Podsumowanie lekcji: Poznajemy budowę książki. Klasa III, szkoła podstawowa.
Poznajemy budowę książki. Witam cię kartek szelestem, tytułem na pierwszej stronie, witam! Bo po to przecież jestem, żebyś mnie ujął w dłonie i czytał! Edward Szymański: Książka
Elementy budowy książki wyklejka strona tytułowa spis treści okładka część główna książki
Okładka może być: miękka (broszurowa) twarda Okładka to: Najważniejsza część oprawy zabezpieczająca blok książki Pełni również funkcję estetyczną, może być oprawiona w płótno, skórę. Na okładkach twardych spotykamy często tłoczenia wypełnione farbą, które stanowią ozdobę książek.
Okładka jest dla książki bardzo ważna: Przyciąga wzrok czytelnika. To ją przede wszystkim zauważamy na półkach księgarskich. Musi się na niej znajdować tytuł, imię i nazwisko autora, często umieszcza się także znak wydawnictwa. Towarzyszy jej zwykle barwna ilustracja. Projektowaniem okładki zajmuje się grafik.
Do zapamiętania! Grafik zajmuje się projektowaniem szaty graficznej książki. Dobiera kroje liter, wyznacza ich wielkość, rozmieszcza napisy i ilustracje. Elementy szaty graficznej: okładka i obwoluta, papier, druk, ilustracje
Czy wiesz, że? Dawniej książki oprawiano w drewno. Stąd wzięło się powiedzenie przeczytać książkę od deski do deski. Książka ma już ponad 5000 lat. W średniowieczu za jedną ręcznie pisaną książkę można było kupić kilka wiosek. Okładki i brzegi takich książek wykańczane były złotem i drogimi kamieniami. Księgi te, przykuwano do ściany łańcuchami i przechowywano w pilnie strzeżonych miejscach.
Otwieramy książkę Wyklejka - łączy trzon książki z okładką w oprawie twardej. Często bywa też wewnętrzną dekoracją ścianek okładki. Kosztowne wyklejki bywają wykonane z pergaminu, skóry albo jedwabiu.
Oto pierwsza strona tekstu A na niej te słowa, Zaś poprzednia (ta z tytułem) Zwie się TYTUŁOWA (Zofia Bezdomny: Czy to lama, czy to plama?) Karta tytułowa zawiera: nazwisko i imię autora (ewentualnie tłumacza) tytuł nazwisko i imię ilustratora miejsce wydania wydawcę rok wydania
Wanda Chotomska Dzieci Pana Astronoma Ilustrował Janusz Stanny Nasza Księgarnia Warszawa 1988
Fragmenty wiersza Czy to lama, czy to plama? (Zofii Bezdomny) Dalsza strona, moi drodzy, Przedstawia autora, Który pisze te wierszyki, Chociaż późna pora Ten, kto książkę ilustruje, Ma niełatwą sprawę, Musi wybrać z pędzlem w dłoni Kolory na żąbę
Do zapamiętania! Autor jego praca polega na wymyślaniu i zapisywaniu różnych historii. Mogą to być opowieści smutne lub wesołe, krótkie lub długie, mogą nas uczyć i bawić. Autorem jest też poeta człowiek, który pisze wiersze lub naukowiec piszący tekst popularnonaukowy. Ilustrator zajmuje się opracowaniem plastycznym książki. Łatwiej nam sobie wyobrazić różne sytuacje, gdy przy tekście umieszczone są kolorowe rysunki.
Część główna książki Składa się z kartek, a każda ma dwie strony. Strony są wypełnione tekstem, często bywają uzupełnione ilustracjami. Na treść książki mogą składać się: - opowiadania - bajki - baśnie - wiersze
Ilustracja Na tej stronie mamy portret: Żaba pełna gracji. (Smutna przecież jest księżniczka, Gdy brak ilustracji) (Zofia Bezdomny: Czy to lama, czy to plama?) Ilustracje mogą być czrno-białe lub kolorowe. Ilustracja uzupełnia treść książki, rozwija wyobraźnię czytelnika.
Czy wiesz, że? Bardzo dawno temu, w średniowieczu, rolę ilustracji pełnił inicjał ozdobna litera umieszczona na początku rozdziału (zobacz obok). Zdarzało się nawet, że fragmenty ornamentów wykonywano za pomocą cieniutkich, złotych płatków. Książki były wówczas bardzo cenne. Przepisywano je ręcznie, więc praca nad książką trwała niezwykle długo. Ilustracja kolorowa pojawiła się w XVI wieku. Najpierw były to dwubarwne drzeworyty, potem podmalowywane ryciny, z czasem zaczęto wprowadzać i inne techniki. Obecnie ilustratorzy coraz częściej wykorzystują możliwości komputerowej obróbki prac plastycznych.
Spis treści: Zwięźle informuje o treści książki, służy do szybkiego odnalezienia poszukiwanych fragmentów tekstu: wierszy, opowiadań, rozdziałów. Może znajdować się na początku lub na końcu książki.
Zapamiętaj! Książki należy szanować. Pierwsza kartka cicha, Druga trochę wzdycha. Och zawodzi czwarta: Ja jestem podarta!... Kto czytał trzynastą, Na pewno jadł ciasto. A te wszystkie kartki zawodzą i piszczą: Chcemy być u dzieci, które nas nie zniszczą. (Lucyna Krzemieniecka: Lament książek.)
Czy wiesz, że? Najstarsze książki były zapisywane na glinianych tabliczkach, a potem na rolkach papirusu lub pergaminu, tak zwanych zwojach. Zwoje były używane przez Egipcjan, Greków i Rzymian i pozostały typową formą książki aż do IV wieku n.e. W czwartym wieku n.e. książki zmieniły kształt. Zwój został zastąpiony tomem, podobnym do książek, jakie znamy obecnie, gdzie strony mieszczą się pomiędzy okładkami. Usprawniło to znacznie pisanie i czytanie. Książka to mistrz, za darmo nauki udziela (Ambroży Grabowski)
Lekcja dobiegła końca. Dziękuję za uwagę.
Do przygotowania prezentacji wykorzystano: Myśli, wiersze, aforyzmy o książce. [wyb. i oprac.] Jan Kropiwnicki, Jelenia Góra: Wydawnictwo Nauczycielskie, 1992 Goneri A.: Od pióra trzcinowego do edytora tekstu. Historia pisma i druku. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1998 Sójka A.: Jak powstaje książka. Poznań: Podsiedlik-Raniowski i Spółka
Prezentację przygotowała: Ewa Joanna Łapińska nauczyciel bibliotekarz w Szkole Podstawowej Nr 1 im. Papieża Jana Pawła II w Łapach