Z CHEMII W KLASIE I GIMNAZJUM. Program nauczania chemii w gimnazjum Autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin

Transkrypt

1 WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z CHEMII W KLASIE I GIMNAZJUM Program nauczania chemii w gimnazjum Autorzy: Teresa Kulawik, Maria Litwin Program realizowany przy pomocy podręcznika CHEMIA NOWEJ ERY cz. I autorzy Jan Kulawik, Teresa Kulawik, Maria Litwin rok szkolny 2015/2016

2 Ocena celująca: Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą i dodatkowo: - samodzielnie poszukuje i wykorzystuje informacje zawarte w różnych źródłach - samodzielnie przeprowadza i opisuje doświadczenia chemiczne - samodzielnie wykonuje twórcze zadania o podwyższonym stopniu trudności, wykraczające poza realizowany na lekcjach materiał programowy, - posiada wiedzę i osiąga umiejętności wymagane do udziału w szkolnych i pozaszkolnych konkursach z chemii Ocena bardzo dobra: Uczeń potrafi: - określić przeznaczenie szkła i sprzętu laboratoryjnego omawianego na lekcji - badać właściwości substancji powszechnie znanych - wykonać obliczenia z wykorzystaniem pojęć: gęstość, masa, objętość substancji podać sposób rozdzielenia wskazanej mieszaniny wskazać różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie wyjaśnić, na czym polega destylacja zaprojektować doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną zjawisko fizyczne i sformułować wnioski wskazać w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne, mieszaninę i związek chemiczny wyjaśnić różnicę między mieszaniną a związkiem chemicznym - rozpoznać pierwiastki i związki chemiczne - posługiwać się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) - wskazać podobieństwa i różnice między metalami - wykonać i opisać doświadczenie badanie wpływu różnych czynników na metale dotyczące korozji - zbadać skład powietrza i na podstawie doświadczenia wyciągnąć wnioski - podać przykłady reakcji syntezy i analizy wymienić zastosowanie gazów szlachetnych zaprojektuje doświadczenie dotyczące badania właściwości tlenu, azotu, wodoru, tlenku węgla (IV) - narysować schemat, zapisać obserwacje i wnioski po obserwacji doświadczenia ilustrującego typy reakcji sformułować wnioski - rozpoznać jaki to typ reakcji chemicznej po zapisie reakcji chemicznej zaplanować sposoby postępowania umożliwiające ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami wykazać zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń, np. podać przykłady dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego - rozpoznaje reakcje egzo- i endoenergetyczne wyjaśnić różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii - obliczać masy cząsteczkowe dowolnego związku chemicznego - wyjaśnić różnice w budowie atomów izotopu wodoru określić typ wiązania chemicznego w podanym związku chemicznym zdefiniować pojęcie masa atomowa jako średnia masa atomowa danego pierwiastka chemicznego z uwzględnieniem jego składu izotopowego

3 wyjaśnić związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych - odczytać i wnioskować informacje z układu okresowego pierwiastków chemicznych dotyczące numeru grupy (ilości elektronów walencyjnych), numeru okresu (ilości powłok elektronowych) - zapisać konfiguracje elektronową (proste przykłady) określić możliwe wartościowości pierwiastka chemicznego na podstawie jego położenia w układzie okresowym pierwiastków nazwać związki chemiczne na podstawie wzorów i zapisywać wzory na podstawie ich nazw zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych (o większym stopniu trudności) rozwiązać trudniejsze zadania wykorzystujące poznane prawa (zachowania masy, stałości składu związku chemicznego) wskazać podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym a kowalencyjnym spolaryzowanym porównać właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność, temperatury topnienia i wrzenia) określić, co wpływa na aktywność chemiczną pierwiastka zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności wykonać obliczenia stechiometryczne zdefiniować pojęcie dipol - wymienić i zastosować wartościowość pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) - analizować wykresy rozpuszczalności substancji stałych i gazów - wykazać doświadczalnie, że rozwór jest nasycony lub nienasycony rozwiązać zadania rachunkowe na stężenie procentowe z wykorzystaniem gęstości obliczyć rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze wyjaśnić, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100 g 20-procentowego roztworu soli kuchennej) prowadzić trudniejsze obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu Ocena dobra: Uczeń potrafi: - nazwać szkło i sprzęt laboratoryjny omawiany na lekcji wyjaśnić, czym się różni ciało fizyczne od substancji i opisać właściwości substancji powszechnie znanych - wykonać proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: gęstość, masa, objętość substancji wymienić i wyjaśnić podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin sporządzić mieszaninę opisać różnicę w przebiegu zjawiska fizycznego i reakcji chemicznej, rozróżniać w przykładach wyjaśnić genezę i potrzebę wprowadzenia symboliki chemicznej - posługiwać się kilkunastoma symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) - zaproponować sposoby zabezpieczenia produktów zawierających żelazo przed rdzewieniem - zbadać skład powietrza - zaplanować i opisać doświadczenie wykazujące właściwości tlenu (również identyfikację)

4 - wymienić zastosowania gazów szlachetnych odszukać w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne opisać doświadczenia wykonywane lub obserwowane na lekcji wykryć obecność tlenku węgla(iv) i opisać jak się go otrzymuje podać przykłady substancji szkodliwych dla środowiska wyjaśnić, skąd się biorą kwaśne opady określić zagrożenia wynikające z efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów proponować sposoby zapobiegania powiększania się dziury ozonowej i ograniczenia powstawania kwaśnych opadów zapisać słownie przebieg różnych rodzajów reakcji chemicznych podać przykłady różnych typów reakcji chemicznych wykazać obecność pary wodnej w powietrzu podać sposób otrzymywania wodoru, tlenku węgla (IV) podać przykłady reakcji egzo- i endoenergetycznych - obliczyć masy cząsteczkowe zdefiniować pojęcie pierwiastek chemiczny wymienić dziedziny życia, w których izotopy znalazły zastosowanie zaplanować doświadczenie potwierdzające ziarnistość budowy materii podać założenia teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii - rysuje modele związków chemicznych wyjaśnić, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie na podstawie budowy ich atomów wyjaśnić różnice między różnymi typami wiązań chemicznych opisać powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) dla H 2, Cl 2, N 2, CO 2, H 2 O, NH 3 zapisać elektronowo mechanizm powstawania jonów na przykładzie Na, Al., Mg, Cl, S opisać mechanizm powstawania wiązania jonowego - odczytać wzór chemiczny z jakich pierwiastków i z ilu atomów się składa cząsteczka lub kilka cząsteczek przeprowadzić obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego dokonać prostych obliczeń stechiometrycznych - zapisać i odczytać równania reakcji chemicznych wyjaśnić, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie zaplanować i wykonać doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie posługiwać się sprawnie wykresem rozpuszczalności dokonać obliczeń z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności - opisuje różnice miedzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym obliczyć masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe prowadzić obliczenia z wykorzystaniem pojęcia gęstości podać sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu obliczyć stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie roztworu obliczyć stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze (z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności) wymienić czynności prowadzące do sporządzenia określonej ilości roztworu o określonym stężeniu procentowym przekształcić wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji

5 rozpuszczonej lub masę roztworu obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu wskazać różnice między roztworem właściwym a zawiesiną Ocena dostateczna: Uczeń potrafi: - określić przeznaczenie wybranego szkła i sprzętu laboratoryjnego - wymienić właściwości substancji fizyczne i chemiczne - badać i porównywać gęstość substancji odróżnić właściwości fizyczne od chemicznych i podzielić substancje chemiczne na proste i złożone, na pierwiastki i związki chemiczne - podawać przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych sporządzić mieszaninę jednorodną i niejednorodną wyjaśnić różnicę między pierwiastkiem a związkiem chemicznym - posługiwać się kilkunastoma symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) - odróżnić metale od niemetali na podstawie ich właściwości - opisać na czym polega korozja opisać właściwości powietrza opisać, jak można otrzymać tlen - wymienić nazwy gazów szlachetnych wyjaśnić, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie opisać obieg tlenu, tlenku węgla(iv) w przyrodzie wymienić zastosowania tlenków: wapnia, żelaza, glinu oraz tlenku węgla(iv), zaplanować doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla(iv) w powietrzu wydychanym z płuc wyjaśnić, co to jest efekt cieplarniany wymienić właściwości wody wyjaśnić pojęcie higroskopijność zapisać słownie przebieg reakcji chemicznej wskazać w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej pierwiastki i związki chemiczne opisać, na czym polega powstawanie dziury ozonowej, kwaśnych opadów - opisać sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(iv) wymienić źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza zdefiniować pojęcia reakcje egzoenergetyczne opisać, czym różni się atom od cząsteczki zdefiniować pojęcie elektrony walencyjne opisać układ okresowy pierwiastków chemicznych podać prawo okresowości podać, kto jest twórcą układu okresowego pierwiastków chemicznych wyjaśnić zjawisko dyfuzji - wymienić rodzaje izotopów wodoru korzystać z układu okresowego pierwiastków chemicznych podać maksymalną liczbę elektronów w atomie zapisać wzory sumaryczne i strukturalne prostych związków dwupierwiastkowych

6 odczytać ze wzoru chemicznego, z jakich pierwiastków chemicznych i ilu atomów składa się cząsteczka lub kilka cząsteczek opisać rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów opisać sposób powstawania jonów określić rodzaj wiązania w prostych przykładach cząsteczek - podać przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym (atomowym) i substancji o wiązaniu jonowym zapisać wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości lub nazwy pierwiastków chemicznych podać nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru zapisać wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego na podstawie wartościowości pierwiastków chemicznych odczytać z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych grup 1., 2. i 13-17(względem tlenu i wodoru) określić wartościowość pierwiastków w związku chemicznym przeprowadzić proste obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego - wyjaśnić znaczenie współczynników i indeksów stechiometrycznych w równaniach reakcji chemicznych opisać budowę cząsteczki wody zaproponować sposoby racjonalnego gospodarowania wodą wytłumaczyć, na czym polega proces mieszania, rozpuszczania obliczyć ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze podać przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe podać przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i tworzą koloidy lub zawiesiny prowadzić proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu Ocena dopuszczająca: Uczeń potrafi: zastosować zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej nazywać wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego wymienić właściwości substancji - przeprowadzić proste obliczenia gęstości substancji opisać cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, podać ich definicję podać przykłady mieszanin opisać proste metody rozdzielania mieszanin na składniki zdefiniować pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna i podać po dwa przykłady podać przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zdefiniować pojęcia pierwiastek chemiczny i związek chemiczny podać przykłady związków chemicznych klasyfikować pierwiastki chemiczne na metale i niemetale, podać przykłady posługiwać się kilkoma symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg) - opisać skład powietrza opisać właściwości tlenu, tlenku węgla(iv), wodoru, azotu

7 omówić budowę wody oraz na czym polega zmiana stanów skupienia na przykładzie wody opisać, na czym polega reakcja syntezy, analizy, wymiany wskazać substraty i produkty reakcji chemicznej wymienić podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza - zdefiniować pojęcia reakcje endoenergetyczne - opisać ziarnistą budowę materii zdefiniować pojęcie masa atomowa, masa cząsteczkowa, jednostka masy atomowej obliczyć masę cząsteczkową prostych związków chemicznych opisać i scharakteryzować skład atomu pierwiastka chemicznego wyjaśnić, co to jest liczba atomowa, liczba masowa ustalić liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa zdefiniować pojęcie izotop odczytać z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach chemicznych (symbol, nazwa, liczba masowa, liczba atomowa) wymienić typy wiązań chemicznych zdefiniować pojęcia jon, kation, anion zdefiniować pojęcie wartościowość wyznaczać wartościowość pierwiastków chemicznych na podstawie wzorów sumarycznych określać na podstawie wzoru liczbę pierwiastków w związku chemicznym interpretować zapisy (odczytywać ilościowo i jakościowo proste zapisy), np. H 2, 2 H, 2 H 2 itp. ustalać na podstawie wzoru sumarycznego nazwę tlenków i odwrotnie rozróżniać podstawowe rodzaje reakcji chemicznych - podać treść prawa zachowania masy podać treść prawa stałości składu związku chemicznego dobierać współczynniki w prostych przykładach równań reakcji chemicznych zapisać proste przykłady równań reakcji chemicznych odczytać proste równania reakcji chemicznych opisać właściwości wody zapisać wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody - podać przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie, tworzą zawiesiny i koloidy - bada zdolność do rozpuszczania wybranych substancji zdefiniować pojęcie rozpuszczalność wymienić czynniki, które wpływają na rozpuszczalność określić, co to jest wykres rozpuszczalności odczytać z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w podanej temp. zdefiniować pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina zdefiniować pojęcia roztwór nasycony i roztwór nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór rozcieńczony podać sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie zdefiniować stężenie procentowe roztworu i wzór opisujący stężenie procentowe prowadzić proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu

8 Ocena niedostateczna uczeń nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą