INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE OPTYK - MECHANIK kod 731104 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny zawodu 2) Sytuacja na rynku pracy 3) Plany zatrudnienia i oczekiwania pracodawców 4) Kształcenie w zawodzie 5) Doskonalenie w zawodzie 6) Informacje dodatkowa. Literatura 7) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej, ANEKS Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, październik 2016 r.
1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY Optyk-mechanik (kod 731104) to jeden z 2443 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy ( Dz. U. poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. (Dz. U. 2010 Nr 82, poz. 537) zawód ten miał taką samą nazwę i ten sam kod. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik optyk powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) przygotowywania materiałów i elementów optycznych do montażu; 2) wykonywania elementów układów, przyrządów optycznych i optoelektronicznych; 3) wykonywania montażu elementów układów i przyrządów optycznych; 4) wykonywania napraw elementów układów i przyrządów optycznych. 1 PROFIL KOMPETENCYJNY 2 (grupa duża 3 73) dla grupy Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni Przykładowe zawody dla grupy Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni: optyk-mechanik, mechanik precyzyjny, zegarmistrz, monter fortepianów i pianin, bursztyniarz, złotnikjubiler, plecionkarz, koronkarz, pamiątkarz, operator DTP, drukarz, introligator, itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Rzemieślnicy i robotnicy poligraficzni określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Sprawność motoryczna: wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. 2012 Nr 0 poz. 184 z późn. zmianami) 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych Warszawa 2014r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008
Kompetencja 2 Otwartość na innych: to pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. Kompetencja 3 Elastyczność: dostosowywanie działania do zmieniających się okoliczności. Nadawanie konstruktywnych znaczeń różnorodnym sytuacjom zawodowym, pomimo niejednoznaczności napływających informacji, oraz efektywne działania, nawet w sytuacji nieprzewidzianych trudności. Łączenie informacji z różnych źródeł, dostrzeganie połączeń między danymi z dziedzin niezbędnych do dobrej pracy. Umiejętność znalezienia związków pomiędzy uprzednio niepowiązanymi pojęciami oraz tworzenie ogólnych planów działania pomimo braku kompletnych informacji. Kompetencja 4 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY W I połowie 2016 roku w powiatowych urzędach pracy w województwie kujawskopomorskim nie zarejestrowano żadnej osoby bezrobotnej z zawodem optyk-mechanik, na koniec tego okresu pozostawał 1 bezrobotny z tym zawodem. W tym czasie nie zgłoszono żadnych wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej. Wykres 1. Napływ bezrobotnych, bezrobotni na koniec okresu i wolne miejdca pracy i aktywizacji zawodowej dla zawodu OPTYK- MECHANIK w latach 2010-2015 4 3 3 2 2 2 2 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 napływ bezrobotnych bezrobotni na koniec okresu wolne miejsca pracy i aktywizacji zawodowej
W latach 2010 2015 w urzędach pracy w województwie kujawsko-pomorskim nie zgłoszono wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej dla zawodu optyk-mechanik. W tym okresie liczba bezrobotnych, którzy napłynęli w ciągu roku i pozostawali w rejestrach na koniec roku była relatywnie mała nie przekroczyła 4 osób. W 2015 zarejestrowano 2 bezrobotnych, na koniec okresu nie pozostawała w urzędach pracy żadna osoba bezrobotna. 5 W latach 2010-2014 zawód optyk mechanik sklasyfikowano jako zawód nadwyżkowy 6, tzn. taki, na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Od 2015r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. 7 Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2015 i I połowie 2016 roku zawód optyk-mechanik nie został sklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. 8 W całym analizowanym okresie nie zarejestrowano osób do 12 miesięcy od dnia ukończenia szkoły. 9 3. PLANY ZATRUDNIENIA I OCZEKIWANIA PRACODAWCÓW Pracodawcy nie wskazali na zapotrzebowanie na zawód optyk mechanik zarówno w perspektywie do 2017 roku jak i 2018 roku. Z badań pracodawców wynika, że nie deklarowali oni zamiaru zatrudnienia osób w zawodzie optyk mechanik w latach 2011-2014. W tym okresie pracodawcy nie zgłosili również zamiaru zwolnienia osób z kwalifikacjami optyk-mechanik. 10 5 analiza tendencji na rynku pracy dotyczy jedynie pełnych, rocznych okresów statystycznych lata 2011-2015 6 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 7 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 8 Opracowanie własne przygotowane na podstawie danych z Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. raporty z lat 2011 2015 i I poł 2016 roku. Publikacja przygotowana została w ramach projektu WUP Rynek pracy pod lupą. Raporty z lat wcześniejszych znajdują się na stronie internetowej WUP w Toruniu. 9 Opracowanie własne przygotowane na podstawie danych z Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim. raporty z lat 2011 2015. Publikacja przygotowana została w ramach projektu WUP Rynek pracy pod lupą. Raporty z lat wcześniejszych znajdują się na stronie internetowej WUP w Toruniu.
Według analizy internetowych ofert pracy, dostępnych na terenie województwa, z 31 października 2016 roku, wolne miejsc pracy dla optyka-mechanika pojawiają się sporadycznie. Na portalach internetowych znaleziono 3 oferty pracy dla osób z zawodem optyk-mechanik. Oferowanym stanowiskiem pracy na powyższych portalach był optykdoradca klienta. Wśród wymagań pracodawców umieszczanych w ofertach znalazły się: ukończony kurs lub wykształcenie kierunkowe doświadczenie w branży optycznej minimum 3 lata nastawienie na wysoką jakość obsługi klienta miła aparycja łatwość w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych zaangażowanie i pracowitość umiejętność obsługi komputera ( pakiet MS Office, poczta elektroniczna) gotowość do odbycia szkolenia poza miejscem zamieszkania. 11 4. KSZTAŁCENIE W ZAWODZIE Dane Systemu Informacji Oświatowej ( stan na dzień 31.10.2016 r.) wskazują, że w województwie kujawsko pomorskim brak jest szkół kształcących w zawodzie optykmechanik. Tym samym do 2015 roku nie było absolwentów o w/w wykształceniu, ani też uczniów kształcących się w tym zawodzie. 12 PODSTAWA PRAWNA KSZTAŁCENIA Zmiany w kształceniu obowiązujące od dnia 1 września 2012 r. wynikają z Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2011 roku w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowej (Dz.U. z 2012r poz. 7, z późn. zm.), które określa, że od 1 września 2012 r. zawód optyk mechanik można zdobyć w trzyletniej zasadniczej szkole zawodowej oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w zakresie kwalifikacji w wyodrębnionym zawodzie, tj.: K1 - montaż i naprawa elementów i układów optycznych. 5. DOSKONALENIE W ZAWODZIE 10 Badanie było realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badań pracodawców w latach: 2010-2014 r. dodatkowo na stronie www.podlupa.wup.torun.pl. 11 Analizowane serwisy z ofertami pracy: www.pracuj.pl, www.praca.pl, www.infopraca.pl, www.olx.pl, www.gratka.pl, www.gowork.pl, www.gazetapraca.pl, www.praca.money.pl, www.praca.wp.pl, www.jooble.org 12 Dane dostępne pod adresem: http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo
Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu technik turystyki wiejskiej, dostępna w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: http://ris.praca.gov.pl, przez wyszukiwarkę, w obszarze: Opieka zdrowotna; kod -21. 13 6. INFORMACJE DODATKOWE POMOCNE ADRESY http://www.krio.org.pl Krajowa Rzemieślnicza Izba Optyczna LITERATURA CZASOPISMA: Optyka - branżowy dwumiesięcznik skierowany do szerokiego grona specjalistów z branży optycznej (optyków, optometrystów, okulistów, studentów optyki okularowej i optometrii).: http://www.gazeta-optyka.pl/ Optyk Polski -magazyn kierowany jest do właścicieli i pracowników salonów optycznych, a także do firm działających w branży optycznej: http://optykpolski.feniksmedia.pl Ogólnopolski Kurier Oftalmiczny "Oko" dwumiesięcznik, magazyn informacyjny branży optycznej http://interoptyka.pl/magazyn_oko Kontaktologia i optyka okulistyczna czasopismo medyczne: http://www.okulistyka.com.pl/_kontaktologiaioptyka/ LITERATURA: Oferta wydawnicza Dolnośląskiego Wydawnictwa Edukacyjnego: http://www.dwe.wroc.pl/ksiazki_kat.php?ksiazki_kat=10 Oferta wydawnicza Oficyny Wydawniczej Politechniki Wrocławskiej: http://www.oficyna.pwr.edu.pl/ Oferta wydawnicza Górnicki Wydawnictwo Medyczne: http://www.gornicki.pl/home?wid=531&pn=1 Opracowała: Patrycja Nowak doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska Kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy 7. MOZLIOWŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ 13 Jak korzystamy: Po wejściu na stronę Rejestru Instytucji Szkolących i wyświetleniu listy instytucji szkolących w panelu Wyszukiwanie pod Pozostałe zaznaczamy interesujący nas obszar
Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie optyk mechanik w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako psycholog kliniczny w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód optyk mechanik jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie zawód optyk mechanik nie jest regulowany krajach EOG, W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem optyk mechanik wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z zawodem optyk zgłoszonych zostało 1668 ofert pracy z 12 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy znajduje się w Niemczech (1418 ofert), Francji (100 ofert), Austrii (45 ofert) oraz Belgii (39 ofert). Aktualnie nie ma ofert bezpośrednio dla optyka mechanika - dane wg stanu na dzień 12.05.2016 r. Pierwszym i najważniejszym wymogiem, stawianym przed osobami zainteresowanymi pracą w charakterze optyka mechanika jest konieczność posiadania adekwatnego wykształcenia, pozyskanego w ramach zasadniczej szkoły zawodowej, w specjalności optyk mechanik. Niemniej ważne są także manualne zdolności, posiadane przez kandydata, oraz dotychczasowe doświadczenie zawodowe, zdobyte na stanowisku o podobnej charakterystyce. Co ciekawe, kandydaci muszą przejść dokładne badanie wzroku, co gwarantuje skrupulatność w ustalaniu dioptrażu wytwarzanych przez nich szkieł korekcyjnych. Obowiązkowa jest również doskonała znajomość języka kraju, w którym, zamierzamy podjąć pracę. Możliwości zatrudnienia w charakterze optyka mechanika oferują zakłady, specjalizujące się w wykonawstwie szkieł korekcyjnych i przeciwsłonecznych, a także opraw okularowych i kompletnych okularów. Opracowała: Beata Baranowska
pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy
ANEKS Tabela 1. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE OPTYK MECHANIK W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2010-2015 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani W OKRESIE OGÓŁEM Bezrobotni według stanu NA KONIEC OKRESU Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki W OKRESIE OGÓŁEM Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki NA KONIEC OKRESU Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej OGÓŁEM Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej NA KONIEC OKRESU 2015 2 0 0 0 0 0 2014 1 2 0 0 0 0 2013 1 2 0 0 0 0 2012 0 2 0 0 0 0 2011 1 4 0 0 0 0 2010 3 3 0 0 0 0