Tadeusz Jakubowski, Anna Kowalska Struktura nadzoru weterynaryjnego w Unii Europejskiej Od wielu lat prowadzona jest w naszym środowisku dyskusja o zasadach funkcjonowania nadzoru weterynaryjnego w zakresie szeroko pojmowanej ochrony zdrowia publicznego. Wykonywany on jest poprzez monitorowanie i zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt oraz nadzór nad bezpieczeństwem zdrowotnym żywności. Zadania te realizowane są w krajach Wspólnoty Europejskej oraz w tzw. krajach trzecich spoza UE w różnych strukturach krajowych. W najbliższych publikacjach będę starał się przedstawić funkcjonowanie nadzorów weterynaryjnych w poszczególnych krajach Europy. NIEMCY PUBLICZNA SŁUŻBA WETERYNARYJNA NA POZIOMIE FEDERALNYM Organizacja i podział obowiązków publicznej służby weterynaryjnej na poziomie federalnym podporządkowane są strukturom federalnym Republiki Federalnej Niemiec. STRUKTURA MINISTERSTWO ŻYWNOŚCI, ROLNICTWA I OCHRONY KONSUMENTA DYREKCJA GENERALNA (3): Bezpieczeństwo Żywności i Służba weterynaryjna o DYREKCJA (32): Zdrowie Zwierząt i Higiena Żywności WYDZIAŁY: 314: Ogólne zagadnienia związane z bezpieczeństwem żywności, zagadnienia prawne związane z działaniem Dyrekcji 31 318: Żywienie zwierząt, pasze dla zwierząt 321: Dobrostan zwierząt 322: Hodowla zwierząt i postępowanie ze zwierzętami hodowlanymi 324: Krajowe Centrum Zarządzania Kryzysem dla potrzeb Zwalczania Chorób Zwierząt, Chorób Zwierząt mających wpływ na handel 326: Leki weterynaryjne, pozostałości w żywności pochodzenia zwierzęcego 327: Zagadnienia prawne związanie z działaniem Dyrekcji 32 328: Higiena żywności, handel żywnością pochodzenia zwierzęcego 329: Higiena mięsa o DYREKCJA 31 Bezpieczeństwo żywności zajmuje się zagadnieniami związanymi z żywieniem zwierząt / paszami dla zwierząt, monitorowaniem żywności i pasz, jak również zarządzaniem ryzykiem związanym z żywnością. Dyrektor stojący na czele Dyrekcji 32 jest jednocześnie: o Delegatem do OIE
o Głównym Lekarzem Weterynarii RFN Federalne Ministerstwo Zdrowia i Ubezpieczeń Społecznych odpowiedzialne jest za szkolenia lekarzy weterynarii. Jest również odpowiedzialne za dopuszczanie do handlu leków weterynaryjnych. WOJSKOWE SŁUŻBY WETERYNARYJNE W zakresie działań Federalnych Sił Zbrojnych, wszelkimi sprawami weterynaryjnymi zajmuje się Główny Lekarz Armii. Na poziomie federalnym, wojskowa służba weterynaryjna podlega pod Ministerstwo Obrony. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W PRZYPADKU CHORÓB ZWIERZĄT Zadania podzielone są w następujący sposób: 1. KRAJOWE CENTRUM ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W PRZYPADKU CHORÓB ZWIERZĄT Do jego zadań należy: Monitorowanie i ocena sytuacji w kraju i za granicą Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób Sprawy związane z notyfikacją chorób na terenie kraju i za granicą Statystyki dotyczące rozwoju choroby i sytuacji w kraju Sprawy związane z Federalnym Planem Zarządzania w Chorobach Zwierząt. Organizowanie Paneli Eksperckich w sprawie Zapobiegania Chorobom Zwierząt Zarządzanie Wojskowym Oddziałem Specjalnym ds. Kontroli Chorób Zwierząt Zarządzanie Wojskowymi Oddziałami Specjalnymi ds. Zarządzania Ryzykiem na poziomie sekretariatu i na poziomie technicznym. 2. WOJSKOWY ODDZIAŁ SPECJALNY DS. KONTROLI CHORÓB ZWIERZĄT, jako Grupa Wykonawcza reprezentująca Rząd Federalny Do jego zadań należy: Sporządzanie zaleceń odnośnie najgroźniejszych chorób zakaźnych zwierząt, szczególnie z uwzględnieniem spraw międzynarodowych i postępowania na granicach Zbieranie i ocena danych epidemiologicznych Przegląd standardów istniejących w poszczególnych Landach, w zakresie wdrażania elementów zwalczania chorób zwierząt i ich aktualizacja Sporządzanie propozycji dla urzędów zaangażowanych w działania i jednostek operacyjnych odnośnie systemów szybkiej wymiany informacji, szczególnie pomiędzy Landami, jak również z Komisją, UE i krajami trzecimi. Sporządzanie i aktualizowanie listy osób, które mogą zasilić grupy działające w poszczególnych Landach w chwili wybuchu epizoocji (stan kryzysowy).
Opracowywanie i aktualizacja podręczników zaponiegania chorobom zwierząt Składanie propozycji odnośnie zdolności diagnostycznych Zalecenia odnośnie mobilnych centrów zarządzania Organizacja spotkań grup eksperckich w czasie kryzysu Podobne działania mają miejsce również w przypadku kryzysów dotyczących Bezpieczeństwa Żywności. Przy czym biorą w nich udział specjalne jednostki Ministerstwa, a nie wojsko. PUBLICZNA SŁUŻBA WETERYNARYJNA NA POZIOMIE LANDÓW Na poziomie Landów, administracja weterynaryjna składa się z: 1. Ministra / Senatora, odpowiedzialnego za służbę weterynaryjną w roli Landowego Zwierzchnika Weterynaryjnego Nadrzędna Władza Weterynaryjna w Landzie. Odpowiedzialny za: Nadzór, planowanie, wyznaczanie zadań, koordynowanie i wydawanie instrukcji, w zakresie wszystkich spraw weterynaryjnych w danym Landzie. Jeżeli nie istnieją przepisy Federalne lub są w danym zakresie niewyczerpujące, nadrzędna władza weterynaryjna ustala wytyczne prawne i administracyjne, konieczne do wykonywania zadań przez służbę weterynaryjną. Zapewniają udział lekarzy weterynarii w działaniach na poziomie Landów, jak również w działaniach innych urzędów i przemysłu, zgodnie z wymogami, oraz nadzorują Oficjalne Stowarzyszenie Weterynaryjne i Fundusz na rzecz Chorób Zwierząt. Istnieje 16 tego typu stanowisk w Niemczech. 2. Komisarza Regionalnego lub innego urzędnika o tym samym zakresie kompetencji na średnim poziomie administracji, spełniającego rolę Pośredniego Urzędnika Administracji (nie we wszystkich Landach). Odpowiedzialny za: Nadzór i wydawanie poleceń Koordynowanie, wydawanie zaleceń i instrukcji na poziomie dystryktu Zapewniają współpracę ze wszystkimi agencjami zaangażowanymi na średnim poziomie administracyjnym. Istnieją 32 dystrykty administracyjne w Niemczech 3. Biuro Weterynaryjne na poziomie Dystryktu lub Miasta najbardziej podstawowy poziom w administracji weterynaryjnej w Landzie. Odpowiedzialny za:
Planowanie, organizację, administrowanie, koordynowanie zadań służb weterynaryjnych i wdrażanie działań, w porozumieniu ze służbami zdrowia publicznego i innymi organizacjami rolniczymi. Istnieje 436 jednostek podstawowych służb weterynaryjnych w dystryktach i miastach w Niemczech. Istnieją również Państwowe Weterynaryjne Centra Dochodzeniowe, w liczbie 36 w Niemczech, jak również Centra Nadzoru nad Produkcją Mięsa i Posterunki Kontroli Granicznej. W Dolnej Saksonii, Nadrenii Północnej Westfalii, Schlezwigu Holstein i Bawarii istnieją również Instytuty Rolnicze wykonujące badania laboratoryjnej i wykonujące usługi z zakresu zdrowia zwierząt badania i działania z zakresu postępowania ze zwierzętami (w Bawarii jest to organizacja zarejestrowana jako Bawarska Służba ds. Zdrowia Zwierząt). AUSTRIA Centralna Administracja Weterynaryjna, będąca strukturą podległą Ministerstwu Zdrowia, Rodziny i Młodzieży. 3 departamenty, zarządzane przez Głównego Lekarza Weterynarii. 9 regionalnych oddziałów administracyjnych w poszczególnych krajach związkowych (odpowiedniki wojewódzkich inspektoratów). W ich ramach 1 departament, zarządzany przez odpowiednik Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii (Provincial Veterinary Officer, PVO Lekarz Kraju Związkowego). 99 lokalnych oddziałów administracyjnych (odpowiedniki powiatowych inspektoratów) zarządzane przez District Veterinary Officer, DVO Powiatowy Lekarz Weterynarii. Organ wykonawczy, podlegający oddziałowi regionalnemu.
Ministerstwo ds. Zdrowia, Rodziny i Młodzieży Sekcja 4 Zdrowie konsumentów i zapewnianie zdrowia Sektor B Zdrowie konsumentów Inne departamenty w ramach sektora B Departament 4 bezpieczeostwo żywności mięso i produkcja pierwotna, uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego Departament 5 zdrowie zwierząt, handel żywymi zwierzętami i prawo weterynaryjne; Weterynaryjna kontrola graniczna Departament 6 dobrostan zwierząt, nadzór na chorobami zakaźnymi i zoonozonami Weterynaryjna Inspekcja Graniczna PVO odpowiednik Wojewódzkiego DVO odpowiednik Powiatowego Egzekwowanie prawa weterynaryjnego na poziomie krajów związkowych. pośrednio poprzez Gubernatora Kraju Związkowego Minister w rządzie krajowym ma prawo do wydania poleceń Gubernatorowi Organizacja administracji w kraju związkowym leży w obowiązkach Gubernatora Obowiązek raportowania o sytuacji w kraju związkowym na wniosek Ministra rządu krajowego bezpośrednio poprzez Ministra w rządzie w Kraju Związkowym Możliwość wydawania bezpośrednich poleceń Weterynaryjnej Kontroli Granicznej przez Ministra w rządzie w kraju związkowym Prywatni lekarze weterynarii W ramach austriackiej ustawy dotyczącej chorób zwierząt:
Możliwość korzystania z ich usług, preferowani są ci, którzy zamieszkują q danej jednostce administracyjnej. W przypadku wybuchu epidemii, nabywają specjalnych praw w ramach zwalczania epidemii. Wykonują szczepienia ochronne Badania Jeżeli nie ma wystarczającej liczby inspektorów weterynaryjnych, badania mogą być zlecane lekarzom prywatnej praktyki w ramach rozporządzeń dotyczących m.in. IBR/IPV, BVD, białaczki bydła, brucelozy. Wydawanie paszportów. Współpraca przy opracowaniu materiałów Lek. wet. Anna Kowalska Dr Tadeusz Jakubowski Prezes Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej