Małopolskie Obserwatorium Polityki Rozwoju

Małopolskie Obserwatorium Polityki Rozwoju 12. Raport Roczny Fundusze europejskie w Małopolsce Małopolskie Obserwatorium Rozwoju Regionalnego Departament Polityki Regionalnej 125

12. Raport Roczny Małopolskie Obserwatorium Polityki Rozwoju Fundusze europejskie w Małopolsce Kraków 2016 1

Opracowano w Departamencie Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego przez Andrzeja Bindę, pracownika Zespołu Małopolskiego Obserwatorium Rozwoju Regionalnego. W publikacji wykorzystano informacje znajdujące się na stronach Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Głównego Urzędu Statystycznego, Funduszy Strukturalnych 2004 2006, Funduszy Europejskich 2007 2013, Funduszy Europejskich 2014 2020, Agencji Rozwoju i Modernizacji Rolnictwa, dane własne zgromadzone w Departamencie Polityki Regionalnej, Departamencie Zarządzania Programami Operacyjnymi i Departamencie Funduszy Europejskich UMWM. Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Polityki Regionalnej 30-552 Kraków, ul. Wielicka 72B morr@umwm.pl Skład publikacji, projekt okładki: Grafpol Agnieszka Blicharz-Krupińska www.argrafpol.pl Druk publikacji: Kappadruk Drukarnia, www.kappadruk.pl ISSN: 1898 1429 (wersja drukowana) 2082 2855 (wersja on-line) Publikacja jest dostępna w wersji elektronicznej pod adresem: http://www.obserwatorium.malopolska.pl/ Przy publikowaniu danych Małopolskiego Obserwatorium Rozwoju Regionalnego prosimy o podawanie źródła. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014 2020 2

Szanowni Państwo, w pełni wykorzystaliśmy szansę, jaką otworzyły przed nami fundusze unijne poprzedniej perspektywy 2007 2013. Efekty są widoczne niemal na każdym kroku. To nowe drogi, odnowione centra miast i wsi, nowoczesne hale sportowe czy obiekty kulturalne. To też inwestycje w opiekę zdrowotną, edukację i znaczące wsparcie dla rozwoju przedsiębiorczości. Jeszcze większe zmiany dokonały się w sferze mentalnej i społecznej. Dziś Małopolanie są bardziej świadomi swoich potrzeb i celów oraz zdecydowani, by je zrealizować. Perspektywę finansową z lat 2007 2013 zamykamy z sukcesem. Nie pozwoliliśmy, by zmarnowało się choć 1 euro. Fundusze, jakimi dysponowaliśmy w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, służą już naszym mieszkańcom i wspomagają ciągły rozwój regionu. Nie osiadamy jednak na laurach. Wręcz przeciwnie dotychczasowe osiągnięcia jeszcze bardziej mobilizują nas do działania. Małopolska musi być regionem innowacyjnym i silnym gospodarczo, tak by w przyszłości już bez wsparcia unijnych funduszy nadal pozostać miejscem atrakcyjnym dla inwestorów i przyjaznym dla mieszkańców. Jestem przekonany, że nasza wspólna, ciężka praca sprawi, że za kilka lat, w momencie zamknięcia perspektywy finansowej 2014 2020 wszyscy będziemy mieć poczucie, że Małopolska jest nie tylko nowoczesnym, europejskim regionem i dobrym przykładem dla innych, ale przede wszystkim regionem, który daje swoim mieszkańcom szansę na realizację marzeń. Jacek Krupa Marszałek Województwa Małopolskiego 3

4 WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL

Spis treści Streszczenie raportu... 7 Uwagi metodologiczne... 9 I. Realizacja Polityki Spójności w latach 2007 2013...11 1. Beneficjenci środków unijnych okresu 2007 2013...11 2. Projekty realizowane przez beneficjentów z terenu województwa małopolskiego...14 3. Projekty realizowane na terenie województwa małopolskiego...23 4. Projekty realizowane w powiatach i gminach województwa małopolskiego...30 5. Projekty wg programów operacyjnych...36 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko...36 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka...37 Program Operacyjny Kapitał Ludzki...39 Małopolski Regionalny Program Operacyjny...41 6. Projekty wg obszarów tematycznych...43 Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość...43 Społeczeństwo informacyjne...48 Transport...52 Energia...57 Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom...61 Inwestycje w infrastrukturę społeczną...66 Turystyka...71 Kultura...74 Rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich...78 Zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników, firm, przedsiębiorstw i przedsiębiorców...81 Poprawa dostępu do zatrudnienia i jego trwałości...85 Poprawa integracji społecznej osób w niekorzystnej sytuacji...89 Poprawa jakości kapitału ludzkiego...92 7. Fundusze Europejskie w latach 2014 2020...103 Realizacja projektów okresu 2014 2020 w województwie małopolskim...106 II. Narzędzia realizacji Wspólnej Polityki Rolnej...108 Płatności bezpośrednie (pierwszy filar WPR) 2004 2015...108 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 2013 (drugi filar WPR)...113 Wspólna Polityka Rolna na lata 2014 2020...118 SPIS TREŚCI 5

Stosowane skróty: ARiMR Agencja Rozwoju i Modernizacji Rolnictwa BDL Bank Danych Lokalnych (GUS) BIR Baza Informacji Regionalnej (UMWM) GUS Główny Urząd Statystyczny KOM Krakowski Obszar Metropolitalny LGD Lokalna Grupa Działania MR Ministerstwo Rozwoju MRPO Małopolski Regionalny Program Operacyjny 2007 2013 ONW obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania PO IG Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007 2013 PO KL Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007 2013 PO KL kk Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007 2013 komponent krajowy PO KL kr Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007 2013 komponent regionalny PO IR 2014 20 Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014 2020 PO IŚ Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007 2013 PO IŚ 2014 20 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 2020 PO PT Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007 2013 PO RPW Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej 2007 2013 PO WER 2014 20 Program Operacyjny Wiedza, Edukacja, Rozwój 2014 2020 RPO Regionalny Program Operacyjny 2007 2013 RPO 2014 20 Regionalny Program Operacyjny 2014 2020 RPO WM 2014 20 Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego 2014 2020 UMWM Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego 6 STOSOWANE SKRÓTY

Streszczenie raportu Raport Małopolskie Obserwatorium Polityki Rozwoju jest corocznym opracowaniem skupiającym się na analizie realizacji projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej w ramach Polityki Spójności oraz Wspólnej Polityki Rolnej na terenie województwa małopolskiego i przez beneficjentów mających siedzibę w Małopolsce. Obecny, 12. raport, poświęcony jest głównie zamknięciu perspektywy finansowej 2007 2013. Według stanu na koniec czerwca 2016 roku: I. Fundusze strukturalne i Fundusz Spójności Zarejestrowano 3 702 beneficjentów środków unijnych mających siedzibę na terenie województwa małopolskiego, z czego 2 671 stanowią podmioty gospodarcze niezależnie od formy prawnej (przedsiębiorcy będący osobami prawnymi bądź fizycznymi). Beneficjenci mający siedzibę na terenie województwa małopolskiego zrealizowali 8 425 projektów, w tym 3 296 projektów w ramach PO Kapitał Ludzki i 3 139 projektów w ramach regionalnych programów operacyjnych (oprócz MRPO również regionalne programy operacyjne pozostałych województw, oprócz podlaskiego). Na terenie Małopolski zrealizowano 8 138 projektów, niezależnie od lokalizacji beneficjenta. Wartość projektów zrealizowanych w Małopolsce wyniosła 37,9 mld zł, przy dofinansowaniu ze środków unijnych w kwocie 19,9 mld zł, co lokuje województwo małopolskie na 3. miejscu w kraju po województwie mazowieckim i śląskim. Największą wartość osiągnęły projekty realizowane w zakresie PO Infrastruktura i Środowisko: 16,4 mld zł (UE: 8,1 mld zł) 6. miejsce w kraju, przed Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym: 11,1 mld zł (UE: 5,7 mld zł) 3. miejsce wśród województw, PO Innowacyjna Gospodarka: 7,1 mld zł (UE: 3,3 mld zł) 3. miejsce, PO Kapitał Ludzki: 3,3 mld zł (UE: 2,8 mld zł) 3. lokata. Wartość projektów zrealizowanych w Małopolsce stanowiła 7,5% wartości wszystkich projektów zrealizowanych w kraju. Najwyższy udział miały projekty zrealizowane w ramach PO Innowacyjna Gospodarka 8,9%, przed Małopolskim Regionalnym Programem Operacyjnym 8,4%, PO Infrastruktura i Środowisko 7,4% i PO Kapitał Ludzki 6,3%. Przeciętna wartość jednego projektu zrealizowanego w Małopolsce wyniosła 4,7 mln zł, przy dofinansowaniu ze środków UE w wysokości 2,4 mln zł. Wartość projektów w przeliczeniu na mieszkańca wynosiła 11 239 zł, w tym wkład unijny 5 899 zł. Stawia to Małopolskę na 12. pozycji w kraju. Najwyższą wartość w przeliczeniu na mieszkańca zrealizowanych projektów osiągnięto w powiecie tarnowskim 25 768 zł (UE: 14 172 zł) oraz w gminie Lisia Góra 98 813 zł (UE: 52 930 zł). Beneficjenci realizujący projekty na terenie Małopolski na każdą złotówkę pozyskaną z funduszy europejskich angażują 80 groszy z własnych środków (w Polsce 63 grosze). STRESZCZENIE RAPORTU 7

II. Fundusze rolne Do małopolskich wsi w latach 2004 2015 trafiło 4,7 mld zł tytułem dopłat obszarowych oraz 2,6 mld zł z tytułu realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 2013, 0,6 mld zł z Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004 2006 i 0,3 mld z Sektorowego Programu Operacyjnego Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 2004 2006. W przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych w gospodarstwach rolnych dopłaty obszarowe w Małopolsce wyniosły 7 144 zł (średnia dla Polski 8 501 zł). Urząd Marszałkowski wdraża 6 spośród 22 działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, w ramach których podpisano umowy na realizację 4 745 projektów o łącznej wartości 1 643,4 mln zł. Projekty wsparto pomocą finansową o wartości 936,0 mln zł. 8 STRESZCZENIE RAPORTU

Uwagi metodologiczne Raport w części dotyczącej funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności okresu programowania 2007 2013 jest opracowany na podstawie danych z Krajowego Systemu KSI SIMIK 07 13, gromadzącego i przetwarzającego dane dotyczące programów operacyjnych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej w zakresie i formacie wymaganym przez Komisję Europejską na mocy regulacji wspólnotowych na lata 2007 2013 (art. 58 lit. d Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006) oraz wspierającego bieżący proces zarządzania i monitorowania w zakresie programów współfinansowanych z funduszy strukturalnych (Europejski Fundusz Społeczny i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego) i Funduszu Spójności, według stanu na 30 czerwca 2016 r. Zaprojektowany algorytm przeliczania oparty jest na miejscach realizacji zarejestrowanych we wnioskach o dofinansowanie i umowach o dofinansowanie działa tylko przy poprawnie zdefiniowanych w KSI SIMIK 07 13 miejscach realizacji. W związku z tym, że nigdzie w KSI nie zostało zaprojektowane sztywne przypisanie konkretnych wartości do konkretnych miejsc realizacji, dane prezentowane w raportach należy traktować jako przybliżone, wyliczane w jeden ustalony sposób: 1 2 3 województwa mają udziały proporcjonalne w ramach projektu: udział województwa = kwota projektu dzielona przez liczbę województw, na terenie których projekt jest realizowany; powiaty mają udziały proporcjonalne, ale w ramach swojego województwa: udział powiatu = kwota udziału województwa dzielona przez liczbę powiatów, na terenie których projekt jest realizowany w ramach danego województwa; gminy mają udziały proporcjonalne, ale w ramach swojego powiatu: udział gminy = kwota udziału powiatu dzielona przez liczbę gmin, na terenie których projekt jest realizowany w ramach danego powiatu. W przypadku projektów mających zasięg ogólnokrajowy, ogólnowojewódzki lub ogólnopowiatowy wartość projektu przypisywana jest wyłącznie do całego kraju bądź całego województwa lub całego powiatu, bez podziału na jednostki niższego rzędu. Stąd mogące wystąpić niezgodności przy sumowaniu wartości. Dane na temat liczby beneficjentów wyliczono w oparciu o unikalne numery identyfikacji podatkowej (NIP), zestawienia ilościowe beneficjentów w układzie gminnym w oparciu o kody pocztowe. Informacje na temat liczby projektów wyliczono w oparciu o unikalne numery zawartych umów. Wszędzie, gdzie to było możliwe i uzasadnione merytorycznie, informacje dotyczące Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zostały podzielone na komponent krajowy (osie priorytetowe 1 5 i 10) oraz komponent regionalny (osie priorytetowe 6 9). UWAGI METODOLOGICZNE 9

W opracowaniu dane w części opisowej dotyczące wartości projektów podawane są w dwóch układach: wartość ogółem i wartość dofinansowania ze środków europejskich, podawana w nawiasie, uzupełniona o litery UE. W niniejszym opracowaniu, w wybranych zestawieniach, dane zostały przeliczone w układzie subregionów, określonych w Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego 2011 2020: Krakowski Obszar Metropolitalny, obejmujący powiaty: bocheński, krakowski, miechowski, myślenicki, proszowicki, wielicki i miasto Kraków, subregion tarnowski, w skład którego wchodzą powiaty: brzeski, dąbrowski, tarnowski i miasto Tarnów, subregion sądecki, składający się z powiatów: gorlickiego, limanowskiego, nowosądeckiego i miasta Nowy Sącz, subregion podhalański z powiatami: nowotarskim, suskim i tatrzańskim, Małopolska Zachodnia tworzona przez powiaty: chrzanowski, olkuski, oświęcimski i wadowicki. Przy przeliczeniach wskaźników na mieszkańca wykorzystano dane dotyczące stanu ludności rzeczywistej na koniec 2015 roku. Informacje odnoszące się do funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na okres programowania 2014 2020 opracowane są na podstawie raportów przygotowywanych przez Instytucję Koordynującą Umowę Partnerstwa z danych gromadzonych w Centralnym Systemie Teleinformatycznym SL2014. Dane dotyczące wsparcia przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) pozyskano ze strony internetowej Agencji Rozwoju i Modernizacji Rolnictwa oraz bazy projektów zarządzanych przez Województwo Małopolskie, prowadzonej przez Departament Funduszy Europejskich UMWM. Wielkość dofinansowania w ramach pierwszego filaru (dopłaty bezpośrednie) przedstawiona została również za okres 2004 2015. Wszystkie prezentowane tabele, wykresy i mapy stanowią opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z wykazanych wcześniej źródeł i nie są dodatkowo opisywane w tym zakresie. Określenia Małopolska i województwo małopolskie używane są wymiennie. 10 UWAGI METODOLOGICZNE

I. Realizacja Polityki Spójności w latach 2007 2013 1. Beneficjenci środków unijnych okresu 2007 2013 Według stanu na dzień 30 czerwca 2016 roku, po weryfikacji danych, w bazie KSI SIMIK odnotowano 3 702 podmioty mające siedzibę na terenie województwa małopolskiego, które pozyskały środki unijne z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na realizację swoich projektów w latach 2007 2015 (okres kwalifikowalności wydatków). Najliczniejszą grupę wśród beneficjentów stanowią podmioty gospodarcze, a więc spółki prawa handlowego, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe łącznie 1 555 podmiotów. Grupę tę należy zwiększyć o osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 1 116 podmiotów. Przedsiębiorcy z obydwu powyższych grup stanowią łącznie ponad 72% ogółu podmiotów. Kolejną grupą pod względem liczebności są wspólnoty samorządowe wszystkich szczebli i samorządowe jednostki organizacyjne 467 jednostek. Trzecią stanowią stowarzyszenia, organizacje społeczne i zawodowe 299 podmiotów. Wykres 1. Struktura ilościowa beneficjentów w województwie małopolskim wg grup form prawnych 8,1% 1,0% 1,1% 0,9% 0,5% 0,4% 3,3% podmioty gospodarcze (bez osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 12,6% 42,0% wspólnoty samorządowe i samorządowe jednostki organizacyjne stowarzyszenia, organizacje społeczne, zawodowe inne (bez szczególnej formy, fundusze i fundacje, organy władzy i administracji rządowej, inne) zakłady opieki zdrowotnej (publiczne i niepubliczne) jednostki naukowe i uczelnie wyższe kościoły i związki wyznaniowe 30,1% szkoły państwowe osoby prawne i jednostki organizacyjne Rozkład przestrzenny beneficjentów wg powiatów jest silnie skorelowany z wielkością powiatu wg liczby ludności. Współczynnik korelacji pomiędzy tymi dwoma zbiorami, tj. liczbą beneficjentów i liczbą ludności, wynosi 0,97, a jeszcze wyższą wartość (0,99) wskaźnik korelacji osiąga 11

w przypadku porównania zbioru beneficjentów ze zbiorem podmiotów gospodarczych. Stąd również wszelkiego typu zestawienia danych bezwzględnych wskazywać będą większe liczby w dużych powiatach, a mniejsze w powiatach małych. Dla porównania aktywności podmiotów w pozyskiwaniu środków unijnych wg poszczególnych powiatów przeliczono liczbę beneficjentów na 1 000 zarejestrowanych podmiotów. W skali całego województwa wskaźnik ten wyniósł 10,2, natomiast w przypadku powiatów mieścił się w granicach od 5,6 w powiecie tatrzańskim do 15,2 w mieście Tarnowie. Faktem jest, że najgęściej beneficjenci występowali we wschodnich powiatach województwa, natomiast nasycenie malało w kierunku zachodnim. Zjawisko to jest całkowicie zgodne z przyjętymi przy realizacji programów założeniami na temat wsparcia obszarów słabszych. Wymagało to od podmiotów, niezależnie od ich formy prawnej, działających we wschodnich powiatach województwa małopolskiego większej aktywności w pozyskiwaniu środków. Mapa 1. Liczba beneficjentów na 1 000 podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON wg powiatów województwa małopolskiego stan w dniu 30.06.2016 olkuski miechowski krakowski proszowicki dąbrowski oświęcimski chrzanowski Kraków wielicki Tarnów wadowicki bocheński brzeski tarnowski myślenicki suski limanowski Nowy Sącz gorlicki Liczba beneficjentów na 1 000 podmiotów 5,6 8,6 8,6 10 10 12 12 15,2 nowotarski tatrzański nowosądecki 12

Struktura beneficjentów wg form prawnych w poszczególnych powiatach odbiega od średniej wojewódzkiej, niekiedy dosyć znacznie. Dobrze obrazuje to odsetek podmiotów będących wspólnotami samorządowymi i samorządowymi jednostkami organizacyjnymi wszystkich szczebli. Działania podejmowane przez te jednostki ukierunkowane są na zagospodarowanie przestrzeni publicznej, niezależnie od jej docelowego wykorzystania. Jednocześnie ich liczba jest ograniczona, wobec tego duży odsetek beneficjentów tego typu świadczy o słabszej pozycji sektora gospodarczego na tym obszarze. Zróżnicowanie powiatowe jest dosyć duże od 1,6 dla miasta Krakowa, do 52,6 dla powiatu miechowskiego, przy czym najwyższe wartości występują dla powiatów typowo rolniczych. Tabela 1. Liczba beneficjentów funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności okresu programowania 2007 2013 wg wybranych form prawnych w powiatach województwa małopolskiego Powiat ogółem podmioty gospodarcze Liczba beneficjentów w tym wspólnoty samorządowe i samorządowe jednostki organizacyjne stowarzyszenia, organizacje społeczne i zawodowe bocheński 113 78 22 6 brzeski 75 44 18 9 chrzanowski 78 53 12 7 dąbrowski 37 18 15 3 gorlicki 111 64 29 11 krakowski 238 184 31 14 limanowski 108 70 19 17 miechowski 38 9 20 6 myślenicki 122 81 25 13 nowosądecki 167 91 36 28 nowotarski 127 81 31 7 olkuski 114 84 11 15 oświęcimski 125 78 25 14 proszowicki 35 14 13 5 suski 67 34 21 7 tarnowski 164 105 26 22 tatrzański 56 33 16 2 wadowicki 151 107 29 7 wielicki 123 86 18 13 Kraków 1 340 1 124 21 65 Nowy Sącz 140 101 14 14 Tarnów 173 132 11 14 MAŁOPOLSKA 3 702 2 671 467 299 13

W wartościach bezwzględnych w ujęciu gminnym liderami pod względem liczebności beneficjentów poza miastami na prawach powiatu są Wieliczka (58 beneficjentów), miasto Bochnia (56), Olkusz (55), Wadowice, miasto Gorlice i miasto Oświęcim (po 54). Najsłabiej pod tym względem wypadły gminy Biały Dunajec i Słopnice, w których odnotowano tylko po jednym beneficjencie (będącym wspólnotą samorządową). Mediana liczby beneficjentów dla wszystkich gmin w województwie małopolskim wynosi 7. Mapa 2. Liczba beneficjentów funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności okresu programowania 2007 2013 wg gmin województwa małopolskiego Miechów Olkusz Proszowice Dąbrowa Tarnowska Chrzanów Oświęcim m. KRAKÓW Wieliczka Bochnia m. Brzesko Tarnów Wadowice Myślenice Sucha Beskidzka Limanowa m. Gorlice m. Nowy Sącz Liczba beneficjentów 1 3 Nowy Targ m. 4 5 6 7 8 14 15 29 Zakopane 30 i więcej 2. Projekty realizowane przez beneficjentów z terenu województwa małopolskiego Beneficjenci mający siedzibę na terenie województwa małopolskiego zrealizowali łącznie 8 425 projektów współfinasowanych ze środków unijnych, w tym 3 296 projektów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (w tym 385 projektów z komponentu krajowego i 2 911 w komponencie regionalnym), 3 139 projektów zaliczonych do regionalnych programów operacyjnych (w tym 3 030 projektów zaliczonych do MRPO, pozostałych 14 regionalnych programów 14

operacyjnych, bez RPO województwa podlaskiego), 1 707 projektów finansowanych ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka i 269 projektów w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Przeciętnie jeden beneficjent z Małopolski zrealizował 2,28 projektu. Zdecydowanie przodują w tym jednostki naukowe i uczelnie wyższe, w przypadku których na jednego beneficjenta przypada 9,53 projektu. Wysoką aktywnością cechują się również wspólnoty samorządowe wszystkich szczebli, które realizowały średnio po 4,91 projektu. Z kolei stosunkowo niewielkie zaangażowanie obserwuje się w grupie podmiotów gospodarczych przeciętna liczba projektów wśród spółek handlowych, kapitałowych, spółdzielni wyniosła 1,83, a wśród osób prowadzących działalność gospodarczą 1,52. Z faktu tego można wyciągnąć dwa wnioski: po pierwsze: podmioty prowadzące działalność gospodarczą prawdopodobnie ostrożnie podchodzą do finansowania projektów, ograniczając zaciąganie zobowiązań w okresie zadłużenia tytułem realizacji wcześniejszego projektu, po drugie: skoro część z nich ponownie sięga po środki unijne, oznacza to, że ta forma wsparcia jest im potrzebna. Wykres 2. Liczba projektów ogółem i przeciętna liczba projektów realizowanych przez jednego beneficjenta wg grup form prawnych kościoły i związki wyznaniowe szkoły wspólnoty samorządowe i samorządowe jednostki organizacyjne osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą podmioty gospodarcze (bez osób fizycznych) państwowe osoby prawne i jednostki organizacyjne stowarzyszenia, organizacje społeczne, zawodowe zakłady opieki zdrowotnej jednostki naukowe i uczelnie wyższe inne 1 10 100 1 000 10 000 przeciętna liczba projektów na beneficjenta liczba projektów Zróżnicowanie przestrzenne wskaźnika liczebności projektów przypadających na jednego beneficjenta wg powiatów jest stosunkowo niewielkie. Najwyższa wartość występuje w powiecie oświęcimskim, ale już kolejne pozycje zajmują powiaty słabsze gospodarczo. Wydaje się, że szukanie współzależności w tym przypadku jest raczej niecelowe. 15

Mapa 3. Przeciętna liczba projektów realizowanych przez beneficjenta wg powiatów olkuski miechowski dąbrowski krakowski proszowicki chrzanowski oświęcimski wadowicki Kraków myślenicki wielicki bocheński brzeski Tarnów tarnowski suski limanowski Nowy Sącz gorlicki nowotarski nowosądecki Przeciętna liczba projektów na beneficjenta 1,9 2,1 2,1 2,2 2,2 2,4 2,4 3 tatrzański Znacznie więcej informacji dostarcza porównanie liczby realizowanych projektów przez poszczególne kategorie beneficjentów wg form prawnych w odniesieniu do programu operacyjnego. Szczególną uwagę zwracają projekty z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, który z założenia był ukierunkowany na zainteresowanie ze strony podmiotów gospodarczych. Jest to o tyle istotne zjawisko, że wskazuje na zrozumienie potrzeby modernizacji gospodarki, oparcia jej na innowacyjnych technologiach i wprowadzania nowoczesnych rozwiązań produkcyjnych, umożliwiających konkurowanie na globalnym rynku. Znacznie bardziej zjawisko to jest widoczne w przypadku priorytetowych obszarów tematycznych, gdzie podmioty gospodarcze i osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą zdecydowały się na realizację 2 873 projektów zaliczanych do Badań i rozwoju technologicznego, innowacji i przedsiębiorczości. Należy zaznaczyć, że brak projektów zaliczonych do wybranych obszarów tematycznych przy niektórych formach prawnych wynika na ogół z braku możliwości ubiegania się o wsparcie przez te grupy 16

podmiotów, a nie świadczy w żaden sposób o braku aktywności z ich strony. Opisy tych zależności zawarte są w uszczegółowieniach poszczególnych programów i wykraczają znacznie poza ramy niniejszego raportu. Dla wspólnot samorządowych i samorządowych jednostek organizacyjnych wiodącymi pod względem liczby podejmowanych projektów były: Program Operacyjny Kapitał Ludzki komponent regionalny oraz Regionalny Program Operacyjny. Zadania koncentrowały się z jednej strony na działaniach miękkich, takich jak Poprawa jakości kapitału ludzkiego (819 projektów) oraz Poprawa dostępu do zatrudnienia i jego trwałości (292 projekty), a z drugiej na działaniach twardych zaliczanych do grupy Inwestycje w infrastrukturę społeczną (267 projektów). Szczegółowe informacje dotyczące projektów realizowanych wg poszczególnych grup podmiotów obrazują zamieszczone poniżej tabele. Tabela 2. Projekty realizowane przez beneficjentów mających siedzibę na terenie województwa małopolskiego wg form prawnych i programów operacyjnych Forma prawna PO IŚ PO IG PO KL kk PO KL kr RPO Kościoły i związki wyznaniowe 0 0 1 23 30 Jednostki naukowe i uczelnie wyższe 11 103 153 28 67 Zakłady opieki zdrowotnej (publiczne i niepubliczne) 28 1 0 2 64 Stowarzyszenia, organizacje społeczne, zawodowe 11 2 48 564 29 Państwowe osoby prawne i jednostki organizacyjne 36 1 4 0 5 Podmioty gospodarcze (bez osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) 63 1 137 64 483 1 086 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą 1 370 25 418 879 Wspólnoty samorządowe i samorządowe jednostki organizacyjne Inne (bez szczególnej formy, fundusze i fundacje, organy władzy i administracji rządowej, inne) 110 88 47 1 140 886 9 5 45 253 93 RAZEM 269 1 707 387 2 911 3 139 17

Tabela 3a. Projekty realizowane przez beneficjentów mających siedzibę na terenie województwa małopolskiego wg form prawnych i priorytetowych obszarów tematycznych Forma prawna Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsiębiorczość Społeczeństwo informacyjne Transport Energia Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom Turystyka Kultura Kościoły i związki wyznaniowe Jednostki naukowe i uczelnie wyższe Zakłady opieki zdrowotnej (publiczne i niepubliczne) Stowarzyszenia, organizacje społeczne, zawodowe Państwowe osoby prawne i jednostki organizacyjne Podmioty gospodarcze (bez osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Wspólnoty samorządowe i samorządowe jednostki organizacyjne Inne (bez szczególnej formy, fundusze i fundacje, organy władzy i administracji rządowej, inne) 0 0 0 7 0 2 12 114 19 0 4 2 0 2 1 23 0 12 1 0 0 5 2 0 0 1 3 3 1 1 1 1 15 0 6 1 768 397 10 43 58 3 2 1 105 132 0 7 1 5 0 39 128 120 126 96 42 40 10 8 1 4 6 0 52 RAZEM 3 043 710 132 204 180 55 117 18

Tabela 3b. Projekty realizowane przez beneficjentów mających siedzibę na terenie województwa małopolskiego wg form prawnych i priorytetowych obszarów tematycznych dokończenie Forma prawna Rewitalizacja obszarów miejskich i wiejskich Zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników, firm, przedsiębiorstw i przedsiębiorców Poprawa dostępu do zatrudnienia i jego trwałości Poprawa integracji społecznej osób w niekorzystnej sytuacji Poprawa jakości kapitału ludzkiego Inwestycje w infrastrukturę społeczną Kościoły i związki wyznaniowe Jednostki naukowe i uczelnie wyższe Zakłady opieki zdrowotnej (publiczne i niepubliczne) Stowarzyszenia, organizacje społeczne, zawodowe Państwowe osoby prawne i jednostki organizacyjne Podmioty gospodarcze (bez osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Wspólnoty samorządowe i samorządowe jednostki organizacyjne Inne (bez szczególnej formy, fundusze i fundacje, organy władzy i administracji rządowej, inne) 2 4 1 1 18 6 0 25 7 5 137 33 0 1 0 1 0 54 0 63 90 85 339 6 0 2 0 0 0 0 0 366 59 26 91 2 0 155 59 33 196 0 57 14 292 62 819 267 0 28 62 42 108 9 RAZEM 59 658 570 255 1 708 377 Łączna wartość omawianych w tym rozdziale projektów wyniosła 31,3 mld zł, przy czym wartość kwalifikowana, czyli część wartości projektu, do której liczone jest dofinansowanie, wyniosła 26,0 mld zł. Wdrożenie projektów zostało wsparte dofinansowaniem w wysokości 18,9 mld zł, w tym ze środków unijnych w wysokości 17,3 mld zł. 19

W ujęciu grup beneficjentów, wg form prawnych, na czoło wysuwają się podmioty gospodarcze, które podjęły się realizacji projektów na kwotę 14,0 mld zł (UE: 5,9 mld zł). Drugie miejsce zajmują wspólnoty samorządowe z całkowitą wartością realizowanych projektów w wysokości 9,9 mld zł (UE: 6,3 mld zł). Dużą średnią wartością zrealizowanych projektów mogły pochwalić się jednostki naukowe i wyższe uczelnie. Przeciętna wartość pojedynczego projektu realizowanego przez tę grupę beneficjentów wyniosła 9,0 mln zł (UE: 7,1 mln zł), przy średniej wojewódzkiej w wysokości 3,7 mln zł (UE: 2,1 mln zł). Niewiele niższą średnią wartość uzyskano w przypadku zakładów opieki zdrowotnej 8,6 mln zł (UE: 5,8 mln zł). Tabela 4. Wartość zrealizowanych projektów wg grup form prawnych beneficjentów z terenu województwa małopolskiego Forma prawna Wartość zrealizowanych projektów w mln zł Dofinansowanie UE do projektów w mln zł Przeciętna wartość jednego projektu w mln zł Kościoły i związki wyznaniowe 161,6 101,5 2,99 Jednostki naukowe i uczelnie wyższe 3 271,3 2 563,3 9,04 Zakłady opieki zdrowotnej (publiczne i niepubliczne) Stowarzyszenia, organizacje społeczne, zawodowe Państwowe osoby prawne i jednostki organizacyjne Podmioty gospodarcze (bez osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Wspólnoty samorządowe i samorządowe jednostki organizacyjne Inne (bez szczególnej formy, fundusze i fundacje, organy władzy i administracji rządowej, inne) 820,6 548,6 8,64 345,3 276,1 0,53 277,9 226,2 6,04 13 995,3 5 911,2 4,93 1 525,3 629,5 0,90 9 943,0 6 347,7 4,33 1 002,1 701,0 4,00 RAZEM 31 342,3 17 305,0 3,72 W układzie wg powiatów czynnikiem decydującym o wielkości uśrednienia wartości projektów jest struktura rodzajowa (wg form prawnych) podmiotów. Dlatego przoduje w tej statystyce powiat oświęcimski, który pierwszą pozycję (przeciętnie wartość projektu wynosi 5,7 mln zł, dofinansowanie z UE: 2,1 mln zł) zawdzięcza projektom realizowanym przez podmioty gospodarcze. Z drugiej strony przeciętny poziom dofinansowania środkami unijnymi jest dla tego powiatu najniższy (37,4%) dokładnie z tego samego powodu. Drugim powiatem pod względem uśrednionej wartości projektów jest miasto Kraków (4,9 mln zł, UE: 3,0 mln zł). W tym przypadku wysoka pozycja jest pochodną aktywności wspólnot samorządo- 20

wych, w tym szczebla wojewódzkiego. Również i w tym przypadku znajduje to odzwierciedlenie we wskaźniku poziomu dofinansowania środkami unijnymi do wartości ogółem, który wyniósł 60,2%. Trzecim jest powiat tatrzański (4,7 mln zł, UE: 2,0 mln zł). I w tym powiecie wiodącym typem beneficjentów są podmioty gospodarcze, a co za tym idzie poziom dofinansowania środkami unijnymi nie jest wysoki (42,0%). Mapa 4. Przeciętna wartość projektów zrealizowanych przez beneficjentów mających siedzibę na terenie województwa małopolskiego wg powiatów olkuski miechowski krakowski proszowicki dąbrowski chrzanowski Kraków Tarnów oświęcimski wadowicki myślenicki wielicki bocheński brzeski tarnowski limanowski Nowy Sącz suski gorlicki Średnia wartość projektów w mln zł nowotarski nowosądecki 1 2 2 3 tatrzański 3 4 4 6 Przeciętna wartość jednego projektu wg wybranych grup form prawnych w mln zł stowarzyszenia, organizacje społeczne, zawodowe podmioty gospodarcze osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą wspólnoty samorządowe, samorządowe jednostki organizacyjne 0,05 2,58 0,85 14,52 0,40 1,54 1,42 11,67 21

WWW.OBSERWATORIUM.MALOPOLSKA.PL Małopolscy beneficjenci nie koncentrowali się na realizacji projektów wyłącznie na własnym podwórku. Ze wskazanych wcześniej 31,4 mld zł wartości całkowitej projektów, 3,9 mld zł przypisane zostało do innych regionów kraju. Mapa 5. Wartość projektów realizowanych poza Małopolską w ramach wszystkich programów przez beneficjentów mających lokalizację na terenie województwa małopolskiego wg powiatów Wartość projektów w tys. zł 26,7 106 525,1 213 023,5 22

3. Projekty realizowane na terenie województwa małopolskiego W okresie 2007 2015 na terenie województwa małopolskiego zrealizowano łącznie 8 138 projektów współfinansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w ramach perspektywy 2007 2013. Wartość zrealizowanych projektów wyniosła 37,9 mld zł, przy czym wartość kwalifikowana wyniosła 29,1 mld zł. Realizacja została wsparta dofinansowaniem w wysokości 22,0 mld zł, w tym ze środków Unii Europejskiej w kwocie 19,9 mld zł. W okresie ostatniego roku obserwuje się spadek wartości projektów wynikający z ich rozliczania i operowania ostateczną wartością zamiast planowaną pierwotnie we wnioskach o dofinansowanie, na ogół nieco wyższą. Wykres 3. Wartość projektów realizowanych na terenie województwa małopolskiego w latach 2009 2016 wg programów operacyjnych 40 000,0 35 000,0 30 000,0 miliony złotych 25 000,0 20 000,0 15 000,0 10 000,0 Małopolski Regionalny Program Operacyjny PO Kapitał Ludzki 5 000,0 PO Innowacyjna Gospodarka PO Infrastruktura i Środowisko 0,0 2009 12 2010 6 2010 12 2011 6 2011 12 2012 6 2012 12 2013 6 2013 12 2014 6 2014 12 2015/06 2015/12 2016/06 Wartość projektów realizowanych na terenie województwa małopolskiego jest zatem o ponad 6,5 mld zł większa od wartości projektów zrealizowanych wyłącznie przez beneficjentów mających lokalizację na terenie Małopolski. Różnicę tę zawdzięczamy głównie jednostkom zlokalizowanym na terenie województwa mazowieckiego, realizującym na terenie naszego województwa duże projekty infrastrukturalne, jak np. autostradę A4 czy remonty sieci kolejowych, oraz w nieznacznym stopniu beneficjentom z województw pomorskiego i zachodniopomorskiego. Poza tymi trzema województwami małopolscy beneficjenci wykazują większą aktywność w stosunku do pozostałych regionów, wyrażającą się w dodatniej różnicy wartości projektów zrealizowanych przez beneficjentów z Małopolski wobec realizowanych na terenie Małopolski. Szczególnie wysokie dodatnie saldo, tzn. jednostki z Małopolski zrealizowały projekty o większej wartości na terenie wskazanych województw niż podmioty z tych województw na terenie Małopolski, 23

osiągnięto z województwem śląskim 237,1 mln zł (UE: 72,5 mln zł), wielkopolskim 225,7 mln zł (UE: 51,2 mln zł) i dolnośląskim 219,4 mln zł (UE: 73,5 mln zł). Tabela 5. Wartość projektów realizowanych na terenie Małopolski i przez beneficjentów z Małopolski wg województw (wielkość projektów realizowana przez beneficjentów z Małopolski na terenie województwa małopolskiego wykazana jest wyłącznie w wierszu Razem ) Województwo Wartość projektów realizowanych na terenie Małopolski wg lokalizacji beneficjenta Wartość projektów realizowanych przez beneficjentów z Małopolski wg lokalizacji projektu wartość dofinansowanie UE wartość dofinansowanie UE w mln zł dolnośląskie 48,6 32,6 268,0 106,2 kujawsko-pomorskie 5,4 4,2 14,6 9,0 lubelskie 20,4 16,8 41,2 26,7 lubuskie 2,1 1,7 116,5 26,9 łódzkie 17,2 11,5 54,2 35,4 mazowieckie 9 475,7 4 233,8 309,1 112,2 opolskie 5,0 2,3 83,5 40,0 podkarpackie 189,9 102,9 311,3 184,6 podlaskie 0,3 0,2 7,6 5,4 pomorskie 32,2 18,3 18,9 14,0 śląskie 241,6 121,2 478,7 193,7 świętokrzyskie 127,9 85,6 186,1 87,6 warmińsko-mazurskie 0,4 0,3 60,9 13,7 wielkopolskie 25,6 19,9 251,3 71,1 zachodniopomorskie 52,6 43,6 38,4 20,8 RAZEM 37 905,0 19 896,7 31 358,8 17 314,6 W układzie ilościowym dominują projekty zaliczone do PO Kapitał Ludzki (38,1% ogółu projektów zrealizowanych na terenie województwa małopolskiego), przed projektami z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego (37,7% projektów). Natomiast w układzie wartościowym dominują projekty z PO Infrastruktura i Środowisko (43,3% wartości wszystkich projektów, 40,7% wartości dofinansowania UE do wszystkich projektów realizowanych w Małopolsce). Różnica w obydwu strukturach jest pochodną zróżnicowania wartości projektów w poszczególnych programach, szczególnie widoczną w przypadku PO Infrastruktura i Środowisko, gdzie projekty miały określoną minimalną wartość, np. w przypadku projektów drogowych 20 mln zł, dotyczących transportu publicznego 100 mln zł, dotyczących ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego 20 mln zł itd. 24

Wykres 4. Struktura ilościowa i wartościowa projektów zrealizowanych na terenie województwa małopolskiego w okresie 2007 2015 wg programów operacyjnych Wartość PO IŚ PO IG PO KL MRPO Liczba projektów 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Tabela 6. Liczba i wartość projektów zrealizowanych na terenie województwa małopolskiego w okresie 2007 2015 wg programów operacyjnych Wyszczególnienie Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program Operacyjny Kapitał Ludzki Małopolski Regionalny Program Operacyjny Suma końcowa Liczba projektów 267 1 691 3 102 3 070 8 138 Wartość (w mld zł) 16,4 7,1 3,3 11,1 37,9 Dofinansowanie UE (w mld zł) 8,1 3,3 2,8 5,7 19,9 Średnia wartość jednego projektu (w mln zł) Średnie dofinansowanie UE 1 projektu (w mln zł) 61,4 4,2 1,1 3,6 4,7 30,3 2,0 0,9 1,9 2,4 W porównaniu do pozostałych województw pod względem wartości zrealizowanych projektów Małopolska lokuje się na 3. miejscu, po województwie mazowieckim i śląskim. Równie wysokie lokaty województwo małopolskie uzyskało w przypadku wartości projektów zrealizowanych w ramach PO Kapitał Ludzki i PO Innowacyjna Gospodarka. W obydwu przypadkach liderami są również Mazowsze i Śląsk. W przypadku pozostałych programów Małopolsce przypadło 6. miejsce w kraju. Struktura wartości projektów zrealizowanych w Małopolsce wg programów operacyjnych nieznacznie odbiega od średniej krajowej. Nieco słabiej reprezentowany jest PO Infrastruktura i Środowisko, dla którego przy łącznej wartości zrealizowanych w Małopolsce projektów 25

w wysokości 16,4 mld zł (UE: 8,1 mld zł) udział wynosi 43,3% (Polska 43,8%), oraz PO Kapitał Ludzki, w przypadku którego przy wartości zrealizowanych projektów w wysokości 3,3 mld zł (UE: 2,8 mld zł) udział ukształtował się na poziomie 8,8% (Polska 10,5%). Zdecydowaną przewagę, sięgającą nawet 3 punktów procentowych, uzyskano w przypadku PO Innowacyjna Gospodarka i Regionalnego Programu Operacyjnego. W przypadku PO IG sumaryczna wartość wszystkich projektów realizowanych na terenie Małopolski wyniosła 7,1 mld zł (UE: 3,3 mld zł), co oznacza 18,7% udział wartości projektów zrealizowanych w ramach tego programu w stosunku do wartości całkowitej wszystkich projektów (w Polsce wartość ta wyniosła 15,8%). Środki wydane w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego wyniosły 11,1 mld zł (UE: 5,7 mld zł), dając temu programowi 29,2% udział w całości, wobec 26,2% w przypadku całego kraju. Bezpośrednie porównanie obydwu struktur wymaga wspomnienia o PO Rozwój Polski Wschodniej, w którym wprawdzie Małopolska nie partycypowała, lecz w skali globalnej jego udział wyniósł 3,1%. Mapa 6. Wartość ogółem i jej struktura wg programów operacyjnych projektów realizowanych w województwach pomorskie warmińsko-mazurskie zachodniopomorskie kujawsko-pomorskie podlaskie W miliardach złotych lubuskie wielkopolskie mazowieckie 10 16 16 24 24 32 32 36 36 45 45 77 dolnośląskie opolskie łódzkie świętokrzyskie lubelskie śląskie Program Operacyjny: małopolskie podkarpackie Kapitał Ludzki Infrastruktura i Środowisko Innowacyjna Gospodarka 11 mld zł 74 mld zł Rozwój Polski Wschodniej Regionalny Program Operacyjny 26

W przeliczeniu na 1 mieszkańca wartość projektów zrealizowanych na terenie województwa małopolskiego wyniosła w sumie 11 239 zł (UE: 5 899 zł), co stanowiło 85,8% średniej krajowej. Wielkość ta plasowała Małopolskę na 12. miejscu w kraju. Liderem w kategorii wartości projektów na mieszkańca jest województwo podkarpackie 15 281 zł (UE: 8 932 zł), przed województwem warmińsko-mazurskim 15 208 zł (UE: 9 426 zł). W przypadku obydwu czołowych regionów wysoka pozycja jest efektem realizacji na ich terenie PO Rozwój Polski Wschodniej. Małopolska medalową pozycję zajęła jedynie w przypadku PO Innowacyjna Gospodarka, gdzie wartość ogółem na mieszkańca w wysokości 2 104 zł dała 3. miejsce (po Mazowszu i Dolnym Śląsku), a dofinansowanie UE w tym programie w wysokości 990 zł ulokowało nasze województwo na 2. miejscu w Polsce. W przypadku pozostałych programów Małopolska plasuje się na miejscu od 9. do 11. Wykres 5. Wartość na 1 mieszkańca projektów zrealizowanych w województwach wg programów operacyjnych wielkopolskie śląskie kujawsko-pomorskie opolskie małopolskie lubuskie lubelskie świętokrzyskie dolnośląskie POLSKA pomorskie podlaskie łódzkie zachodniopomorskie mazowieckie warmińsko-mazurskie podkarpackie PO IŚ PO IG PO KL PO RPW RPO 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 w złotych Na całkowitą wartość projektów składają się dotacje ze środków unijnych, pozostałe dotacje (np. z budżetu państwa) oraz środki własne. O ile kwestia dotacji regulowana jest odpowiednimi przepisami, to maksymalna kwota własnych środków na realizację uzgodnionych projektów nie jest w żaden sposób limitowana. Stąd utworzona kategoria wydatków kwalifikowalnych, określająca wartość, do której dany projekt otrzymuje dofinansowanie, oraz wartości ogółem, obejmująca całkowitą, rzeczywistą wartość zrealizowanego projektu. Na ogół różnice te wynikają z szerszego zakresu realizacji projektu w porównaniu do uzgodnionego minimum. Zróżnicowany jest również poziom dofinansowania projektów środkami unijnymi najwyższe wartości występują w przypadku PO Kapitał Ludzki, w przypadku którego dofinansowanie unijne wynosi 85% wartości kwalifikowanej. W przypadku innych programów poziom ten jest znacznie niższy. 27

Pomijając jednak kwestię kwalifikowalności, w województwie małopolskim udało się przyciągnąć do realizacji projektów unijnych niemal najwyższe środki w kraju. O ile w skali całego kraju do każdej złotówki otrzymanej ze środków unijnych beneficjenci decydowali się dołożyć 63 grosze z własnej kieszeni, o tyle w Małopolsce kwota ta wynosiła 80 groszy, ustępując jedynie projektom z województwa zachodniopomorskiego (93 grosze). Gotowość angażowania własnych środków, znacznie przekraczających wymagane minimum, czyli poziom kwalifikowalności, świadczy zarówno niezwykle pozytywnie o samych beneficjentach, jak i o zrozumieniu wagi realizowanych projektów i opłacalności wykonania nawet dodatkowych prac celem doskonalenia produktu finalnego. Wykres 6. Struktura wartości projektów zrealizowanych w województwie małopolskim 37,9 mld zł 29,1 mld zł 22,0 mld zł 19,9 mld zł wartość ogółem wartość kwalifikowana dofinansowanie dofinansowanie UE Stosunkowo wysoka wartość środków własnych angażowanych w finansowanie projektów realizowanych na terenie województwa małopolskiego koreluje ze stosunkowo niską wartością wskaźnika kosztów kwalifikowanych w stosunku do wartości ogółem (76,7% wobec 80,4% dla Polski), jak i z poziomem dofinansowania z funduszy europejskich kosztów kwalifikowalnych (68,5% wobec 71,5% dla całego kraju). Oczywiście wskaźniki te są zróżnicowane w zależności od programu operacyjnego. Całkowita kwalifikowalność, tzn. zrównanie wartości ogólnej i wartości kwalifikowalnej, była cechą charakterystyczną w przypadku PO Kapitał Ludzki, zgodnie z założeniami programu. Dofinansowanie środkami unijnymi wartości kwalifikowalnej wyniosło w przypadku tego programu 83,3% w Małopolsce i tylko nieznacznie odbiegało od średniej krajowej. Automatycznie praktycznie niezauważalne są różnice w angażowaniu środków własnych w stosunku do dofinansowania unijnego, w przekroju województw. 28

Mapa 7. Środki własne beneficjentów zaangażowane na 1 złotówkę dofinansowania unijnego na realizację projektów zaliczonych do poszczególnych programów operacyjnych wg województw Środki własne na 1 zł dofinansowania UE zachodniopomorskie pomorskie warmińsko-mazurskie PO IG kujawsko-pomorskie podlaskie 0,42 zł 1,33 zł PO IŚ mazowieckie lubuskie wielkopolskie 0,79 zł 1,96 zł łódzkie PO KL lubelskie 0,05 zł 0,07 zł dolnośląskie opolskie świętokrzyskie PO RPW 0,39 zł 0,54 zł Kwota ośrodków własnych beneficjentów na 1 zł dotacji unijnej (w złotych) śląskie małopolskie podkarpackie RPO 0,61 zł 0,88 zł 0,5 0,58 0,58 0,66 0,66 0,71 0,71 0,76 0,76 0,8 0,8 0,93 Wskaźnik kwalifikowalności w regionalnych programach operacyjnych ukształtował się w skali kraju na poziomie 84,6%, przyjmując wartości skrajne w przypadku województwa łódzkiego (minimum 81,1%) i województwa kujawsko-pomorskiego (maksimum 87,7%). Małopolska ze wskaźnikiem na poziomie 85,4% zajmuje środkową lokatę w rankingu województw. Dofinansowanie wartości kwalifikowalnej dotacjami z funduszy unijnych wyniosło w przypadku naszego województwa 60,2%, znacznie poniżej średniej krajowej wynoszącej 65,2%. W efekcie do każdej wydanej złotówki pozyskanej z funduszy unijnych na realizację projektów ujętych w Małopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym beneficjenci angażowali 88 groszy z własnych środków. Jest to drugi w kraju, po województwie kujawsko-pomorskim, tak wysoki wynik, znacznie przekraczający średnią krajową (76 groszy). 29

Wartość wskaźnika kwalifikowalności projektów realizowanych na terenie województwa małopolskiego w ramach PO Infrastruktura i Środowisko wyniosła 63,1%. Jest to jedna z najniższych wartości w kraju (wartość dla Polski wyniosła 71,1%), niższa wartość wskaźnika odnotowana została tylko w województwie podlaskim. Poziom wartości tego wskaźnika jest efektem niskiego poziomu kwalifikowalności jednej inwestycji budowy autostrady A4 na odcinku węzeł Szarów węzeł Krzyż, co wiąże się z szeregiem prac dodatkowych typu zjazdy, ekrany dźwiękochłonne itp. Dofinansowanie wartości kwalifikowalnej dofinansowaniem z UE wyniosło 78,2% (Polska 77,9%). W efekcie do każdej złotówki pozyskanej z funduszy europejskich zaangażowane zostały 94 grosze z funduszy własnych beneficjentów, przy czym beneficjenci mający siedzibę na terenie województwa małopolskiego wydali własne środki w nieco niższym stopniu 81 groszy. W PO Innowacyjna Gospodarka poziom kwalifikowalności wydatków w Małopolsce jest o nieco ponad 1 punkt procentowy niższy niż w całej Polsce (83,4% wobec 84,5%) i stawia województwo pośrodku stawki w porównaniu do wszystkich regionów. Najwyższą wartość wskaźnik osiągnął w województwie lubelskim (89,0%), najniższą w województwie śląskim (79,2%). Dofinansowanie dotacjami UE wartości kwalifikowalnej było najniższe w stosunku do innych programów i wyniosło dla Małopolski 56,4%, o 0,1 p.p. powyżej średniej krajowej. Zaangażowanie środków własnych beneficjentów na każdą pozyskaną z funduszy europejskich złotówkę wyniosło 95 groszy, co wprawdzie jest wielkością o 3 grosze wyższą od średniej krajowej, ale daje dopiero 12. miejsce wśród województw. 4. Projekty realizowane w powiatach i gminach województwa małopolskiego W poszczególnych powiatach Małopolski zrealizowanych zostało od 139 projektów (w powiecie miechowskim) do 1 842 projektów (w mieście Krakowie). Kolejne miejsca zajmują powiaty okalające miasta na prawach powiatu, co może wynikać z wzajemnych oddziaływań obszarów miejskich i podmiejskich. W tym miejscu warto jeszcze raz podkreślić, że omawiane są wyłącznie projekty z funduszy strukturalnych oraz finansowane z Funduszu Spójności, a więc obszary korzystające aktywnie z funduszy rolnych są w tym układzie niedoszacowane. Prawie we wszystkich powiatach dominują projekty PO Kapitał Ludzki, jedynie w czterech powiatach: krakowskim oraz wszystkich miastach na prawach powiatu przewagę ilościową mają projekty z Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, przy czym w samym mieście Krakowie dominują projekty z PO Innowacyjna Gospodarka. Średnia wartość projektów w układzie powiatowym wahała się od 1,3 mln zł (powiat limanowski) do 9,7 mln (powiat tarnowski). Znaczny wpływ na wartość projektów ma ich struktura wg programów operacyjnych zdecydowanie najwyższe średnie wartości projektów odnotowane są w PO Infrastruktura i Środowisko i one właśnie wpływają na wysoką pozycję niektórych powiatów. W szczególności w powiecie tarnowskim projekty z PO IŚ przyjęły najwyższą wartość, chociaż wynik taki jest pochodną głównie inwestycji w budowę autostrady A4. 30

Tabela 7. Liczba i średnia wartość jednego projektu wg programów operacyjnych i powiatów województwa małopolskiego Powiat Liczba zrealizowanych projektów Średnia wartość jednego projektu w mln zł PO IŚ PO IG PO KL MRPO Razem PO IŚ PO IG PO KL MRPO Razem bocheński 8 34 140 127 309 71,4 3,3 0,4 2,4 3,3 brzeski 11 11 143 103 268 58,3 3,4 0,4 3,7 4,2 chrzanowski 7 31 172 79 289 6,8 8,5 0,5 4,3 2,5 dąbrowski 2 5 111 47 165 10,0 0,2 0,5 2,9 1,3 gorlicki 19 18 231 109 377 4,5 3,0 0,4 2,9 1,5 krakowski 30 143 220 242 635 80,0 3,1 0,7 2,9 5,8 limanowski 11 29 198 118 356 3,3 1,1 0,6 2,3 1,3 Kraków 40 957 180 657 1 842 100,0 3,3 1,3 4,4 5,6 Nowy Sącz 7 51 73 88 219 47,2 3,8 0,9 3,1 3,9 Tarnów 10 32 82 131 255 62,6 1,4 0,5 4,3 5,0 miechowski 7 14 83 35 139 3,3 1,7 0,5 3,3 1,5 myślenicki 12 53 175 109 349 41,1 3,2 0,3 3,1 3,0 nowosądecki 24 43 369 157 593 19,5 2,5 0,6 3,5 2,3 nowotarski 23 29 167 154 373 9,5 6,1 0,6 3,7 2,9 olkuski 11 54 123 93 281 22,6 3,8 0,6 3,4 3,0 oświęcimski 16 49 161 125 351 14,7 23,0 0,4 3,4 5,2 proszowicki 4 8 110 49 171 5,4 4,3 0,6 4,6 2,0 suski 10 17 109 61 197 7,8 3,9 0,5 3,5 2,1 tarnowski 22 51 271 188 532 202,3 2,0 0,6 2,4 9,7 tatrzański 14 16 62 47 139 5,1 10,5 0,5 5,8 3,9 wadowicki 10 64 168 149 391 10,3 3,7 0,5 2,5 2,0 wielicki 6 64 164 117 351 115,0 5,1 0,3 3,5 4,2 W przeliczeniu liczby projektów na 1 000 mieszkańców wiodący jest powiat proszowicki, w którym wartość tego wskaźnika wyniosła 3,91, przed powiatem gorlickim 3,45. Również w przekrojach według poszczególnych programów operacyjnych ranking powiatów zmienia się dość nieoczekiwanie. Wiodącymi w liczbie projektów PO Infrastruktura i Środowisko na 1 000 mieszkańców są powiaty: tatrzański 0,21, przed gorlickim 0,17 i miechowskim 0,14. Dla PO Innowacyjna Gospodarka najwyższą wartość wskaźnika odnotowano w mieście Krakowie 1,26, przed miastem Nowym Sączem 0,61 i powiatem krakowskim 0,53. Wskaźnik liczebności projektów w PO Kapitał Ludzki per capita swoje maksimum osiągnął w powiecie proszowickim 2,52, przed powiatem gorlickim 2,12 i powiatem dąbrowskim 1,87. Małopolski Regionalny Program Operacyjny najliczniej w odniesieniu do zamieszkałej na jego terenie ludności reprezentowany był w powiecie bocheńskim 1,20, przed miastem Tarnowem 1,18 i powiatem proszowickim 1,12. 31