzynarodowej 13) Wydawanie uchwał i rozporządzeo 14) Uchylanie rozporządzeo lub zarządzeo ministra na wniosek PRM [art. 149 ust. 2]

19 PROCEDURA UCHWALANIA BUDŻETU Art. 222 Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu. Art. 223 Senat może uchwalid poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi. Art. 224 Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym nie stosuje się przepisu art. 122 ust. 5. W przypadku zwrócenia się Prezydenta Rzeczypospolitej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale. Art. 225 Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzid skrócenie kadencji Sejmu. Art. 226 Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakooczenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia paostwa. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.

20 Prezes Rady Ministrów 1) Reprezentacja Rady Ministrów (RM) 2) Kierowanie pracami RM 3) Wydawanie rozporządzeo 4) Zapewnienie wykonywania polityki RM i określenie sposoby jej wykonania 5) Koordynacja i kontrola pracy członków RM (rządy koalicyjne?) 6) Nadzór nas samorządem terytorialnym 7) Zwierzchnik służbowy pracowników administracji rządowej 8) Zwierzchnik korpusu służby cywilnej (art. 153)

21 Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych (tzn. wyższych stanowiskach w służbie cywilnej, stanowiskach średniego szczebla zarządzania, stanowiskach koordynujących, samodzielnych, specjalistycznych oraz wspomagających) w następujących urzędach: Korpus służby cywilnej tworzą pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w: 1. Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, 2. urzędach ministrów i przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów oraz urzędach centralnych organów administracji rządowej, 3. urzędach wojewódzkich oraz innych urzędach stanowiących aparat pomocniczy terenowych organów administracji rządowej podległych ministrom lub centralnym organom administracji rządowej, 4. komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej, 4. a) Centralnym Biurze Śledczym Policji, 5. Biurze Nasiennictwa Leśnego, 6. jednostkach budżetowych obsługujących paostwowe fundusze celowe, których dysponentami są organy administracji rządowej

22 Prezes Rady Ministrów na podstawie art. 148 pkt 4 zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania". Prezes Rady Ministrów ma generalne uprawnienie do reprezentowania Rady Ministrów i określa sposoby wykonywania polityki kierowanej przez siebie Rady Ministrów. Działania Prezesa Rady Ministrów są zatem pochodną konstytucyjnej funkcji "reprezentowania Rady Ministrów" (art. 148 pkt 1) oraz konstytucyjnego zadania "zapewnienia realizacji polityki Rady Ministrów i określania sposobów jej wykonywania" (art. 148 pkt 4). Wyrok TK z dnia 20 maja 2009 o sygn. Kpt 2/08

23 Ministrowie Minister resortowy (zarządzenia i rozporządzenia) Minister bez teki (zarządzenia) ustalenie zakresu i zasad działania ministrów: Art. 33 i nast. URM

24 ODPOWIEDZIALNOŚD a) Polityczna (RM oraz M) b) Konstytucyjna (M) c) Karna (M)

25 Art. 157 Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem solidarną odpowiedzialnośd za działalnośd Rady Ministrów. Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem również odpowiedzialnośd indywidualną za sprawy należące do ich kompetencji lub powierzone im przez Prezesa Rady Ministrów.

26

27 KONSTRUKTYWNE WOTUM NIEUFNOŚCI Art. 158 Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przyjęta przez Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1, może byd poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może byd zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia zgłoszenia poprzedniego wniosku. Powtórny wniosek może byd zgłoszony przed upływem 3 miesięcy, jeżeli wystąpi z nim co najmniej 115 posłów.

28 WOTUM ZAUFANIA art. 160 Prezes Rady Ministrów może zwrócid się do Sejmu o wyrażenie Radzie Ministrów wotum zaufania. Udzielenie wotum zaufania Radzie Ministrów następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

29 Szczególna forma odpowiedzialności politycznej RM ABSOLUTORIUM (art. 226)

30

31 Art. 159 Sejm może wyrazid ministrowi wotum nieufności. Wniosek o wyrażenie wotum nieufności może byd zgłoszony przez co najmniej 69 posłów. Przepis art. 158 ust. 2 stosuje się odpowiednio. Prezydent Rzeczypospolitej odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności większością głosów ustawowej liczby posłów.

32 Forma politycznej odpowiedzialności przed PRM art. 161 Prezydent na wniosek Prezesa Rady Ministrów dokonuje zmian w składzie Rady Ministrów.

33 Art. 156 Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialnośd przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem. Uchwałę o pociągnięciu członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Sejm podejmuje na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej lub co najmniej 115 posłów większością 3/5 ustawowej liczby posłów.

34 Prezentacja powstała na podstawie: B. Banaszak, Prawo konstytucyjne, Warszawa 2008; L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2015; M. Jabłooski, S. Jarosz-Żukowska, Prawo konstytucyjne w formie pytao i odpowiedzi, Wrocław 2003; wybranego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Dziękuję za uwagę!