Zasady konstruowania tekstu łatwego w czytaniu Jednym z podstawowych celów redagowania tekstów, tzw. łatwych w czytaniu jest napisanie ich tak, aby były zrozumiałe dla wszystkich. Oznacza to zwiększenie przystępności przekazu. Po co i dla kogo tworzyć teksty łatwe w czytaniu? Jednym z podstawowych celów redagowania tekstów, tzw. łatwych w czytaniu jest napisanie ich tak, aby były zrozumiałe dla wszystkich. Oznacza to zwiększenie przystępności przekazu. Kto może być odbiorcą tekstów łatwych w czytaniu? Idea tworzenia tego typu tekstów wyszła ze środowisk organizacji zajmujących się osobami niepełnosprawnymi intelektualnie. Nie są to jedyni możliwi odbiorcy tekstów łatwych w czytaniu. Teksty te mogą być również pomocne dla cudzoziemców, dysponujących niewielkim zasobem nowego dla nich słownictwa lub osób mających problemy z czytaniem - również dla osób głuchych, dla których język mówiony/pisany jest językiem wtórnym wobec migania. Grono odbiorców tego typu publikacji jest więc szerokie. Wyrazy i zdania Należy używać krótkich zdań, adresowanych bezpośrednio do odbiorcy. Łatwiejsze są zdania mniej wyszukane, powiedziane wprost, na przykład: unikamy sformułowań urzędniczych lub prawniczych unikamy strony biernej, zastępując ją czynną używamy sformułowań oznajmujących, unikamy zaprzeczeń Wniosek należy złożyć w sekretariacie. Decyzja zostanie przekazana przez kierownika. Nie powinieneś wydawać pieniędzy przed podpisaniem umowy. Złóż wniosek w sekretariacie Kierownik przekaże ci decyzję. Pieniądze można wydawać dopiero po zawarciu umowy.
Należy używać wyrazów prostych, w miarę możliwości zastępując trudne wyrazy ich omówieniami lub zastępując je wyrazami potocznymi, np: środki finansowe = pieniądze beneficjent = osoba, która otrzymuje pomoc W języku polskim za elegancką uchodzi zasada nie powtarzania tych samych określeń w jednym zdaniu czy akapicie (np. skrót PFRON zastępowany jest przez Fundusz ). W tekście łatwym w czytaniu odwrotnie: zasadą jest powtarzanie tego samego określenia na opisywanie tych samych pojęć w całym tekscie. Należy unikać skrótów, chyba, że wyjaśnimy je wcześniej. Dotyczy to nawet skrótów, które wydają nam się oczywiste (UE, RP itp.) oraz skrótów typu np., tzn., itp. Piszemy więc: Unia Europejska, Rzeczpospolita Polska, na przykład, to znaczy, i tak dalej. Należy unikać metafor i związków frazeologicznych; również przysłów. Zarówno osoba z niepełnosprawnością intelektualną, jak i wychowana w innej kulturze, może mieć duże trudności ze zrozumieniem, o co chodzi. Należy używać przykładów.
Kompozycja tekstu Należy używać czcionek bezszeryfowych są łatwiejsze w odbiorze: aabbccdd. aabbccdd Podobnie, nie wolno używać czcionek ozdobnych, kursywy, ścieśnień odstępów między literami i innych tego typu ozdobników, zaburzających czytelność tekstu: Widać to dobrze na przykładach niżej: Nie wolno pisać całych wyrazów lub zdań wielkimi literami to tylko pozornie zwiększa rangę danego tekstu, lecz utrudnia odbiór tekstu: NIE WOLNO PISAĆ CAŁYCH WYRAZÓW LUB ZDAŃ WIELKIMI LITERAMI.
Należy unikać wypunktowań, w szczególności piętrowych, typu: 1 2 2a 2b - - wypunktowania można stosować jedynie wtedy, gdy są faktycznie niezbędne. Należy ostrożnie używać liczebników i cyfr, w szczególności unikać: cyfr rzymskich (ich stosowanie jest zresztą coraz rzadsze), liczebników (liczby należy pisać cyframi, nie słowami), zbitek cyfrowo-literowych w liczebnikach porządkowych (nie 15-go maja tylko 15 maja), cyfrowych skrótów dat (nie 01.03.2012, tylko 1 marca 2012 r.). Należy też unikać pisania kolorowym drukiem (nie wszyscy prawidłowo rozróżniają kolory, albo potoczne znaczenie kolorów typu czerwony = ważne). W tekstach adresowanych do osób niesprawnych intelektualnie, należy stosować zasadę, że każda nowa myśl (nowe zdanie) zaczyna się od nowego wiersza. Należy też unikać przeniesień wyrazów między liniami. Należy unikać justowania tekstu (wyrównania do prawej i lewej). Tekst jest wówczas bardziej elegancki wizualnie, ale kosztem czytelności. Dłuższe partie tekstu justowanego są np. niezwykle trudne w odbiorze dla dyslektyków. Należy stosować duży druk (minimum 14 pkt) Nagłówki, śródtytuły Mają być jasne, krótkie i opisujące, o czym jest dany fragment tekstu. Grafika, infografika Tekst informacyjny staje się bardziej przystępny (i łatwiejszy do zapamiętania), gdy opatrzony jest elementami graficznymi. Muszą one pomóc wyjaśnić treść i wizualizować treść informacji. Nie mogą mieć charakteru wyłącznie ozdobnego. Grafika powinna ułatwiać, a nie utrudniać odbiór tekstu. Należy unikać zbyt rozbudowanej grafiki i wszelkich zbędnych
elementów ozdobnych. Należy używać wyłącznie tła, które nie utrudnia odbioru tekstu (jako tło nie powinny być wykorzystywane tekstury, fotografie, rozbudowane obrazki czy wzorki). Tekst można ilustrować za pomocą zdjęć, rysunków, symboli lub wykresów. Podobnie, jak w przypadku słów, zachowanana musi być zasada, że ten sam element graficzny pojawia się za każdym razem, gdy mówimy o tej samej lub podobnej kwestii. Na przykład: jeżeli pisząc o terminach złożenia dokumentów posłużymy się popularnym clipartem należy posługiwać się nim już zawsze w danym dokumencie przy opisie terminów. Grafika musi być jasna i konkretna musi jasno pokazywać odbiorcy, o co chodzi w tekście. Dobrym przykładem jest powyższy clipart, który zawiera odniesienie do czasu (zegar, cyfry) i do dokumentów (kartka, książka). Również używane symbole muszą być jednoznaczne, na przykład:
Przejrzystość ilustracji polega między innymi na tym, aby nie zawierały zbyt wielu elementów zbędnych. Jeśli ważne jest pokazanie na przykład budynku (jako ilustracji tekstu o architekturze) zbędne jest rysowanie wszelkiego rodzaju zaparkowanych samochodów, przystanków, kiosków z gazetami, przechodniów ważny jest sam budynek. Strony www dostępne dla wszystkich Strona (witryna) internetowa jest dostępna, gdy osoby z różnymi dysfunkcjami: mają dostęp do treści, mogą bez problemów nawigować po witrynie, mogą zrozumieć treść witryny. Dostępność stron ma więc wymiar techniczny i informacyjny. Dostępność informacyjna stron polega na napisaniu treści w sposów przystępny dla osób, które mogą mieć problem w odbiorze informacji. Są to nie tylko osoby z niepełnosprawnością intelektualną, ale również: dyslektycy, osoby z nadpobudliwością typu ADHD i wszelkimi innymi chorobami, utrudniającymi skupienie, osoby cierpiące na autyzm, z przebytymi stanami neurologicznymi (np. po udarze mózgu), z zaburzeniami lękowymi, depresją, schizofrenią.
Generalnie podczas projektowania witryn internetowych oraz zamieszczania na nich informacji, obowiązują zasady takie, jak przy dokumentach drukowanych. Zasady dostępności stron internetowych pod względem technicznym określają standardy, przyjęte przez WAI. Pełna nazwa WAI to Web Accessibility Initiative (Inicjatywa dostępności do sieci). Jest to międzynarodowa organizacja, która ma na celu zwiększenie szeroko rozumianej dostępności stron internetowych. WAI zostało założone przez W3C (World Wide Web Consortium) istniejącą od 1994 r. organizację, która zajmuje się ustanawianiem standardów konstruowania stron internetowych. Standardy WAI opublikowane są w Internecie w postaci zbioru dokumentów, zatytułowanego Web Content Accessibility Guidelines (WCAG - Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych). Nie ma prawnego obowiązku przestrzegania zasad WCAG, ale są one uważane za powszechnie obowiązujące. Aktualnie obowiązują WCAG wersja 2.0. W 2011 r. PFRON zrealizował, wspólnie ze Stowarzyszeniem Przyjaciół Integracji, projekt Dostępne Strony, który zmierzał do upowszechnienia i stosowania wytycznych w wersji 2.0 w Polsce. W ramach projektu dokonano audytu 200 stron internetowych urzędów i instytucji oraz dużych organizacji pozarządowych, wskazując ich twórcom, co należy zmienić, aby przystosować ich strony do potrzeb odbiorców z różnymi dysfunkcjami. Więcej o projekcie znaleźć można na stronie dostepnestrony.pl W ramach projektu powstał również podręcznik tworzenia dostępnych stron internetowych (pobierz) Standardy przygotowania tekstu łatwego w czytaniu Standardy przygotowania tekstu łatwego w czytaniu zostały opracowane przez organizacje pozarządowe z różnych krajów Europy, zrzeszone w organizacji parasolowej Inclusion Europe (www.inclusion-europe.org). Nie ma prawnego obowiązku używania standardów, ale są one powszechnie przyjęte. Publikacje przygotowane zgodnie z tymi standardami opatrzone są logiem: Standardy w postaci publikacji pt. Informacja dla wszystkich, zostały przetłumaczone na język polski w 2010 r. i opublikowane przez Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych. Dostępne są na stronie Biura www.niepelnosprawni.gov.pl. Materiał został opublikowany w dniu 01.06.2012. Stanowi on integralną część zamkniętego wydania ebifron i nie podlega aktualizacji.
Drukuj Generuj PDF Powiadom znajomego Wstecz