Substancje chemiczne i ich przemiany podsumowanie wiadomości. 1. Podziel wymienione niżej substancje na pierwiastki, związki chemiczne i mieszaniny. tlenek węgla(iv), mosiądz, złoto, tlen, piasek z wodą, woda, sól kuchenna, tlenek magnezu, węgiel, powietrze Pierwiastki Związki chemiczne Mieszaniny 2. Podziel wymienione niżej przemiany na chemiczne i fizyczne. rdzewienie rusztowania, spalanie drewna, tworzenie się mgły, kiszenie kapusty, mielenie kawy, krystalizacja soli z roztworu nasyconego Zjawisko chemiczne Przemiana chemiczna 3. Uzupełnij zdanie. W procesie destylacji woda ulega dwóm przemianom fizycznym oraz. 4. Ania odszukała w Encyklopedii szkolnej. Chemia hasło destylacja. Wskaż stwierdzenie, które na pewno nie mogło znajdować się w encyklopedii. a) Proces polegający na odparowaniu cieczy i powolnym jej skropleniu w celu oddzielenia substancji nielotnych lub rozdziału składników mieszaniny cieczy różniących się lotnością. b) Proces polegający na rozdzieleniu składników mieszaniny ciekłej jednorodnej, wykorzystujący różnice temperatur wrzenia różnych cieczy. c) Metoda rozdzielania składników mieszaniny ciał stałych lub roztworu z użyciem rozpuszczalnika, w którym składniki rozdzielanej mieszaniny mają niejednakową rozpuszczalność. d) Metoda rozdzielania ciekłych mieszanin, polegająca na wykorzystaniu różnicy temperatur wrzenia ich składników. 5. Poszczególne pojęcia z kolumny I przyporządkuj właściwym definicjom z kolumny II. I II A. 1. oddzielanie osadu od roztworu metodą przepuszczania mieszaniny roztworu z osadem przez rozwarstwienie porowatą przegrodę (filtr, sączek), która zatrzymuje osad, a przepuszcza roztwór B. krystalizacja 2. zlewanie cieczy znad osadu 3. powolne opadanie cząstek substancji stałej rozproszonej w cieczy, wywołane siłą C. sączenie ciężkości D. dekantacja E. sedymentacja 4. rozdzielanie ciekłych mieszanin jednorodnych z wykorzystaniem różnicy temperatur wrzenia ich składników 5. proces tworzenia się wzrostu kryształów w roztworach nasyconych podczas ich chłodzenia lub odparowywania rozpuszczalnika F. destylacja 6. wytworzenie dwóch niemieszających się warstw cieczy 1 2.. 3. 4. 5.. 6
6. Nauczyciel zmieszał przez pomyłkę sól kuchenną z opiłkami żelaza. Zaproponuj dwie metody rozdzielenia tych substancji. 7. Dokończ zdania. a) Najogólniej materię można podzielić na.i. b) Mieszanina jednorodna różni się od mieszaniny niejednorodnej.. c) Pierwiastki chemiczne dzielimy na i d) Związek chemiczny powstaje w wyniku. e) Przemiana, w której nie powstaje nowa substancja, to 8. Oceń prawdziwość poniższych zdań, wpisując przy każdym z nich literę P (gdy jest prawdziwe) lub F (gdy jest fałszywe). a) Wszystkie niemetale mają jednakową barwę. b) Wszystkie niemetale są gazami. c) Wszystkie metale mają ten sam stan skupienia. d) Siarka jest niemetalem. e) Magnez nie przyciąga opiłków żelaza. f) Magnes przyciąga opiłki żelaza. 9. Poniżej opisano właściwości fizyczne substancji. Połącz w pary nazwy substancji z informacjami podanymi w punktach a f, wpisując obok liczby odpowiednią literę. 1 cukier 2 wodór 3 siarka 4 tlen 5 woda 6 żelazo a) Gaz bezbarwny, bez zapachu, słabo rozpuszczalny w wodzie, o temperaturze wrzenia 1 82,96 C. b) Substancja stała o żółtej barwie, nierozpuszczalna w wodzie. c) Substancja stała, biała, rozpuszczalna w wodzie, o słodkim smaku. d) Substancja srebrzystoszara, w temperaturze pokojowej występuje w stałym stanie skupienia, można ją namagnesować. e) Gaz bezbarwny, bezwonny, słabo rozpuszczalny w wodzie, ponad czternaście razy lżejszy od powietrza. f) Substancja ciekła, bezbarwna o temperaturze wrzenia 100 C i temperaturze krzepnięcia 0 C. 10. W starożytności znano siedem metali: złoto, miedź, żelazo, cynę, srebro, ołów i rtęć. Spośród wymienionych pierwiastków wybierz metale szlachetne i podaj ich symbole. 11. Ania pogrupowała substancje chemiczne według ich wspólnych właściwości fizycznych. Zabaw się w detektywa i odgadnij sposób myślenia Ani, przyporządkowując
grupom substancji chemicznych z kolumny I ich wspólną (lub wspólne) właściwość fizyczną z kolumny II I II A. rtęć, suchy lód, ciekły 1. stan skupienia B. rtęć, woda, benzyna 2. temperatura topnienia w warunkach pokojowych mniejsza od zera C. żelazo, cynk, miedź 3. rozpuszczalność w wodzie D. wodór, hel, amoniak 4. przewodnictwo cieplne i elektryczne E. sól kuchenna, cukier, 5. gęstość mniejsza od gęstości powietrza 6. połysk metaliczny Uwaga! Możesz skorzystać z tablic chemicznych. 14. Uzupełnij zdanie. Rudę pierwiastka. o symbolu Cu Rzymianie sprowadzali z Cypru, skąd pochodzi jego łacińska nazwa 15. w czasach przed naszą erą do wyrobu broni, naczyń i ozdób służył stop o nazwie brąz. Uzupełnij zdania. a) Stopy to stopionych ze sobą dwóch lub więcej metali. b) Brąz jest stopem dwóch metali, w jego skład wchodzi 90% miedzi o symbolu i l0%..o symbolu.. 16. w starożytnym Rzymie ten pierwiastek stosowano do wyrobu naczyń i rur akweduktowych, powodował on jednak zatrucia u ludzi. Podaj nazwę i symbol tego pierwiastka. 17. Uzasadnij, dlaczego w pracach konstrukcyjnych nie stosuje się metali czystych, tylko ich stopy. 18. Zaprojektuj doświadczenie, za którego pomocą ustalisz orientacyjny skład powietrza. a) Opisz lub narysuj schemat doświadczenia. b) Zapisz obserwacje. c) Sformułuj wnioski. 19. Oblicz, ile decymetrów sześciennych tlenu znajduje się w pokoju o wymiarach 3 m x 3,5 m x 2,5 m. 20. Oblicz, ile kilogramów tlenu, którego gęstość wynosi 1,43 znajduje się w sali lekcyjnej o wymiarach 2,5 m x 6 m x 4 m. 21. Poniższa tabela przedstawia temperaturę wrzenia gazów wchodzących w skład powietrza. Nazwa gazu Azot Argon Hel Krypton Ksenon Tlen Temperatura wrzenia [ 0 C] -195,8-185,9-268,9-153,4-108,1-183
Na podstawie danych zawartych w tabeli odpowiedz, który gaz ma: a) najniższą temperaturę wrzenia, b) najwyższą temperaturę wrzenia. 22. Diagram przedstawia procentowy skład objętościowy powietrza. oblicz, ile litrów argonu znajduje się w pokoju o wymiarach 3 m x 4 m x 3 tlen; 21% argon; 0,80% azot; 78% inne gazy; 0,20% 23. Wodór jest gazem, którego cząsteczki są niepolarne i zawierają dwa atomy wiązaniem atomowym (kowalencyjnym). Gaz ten w temperaturze pokojowej jest bezbarwny, bez zapachu i smaku. Wskaż w powyższym tekście informacje, które opisują właściwości fizyczne wodoru. Latać jak ptaki Od czasów mitycznego Dedala w starożytnej Grecji ludzie chcieli latać jak ptaki Przez wieki utrzymywało się przekonanie, że wystarczy je naśladować i poruszać jak one skrzydłami, aby znaleźć się w powietrzu. Człowiek wzniósł się raz pierwszy w powietrze, wykorzystując różnicę ciężarów gazów, a nie używając skrzydeł na wzór ptaków. a podstawie przeczytanego tekstu odpowiedz na poniższe pytania i wykonaj polecenia. a) Podaj przykład gazu, którym wypełnia się balony. b) Określ właściwość fizyczną gazu, dzięki której balony się wznoszą. c) Wyjaśnij, dlaczego nie wykorzystuje się do tego celu wodoru. d) Czy balon wypełniony powietrzem może się wznosić? Uzasadnij odpowiedź. 24. Czerwony tlen Tlen, najbardziej rozpowszechniony na naszej planecie, zadziwia uczonych. Łącząc się w różne związki, wchodzi w skład hydrosfery (woda) i litosfery (związki krzemu). Natomiast w atmosferze występuje w postaci wolnej. W warunkach normalnych tlen jest gazem bezbarwnym i bezwonnym, tworzącym dwuatomowe cząsteczki. Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego w górnych warstwach atmosfery powstaje ozon - niebieski gaz, którego cząsteczki zbudowane są z trzech atomów tlenu. (...) Chemicy z uniwersytetu we Florencji dowiedli, że w warunkach wysokiego ciśnienia tlen wykazuje tendencję do występowania w postaci cztero-., a nie dwuatomowych cząsteczek. Stosując ciśnienie wielokrotnie większe od atmosferycznego, otrzymali oni stały niemetaliczny tlen. Jego jasnoczerwoną barwę można wyjaśnić tylko przy założeniu, że tworzy cząsteczki czteroatomowe. [ New Scientist, 2213/1 999]
Przeczytaj tekst i odpowiedz na poniższe pytania oraz wykonaj polecenia. a) W jakiej postaci tlen występuje w przyrodzie? b) Wymień dwie właściwości fizyczne tlenu. c) Napisz wzory cząsteczek tlenu i ozonu. d) W jakich warunkach powstaje ozon? e) jaką budowę ma cząsteczka czerwonego tlenu? 25. Marsjańska atmosfera Marsjańska atmosfera zawiera: 95% dwutlenku węgla, 2,7% azotu, 0,15% tlenu, 1,6% argonu oraz nieznaczną ilość tlenku węgla(ii), pary wodnej, kryptonu i ksenonu. Mars oblega Słońce po orbicie znacznie dłuższej niż orbita Ziemi, dlatego temperatura na jego powierzchni jest niższa niż na powierzchni Ziemi i waha się od -120 C do 30 C. a) Wykorzystując powyższą informację oraz odpowiedni program komputerowy (np. Excel), przedstaw na wykresie kołowym skład atmosfery marsjańskiej. b) Jak sądzisz, czy hodowanie roślin na Marsie mogłoby spowodować powstanie na niej atmosfery podobnej do ziemskiej, dzięki czemu ludzie mogliby zamieszkać na tej planecie? Napisz, jakie jest twoje zdanie na ten temat. 26. Rozwój cywilizacji powoduje wzrost temperatury na Ziemi. Wskaż czynniki, które są za to odpowiedzialne. a) powstawanie dziury ozonowej b) wybuchy wulkanów c) kwaśne opady d) wydzielanie dwutlenku węgla do atmosfery e) elektrownie jądrowe f) stosowanie nawozów sztucznych w rolnictwie 28.Wskaż czynnik odpowiedzialny za zniszczenia lasów w Karpatach. a) dziura ozonowa b) kwaśne opady c) efekt cieplarniany (globalne ocieplenie) d) eutrofizacja 29. Uzupełnij poniższe zdanie. A. Do wykrywania tlenku węgla(iv) służy woda... 30. Jedna z odmian brązu zawiera 90% miedzi, a resztę stanowi cyna. a) Oblicz, ile kilogramów brązu zawiera 10 kg cyny. b) Oblicz, ile kilogramów miedzi zawiera ta ilość brązu.