KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 22.3.2013 COM(2013) 154 final 2013/0083 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia w imieniu Unii Europejskiej Protokołu przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniającego Konwencję przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej PL PL
UZASADNIENIE 1. KONTEKST WNIOSKU Podstawa i cele wniosku W rezolucji nr 53/111 z dnia 9 grudnia 1998 r. Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych (ZO ONZ) podjęło decyzję o ustanowieniu otwartego międzyrządowego komitetu ad hoc odpowiedzialnego za przygotowanie Konwencji przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, uzupełnionej o trzy protokoły obejmujące następujące obszary: zapobieganie handlowi ludźmi, w szczególności handlowi kobietami i dziećmi, zwalczanie go i karanie za niego (protokół o handlu ludźmi); przemyt migrantów drogą lądową, powietrzną i morską (protokół o przemycie migrantów) oraz nielegalne wytwarzanie broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji oraz nielegalny handel ww. towarami (protokół o handlu bronią). Pierwsze formalne posiedzenie komitetu ad hoc odbyło się w Wiedniu w styczniu 1999 r. W 2000 r. Rada upoważniła Komisję 1 do prowadzenia w imieniu Wspólnoty Europejskiej negocjacji w sprawie Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, protokołu ONZ o handlu bronią oraz pozostałych protokołów. Komisja czynnie uczestniczyła w negocjacjach ONZ w Wiedniu, ściśle współpracując ze swoimi państwami członkowskimi oraz z krajami G8 nienależącymi do UE. Negocjacje w sprawie Konwencji przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej zakończono w lipcu 2000 r., natomiast negocjacje w sprawie protokołu o przemycie migrantów i protokołu o handlu ludźmi trwały do października 2000 r. W dniu 15 listopada 2000 r. w trakcie swojej 55. sesji ZO ONZ przyjęło trzy ww. instrumenty i wyłożyło je do podpisu. Negocjacje w sprawie protokołu ONZ o handlu bronią trwały o pół roku dłużej (do maja 2001 r.). W dniu 31 maja 2001 r. w trakcie swojej 55. sesji ZO ONZ przyjęło ten instrument 2 i wyłożyło go do podpisu. W dniu 12 grudnia 2000 r. w Palermo Komisja Europejska oraz wszystkie państwa członkowskie UE oficjalnie podpisali trzy ww. instrumenty. Rada udzieliła zezwolenia na podpisanie protokołu ONZ o handlu bronią w październiku 2001 r. 3. Wspólnota Europejska podpisała ten instrument w siedzibie głównej ONZ w Nowym Jorku w dniu 16 stycznia 2002 r. W kwietniu 2004 r. UE zatwierdziła zawarcie Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej 4, a w lipcu 2006 r. protokołu o przemycie migrantów i protokołu o handlu ludźmi. Zawarcie protokołu o handlu bronią odłożono w czasie, gdyż uznano, że zawiera on postanowienia wymagające przyjęcia nowych przepisów i wprowadzenia poprawek do przepisów już istniejących. Postanowienia te miałyby wpływ na przepisy Unii dotyczące prowadzenia rejestrów, znakowania broni palnej, pozbawiania broni palnej cech użytkowych, 1 2 3 4 Decyzja z dnia 31 stycznia 2000 r. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ A/RES/55/255. Decyzja Rady 2001/748/WE, Dz.U. L 280 z 24.10.2001, s. 5. Decyzja Rady 2004/579/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, Dz.U. L 261 z 6.8.2004, s. 69. PL 2 PL
wymogów dotyczących systemów wydawania zezwoleń lub zgody na wywóz, przywóz i tranzyt, wzmocnienia kontroli w punktach wywozu i pośrednictwa. W 2005 r. Komisja opublikowała komunikat w sprawie środków zapewniających większe bezpieczeństwo materiałów wybuchowych, zapalników, sprzętu służącego do wyrobu bomb oraz broni w Unii Europejskiej 5. Przyjęcie dyrektywy 2008/51/WE zmieniającej dyrektywę Rady 91/477/EWG z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni oraz rozporządzenia (UE) nr 258/2012 wdrażającego art. 10 Protokołu Narodów Zjednoczonych oraz ustanawiającego zezwolenia na wywóz i środki dotyczące przywozu i tranzytu dla broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji stanowią konkretne działania podjęte w następstwie ww. komunikatu. Protokół ONZ o handlu bronią wszedł w życie z dniem 3 lipca 2005 r. Jak dotąd podpisało go 18 państw członkowskich UE; umawiającymi się stronami jest 16 państw członkowskich 12 państw członkowskich, które ratyfikowało protokół (Belgia, Bułgaria, Cypr, Estonia, Włochy, Litwa, Polska, Słowacja, Słowenia, Portugalia, Szwecja i Finlandia) i cztery państwa członkowskie, które do niego przystąpiły (Hiszpania, Łotwa, Niderlandy i Rumunia). Kontekst ogólny Wśród ważnych działań wyszczególnionych w planie działania Rady i Komisji służącym realizacji programu haskiego mającego na celu wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej 6 wymienia się między innymi propozycję zawarcia w imieniu Wspólnoty Europejskiej protokołu ONZ o handlu bronią. W programie sztokholmskim 7, kontynuującym program haski, zaznaczono, że handel bronią jest jednym z nielegalnych działań niezmiennie zagrażających bezpieczeństwu wewnętrznemu Unii Europejskiej oraz potwierdzono, że UE powinna w dalszym ciągu propagować ratyfikację konwencji międzynarodowych (i protokołów do nich), w szczególności tych, które powstały pod auspicjami ONZ. Handel bronią wymieniono też w strategii bezpieczeństwa wewnętrznego 8 jako jedną z form przestępczości zorganizowanej, z którymi musi uporać się Unia Europejska. Obowiązujące przepisy w dziedzinie, której dotyczy wniosek Przyjęto kilka unijnych aktów prawnych w celu ułatwienia transferów broni konwencjonalnej i eliminowania barier dla takich transferów w ramach rynku wewnętrznego lub w celu regulacji wywozu broni konwencjonalnej do państw trzecich. Akty te to: dyrektywa Rady 91/477/EWG z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, ze zmianami; zalecenia w sprawie standardowej procedury przeznaczonej do stosowania w państwach członkowskich do transgranicznych zapytań, z którymi występują organy policyjne, badając kanały dostaw broni palnej skonfiskowanej lub przejętej w związku z przestępstwem, przyjęte przez Radę na posiedzeniu w dniach 12 13 czerwca 2007 r. Zalecenia te oraz załączony do nich podręcznik przyczynią się do zwiększenia współpracy w tej dziedzinie w zakresie działań dochodzeniowych i egzekwowania prawa; 5 6 7 8 Komunikat z dnia 18 lipca 2005 r. w sprawie środków zapewniających większe bezpieczeństwo materiałów wybuchowych, zapalników, sprzętu służącego do wyrobu bomb oraz broni; COM(2005) 329 final. Dz.U. C 198 z 12.8.2005, pkt 4.2., Międzynarodowy porządek prawny, lit. o), s. 20. Dokument Rady UE 17024/09, CO EUR-PREP 3 JAI 896 POLGEN 229 z dnia 2 grudnia 2009 r. Komunikat Komisji Strategia bezpieczeństwa wewnętrznego UE w działaniu: pięć kroków w kierunku bezpieczniejszej Europy, COM(2010)673. PL 3 PL
dyrektywa 2008/51/WE z dnia 21 maja 2008 r. zmieniająca dyrektywę Rady 91/477/EWG z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, której celem było wprowadzenie odpowiednich przepisów dotyczących transferu broni wewnątrz Unii Europejskiej, wymaganych przez protokół OZN o handlu bronią 9 ; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/43/WE, określająca zasady i procedury stosowane w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowego transferu produktów związanych z obronnością. Zgodnie z art. 4 ust. 1 dyrektywy żadne dalsze zezwolenia innych państw członkowskich nie są wymagane do przewozu produktów związanych z obronnością przez obszar państw członkowskich lub dla ich wwiezienia na terytorium innych państw członkowskich, gdzie znajduje się odbiorca ; rozporządzenie nr 258/2012, przyjęte przez Radę w dniu 8 marca 2012 r. Jego celem jest walka z nielegalnym handlem bronią poprzez ulepszenie mechanizmów śledzenia i kontroli wywozu cywilnej broni palnej z Unii Europejskiej, w tym środków dotyczących przywozu i tranzytu. Rozporządzenie to dostosowuje unijne prawodawstwo do art. 10 protokołu ONZ o handlu bronią 10. Opiera się na zasadzie, że broń palna i przedmioty z nią związane nie powinny być przekazywane między państwami bez wiedzy i zgody wszystkich państw, których to dotyczy. Zasady tej nie stosuje się do broni palnej przeznaczonej do celów wojskowych. Stosuje się ją tylko do handlu z państwami nienależącymi do UE oraz do transferów z tych państw lub do tych państw. Spójność z pozostałymi obszarami polityki i celami Unii Zawarcie protokołu ONZ o handlu bronią przez Unię Europejską jest spójne z obecną polityką UE w zakresie środków zwalczania przestępczości transgranicznej i nasilania walki z nielegalnym handlem bronią palną, w tym kontroli wywozu i śledzenia historii broni, jak również z polityką zmierzającą do ograniczenia obiegu broni strzeleckiej na rynku międzynarodowym. 2. WYNIKI KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ OCENA SKUTKÓW Równolegle do przyjmowania unijnych aktów prawnych mających na celu dostosowanie prawa Unii Europejskiej do odpowiednich postanowień protokołu przeprowadzono szeroko zakrojone konsultacje z różnymi zainteresowanymi stronami. Przeprowadzenie dodatkowej oceny skutków nie jest konieczne, gdyż niniejszy wniosek jest ostatnim etapem wypełniania międzynarodowego zobowiązania, a unijne prawodawstwo jest już zgodne ze standardami określonymi w protokole. 3. ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU Krótki opis proponowanych działań W pierwszym artykule niniejszego wniosku zatwierdza się protokół w imieniu Unii Europejskiej. W drugim upoważnia się przewodniczącego Rady do wyznaczenia osoby uprawnionej do złożenia aktu zatwierdzenia w imieniu Unii Europejskiej. Załącznik I zawiera 9 10 Dyrektywa 2008/51/WE (Dz.U. L 179 z 8.7.2008) weszła w życie z dniem 20 lipca 2008 r. Termin transpozycji upłynął w dniu 28 lipca 2010 r. Rozporządzenie (UE) nr 258/2012, Dz.U. L 94 z 30.3.2013. PL 4 PL
deklarację zakresu kompetencji Unii Europejskiej w odniesieniu do kwestii regulowanych protokołem; deklaracja ta powinna zostać złożona wraz z aktem zatwierdzenia (art. 17 ust. 3 protokołu o handlu bronią). Protokół wspiera współpracę pomiędzy państwami-stronami w celu zapobiegania nielegalnemu handlowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją i w celu zwalczania i eliminowania tego zjawiska. Tekst protokołu obejmuje postanowienia w sprawie: prowadzenia szczegółowej dokumentacji dotyczącej przywozu, wywozu i tranzytu broni palnej; przyjęcia międzynarodowego systemu znakowania broni palnej w czasie produkcji oraz za każdym razem, gdy broń jest przywożona; ustanowienia zharmonizowanego systemu wydawania zezwoleń regulującego przywóz, wywóz, tranzyt i powrotny wywóz broni palnej; zapobiegania kradzieży, utracie lub przekierowaniu broni palnej poprzez wzmocnienie kontroli wywozu, punktów wywozu i kontroli granicznych; wymiany informacji dotyczących zatwierdzonych producentów, sprzedawców, importerów i eksporterów, szlaków używanych przez nielegalnych handlarzy oraz najlepszych praktyk w zakresie zwalczania nielegalnego handlu bronią w celu zwiększenia zdolności prewencyjnych poszczególnych państw oraz możliwości wykrywania nielegalnego handlu bronią i prowadzenia dochodzeń w tej sprawie. Podstawa prawna Protokół obejmuje kwestie leżące w kompetencjach Unii, ponieważ kwestie te wchodzą w zakres wspólnej polityki handlowej, a zawarcie protokołu ONZ o handlu bronią może wpływać na unijne akty prawne lub zmieniać ich zakres (art. 3 ust. 2 TFUE). W związku z tym merytoryczną podstawę prawną niniejszej decyzji stanowią zarówno art. 114, jak i art. 207 TFUE. 4. WPŁYW NA BUDŻET Wniosek nie ma wpływu na budżet Unii. 5. PODSUMOWANIE Protokół ONZ o handlu bronią to pierwszy instrument o zasięgu światowym w zwalczaniu międzynarodowej przestępczości zorganizowanej i handlu bronią. Wyznacza bardzo przydatne wielostronne ramy działania i szereg istotnych minimalnych norm dla wszystkich państw będących stronami protokołu. Załączony wniosek dotyczący decyzji Rady stanowi instrument prawny umożliwiający zawarcie protokołu ONZ o handlu bronią przez Unię Europejską na postawie prawnej art. 114 i 207 TFUE w związku z jego art. 218 ust. 6 lit. a). W związku z powyższym Komisja proponuje, aby Rada przyjęła załączoną poniżej decyzję. PL 5 PL
2013/0083 (NLE) Wniosek DECYZJA RADY w sprawie zawarcia w imieniu Unii Europejskiej Protokołu przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniającego Konwencję przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114 i 207 w związku z jego art. 218 ust. 6 lit. a), uwzględniając wniosek Komisji 11, uwzględniając zgodę Parlamentu Europejskiego 12, a także mając na uwadze, co następuje: (1) Części Protokołu przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją ( protokołu ), które leżą w kompetencjach Unii, zostały w imieniu Unii wynegocjowane przez Komisję za zgodą Rady. (2) Zgodnie z decyzją Rady 2001/748/WE 13 protokół podpisano w dniu 16 stycznia 2002 r. z zastrzeżeniem jego zawarcia w późniejszym terminie. (3) Zawarcie Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, które zgodnie z jej art. 37 ust. 2 było warunkiem przystąpienia Unii Europejskiej do protokołu, zostało zatwierdzone w imieniu Unii Europejskiej decyzją Rady 2004/579/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. 14. (4) Protokół obejmuje instrumenty wchodzące w zakres wspólnej polityki handlowej Unii. Przyjęto kilka unijnych aktów prawnych w celu ułatwienia transferów broni konwencjonalnej i eliminowania barier dla takich transferów w ramach rynku wewnętrznego lub w celu regulacji wywozu broni do państw trzecich. (5) Prawnie wiążący instrument dotyczący najwyższych możliwych wspólnych standardów międzynarodowych w zakresie transferu i kontroli broni dotyczy kwestii wchodzących w zakres kompetencji Unii, ponieważ mieszczą się one w ramach wspólnej polityki handlowej lub ponieważ zawarcie protokołu może wpływać na wyżej wspomniane unijne akty prawne lub zmieniać ich zakres. (6) W zakresie, w jakim postanowienia protokołu wchodzą w zakres kompetencji przyznanych Unii, porozumienie to należy zatwierdzić w imieniu Unii Europejskiej. 11 12 13 14 Dz.U., s. Dz.U., s. Dz.U. L 280 z 24.10.2001, s. 5. Dz.U. L 261 z 6.8.2004. PL 6 PL
(7) Składając akt zatwierdzenia, Unia musi złożyć także deklarację co do zakresu kompetencji Unii Europejskiej w kwestiach regulowanych protokołem zgodnie z jego art. 17 ust. 3. (8) Kontrolę nabywania i posiadania broni palnej w Unii oraz formalności związane z obrotem bronią palną w obrębie państw członkowskich określono w dyrektywie Rady 91/477/EWG zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/51/WE. (9) Zasady i procedury stosowane w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowego transferu produktów związanych z obronnością określa dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/43/WE, PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ: Artykuł 1 Niniejszym zatwierdza się w imieniu Unii Europejskiej Protokół przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. Zgodnie z art. 17 ust. 3 protokołu unijny akt formalnego zatwierdzenia zawiera deklarację kompetencji przedstawioną w załączniku I. Artykuł 2 Przewodniczący Rady wyznacza osobę upoważnioną do złożenia, w imieniu Unii Europejskiej, aktu zatwierdzenia, o którym mowa w art. 17 ust. 3 protokołu, w celu wyrażenia zgody Unii Europejskiej na związanie się protokołem. Artykuł 3 Niniejsza decyzja wchodzi w życie dnia 15. Sporządzono w Brukseli dnia [ ] r. W imieniu Rady Przewodniczący 15 Data wejścia decyzji w życie zostanie opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej przez Sekretariat Generalny Rady. PL 7 PL
ZAŁĄCZNIK I Deklaracja w sprawie kompetencji Unii Europejskiej w odniesieniu do kwestii regulowanych Protokołem przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją, uzupełniającym Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej Artykuł 17 ust. 3 Protokołu przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją stanowi, że akt ratyfikacji, przyjęcia lub zatwierdzenia protokołu przez regionalną organizację integracji gospodarczej zawiera deklarację określającą te zagadnienia regulowane protokołem, co do których państwa członkowskie tej organizacji będące stronami protokołu przekazały kompetencje na rzecz takiej organizacji. Unia Europejska ma wyłączne kompetencje w zakresie polityki handlowej. UE posiada też kompetencje dzielone w zakresie reguł dotyczących budowy rynku wewnętrznego oraz wyłączne kompetencje w zakresie postanowień umowy, które mogą mieć wpływ na wspólne zasady przyjęte przez Unię Europejską lub zmieniać ich zakres. Unia przyjęła zasady dotyczące w szczególności zwalczania nielegalnego wytwarzania broni palnej, jej części i komponentów oraz amunicji oraz zwalczania nielegalnego obrotu ww. towarami; zasady te określają standardy i procedury w zakresie polityki handlowej państw członkowskich dotyczące w szczególności prowadzenia rejestrów, znakowania broni palnej, pozbawiania broni palnej cech użytkowych, wymogów dotyczących systemów wydawania zezwoleń lub zgody na wywóz, przywóz i tranzyt, wzmocnienia kontroli w punktach wywozu i pośrednictwa. Protokół przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i komponentami oraz amunicją ma zastosowanie zgodnie z kompetencjami przekazanymi Unii Europejskiej do terytoriów, na których ma zastosowanie Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej na warunkach ustalonych w tym Traktacie. Zakres i sposób wykonywania przez Unię takich kompetencji podlega z natury rzeczy ciągłym zmianom; Unia będzie zatem w miarę potrzeb uzupełniać lub zmieniać niniejszą deklarację zgodnie z art. 17 ust. 3 protokołu. PL 8 PL