AMIBROKER W DM BZ WBK S.A.

AMIBROKER W DM BZ WBK S.A. SKRÓCONY PODRĘCZNIK UŻYTKOWNIKA WERSJA 1.2 ZAWARTOŚĆ 1. Wymagania instalacji oprogramowania...2 2. Włączenie Amibrokera...6 3. Przygotowanie Amibrokera do pracy z Notowaniami Online DM BZ WBK S.A. (NOL3)...8 4. Interfejs użytkownika programu Amibroker...12 Prezentacja komponentów:...12 A. Pasek Menu Głównego...13 B. Okno Wykresów (Okno typu Chart)...19 C. Okno Charts (Lista z formułami wykresów)...28 D. Okno Symbols (Lista z symbolami walorów)...29 E. Okno Information (Arkusz z cechami waloru)...34 F. Okno Realtime Quote (Arkusz z notowaniami bieżącymi)...36 G. Okno Layouts (Lista z układami okien)...38 5. Importowanie notowań do Amibrokera...40

1. WYMAGANIA INSTALACJI OPROGRAMOWANIA Aby korzystać z profesjonalnego oprogramowania do analizy technicznej Amibroker dedykowanego do współpracy z www.inwestoronline.pl należy zainstalować kolejno: aktualne oprogramowanie NOL3 we wersji posiadającej w narzędziach - API, które pośredniczy pomiędzy Amibrokerem a serwerami notowań DM BZ WBK S.A. Aplikacja NOL3 jest dostępna po zalogowaniu w serwisie www.inwestoronline.pl. Instrukcja instalacji dostępna jest na stronie http://www.dmbzwbk.pl/34175. Program Amibroker w wersji 5.20 ( www.amibroker.com, kopia pliku instalacyjnego dostępna pod adresem http://www.dmbzwbk.pl/75431) Plugin do Amibrokera (NOL3 data plug-in) z licencją dla klientów DM BZ WBK, który obsługuje połączenie Amibrokera z NOL3, aby dane intraday i dane dzienne były dostarczane do Amibrokera z serwisu DM BZ WBK S.A ( dostępna do pobrania na stronie http://www.dmbzwbk.pl/75431 ). Aby zainstalować powyższe oprogramowanie potrzebny jest komputer PC z systemem Windows 2000/XP/VISTA. UWAGA dla użytkowników systemu Windows Vista, Windows 7! Aby Amibroker mógł połączyć się z NOL3 polecamy dodanie adresu https://www.inwestoronline.pl do strefy Zaufane witryny. Konieczność wynika z ograniczeń przeglądarki, która przy włączonym standardowo trybie chronionym nie pozwala na wymianę danych pomiędzy NOL3 a innymi programami. W tym celu należy wykonać następujące czynności w Windows Internet Explorer: 2

1. Po otwarciu strony serwisu www.inwestoronline.pl i wciśnięciu klawisza: lewy [Alt], należy z menu przeglądarki wybrać opcję Narzędzia, następnie Opcje internetowe: 3

2. Następnie w zakładce Zabezpieczenia należy kliknąć ikonę Zaufane witryny, później przycisk witryny: 3. W oknie Zaufane witryny należy wpisać i dodać adres: https://www.inwestoronline.pl. Pole Żądaj weryfikacji serwera (https:) dla każdej witryny w tej strefie powinno być 4

zaznaczone. Po dodaniu witryny można kliknąć Zamknij.. 5

2. WŁĄCZENIE AMIBROKERA Aby korzystać z Amibrokera i notowań, należy uruchomić Amibrokera i zapewnić źródło danych. W usłudze DM BZ WBK Amibroker może bezpośrednio pobierać dane z aplikacji NOL3 posiadającej dedykowane dla Amibrokera API. Możliwe jest korzystanie z danych dziennych i intraday dzięki połączeniu Amibrokera z NOL3. W trakcie sesji Amibroker po połączeniu z NOL3 wyświetli aktualizowane na żywo notowania papierów z giełdy warszawskiej. Aby Amibroker mógł pracować on-line należy kolejno: - zalogować się do Inwestor online za pomocą swojego NIK i PIN, - uruchomić program NOL3, klikając odnośnik Uruchom notowania, - odczekać kilka sekund po starcie NOL3 i uruchomić Amibrokera, korzystając z ikony na pulpicie lub w menu Start ->Programy-> Amibroker. Program połączony z NOL3 uruchomi się w wersji zarejestrowanej, co pozwala zapisywać ustawienia oraz dane do lokalnej bazy danych. W informacji o programie zostanie wyświetlony komunikat Registered to: DM BZ WBK (NOL3). Gdy Amibroker nawiązał połączenie z NOL3, to status programu zmieni się na OK:. Status informuje, że Amibroker nie odebrał od NOL3 nowych danych od 34 sekund. Status mówi o pobieraniu danych historycznych (za pomocą funkcji Backfill). symbolizuje brak połączenia Amibrokera z NOL3. Aby wykonać próbę połączenia poleca się: - zamknąć program Amibroker, odczekać kilkanaście sekund, aż API w NOL 3 zrestartuje się, ponownie uruchomić Amibroker i zwrócić uwagę, czy program uruchomiony jest jako Registered to: DM BZWBK (NOL3), - jeśli program Amibroker jest w trybie pracy: Registered to: DM BZWBK (NOL3), można wykonać Reconnect klikając opcję z menu rozwijanego. Menu to jest w prawym dolnym rogu 6

okna programu Amibroker, po kliknięciu prawym klawiszem myszy na statusie połączenia:. Można uruchomić Amibrokera bez włączania NOL3, aby korzystać z wcześniej zapisanych danych w lokalnej bazie programu Amibroker lub wykorzystywać inne źródła danych z notowaniami papierów wartościowych (np. pliki w formacie metastock, pliki ASCII, bazy internetowe oraz wiele innych). Wtedy program działa jako niezarejestrowany, ze statusem: UNREGISTERED DOES NOT SAVE CHANGES! a zmiany dokonane podczas pracy nie zostaną zachowane przez program. 7

3. PRZYGOTOWANIE AMIBROKERA DO PRACY Z NOTOWANIAMI ONLINE DM BZ WBK S.A. (NOL3) Program Amibroker pracuje w oparciu o własną bazę danych, która jest przechowywana lokalnie na dysku komputera. W tej lokalnej bazie Amibroker zapisuje zaimportowane dane dzienne oraz dane intraday (np. jednominutowe). Aby dane w Amibrokerze były w pełni aktualne, należy dodać zewnętrzne źródło, które będzie udostępniało bieżące kursy instrumentów. Aplikacja NOL3 jest takim źródłem notowań dla Amibrokera. NOL3 i Amibroker połączone są za pomocą plugina: NOL3 data plug-in. Za pomocą funkcji Backfill* Amibroker importuje ze źródła danych (tu: NOL3) historyczne dane dzienne oraz historyczne dane intarday. Dodatkowo w trakcie sesji NOL3 dostarcza do Amibrokera bieżące dane w postaci strumienia danych. Lokalna baza programu z notowaniami Amibroker 5.20 Registered to: DM BZ WBK (NOL3) Bazy notowań m.in. pliki tekstowe *.csv NOL3 DM BZ WBK S.A NOL3 data plug-in Ogólny schemat przepływu danych. Czerwone strzałki symbolizują odczyt notowań, zielone strzałki oznaczają zapis notowań. Aby rozpocząć pracę z Amibrokerem i korzystać z danych online należy: ad. a) a) ustawić swoją lokalną bazę danych w programie Amibroker (takich baz można utworzyć wiele, każda będzie w innym folderze na dysku komputera; jedna kopia programu Amibroker może w danej chwili pracować z jedną wybraną lokalną bazą zapisaną w folderze na dysku), b) ustawić jako źródło danych dla Amibrokera aplikację NOL3 (każda baza lokalna Amibrokera może mieć swoje dane źródło danych, do którego Amibroker łączy się za pomocą danego plugina odpowiedniego do źródła danych). Aby zdefiniować lokalną bazę danych w Amibrokerze należy: - wybrać z menu opcję File -> New -> Database... - podać nazwę folderu, gdzie będzie zapisana lokalna baza Amibrokera, 8

- kliknąć Create. Rys.1 Proszę zwrócić uwagę, że zaznaczona opcja Load this database at startup spowoduje, że ta lokalna baza będzie domyślnie otwarta podczas startu programu. Jeśli nie zostanie otwarta preferowana lokalna baza, to po starcie programu będzie można zmienić zadecydować, którą bazę otworzyć, wskazując folder bazy po kliknięciu z menu opcji File -> Open Database... ad. b) Aby określić jako źródło danych aplikację NOL3 z DM BZ WBK proszę w oknie ustawień lokalnej bazy danych Amibrokera zrzut powyżej (można je otworzyć kilkając File -> Database settings): jako Data Source wskazać NOL3 Data Plugin (Plugin do Amibrokera, który łączy Amibrokera z API programu NOL3), włączyć zapisywanie do lokalnej bazy Amibrokera (Enable w opcji Local Data Storage), podać maksymalną liczbę wierszy (rekordów) z notowaniami danego symbolu w lokalnej bazie danych Amibrokera (Number of bars np. 35 000, co pozwala na przechowywanie danych intraday dla jednego papieru z około 72 dni sesyjnych). Jeśli zostanie wczytana większa ilość danych niż wskazana ilość rekordów tu: 35 000, to będzie zachowanych ostatnich według daty 35 000 rekordów. 35 000 rekordów to około 1MB danych na dysku. Im większa ilość podana, tym lokalna baza danych będzie bardziej pojemna, ale też będzie wymagała więcej miejsca na dysku i bardziej obciążać zasoby komputera. - jako Base Time Interval należy wybrać 1 Minute. 9

Następnie po kliknięciu przycisku Intraday settings (przycisk u dołu okna na zrzucie Rys. 1) proszę w przywołanym oknie ustawień: Rys. 2. - ustawić brak filtrowania (Show 24 hours trading (no filtering)), jako czas notowań używać czas giełdy (Exchange time), koniecznie zezwolić na zapisywanie razem danych dziennych oraz intraday (Allow mixed EOD/Intraday data), potwierdzić OK. Następnie po kliknięciu w oknie Database settings przycisku Configure (przycisk u dołu okna na zrzucie Rys. 1) proszę ustawić: 10

Rys. 3. maksymalną ilość równoczesnych uruchomień funkcji pobierającej dane historyczne (tzw. backfill) jednego z walorów (Max. simultaneous backfills = 1; najwięcej 3, jeśli połączenie internetowe jest szybkie i komputer wydajny), maksymalną ilość walorów, dla których notowania mogą być aktualizowane online (Max. streaming symbols = 20) dane wyświetlane są online w arkuszu Realtime Quote oraz dla otwartych wykresów walorów, przedział czasu w latach, dla którego będą pobierane dane historyczne z aplikacji NOL3 dzięki funkcji backfill (EOD history length = 5, najwięcej 10). Tu propozycja, aby ustawić ten zakres czasu jako jeden ostatni rok a dane historyczne zaimportować do lokalnej bazy danych Amibrokera z osobnej bazy danych w postaci np. pobranych plików metastock lub *.csv. Uwaga: im ustawienie EOD history length większe, to za każdym razem pobranie notowań historycznych z NOL3 do Amibrokera będzie wymagało przesyłu większej ilości danych i tym samym Amibroker będzie dłużej aktualizował lokalną bazę danych. Taki proces pobierania notowań sygnalizuje status Amibrokera: BACK. *Funkcja Backfill uruchamiana jest automatycznie podczas pracy Amibrokera. Ma ona za zadanie pobrać historyczne dane intraday z kilku ostatnich dni (10 dni, gdy źródłem jest NOL3) oraz dla pozostałych dni dane dzienne, zgodnie z ustawieniem EOD history length. Funkcja ta automatycznie uruchomiona w czasie korzystania z programu nie aktualizuje: pobranych już wcześniej danych dziennych oraz pobranych danych intraday dla dni starszych niż kilka ostatnich sesji. Jeśli w programie Amibroker wyedytowano notowania papieru, nie są one kompletne lub poprawne i jest powód, aby od nowa wczytać notowania danego waloru, można uruchomić tzw. Force Backfill. Funkcjonalność jest dostępna w menu rozwijanym po kliknięciu prawym klawiszem myszy na statusie programu: Podczas Force Backfill notowania dla wybranego papieru są usuwane i pobierane od nowa: historyczne zgodnie z ustawieniem: EOD history length, notowania intraday dla ostatnich dziesięciu dni. Łącznie pobierana jest maksymalnie taka ilość rekordów z notowaniami, jaką wskazuje ustawienie Number of bars. Notowania intraday mają priorytet nad notowaniami dziennymi. 11

4. INTERFEJS UŻYTKOWNIKA PROGRAMU AMIBROKER Rys.4 Po pomyślnym otwarciu lokalnej bazy danych w Amibrokerze (automatycznie po starcie programu lub przez użytkownika za pomocą opcji File -> Open Database...) oraz po nawiązaniu połączenia z NOL3 poprzez plugin: wyświetlony zostanie komunikat w oknie kontrolnym NOL3 plugina : Connected OK. zobaczymy obraz programu podobny do zrzutu powyżej a w pasku stanu - w dolnym prawym narożniku okna podana zostanie nazwa otwartej bazy lokalnej i status plugina. Prezentacja komponentów: Okno programu ma szerokie możliwości personalizacji ustawienia wyglądu i dobór włączonych komponentów Amibrokera można zmieniać według potrzeb i własnych upodobań. 12

A. PASEK MENU GŁÓWNEGO PASEK MENU GŁÓWNEGO AMIBROKERA: W menu głównym jest większość funkcji programu, które można również znaleźć: w licznych menu rozwijanych - dostępnych po kliknięciu prawym przyciskiem na innych komponentach np. na polu wykresowym, pod ikonami pasków narzędziowych, pod skrótami klawiszowymi, używając gestów drag and drop (przeciągnij i upuść). Kolejne części Menu Głównego: File W opcji New można utworzyć nową lokalną bazę programu (Database...), domyślne Okno wykresów (Default Chart), puste Okno wykresów (Blank Chart), czyste Pole wykresowe w aktywnym Oknie wykresów (Blank Pane). Pod opcją Account można włączyć okno narzędzia służącego do prowadzenia rejestru transakcji, historii konta pieniężnego, salda instrumentów. Opcja Web Research otwiera okno z przeglądarką internetową. Dzięki temu narzędziu można przeglądać strony internetowe oraz korzystać z funkcjonalności automatycznego otwierania stron internetowych o adresie zawierającym skrót aktywnego waloru. Opcje Open Database oraz Save Database pozwalają otwierać i zapisywać dane do lokalnej bazy programu. Save zapisuje aktualnie otwarty dokument np. plik narzędzia Account we formacie *.acx Save All zapisuje wszystkie otwarte aktualnie dokumenty. Database settings... otwiera okno, gdzie można zmienić ustawienia lokalnej bazy danych i źródło danych. 13

Oprócz tego dostępne są narzędzia importu danych, drukowania oraz wysyłania zrzutu ekranowego z wykresem przez email. Opcja Exit zamyka Amibrokera a wcześniej jest lista ostatnio otwieranych lokalnych baz danych, które można wczytać do programu. Edit W części Edit można cofnąć operacje wykonane w Oknie Wykresów na obiektach składowych, edytować tzw. Studies, czyli wszelkie elementy graficzne analizy technicznej jak linie trendu, łuki, pola tekstowe. W części Image można zapisać zrzut ekranu z aktywnym Oknem wykresów do pliku. Również umieścić taki plik z wykresami w wiadomości E-mail. Opcja Delete quotation pozwala usunąć rekord notowania z lokalnej bazy danych programu, który został wskazany kursorem pionowym na wykresie. Rekordy notowań lokalnej bazy danych Amibrokera można przejrzeć i edytować za pomocą narzędzia: Menu Główne-> Symbol- > Quote Editor. Opcja Delete session pozwala usunąć rekordy notowań z lokalnej bazy danych, które są z datą sesji wskazaną przez kursor pionowy. Opcja Properties jest dostępna, gdy zaznaczono jeden z obiektów analizy technicznej np. linię trendu. Można wtedy przykładowo zmieniać położenie linii trendu, kolory i styl. 14

View Aby pokazać/ukryć komponenty programu w Menu głównym klikamy opcję View. Na zrzucie obok widać, że włączone są komponenty: Symbols, Charts, Realtime Quote, Symbol Information oraz wszystkie dostępne paski narzędziowe (Toolbars). Te komponenty programu zostaną omówione w dalszej części podręcznika. W opcji View znajdziemy również włączanie kursora krzyżowego (Crosshair), wybierzemy styl wykresu (liniowy, świeczkowy, słupkowy w opcji Price chart style), zmienimy typ wykresu (dzienny lub intraday z dokładnością nawet do 1 minuty: Intraday, Yearly, Quarterly, Monthly, Weekly, Daily), znajdziemy narzędzia do powiększania wykresu (Zoom), znajdziemy historię przeglądania wykresów (History), będziemy mogli skorzystać z narzędzi do edycji pól wykresowych (Pane) oraz włączenia wykresu ryzyko/zysk (Risk/yield map). Na końcu są opcje do odświeżania okna programu (Refresh/Refresh ALL). 15

Insert Część Insert wstawia tzw. Studies do Okien Wykresów. Są te graficzne elementy służące do analizy technicznej. Każdy egzemplarz z tych elementów ma swoje właściwości nazwę oraz właściwości dostępne do swojego typu. Dostępne Studies to: - odcinek trednu, - półprosta, - linia trendu (przedłużony z lewej i prawej odcinek), - pozioma linia, - pionowa linia, - linie równoległe, - kanał regresji itd. Właściwości każdego ze Study można zmieniać po zaznaczeniu obiektu i kliknięciu z Menu Głównego Edit-> Properties (skrót klawiszowy Alt+Enter). Format W części Format można wytłuścić linie elementów AT, użyć styl kropkowany krzywych, włączyć/wyłączyć lewe i prawe przedłużenie dla odcinka trendu. Opcja Snap to price pozwala tak umieszczać tzw. Studies (elementy graficzne służące do analizy AT), aby przylegały do punktów cen na wykresie. 16

Symbol Część Symbol zawiera narzędzia, które pozwalają dodać/usunąć nowy walor do bazy danych. Opcja Split... pozwala wprowadzić informację o splicie dla papieru. Merge łączy notowania walorów, które występują pod różnymi symbolami. Tutaj znajduje się Quote Editor, który pozwala przeglądać i edytować notowania zapisane w lokalnej bazie programu. Poniżej jest opcja Zarządzania ulubionymi (Favourites), koszykami papierów (Watch list) oraz arkuszami z notowaniami online (Real Time Quote). Poniżej jest opcja organizowania kategorii (Categories) oraz przypisania papierów do nich (Organise assignments). Analysis W części Analysis znajdą się narzędzia do analiz danych oraz programowania w języku AFL. Tools W części Tools znajdziemy opcję ustawień (Preferences...) i personalizacji programu (Customize...). Aby zapisać ustawienia klikamy Save preferences. Dostępne pluginy programu można sprawdzić w części: Plug-ins... Database Purify to narzędzie do konserwacji lokalnej bazy danych. Indicator Maintenance porządkuje zbiór plików formuł na dysku komputera. Bar Replay to narzędzie do animacji wykresu historycznego. 17

Window Część Window pozwala w łatwy sposób rozmieścić otwarte Okna Wykresów, okna Accounts, okna przeglądarki Web Resercher: kaskadowo, poziomo, pionowo. Opcja Floating pozwala okna wykresów przesuwać poza granice okna programu, co przydaje się podczas pracy z dwoma ekranami. U dołu wyświetla się lista otwartych okien. Help W części Help znajduje się podręcznik użytkownika (Help Contents) dostępny również pod skrótem klawiszowym F1. Można uruchomić wyszukiwarkę słów w podręczniku (Search). Tip of the Day... to porada dnia, która może być prezentowana po włączeniu programu. Web links to skróty do informacji o programie na stronach internetowych. Read me zawiera informację o zainstalowanej wersji programu. About Amibroker... poinformuje, którą wersję zainstalowano.. 18

B. OKNO WYKRESÓW (OKNO TYPU CHART) W odróżnieniu od większości pozostałych komponentów okno wykresów może występować w kilku egzemplarzach, które znajdują się równocześnie w nadrzędnym oknie Amibrokera. W rozdziale będzie zamiennie stosowana nazwa: okno wykresów, okno typu CHART, okno komponentu CHART. Uwaga: W części Menu główne - View nie znajdziemy opcji, która otworzy okno wykresów z polami wykresowymi (z tzw. panes). Opcja przywołująca nowe okno wykresów znajduje się w File -> New -> Default Chart. Po wybraniu tego zostanie dodane domyślne okno wykresów (po kliknięciu File -> New -> Blank Chart zostanie dodane puste okno wykresów). Przykładowy zrzut ekranowy okna Amibrokera, gdzie otwarto pięć okien wykresów: 19

Jakie elementy mają okna wykresów? Każde okno wykresów (okno komponentu Chart) ma: swój tytuł (w nim podawana jest nazwa aktualnie przeglądanego waloru i zakres np. WIG20 (Daily)); każde z tych okien wykresów może wyświetlać wykresy dowolnie wskazanego waloru, który został dodany w bazie lokalnej: 8 arkuszy z polami wykresowymi; w arkuszu może być jedno lub więcej pól wykresowych (pole wykresowe w programie nazywane jest jako: Pane, również Chart Window, a gdy jest puste, to Blank Pane lub Empty Chart Window), Uwaga: wszystkie arkusze danego okna wykresów oraz pola wykresowe zawarte w tych arkuszach dotyczą tego samego waloru. Domyślne nazwy arkuszy można zmieniać klikając prawym klawiszem na zakładce danego arkusza: pasek poziomy w prawej dolnej części obok zakładek arkuszy, który służy do przesuwania wykresu (przesuwanie suwaka w prawo, lewo strzałkami) a nawet do powiększania wykresu (chwycenie kursorem myszy za koniec suwaka i zmiana szerokości suwaka) Na powyższym zrzucie pokazany jest oprócz paska poziomego fragment jednego z pól wykresowych (tzw. pane). Pola wykresowe znajdują się w arkuszach, które wchodzą w skład okien wykresów. Na polach wykresowych wyświetlane są linie, krzywe, słupki, świece, etykiety z nazwami i wartościami, obiekty analizy technicznej, strzałki buy, sell systemów transakcyjnych, komunikaty. 20

Na przykładowym zrzucie ekranu: Jak zbudowane jest okno wykresów? (przykład) widać, że w programie otwarto trzy okna komponentu CHART (trzy okna wykresów). Aktywnym (z którym ostatnio pracowano) jest okno typu CHART z tytułem mówiącym o przeglądanym intra-day owo WIG20 (widok: 1-minutowy). Zakładki od pozostałych dwóch Okien wykresów są dostępne do kliknięcia. Pomimo pozostania w tle dwóch okien wykresów, wykresy w tych oknach aktualizują się na bieżąco. W arkuszu Sheet 1 Okna wykresów WIG20 (1-minute) są trzy pola wykresowe. Na pierwszym polu wykresowym są: wykres ceny w stylu świecowym, wykresy średnich (15, 45 oraz 100-okresowa) i wykresy wstęgi Bollingera. Na drugim polu wykresowym wyświetlony jest ponownie wykres średniej ruchomej (15-okresowa). Trzecie pole wykresowe jest puste, ponieważ nie ma dodanej formuły AFL, która definiuje co wyświetlić. 21

Jak dodać okno wykresów (inaczej: okno typu Chart)? Aby dodać Okno wykresów należy kliknąć w menu głównym File -> New -> Default Chart i wtedy dodany zostanie egzemplarz okna typu Chart z domyślnie zdefiniowanymi arkuszami pól wykresów (Uwaga: domyślny szablon nowego okna można zmienić klikając na dowolnym oknie wykresu prawym klawiszem myszy i wybierając z menu polecenie: Template-> Save as default). Gdy wybierze się File -> New -> Blank Chart, to zostanie dodane puste okno komponentu Chart (puste Okno wykresów, w którym jest 8 arkuszy do zagospodarowania). Jak dodać nowe pole wykresowe? Kliknięcie w menu głównym Amibrokera File -> New -> Blank Pane dodaje puste pole wykresowe do ostatnio używanego arkusza aktywnego okna wykresów. Jak dodać wykres do pola wykresowego? Żeby dodać formułę do pola wykresowego, należy przeciągnąć nazwę formuły na pole wykresowe (ruchem typu przeciągnij i upuść). Nazwy formuł są dostępne w komponencie Charts. Jak usunąć wykres np. wskaźnika z pola wykresowego? Aby usunąć formułę z pola wykresowego można po wywołaniu menu prawym klawiszem myszy (zrzut poniżej) wybrać opcję Delete indicator oraz nazwę formuły (np. MA). 22

Jak zmienić wygląd wykresów? Opcja Parameters w menu rozwijanym po kliknięciu prawym klawiszem myszy na polu wykresu (zrzut powyżej) pozwala na zmianę właściwości wykresów w danym polu wykresowym (np. kolory, typ osi, zmienne wskaźników AT etc.): Na powyższym zrzucie ekranu mamy okno z właściwościami wyświetlonych wykresów. Przykładowo, możemy zmienić w części Price kolor linii wykresu (tu: obramowań świec), zmienić styl (tu: obramowań świec), zmienić zakres pokazywania wartości w etykietach przy kursorze myszy. Na zrzucie powyżej włączono prezentowanie wszystkich wartości wskaźników w etykietach przy kursorze myszy: Dalsze opcje w zakładce Parameters dotyczą dodanych do pola wykresowego wskaźników. 23

W zakładce Axes&Grid okna Properties of: Price zmienimy wygląd siatki oraz osi: Na przykładowym zrzucie skalowanie wykresu jest automatyczne (Scaling Automatic), minimum i maksimum na osi wartości dobierane jest automatycznie. Skala jest liniowa (Linear) i jest pokazywanie osi poziomej (Show date axis? - Yes). Pokazywane są linie siatki (Show Middle lines Yes), pokazywana jest etykieta z początkową i końcową wartością widocznej części osi pionowej (Show Upper/Lower limits). Format prezentowania wartości ułamkowej to dziesiętny. Jest zawijanie tytułu pola wykresowego (Wrap title Yes). Tytuł pola wykresowego prezentuje wartości wskazane kursorem pionowym, którego pokazywanie jest włączone (Vert. quote maker). Na powyższym zrzucie kursor pionowy jest przy lewej krawędzi okna Properties of:. Zaprezentowane powyżej możliwości ustawienia właściwości wykresów dotyczą danego pola wykresowego. Ogólny sposób rysowania wykresów w programie można określić w części Menu Główne-> Tools-> Preferences. W zakładce Charting oraz Colors można ustawić cechy: 24

Okno ustawień programu dotyczące rysowania wykresów. Dostępne w opcji: Menu Główne -> Tools -> Preferences -> zakładka Charting pokazywanie pionowych linii siatki oddzielającej dni na wykresie intraday (lata na wykresie dziennym, inaczej End-of-Day) Show vertical line between days/years pokazywanie pionowych linii oddzielających miesiące Show vertical line between months zaznaczenie notowań kursorem pionowym tylko po kliknięciu lewego klawisza myszy z przyciśniętym Ctrl (opcja domyślnie wyłączona) Quote selection only by CTRL+LMP pokazywanie etykiet z wartościami, gdzie przecina się wykres i oś pionowa Show value labels możliwość powiększania wykresu za pomocą suwaka poziomego w oknie wykresu Enable scroll bar zoom włączenie nowego widoku wykresów New Look charts zmiana domyślnej (takiej jak w widoku normalnym) liczby pokazanych rekordów notowań (świec, punktów, słupków itd.) na wykresie Default number of quotations in a chart zmiana szerokości marginesu po prawej stronie na polu wykresowym (szerokość określana jako ilość pustych świec) - Blank bars in right margin sposób rysowania świec (np. odrębne kolorowanie obramowań i cieni) Candlesticks powrócenie do trybu zaznaczania po narysowaniu elementu graficznego na wykresie automatyczne zaznaczenie ostatnio narysowanego elementu graficznego Auto-select last drawn object określenie wrażliwości dla funkcjonalności wyrównaj do ceny Snap to price % threshold 25

określenie czy ma być pytanie o potwierdzenie parametrów wstawianego wskaźnika Ask for parameters of newly inserted indicators określenie czy ma być pytanie o potwierdzenie usuwania wskaźnika Ask for confirmation when deleting indicator sections określenie czy ma być pytanie o potwierdzenie podczas zamykania pola wykresowego Ask for confirmation when deleting indicator sections określenie ilości arkuszy w Oknie wykresów (zmiana zastosuje się od następnego uruchomienia Amibrokera) Number of chart sheets Okno ustawień programu dotyczące kolorów wykresów. Dostępne w opcji: Menu Główne -> Tools -> Preferences -> zakładka Colors kolor świec białych Up candlestick kolor świec czarnych Down candlestick kolor siatki Grid kolor osi Axes kolor tła pól wykresowych Background kolor tła wykresu ryzyko/zysk Risk/field map kolor linii trendu Study (trendline) kolor i wyboldowanie kursora pionowego Selector line. 26

Jak powiększać/pomniejszać wykresy? Aby powiększyć wykres można: - wcisnąć skrót klawiszowy CTRL oraz klawisz [+] na klawiaturze numerycznej - trzymać wciśnięty klawisz CTRL oraz przewijać scroll em myszy do siebie - wybrać opcję z menu programu: View -> Zoom -> In - kliknąć w ikonę lupy z plusem na pasku narzędziowym : - oznaczyć podwójnym klikaniem zakres wykresu do powiększenia i wybrać opcję View -> Zoom -> Range; oznaczony zakres jest ograniczony po lewej przez pionową, zieloną linię, która pojawi się w miejsu kursora pionowego po wciśnięciu F12 a po prawej stronie ograniczony jest czerwoną liną pionową, która pojawia się w miejscu kursora pionowego po wciśnięciu skrótu klawiszowego: Shift oraz F12; wciśnięcie CTRL oraz F12 usuwa zieloną i czerwoną linię pionową. Aby pomniejszyć wykres można: - za pomocą skrótu klawiszowego: CTRL oraz klawisz [-] na klawiaturze numerycznej - trzymać wciśnięty klawisz CTRL oraz przewijać scroll em myszy od siebie - wybrać opcję z menu programu: View -> Zoom -> Out - kliknąć w ikonę lupy z minusem na pasku narzędziowym albo w ikonę z plusem, gdy wciśnięty jest klawisz SHIFT - chwycić kursorem myszy za bok suwaka paska poziomego przy wykresie i zmniejszyć jego szerokość. Aby pokazać wykres dla wszystkich dostępnych danych, można wybrać opcję z menu programu: View -> Zoom -> All. Aby pokazać domyślny widok wykresu, można kliknąć opcję z menu: View -> Zoom -> Normal. Wyświetlone zostanie wtedy tyle punktów na wykresie ile jest ustawione w opcji: Default number of quotations in a chart. Widok normalny można włączyć również klikając w ikonę lupy z plusem z paska narzędziowego, gdy wciśnięty jest klawisz CTRL. 27

C. OKNO CHARTS (LISTA Z FORMUŁAMI WYKRESÓW) Komponent Charts zawiera nazwy formuł wykresów. Formuły można przeciągnąć na zasadzie drag and drop na pole wykresowe. Dzięki temu na polu wykresowym pojawi się wykres zgodnie ze wzorem zawartym w formule AFL. W komponencie Charts (zrzut obok)są gotowe formuły, które umożliwiają przeglądanie wykresów kursów, wolumenu, LOP, wskaźników AT, wstęg AT, średnich. Przykładowo, po przeciągnięciu formuły Price(all in one) na puste pole wykresowe: zostanie wyświetlony wykres z cenami, wykres MA oraz wstęga Bollingera: Uwaga: Po podwójnym kliknięciu na nazwę jednej z formuł w oknie Charts, dodane zostanie nowe pole wykresowe z wykresem opisanym przez wskazaną formułę. Nowe pole wykresowe zostanie dodane do ostatnio używanego arkusza aktywnego Okna wykresów. 28

D. OKNO SYMBOLS (LISTA Z SYMBOLAMI WALORÓW) W programie Amibroker można na bieżąco przeglądać notowania papierów wartościowych oraz indeksów. Można przeglądać wykresy danego papieru/indeksu, o ile symbol tego waloru dodany jest do lokalnej bazy danych. Każdy dodany symbol do lokalnej bazy danych programu jest wymieniony w folderze ALL komponentu Symbols: Okno Symbols wyświetla folder ALL ze wszystkimi papierami. Symbole można tu przeglądać również według kategorii : Markets, Groups, Sectors, według zakładek Watch list (listy te są odpowiednikiem koszyków w programie NOL3 są to zakładki) lub według właściwości: - czy jest ulubionym? - czy jest indeksem? Po kliknięciu w nazwę waloru w oknie Symbols : - nastąpi pobranie notowań danego papieru ze źródła danych do lokalnej bazy danych (jeśli nie było aktualizacji na żywo lub pobrania funkcją Backfill po otwarciu programu), - w aktywnym Oknie typu CHART wyświetlą się wykresy dla tego papieru (zgodnie z formułami pól wykresowych), - w komponencie Information pokaże się zawartość opisu tego papieru z lokalnej bazy danych, - na pasku narzędziowym pojawi się symbol tego waloru, CO OZNACZA, ŻE PAPIER JEST AKTYWNYM SYMBOLEM W PROGRAMIE (aby szybko przejść do edycji pola z symbolem aktywnego papieru można posłużyć się skrótem klawiaturowym F4). Który symbol jest aktywnym symbolem? (przykład) Na poniższym zrzucie aktywnym symbolem jest WIG20: 29

Aktywny symbol w programie Amibroker, to jeden walor, z którym właśnie pracujemy. Informacje o aktywnym papierze wyświetli Okno Information, aktywne Okno wykresów, pole paska narzędziowego. Jak dodać symbole papierów wartościowych i indeksów do Amibrokera? Aby dodać symbol do bazy danych programu (nowododany symbol będzie w grupie ALL w oknie Symbols): - z menu głównego można wybrać Symbol -> New, a gdy pojawi się okno dodawania papieru: należy wpisać skrót papieru/indeksu (ewentualnie wpisać kilka skrótów, oddzielając je przecinkiem). Jeśli importuje się notowania z bazy metastock, plików ASCII (plików tekstowych) lub plugin ma odpowiednią funkcję, to symbole do lokalnej bazy danych Amibrokera będą dodane automatycznie. 30

UWAGA: Plugin Amibrokera przeznaczony do pracy z NOL3 ma funkcję automatycznego dodania symboli do programu. Aby dodać do lokalnej bazy symbole walorów z GPW należy kliknąć: File-> Database settings...-> przycisk Configure (jako Data Source powinien być zaznaczony NOL3 Data Plug-in) -> przycisk Retrieve Symbols a na zakończenie: przycisk Close i przycisk OK. Lista z symbolami zostanie dodana: Dzięki automatycznemu dodaniu symboli za pomocą funkcji Retrieve Symbols plugina w lokalnej bazie dodane zostaną skróty i nazwy walorów z GPW. Aby łatwo odnaleźć konkretny papier/indeks można skorzystać z okna FIND po użyciu skrótu klawiaturowego F3: 31

Okno Symbol finder pozwala łatwo wyszukać papier po skrócie lub nazwie. W przykładzie obok wpisano WI i filtr wyświetlił wszystkie walory z nazwami rozpoczynającymi się od liter: WI. Gdy użytkownik podwójnie kliknie na walor z listy wyników, to wskazany walor będzie aktywnym symbolem w programie. Skrót klawiszowy F3 warto zapamiętać, aby szybko wybierać papier do przeglądania. Jak usunąć symbole papierów wartościowych/indeksów z Amibrokera? Aby usunąć aktywny symbol np. kliknąć z Menu Głównego opcję Symbol-> Delete. z lokalnej bazy danych Amibrokera, można Po kliknięciu prawym klawiszem myszy na liście symboli w oknie Symbols, pojawi się menu rozwijane. W menu tym jest opcja Delete, która usunie walor z bazy danych: 32

Aby usuwać większą liczbę symboli z Amibrokera należy skorzystać z narzędzia (Menu -> Symbols -> Organize Assignments), które pozwala przenosić wybrane papiery do innych kategorii, zmieniać zawartość kategorii, usuwać zaznaczone walory całkowicie z lokalnej bazy danych. Poniżej przy pomocy przytrzymanego klawisza Ctrl zaznaczono 8 symboli, które przyciskiem Delete można usunąć: Usunięcie symbolu wiąże się z usunięciem notowań oraz opisu tego waloru z lokalnej bazy danych. Można usunąć walor z lokalnej bazy danych, ale mieć go dalej dodanego w oknie Realtime Quote, aby przeglądać notowania danego papieru/indeksu online. 33

E. OKNO INFORMATION (ARKUSZ Z CECHAMI WALORU) Aby dodane symbole łatwiej wyszukiwać, pracować z nimi, porównywać między sobą, program Amibroker ma możliwość dokładnego opisu symboli za pomocą komponentu Information: Okno Information wyświetla opis waloru. Opis ten można edytować. Warto opisać papier, aby praca była wygodniejsza. W części General okna Information są podstawowe dane dotyczące konkretnego symbolu. Opis pola pojawia się pod arkuszem z polami. 34

W oknie Information, w części Categories można przyporządkować walor do jednego z rynków (Market), jednej z branż (Industry), jednej z grup walorów, określić, czy papier jest w zakładce ulubione (Is Favourite?) i określić, czy jest indeksem (Is Index?). Aby określić dostępne następnie kategorie w oknie Information można skorzystać z narzędzia do zarządzania nazwami kategorii. Po kliknięciu z menu Symbol Categories: otworzy się okno edycji kategorii. 35

F. OKNO REALTIME QUOTE (ARKUSZ Z NOTOWANIAMI BIEŻĄCYMI) Narzędzie Realtime Quote pozwala na przeglądanie aktualnych notowań walorów m.in.: - kurs otwarcia (Open), - najwyższy kurs (High), - najniższy kurs (Low), - kurs ostatniej transakcji (Last), - zmiana w jednostkach ceny (Change), - zmiana procentowa kursu (% Change), - wolumen obrotu (Volume), - wolumen ostatniej transakcji (Trade size), - najlepsza oferta kupna (Bid), - liczba papierów najlepszej oferty kupna (Bid size), - najlepsza oferta sprzedaży (Ask), - liczba papierów najlepszej oferty sprzedaży (Ask size). Aby dodać symbol do przeglądania wystarczy dwukrotnie kliknąć na symbol papieru wartościowego lub indeksu z listy w oknie Symbols. Można również skorzystać z menu rozwijanego po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na arkuszu Realtime Quote: 36

Po kliknięciu Add symbol zostanie dodany w wierszu arkusza aktywny symbol instrumentu i rozpocznie się prezentowanie notowań na żywo do tego waloru. Można podać skróty papierów po wybraniu opcji Type-in symbol(s), aby dodać je do arkusza Realtime Quote. Po kliknięciu Time & Sales... z powyższego menu rozwijanego zostanie otwarte narzędzie, które prezentuje aktualne informacje na temat transakcji oraz napływających na giełdę zleceń dla wybranego papieru: Usunięcie wiersza/wierszy z notowaniami symbolu nastąpi po zaznaczeniu danego wiersza/wierszy (można zaznaczyć kilka wierszy przytrzymując Ctrl lub Shift) i wciśnięciu klawisza Delete. W menu rozwijanym za usuwanie odpowiada opcja Remove symbol (czyszczenie całego arkusza z notowaniami na żywo: Remove All). 37

G. OKNO LAYOUTS (LISTA Z UKŁADAMI OKIEN) Układ okien (layout) to zapisany układ okien do pliku *.awl. Layout zawiera informacje : zawartości otwartych okien m.in wykresów (w tym wszystkie pola wykresowe zgrupowane w arkuszach okien wykresów) rozmiary okien wyświetlane symbole w każdym z okien wykresów wybrany interwał każdego z okien wykresów Układy okien (w ramach lokalnej bazy danych Amibrokera) zachowane są na dysku komputera w folderze lokalnej bazy programu w postaci plików *.awl. Nazwy ich wyświetlone są na liście okna Layouts w części Local layouts: Okno Layouts wyświetla listę z zapisanymi układami okien. Dwukrotne kliknięcie w nazwę layout u wyświetli dany układ okien. Jeśli pracujemy z programem i chcemy zapisać bieżący układ okien, to po kliknięciu prawym przyciskiem myszy, gdy kursor na ikonie Local layouts okna z układami okien:, można wybrać opcję Save As..., następnie podać nazwę dla nowego układu okien: 38

Potem potwierdzić OK. Dzięki temu mamy zapisany układ okien. Zostanie on wymieniony wśród dostępnych: Jeśli chcemy, aby po otwarciu programu układ okien nazwany: Przykładowy szablon był wczytywany, to należy ustawić go jako domyślny (klikając dwukrotnie lewym przyciskiem na nazwie layout u aby wczytał się, a następnie wybierając z menu rozwijanego po kliknięciu prawym klawiszem opcję: Save as default): 39

5. IMPORTOWANIE NOTOWAŃ DO AMIBROKERA Lokalna baza danych Programu Amibroker może być zasilana notowaniami poprzez: - pluginy, które są dedykowane pod różne źródła danych takie jak: bazy internetowe, bazy metastock, aplikacje wyposażone w odpowiedni protokół wymiany danych np. DDE - wczytanie notowań z plików tekstowych (za pomocą funkcjonalności File-> Import ASCII..., gdy jest zdefiniowany odpowiadający plikowi format importu w programie jeśli format importu nie został zdefiniowany, to można posłużyć się kreatorem importu plików tekstowych File-> Import Wizard...) - wczytanie notowań z baz typu Metastock za pomocą narzędzia File -> Import MetaStock Data... (taki import kopiuje dane z bazy typu Metastock do lokalnej bazy danych programu) - edycję rekordów bazy za pomocą narzędzia Symbol -> Quote Editor... (Uwaga: za pomocą tego narzędzia edytujemy rekordy lokalnej bazy danych programu, a po zatwierdzeniu zmian w programie a następnie zapisaniu zmian na dysku - przywrócenia stanu sprzed zmian) - nie będzie możliwości Uwaga: Wczytane dane do programu mogą być zachowane w lokalnej bazie Amibrokera, o ile program nie jest w trybie pracy: UNREGISTERED DO NOT SAVE CHANGES! Jak wczytać dane z plików tekstowych (*.csv; *.txt; *.prn; *.*)? Uwaga: Na czas importowania danych bardzo mocno rekomenduje się tymczasowe wyłączenie plugina, który pobiera dane na bieżąco. Z menu File wybieramy Database settings Jako Data Source wybieramy (local database). Akceptujemy przyciskiem OK. Po imporcie danych z plików tekstowych, w tej samej opcji programu - Database settings, przywracamy jako Data Source: NOL3 data Plug-in. Mamy plik tekstowy z notowaniami papieru wartościowego, który ma następujący format danych: 40

Kolejne wartości w powyższym pliku są oddzielone przecinkiem. Występują kolumny (bez początkowego wiersza z ich oznaczeniem) zawierające: Skrót Interwał Data Czas Otwarcie Max. Min. Zamknięcie Wolumen LOP Możemy wczytać notowania z takiego pliku do Amibrokera za pomocą kreatora importu File-> Import Wizard... Kreator przywita nas oknem, aby wskazać plik/pliki do importu: Klikamy przycisk Pick files i wskazujemy pliki do importu (przytrzymując klawisz CTRL można zaznaczyć więcej niż jeden plik; za pomocą wciśniętego SHIFT zaznaczymy również część listy plików): 41

Po kliknięciu Otwórz i następnie kliknięciu [Dalej >] otrzymujemy okno Kreatora z podglądem kilku wierszy jednego z importowanych plików (Data file sample): 42

Określamy jakie kolumny mamy w importowanych plikach. Zaznaczone pole More columns pozwala dodać następne kolumny po siódmej: Podajemy odpowiednio kolumny: Która kolumna? Co mamy w plikach? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Skrót Interwał Data Czas Otwarcie Max. Min. Zamknięcie Wolumen LOP Odpowiednik w Kreatorze? Ticker Skip (pomijamy) YMD Time Open High Low Close Volume OpenInt Jako Separator wybrano przecinek ( Comma (,) ), nie pominięto żadnych początkowych wierszy (Skip first: 0 lines). Proszę zwrócić uwagę, że YMD to skrót od formatu daty: rok, miesiąc, dzień. Kolumnę drugą zawierającą informację o interwale pominięto i podano jako Skip. Po kliknięciu [Dalej>] mamy ostatni ekran Import Wizard a: 43

Tutaj można zdefiniowany format plików zachować w na przyszłość dla narzędzia importu plików ASCII (Add current settings to ASCII importer definitions). Podać nazwę własną formatu importu np. Notowania z Centrum Informacji, określić maskę jako np.: dowolna nazwa i dowolne rozszerzenie pliku (*.*). Format file name zostanie nadany automatycznie (to nazwa pliku na dysku, w którym format zostanie zapisany). Gdy klikniemy Zakończ, to wiersze notowań plików zostaną zaimportowane do Amibrokera pod symbolem, który występuje w kolumnach Ticker tych wierszy. Gdy nie określono kolumny Ticker, to nazwa symbolu będzie taka jak nazwa importowanego pliku (dla pliku np. FW20.prn, będzie to symbol FW20). Zgodnie z życzeniem dodany zostanie również format importu Notowania z Centrum Informacji, który będzie można używać w narzędziu do szybkiego importu plików ASCII File -> Import ASCII...: 44

Powyższy zrzut przedstawia okno otwierania pliku do importu po kliknięciu opcji File -> Import ASCII. Zaznaczenie pliku (zbioru plików) i poprawne wybranie jego typu pozwala z sukcesem zaimportować notowania do Amibrokera (tu: wybrano pliki pobrane z serwisu DM BZ WBK S.A. oraz format importu samodzielnie zdefiniowany za pomocą kreatora File -> Import Wizard: Notowania z Centrum Informacji (*.*) ). 45