Pełno-pryzmatyczna folia odblaskowa typu 3: Diamond Grade DG 3, serii 4090 Biuletyn Produktu DG 4090 Maj 2005 Informacje wstępne Przed planowanym wykorzystaniem folii DG 3, serii 4090 do produkcji odblaskowych lic znaków drogowych należy zapoznać się z treścią Karty Charakterystyki folii. Opis produktu Pełno-pryzmatyczna folia odblaskowa typu 3, Diamond Grade DG 3, serii 4090, jest wyjątkowo skutecznym materiałem odblaskowym, wykonanym w technologii pełnych pryzmatów, przeznaczonym do produkcji odblaskowych lic trwałych znaków drogowych i urządzeń bezpieczeństwa ruchu, instalowanych w pozycji pionowej. Zastosowanie technologii pełnych pryzmatów zapewnia folii DG 3, serii 4090, najwyższe wartości odblaskowości w krótkich i średnich zakresach odległości pojazdu od znaku, odpowiadające wartościom R A dla kątów obserwacji równych odpowiednio 1.0 i 1.5 (Tabela B). Wysokie wartości R A dla tych kątów obserwacji umożliwiają skuteczne dostrzeżenie znaku w najczęściej występujących geometriach obserwacji znaków w ruchu drogowym. Jednocześnie, folia DG 4090 zapewnia duże wartości luminancji (jasności) na powierzchniach wykonanych z niej lic znaków dla dużych wartości kąta oświetlenia, co pokazano w Tabeli B na przykładzie wartości R A dla kąta oświetlenia równego 40. Naniesienie folii DG 3, serii 4090, na właściwie przygotowane powierzchnie tarcz znaków zapewnia ich wieloletnią trwałość i odblaskowość. Oznaczenie folii Barwa folii 4090 Biała 4091 Żółta 4092 Czerwona 4095 Niebieska 4096 Zielona Własności folii W Tabelach A i B podano początkowe, minimalne wartości powierzchniowej gęstości współczynnika odblasku R A, wyrażonych w [cd lx -1 m -2 ] i mierzonych zgodnie z opisem podanym w Komunikacie CIE nr 54, przy zastosowaniu standardowego źródła światła / iluminantu typu A. Wartości podane w Tabeli A odnoszą się do wymagań dla folii odblaskowej typu 3A, zgodnie z normą DIN 67520-4:2005, określających wartości odblaskowości R A dla dużych odległości pojazdu od znaku. Wartości podane w Tabeli B charakteryzują folię DG 3, serii 4090, dla zakresu średnich i krótkich odległości pojazdu od znaku. Wartości te określają oddziaływanie znaku na obserwatora w zakresie odległości od znaku, w której znak jest czytelny. Jest to również zakres odległości pojazdu od znaku, dla którego występują duże wartości kąta oświetlenia. Uwaga: Podane w Tabelach A i B wartości kątowe odpowiadają pomiarom w jednej płaszczyźnie goniometrem opisanym w komunikacie CIE.
2 R A [cd/lx/m 2 ] β 2 = 0, ε = 0 α = 0.1 α = 0.2 α = 0.33 Kolor β 1 = β 1 = β 1 = 5 20 30 5 20 30 5 20 30 Biały 850 600 425 625 450 325 425 300 335 Żółty 550 390 275 400 290 210 275 195 145 Czerwony 170 120 85 125 90 65 85 60 45 Niebieski 55 40 28 40 30 20 28 20 15 Zielony 85 60 40 60 45 30 40 30 20 Tabela A: Początkowe, minimalne wartości powierzchniowej gęstości współczynnika odblasku R A w zakresie wymagań dla dużych odległości pojazdu od znaku (odnoszące się do wymagań dla folii odblaskowej typu 3A, zgodnie z normą DIN 67520-4:2005) R A [cd/lx/m 2 ] β 2 = 0, ε = 0 α = 0.5 α = 1.0 α = 1.5 Kolor β 1 = β 1 = β 1 = 5 20 30 40 5 20 30 40 5 20 30 40 Biały 320 240 160 80 120 90 60 30 32 24 16 8 Żółty 224 168 112 56 84 63 42 21 22 16,5 11 5,5 Czerwony 64 48 32 16 24 18 12 6 6,5 5 3 1,5 Niebieski 16 12 8 4 6 4,5 3 1,5 1,5 1 - - Zielony 32 24 16 8 12 9 6 3 3 2,5 1,5 1 Tabela B: Początkowe, minimalne wartości powierzchniowej gęstości współczynnika odblasku R A w zakresie średnich i krótkich odległości pojazdu od znaku Uwaga: Podane w Tabelach A i B wartości R A podano dla kąta orientacji linii widocznych w komórkach folii względem pionu wynoszącego 0, jak to pokazano na Rysunku 1. Wymagania względem wartości współrzędnych chromatycznych pól tolerancji barw oraz wartości współczynnika luminancji, dla źródła światła CIE typu D 65 oraz geometrii pomiaru 45 /0, podano w Tabeli C. Określone w Tabeli C pola tolerancji barw są zgodne z wymaganiami normy EN 12899-1:2001 dla folii odblaskowych klasy / typu R2. Podane w Tabeli C wartości współczynników luminancji dla kolorów białego i żółtego przewyższają wymagania normy, zapewniając lepszą widoczność w dziennym świetle rozproszonym. współcz. 1 2 3 4 Kolor luminancji x y x y x Y x y β Biały 0,305 0,315 0,335 0,345 0,325 0,355 0,295 0,325 0,40 Żółty 0,494 0,505 0,470 0,480 0,513 0,437 0,545 0,454 0,24 Czerwony 0,735 0,265 0,700 0,250 0,610 0,340 0,660 0,340 0,03 Zielony 0,110 0,415 0,170 0,415 0,170 0,500 0,110 0,500 0,03 Niebieski 0,130 0,090 0,160 0,090 0,160 0,140 0,130 0,140 0,01 Tabela C: Wymagane wartości współrzędnych chromatycznych pól tolerancji barw oraz wartości współczynnika luminancji dla pełno-pryzmatycznej folii odblaskowej typu 3, Diamond Grade DG 3, serii 4090
3 Orientacja kierunkowa folii Pełno-pryzmatyczna folia odblaskowa typu 3, Diamond Grade DG 3, serii 4090, zapewnia duże wartości odblaskowości w szerokim zakresie wartości kątów obserwacji i oświetlenia, niezależnie od sposobu jej nałożenia na tarczy znaku, to znaczy niezależnie od orientacji widocznych na powierzchni folii równoległych, gęstych linii rowkowych względem osi pionowej. Ponieważ jednak skuteczność współdrożnego odbicia światła od folii pryzmatycznej nie jest jednakowa dla wszystkich wartości kąta obrotu ε, możliwe jest uzyskanie możliwie najszerszego zakresu wartości użytkowych kąta oświetlenia poprzez szczególną orientację formatki folii na powierzchni tarczy znaku. Dla przykładu, jeśli wymagana jest dobra widoczność znaku dla wartości kąta oświetlenia większych od 40 wówczas formatka folii powinna być tak nałożona na powierzchnię tarczy znaku by kąt pomiędzy osią pionową a liniami rowkowymi był równy 0 (Rysunek 1). Linie rowkowe Rysunek 1: Pozycjonowanie formatki folii przy kącie obrotu ε = 0 Przy nałożeniu formatki folii na powierzchni tarczy znaku w taki sposób by widoczne w komórkach folii linie rowkowe były pionowe, kąt orientacji kierunkowej folii będzie równy 0. Przy nałożeniu formatki folii na powierzchni tarczy znaku w taki sposób by widoczne w komórkach folii linie rowkowe były poziome, kąt orientacji kierunkowej folii będzie równy 90. Technologiczne linie narzędziowe Narzędzia stosowane do wytłaczania odblaskowych powierzchni pełno-pryzmatycznych mają swoje wymiary liniowe. W efekcie na powierzchni odblaskowej folii powtarzają się poziome, poprzeczne do kierunku rozwijania rolki, tak zwane technologiczne linie narzędziowe. Są one nieznacznie grubsze od linii uszczelniających komórki folii, i są widoczne jedynie przy produkcji lic znaków. Są one nie zauważalne na drodze, przy obserwacji znaków zarówno w dzień, jak i w nocy (Rysunek 2). poprzeczne do kierunku rozwijania rolki Rysunek 2: technologiczne linie narzędziowe Zastosowanie folii do produkcji lic znaków Przed przystąpieniem do produkcji lic znaków folia pełno-pryzmatyczna DG 3, serii 4090, powinna być kondycjonowana w pomieszczeniu produkcyjnym, przez co najmniej 24 godziny, w temperaturze nie niższej od 15 C. Folię należy nanosić na odpowiednio przygotowane powierzchnie tarcz znaków poprzez laminowanie przy użyciu mechanicznych laminatorów rolkowych. Dla uzyskania maksymalnej wartości początkowej adhezji należy laminować folię do powierzchni tarczy znaku przy zastosowaniu docisku wałka laminującego przy ciśnieniu 5 bar. Wszystkie krawędzie formatki folii powinny być dociśnięte powtórnie do powierzchni tarczy znaku przy użyciu ręcznego laminatora rolkowego.
4 Łączenie formatek folii W przypadku wystąpienia kilku formatek folii na jednej tarczy znaku (na przykład przy wykonywaniu lica znaku kierunkowego), należy je nanosić na styk względem siebie, a nie na zakładkę. Łączenie na styk należy rozumieć w ten sposób, że pomiędzy krawędziami sąsiednich formatek pozostanie odstęp równy około 1,5 mm. Ma to zapobiec wybrzuszaniu się lub podnoszeniu krawędzi formatek folii na skutek liniowemu rozszerzaniu wymiarów formatki na skutek ekstremalnych temperatur i wilgotności względnej w miejscu lokalizacji znaku. Dobór materiałów na tarcze znaków i przygotowanie powierzchni tarcz do nanoszenia pełno-pryzmatycznej folii DG 3, serii 4090 Dla lic znaków wykonanych z folii odblaskowej typu 3, serii 4090, zaleca się tarcze znaków wykonane z odpowiednio przygotowanej blachy aluminiowej. Zapewni to długoletnią, końcową trwałość gotowego znaku oraz dużą jego estetykę. Struktura folii odblaskowej typu 3, serii 4090, jest stosunkowo dobrze transparentna, toteż nanoszenie lic znaków z niej wykonanych na powierzchnie stalowej blachy ocynkowanej, ze względu na niejednorodne kolorystycznie powierzchnie ocynku, może wywoływać negatywne wrażenia estetyczne. Szczegóły dotyczące procedur odpowiedniego przygotowania powierzchni podkładów pod nanoszenie lic znaków odblaskowych opisano w Instrukcji Użytkowej nr 1.7. Zasadniczo, folia odblaskowa typu 3, serii 4090, jest przewidziana do stosowania na powierzchniach podkładów płaskich. Dopuszcza się nanoszenie formatek folii na powierzchniach krzywizn podkładów, gdy promień krzywizny nie będzie mniejszy od około 130 mm, oraz pod warunkiem starannego odtłuszczenia powierzchni podkładu i zapewnienia wymaganego docisku jednostkowego (około 5 [bar]), przy laminowaniu folii do powierzchni krzywizn. Nie zaleca się podkładów z tworzyw sztucznych, zwłaszcza w sytuacjach oddziaływania na gotowy znak ekstremalnych różnic temperatur i wilgotności względnej. Uszkodzenia lica, wykonanego z folii serii 4090, nałożonego na powierzchnie nie zalecanych podkładów, lub na niewłaściwie przygotowane powierzchnie podkładów, spowoduje wyłączenie odpowiedzialności firmy 3M. W przypadku wyboru przez klienta innego, niż zalecany, materiału na tarczę znaku, którego lico jest wykonane z folii odblaskowej typu 3, serii 4090, należy poinformować klienta o wynikających z tego faktu ograniczeń, dotyczących trwałości i estetyki znaku. Produkty kompatybilne z pełnopryzmatyczną folią DG 3, serii 4090 - transparentne farby sitodrukowe 3M, serii 880I, - transparentne farby sitodrukowe 3M, serii 880-00, - czarna folia kryjąca 3M, Scotchcal 3650-12, - czarna folia kryjąca 3M, Controltac Scotchcal 180-12, - transparentne, kolorowe folie ploterowe 3M, serii ECF 1170, - czarna folia kryjąca 3M, serii TFEC 260 D. Nanoszenie transparentnych, kolorowych powłok sitodrukowych Do nakładania kolorowych, transparentnych powłok sitodrukowych na formatkach folii odblaskowej typu 3, serii 4090, należy stosować farby sitodrukowe Scotchlite serii 880 I, a po planowanym zaprzestaniu produkcji tych farb, farby sitodrukowe Scotchlite, serii 880 00. Operację sitodruku należy przeprowadzać w pomieszczeniu czystym i wolnym od odczuwalnych ciągów powietrza, niosących z sobą pyłki kurzu, lub powodujących, poprzez przepływ powietrza nad formatką folii, gromadzenie się na jej powierzchni ładunków elektrostatycznych. Powierz-
5 chniowe gromadzenie się ładunków elektrostatycznych na powierzchni formatki folii, tuż przed poddaniem jej operacji sitodruku, uniemożliwi prawidłowy i równomierny rozpływ farby na folii, po przeciśnięciu jej przejściem rakli przez sito. Operację sitodruku należy dokonywać w temperaturach pomieszczenia od 20 C do 36 C i przy wilgotności względnej powietrza w pomieszczeniu od 20 do 55%. Na 24 godziny przed przystąpieniem do operacji sitodruku należy przygotować / przyciąć na wymiar formatki folii, w ilości przewidzianej do pokrycia kolorowymi powłokami, a następnie ułożyć je płasko, jedna na drugiej w tym samym pomieszczeniu, w którym będą one drukowane. Umożliwi to termiczne i mechaniczne kondycjonowanie formatek folii (ze względu na określoną pojemność cieplną folii, czas jej nagrzewania się do temperatury pomieszczenia jest stosunkowo długi). Przechowywanie pociętych formatek folii, płasko, jedna na drugiej, przez 24 godziny, zapewni im dodatkowo utratę pamięci mechanicznej, powstałej wskutek długotrwałego stanu nawinięcia na rolce folii, o stosunkowo małym promieniu. Do przetłaczania farby sitodrukowej w trakcie przejścia rakli przez sito, należy użyć siatki o gęstości 61T (o podwójnym splocie). Przy stosowaniu sit o większej gęstości oczek na jednostkę powierzchni należy liczyć się z otrzymaniem wydruków o znacznie jaśniejszej tonacji danego koloru. W przypadku palety kolorów przewidzianej dla znaków drogowych trwałych, każdy z kolorów musi spełnić wymagania dotyczące trójchromatycznych współrzędnych punktów narożnych pola tolerancji barw. Zastosowanie sita o zbytnio wysokim numerze może spowodować, że otrzymana w operacji sitodruku barwa nie będzie się mieściła w polu tolerancji barw przewidzianym dla danego koloru. Po każdorazowym nałożeniu apli w danym kolorze na formatce folii, w celu przeniesienia formatki na stelaż z ramkami suszącymi, należy podłożyć pod nią sztywną, cienką formatkę kartonu, preszpanu lub poliwęglanu. Niedopuszczalne jest przenoszenie mokrych formatek ze stołu sitodrukowego na stelaż z ramkami suszącymi w sposób dopuszczający jej ugięcie. Spowoduje to, po wyschnięciu i utwardzeniu się powłoki sitodrukowej, wystąpienie podłużnych spękań powłoki, prostopadłych do promienia ugięcia formatki, w trakcie jej przenoszenia. Uwaga: W celu uniknięcia zbytniego uplastycznienia (zmiękczenia) formatek folii serii 4090 podczas operacji sitodruku należy zapewnić właściwą wentylację pomiędzy formatkami folii suszonych na ramkach. Możliwe to jest poprzez zastosowanie wentylatorków kierunkowych zamocowanych na odpowiednim stelażu oraz układaniu formatek, na co drugiej, ramce suszącej. W przeciwnym razie odparowujący rozpuszczalnik w trakcie suszenia formatek na ramkach suszących może doprowadzić do rozmiękczenia wierzchniej, transparentnej warstwy folii. Mycie i konserwacja lic znaków wykonanych z pełno-pryzmatycznej folii DG 3, serii 4090 Mycie zabrudzonych powierzchni lic znaków, wykonanych z folii odblaskowej typu 3, serii 4090, polega na wstępnym spłukaniu ich powierzchni letnią wodą, a następnie, przy użyciu miękkiej gąbki lub tkaniny bawełnianej, przemyciu przy użyciu neutralnego, co do ph, detergentu. W tym celu można zastosować powszechnie dostępne w obrocie handlowym środki myjące, typu Ludwik, Gosia, etc., pamiętając o ich rozcieńczeniu letnią wodą przed zastosowaniem. Po zakończeniu mycia lic znaków, przy użyciu neutralnego detergentu, należy je spłukać strumieniem letniej wody. Trwałość lic znaków wykonanych z folii pełno-pryzmatycznej typu 3, DG 3, serii 4090
6 Trwałość lic wykonanych z folii serii 4090 zależy od szeregu czynników, w tym między innymi: - wyboru materiału tarczy znaku i odpowiedniego przygotowania powierzchni tarczy przed nałożeniem folii, - wyboru odpowiedniej metody nanoszenia formatki folii na tarczę znaku, - strefy klimatycznej, w której znak jest zainstalowany, - narażenia powierzchni lica znaku na ekstremalne oddziaływania klimatyczne (wysokie temperatury, śnieg, zamrożenia), - poprawne dobranie do folii typu transparentnych kolorowych farb sitodrukowych lub transparentnych kolorowych folii ploterowych, - zastosowania właściwej technologii sitodruku, a następnie suszenia i utwardzania powłok sitodrukowych, - zastosowania zalecanej techniki mycia i konserwcji lic znaków. Gwarancja użytkowa W europejskiej strefie klimatycznej firma 3M gwarantuje 12 lat trwałości użytkowych parametrów pełno-pryzmatycznej folii odblaskowej typu 3, DG 3, serii 4090. Gwarancja dotyczy aplikacji folii na pionowych płaszczyznach urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, przy dopuszczalnym odchyleniu od pionu ± 10, i przy zachowaniu wszelkich zaleceń firmy 3M odnoszących się do metod wykonywania lic, sitodruku, łączenia z innymi foliam oraz mycia i konserwacji.