RAPORT ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA I ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W POZNAŃSKIM BANKU SPÓŁDZIELCZYM

RAPORT ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA I ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W POZNAŃSKIM BANKU SPÓŁDZIELCZYM WG STANU NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2012 ROKU STRONA 1

WPROWADZENIE Raport Adekwatność kapitałowa i zarządzanie ryzykiem w Poznańskim Banku Spółdzielczym (dalej Raport ) został przygotowany zgodnie z wymogami art. 111a ustawy Prawo bankowe 1, z uwzględnieniem wymogów określonych w Uchwale nr 385/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 roku w sprawie szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu. Niniejszy Raport został przygotowany zgodnie z przyjętą przez Bank Polityką informacyjną w zakresie adekwatności kapitałowej 2, która określa szczegółowe informacje o zakresie ujawnianych informacji w zakresie adekwatności kapitałowej, sposobie ich weryfikacji oraz publikacji. Informacje zawarte w Raporcie dotyczą roku obrotowego zakończonego dnia 31 grudnia 2012 r. O ile nie zaznaczono inaczej, dane liczbowe prezentowane są w pełnych złotych, a ewentualne różnice w sumach i udziałach mogą wynikać z zaokrągleń kwot do pełnych złotych oraz zaokrągleń udziałów procentowych do dwóch miejsc dziesiętnych. 1 Dz.U. z 1997 r. Nr 140, poz. 939 z późniejszymi zmianami 2 Treść Polityki informacyjnej w zakresie adekwatności kapitałowej udostępniona jest na stronie internetowej Banku (www.pbs.poznan.pl) STRONA 2

SPIS TREŚCI WPROWADZENIE...2 1. INFORMACJE O BANKU...5 2. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM...6 2.1. RYZYKO KREDYTOWE...9 2.1.1 RYZYKO POJEDYNCZEJ TRANSAKCJI KREDYTOWEJ...11 2.1.2 POLITYKA ZABEZPIECZEŃ...12 2.1.3 RYZYKO ŁĄCZNEGO PORTFELA KREDYTOWEGO...15 2.1.4 KWOTA EKSPOZYCJI WEDŁUG WYCENY BILANSOWEJ...16 2.1.5 UTRATA WARTOŚCI EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH...17 2.1.6 RYZYKO KONCENTRACJI KREDYTOWEJ...18 2.1.7 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH FINANSUJĄCYCH NIERUCHOMOŚCI ORAZ ZABEZPIECZONYCH HIPOTECZNIE...22 2.2 RYZYKO RYNKOWE I RYZYKO PŁYNNOŚCI...23 2.2.1 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ...23 2.2.2 RYZYKO WALUTOWE...25 2.2.3 RYZYKO PŁYNNOŚCI...26 2.3 RYZYKO OPERACYJNE...30 2.3.1 INFORMACJA O STRATACH OPERACYJNYCH W PODZIALE NA KLASY ZDARZEŃ...33 2.4 RYZYKO BRAKU ZGODNOŚCI...34 2.5 RYZYKO BIZNESOWE...34 3. FUNDUSZE WŁASNE...34 4. WYMOGI KAPITAŁOWE I ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA...38 4.1 RYZYKO KREDYTOWE...40 4.2 RYZYKO OPERACYJNE...41 4.3 KAPITAŁ WEWNĘTRZNY...42 4.3.1 MINIMALNY WYMÓG REGULACYJNY FILAR I NUK...44 4.3.2 OCENA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁU WEWNĘTRZNEGO I WEWNĘTRZNY WYMÓG KAPITAŁOWY FILAR II NUK...45 4.3.2.1 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ...45 4.3.2.2 RYZYKO PŁYNNOŚCI...46 4.3.2.3 RYZYKO KONCENTRACJI ZAANGAŻOWAŃ...47 4.3.2.3.1 RYZYKO KONCENTRACJI BRANŻOWEJ...48 4.3.2.3.2 RYZYKO KONCENTRACJI ZABEZPIECZEŃ...49 4.3.2.4 RYZYKO KONCENTRACJI KAPITAŁOWEJ...50 4.3.2.4.1 RYZYKO KONCENTRACJI FUNDUSZU UDZIAŁOWEGO...50 4.3.2.4.2 RYZYKO KONCENTRACJI DUŻYCH PAKIETÓW UDZIAŁÓW...50 STRONA 3

4.3.2.5 TESTY WARUNKÓW SKRAJNYCH...51 4.3.2.5.1 WPŁYW STRATY W WYSOKOŚCI 2% FUNDUSZY WŁASNYCH NA WSPÓŁCZYNNIK WYPŁACALNOŚCI...51 4.3.2.5.2 WPŁYW SPADKU FUNDUSZU UDZIAŁOWEGO O 20% NA WSPÓŁCZYNNIK WYPŁACALNOŚCI...52 4.3.2.5.3 WPŁYW NA WSPÓŁCZYNNIK WYPŁACALNOŚCI WZROSTU WYMOGÓW DODATKOWYCH DO POZIOMU 2% WYMOGÓW MINIMALNYCH... 52 4.3.2.6 PODSUMOWANIE...52 5. POLITYKA ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ...52 5.1. STOSOWANE ZASADY USTALANIA ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ OSÓB ZAJMUJĄCYCH STANOWISKA KIEROWNICZE...53 5.2. ZBIORCZE INFORMACJE ILOŚCIOWE DOTYCZĄCE WYSOKOŚCI WYNAGRODZENIA...54 5.3. ZBIORCZE INFORMACJE ILOŚCIOWE NA TEMAT WYSOKOŚCI WYNAGRODZEŃ OSÓB ZAJMUJĄCYCH STANOWISKA KIEROWNICZE...54 6. INFORMACJA O WYNIKACH OCENY ADEKWATNOŚCI ZAKRESU OGŁASZANYCH INFORMACJI DO SKALI I PROFILU RYZYKA BANKU...54 STRONA 4

1. INFORMACJE O BANKU Poznański Bank Spółdzielczy (dalej Poznański Bank lub Bank ) prowadzi swą działalność od 1894 roku. Jest zarejestrowany w Sądzie Rejonowym Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 0000042300. Jednostce nadano numer statystyczny REGON 000504887 oraz NIP 777-000 - 14-53. Poznański Bank jest spółdzielnią prowadzącą swoją działalność na podstawie: 1) ustawy z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających 3, 2) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe 4, 3) ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo spółdzielcze 5, 4) innych ustaw oraz Statutu Banku. Poznański Bank jest zrzeszony z SGB-Bankiem S.A. w Poznaniu. Siedzibą Poznańskiego Banku jest miasto Poznań. Na podstawie Decyzji z dnia 18 lipca 2011 roku Bank działa na terenie całego kraju 6. Swą działalność Poznański Bank prowadzi na rzecz osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną. 3 Dz.U. 2000 nr 119 poz. 1252 z późniejszymi zmianami 4 Dz.U. z 1997 r. Nr 140, poz. 939 z późniejszymi zmianami 5 Dz.U. 1982 nr 30 poz. 210 z późniejszymi zmianami 6 Decyzja KNF nr DLB/LBIII/700/34/07/11/MK STRONA 5

2. ZARZĄDZANIE RYZYKIEM Działalność bankowa obciążona jest wieloma rodzajami ryzyka, między innymi takimi jak ryzyko kredytowe, stopy procentowej, walutowe, płynności, operacyjne, braku zgodności, biznesowe i kapitałowe (reputacji). Podejmowanie ryzyka zmusza Bank do koncentrowania uwagi na powstających zagrożeniach, poszukiwania form obrony przed zagrożeniami i dostosowywania działalności do zmieniających się warunków zewnętrznych. Ostrożnościowe podejmowanie ryzyka, oznacza utrzymywanie racjonalnej równowagi pomiędzy prowadzeniem działalności przychodowej i kontrolowaniem ryzyka. Kontrolowanie wpływu tych rodzajów ryzyka na działalność Banku jest jednym z kluczowych celów zarządzania Bankiem, a poziom ryzyka stanowi istotny składnik procesu planistycznego. W Banku funkcjonuje zorganizowany, oparty o wewnętrzne strategie i procedury, proces zarządzania ryzykiem, w którym uczestniczą organy Banku, wyznaczone Zespoły, Komitety, Komórki organizacyjne oraz pracownicy. Na proces zarządzania ryzykiem bankowym w Poznańskim Banku składają się następujące czynności: 1) identyfikacja ryzyka polegająca na określeniu źródeł ryzyka zarówno aktualnych, jak i potencjalnych, które wynikają z bieżącej i planowanej działalności Banku, 2) pomiar ryzyka, 3) zarządzanie ryzykiem polegające na podejmowaniu decyzji dotyczących akceptowalnego poziomu ryzyka, planowaniu działań, wydawaniu rekomendacji zaleceń, tworzeniu procedur i narzędzi wspomagających, 4) monitorowanie polegające na stałym nadzorze poziomu ryzyka w oparciu o przyjęte metody pomiaru ryzyka, 5) raportowanie obejmujące dostarczanie cyklicznej informacji dla Kierownictwa Banku o skali narażenia na ryzyko i podjętych działaniach. STRONA 6

Schemat 2.1 Elementy składowe procesu zarządzania ryzykiem Procesy zarządcze z zakresu ryzyka funkcjonują w otoczeniu, którego elementami składowymi są: 1) system regulacji wewnętrznych obejmujący metody i metodyki wykorzystywane przez Bank, 2) system informacyjny Banku umożliwiający przepływ informacji wykorzystywanych do oceny ryzyka oraz jego kontroli (w tym: podstawowe systemy informatyczne, bazy danych i dedykowane systemy eksperckie), 3) organizacja wewnętrzna (rozumiana jako struktura organizacyjna) obejmująca komórki organizacyjne, ich zadania, zakres odpowiedzialności oraz wzajemne relacje. W procesie zarządzania ryzykiem w Banku uczestniczą następujące organy, jednostki i komórki organizacyjne: 1) Rada Nadzorcza, 2) Zarząd Banku, 3) Komitet ALCO, 4) Komitet Kredytowy, 5) Wydział Analiz Ryzyka Kredytowego i Administracji Kredytów, STRONA 7

6) Zespół Ekonomiki i Badania Ryzyk, 7) Stanowisko audytu wewnętrznego (merytoryczne komórki Banku Zrzeszającego), 8) Pozostali pracownicy Banku. Proces zarządzania ryzykiem nadzorowany jest przez Radę Nadzorczą Banku. Rada Nadzorcza dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd Banku założeń strategicznych w odniesieniu do zasad zarządzania ryzykiem oraz alokacji kapitału na pokrycie istotnych rodzajów ryzyka w Banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali i rodzajów ryzyka, na które narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, skutków i metod zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność. Rada Nadzorcza zatwierdza w planie ekonomiczno finansowym ogólny poziom (profil) ryzyka Banku. Zarząd Banku odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem oraz, jeśli to konieczne dokonania weryfikacji w celu usprawnienia tego systemu. Instrukcje i procedury zarządzania ryzykiem obejmują pełny zakres działalności Banku. Komitet ALCO inicjuje i koordynuje działania w zakresie identyfikacji, pomiaru, limitowania, monitorowania i raportowania ryzyka. Opiniuje podejmowanie działań, zmierzających do utrzymania ryzyka na akceptowalnym poziomie. Komitet Kredytowy uczestniczy w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz ich klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank. Wydział Analiz Ryzyka Kredytowego i Administracji Kredytów, za pośrednictwem funkcjonujących w nim Zespołu Analiz Ryzyka Kredytowego i Zespołu Administracji Kredytów, prowadzi czynności związane z analizą i monitoringiem ryzyka kredytowego pojedynczych transakcji (zaangażowań) kredytowych, a także administruje poszczególnymi transakcjami kredytowymi. Zespół Ekonomiki i Badania Ryzyk monitoruje realizację wyznaczonych celów i zadań strategicznych, procesów tworzenia zysku oraz przedstawia i monitoruje pozycję Banku w zakresie bezpieczeństwa finansowego i operacyjnego. Podstawowe zadania Zespołu to gromadzenie, przetwarzanie, pomiar i raportowanie odpowiednim organom i komórkom Banku, informacji dotyczących podejmowanego przez Bank ryzyka, opracowywanie regulacji wewnętrznych w zakresie zarządzania ryzykami oraz szacowania wewnętrznych wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka. STRONA 8

Stanowisko audytu wewnętrznego ma za zadanie kontrolę i ocenę skuteczności działania systemu zarządzania ryzykiem oraz dokonywanie regularnych przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku. Stanowisko dostarcza obiektywnej oceny adekwatności i skuteczności funkcjonującego systemu zarządzania oraz zgodności przeprowadzanych operacji bankowych z wewnętrznymi regulacjami Banku. Zadania Stanowiska mogą zostać zlecone do realizacji przez odpowiednie służby Banku Zrzeszającego. Pozostali pracownicy Banku mają obowiązek przestrzegania zasad zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych regulacji i zaleceń, uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz raportowania tych zdarzeń. 2.1. RYZYKO KREDYTOWE Ryzyko kredytowe związane jest z możliwością poniesienia straty finansowej spowodowanej brakiem zdolności klienta do obsługi długu albo odmową wypełnienia zobowiązań wynikających z umowy wobec Banku. Ryzyko kredytowe dotyczy wszystkich aktywów bilansowych, do których Bank ma tytuł prawny oraz pozycji pozabilansowych. Obejmuje ono działalność kredytową oraz działalność na rynku hurtowym (lokaty międzybankowe, dłużne papiery wartościowe itp.). Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym jest utrzymywanie stabilnego i zrównoważonego pod względem jakości i ilości portfela kredytowego, równocześnie cechującego się dochodowością oraz bezpieczeństwem rozumianym jako minimalizacja ryzyka wystąpienia ekspozycji kredytowych zagrożonych utratą wartości. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku przebiega w następujących etapach: 1) identyfikacja czynników ryzyka kredytowego, 2) ocena oraz ustalenie dopuszczalnych norm ryzyka (limity), 3) monitorowanie, pomiar i raportowanie ryzyka, 4) wdrażanie technik redukcji ryzyka, 5) zarządzanie ryzykiem rezydualnym (w tym analiza ryzyka ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie), 6) testy warunków skrajnych, 7) kontrola zarządzania ryzykiem kredytowym. Bank zarządza ryzykiem kredytowym zarówno w odniesieniu do ryzyka pojedynczej STRONA 9

transakcji jak i ryzyka portfela kredytowego. Bank zarządza ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczego kredytu poprzez: 1) badanie wiarygodności i zdolności kredytowej przed udzieleniem kredytu, 2) prawidłowe zabezpieczanie zwrotności ekspozycji kredytowych, zgodnie z regulacjami wewnętrznymi Banku, gwarantujące zwrotność kredytów, 3) bieżący monitoring zabezpieczeń kredytowych, 4) dokonywanie okresowych przeglądów ekspozycji kredytowych oraz tworzenie rezerw celowych, 5) prawidłowe prowadzenie windykacji i nadzoru nad trudnymi kredytami, 6) kontrolę działalności kredytowej. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania kredytowego Banku przeprowadzane jest za pomocą: 1) dywersyfikacji ryzyka (limity koncentracji), 2) analizy skuteczności przyjmowanych zabezpieczeń ekspozycji kredytowych, 3) analizy struktury portfela kredytowego, 4) monitorowania ekspozycji zagrożonych, ich struktury, czynników ryzyka, 5) przedsięwzięć organizacyjno kadrowych polegających w szczególności na: a) organizacji bezpiecznych systemów podejmowania decyzji kredytowych, b) prawidłowym przepływie informacji, c) odpowiednim doborze i szkoleniu kadr, d) nadzorze nad działalnością kredytową. W Banku stosowane są techniki ograniczania ryzyka kredytowego (możliwe do zastosowania metody ograniczania skutków ryzyka kredytowego), tj.: 1) pomniejszanie podstawy tworzenia rezerw celowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16.12.2008r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków 7, 2) pomniejszanie wag ryzyka przypisywanych ekspozycjom kredytowym zabezpieczonym hipotecznie na nieruchomości mieszkalnej w rachunku wymogów kapitałowych na podstawie Załącznika nr 4 do Uchwały KNF w sprawie 7 Dz. U. z 2008 r. nr 235 poz. 1589 STRONA 10

adekwatności kapitałowej 8, 3) techniki redukcji ryzyka kredytowego zgodnie z Załącznikiem nr 17 do Uchwały KNF w sprawie adekwatności kapitałowej 9. 2.1.1 RYZYKO POJEDYNCZEJ TRANSAKCJI KREDYTOWEJ Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczej transakcji kredytowej w Poznańskim Banku obejmują procedury, praktyki, mechanizmy kontroli wewnętrznej składające się na metodykę oceny ryzyka kredytowego przed udzieleniem kredytu oraz w trakcie trwania umowy kredytowej. System zarządzania ryzykiem kredytowym pojedynczej transakcji/kredytobiorcy obejmuje: 1) stosowane metodyki oceny zdolności kredytowej, określone dla każdej z grup ekspozycji, charakteryzujących się podobnymi cechami, 2) bieżący monitoring ustanowionych zabezpieczeń kredytowych, 3) przegląd ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw celowych, 4) windykację i restrukturyzację oraz nadzór nad kredytami zagrożonymi, 5) kontrolę działalności kredytowej. Stosowane w Banku metodyki oceny zdolności kredytowej określają regulaminy, instrukcje, procedury oraz inne regulacje kredytowe zapewniające standaryzację świadczonych usług oraz ograniczające ryzyko kredytowe. W stosunku do ekspozycji kredytowych zaliczanych do klasy ekspozycji detalicznych, zgodnie z Załącznikiem nr 4 Uchwały KNF w sprawie adekwatności kapitałowej 10, Bank stosuje ujednolicone zasady oceny zdolności kredytowej, dostosowane do ich charakterystyki ryzyka oraz zarządzanie portfelowe. W stosunku do ekspozycji kredytowych zaliczanych do klasy ekspozycji wobec przedsiębiorców, obok przyjętych metod oceny zdolności kredytowej, Bank przewiduje możliwość stosowania indywidualnych zasad zarządzania. Bank udziela kredytów konsumenckich i zawiera z kredytobiorcami umowy o kredyty konsumenckie z zachowaniem zasad określonych w Ustawie o kredycie konsumenckim 11. W Banku prowadzony jest systematyczny monitoring sytuacji ekonomicznej 8 Uchwała Komisji Nadzoru Finansowego nr 76/2010 z dnia 10 marca 2010 r. z późn. zm. 9 Ibidem 10 Ibidem 11 Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim Dz. U. z 2011 nr 126 poz. 715 z późn. zm. STRONA 11

kredytobiorców oraz zabezpieczeń, zgodnie z formą i trybem określonym w wewnętrznych regulacjach Banku. Bank dokonuje wyceny i aktualizacji aktywów i zobowiązań pozabilansowych oraz tworzy rezerwy na ryzyko związane z działalnością banku zgodnie z obowiązującymi ustawami i rozporządzeniami oraz z procedurą tworzenia rezerw, obowiązującą w Banku. 2.1.2 POLITYKA ZABEZPIECZEŃ Prowadzona przez Poznański Bank polityka zabezpieczeń ma na celu należyte zabezpieczenie interesu Banku, w tym przede wszystkim ustanowienie zabezpieczenia dającego możliwie najwyższy poziom odzysku z wierzytelności w przypadku konieczności prowadzenia działań windykacyjnych. Polityka w zakresie prawnych form zabezpieczeń określona została w przepisach wewnętrznych, między innymi w Polityce kredytowej Banku. Zgodnie z obowiązująca w Banku Instrukcją ustanawiania prawnych form zabezpieczeń wierzytelności Banku oraz zapisami Polityki kredytowej zakłada się się, że przyjmowane zabezpieczenia powinny spełniać kryteria płynności, wartości oraz dostępu i możliwości ich kontroli. Bank preferuje zabezpieczenia zwrotności kredytów, które pozwalają na: 1) skuteczną egzekucję należności w przypadku braku spłaty kredytów, 2) pomniejszenie podstawy tworzenia rezerw celowych, 3) przypisanie niższych wag ryzyka ekspozycjom kredytowym w rachunku wymogu kapitałowego. Stosowane przez Poznański Bank w praktyce prawne formy zabezpieczeń zależą m.in. od: 1) rodzaju kredytu, 2) wielkości ekspozycji kredytowej, 3) okresu spłaty. W zakresie przyjmowania prawnych form zabezpieczeń Bank ustala następujące preferencje: 1) kredyty konsumpcyjne: poręczenie wg prawa cywilnego, przewłaszczenie rzeczy ruchomych lub zastaw rejestrowy, hipoteka, weksel, 2) kredyty obrotowe: przewłaszczenie rzeczy ruchomych, blokada środków pieniężnych, kaucja, cesja wierzytelności, poręczenie wg prawa cywilnego, hipoteka, zastaw rejestrowy, weksel, STRONA 12

3) kredyty inwestycyjne: hipoteka na nieruchomości, zastaw rejestrowy, przewłaszczenie rzeczy ruchomych, poręczenie wg prawa cywilnego, gwarancje, weksel. Preferencje określone powyżej nie wykluczają stosowania innych form zabezpieczeń zwrotności kredytów. Bank dopuszcza przyjęcie systematycznych wpływów na rachunek jako jedynego zabezpieczenia dla kredytów odnawialnych w rachunku oszczędnościowo rozliczeniowym udzielanych wiarygodnym i znanym Bankowi klientom, posiadającym czynny rachunek w Banku przez okres co najmniej 3 miesięcy oraz kredytów w rachunku bieżącym udzielanych wiarygodnym i znanym Bankowi klientom, posiadającym czynny rachunek w Banku przez okres co najmniej 6 miesięcy. Zabezpieczenia w formie przewłaszczenia lub zastawu rejestrowego środków obrotowych Bank stosuje jako zabezpieczenie dodatkowe (uzupełniające). Przy udzielaniu kredytów przeznaczonych na finansowanie rynku mieszkaniowego zabezpieczenie obligatoryjnie ustanawiane jest w postaci hipoteki na nieruchomości. Do czasu skutecznego ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego (w zależności od rodzaju kredytu oraz jego kwoty) przyjmuje się zabezpieczenia przejściowe. Zabezpieczając ekspozycje kredytową Bank preferuje zabezpieczenia mieszane, rzeczowo osobiste, uwzględniające zmianę ich wartości w okresie spłaty. Podstawowe zabezpieczenia, uznawane za najkorzystniejsze przez Bank to: 1) zdeponowane w Banku, lub w banku będącym stroną trzecią, środki pieniężne, 2) hipoteka na gruntach rolnych, 3) hipoteka na nieruchomości mieszkalnej, 4) poręczenia Banku Gospodarstwa Krajowego, Funduszy Poręczeń Kredytowych, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, itp., 5) poręczenia i gwarancje jednostek samorządu terytorialnego, banków. W przypadku kredytów zabezpieczonych hipotecznie Bank przyjmuje, że wskaźnik LtV 12 powinien wynosić maksymalnie: 0,80 dla ekspozycji o pierwotnym terminie kredytowania powyżej 5 lat lub 0,90 dla ekspozycji o pierwotnym terminie kredytowania do 5 lat włącznie. W przypadku stwierdzenia wzrostu wskaźnika LtV o co najmniej 0,10 12 Wskaźnik LtV oznacza wskaźnik wyrażający stosunek wartości ekspozycji kredytowej do wartości zabezpieczenia. Przez wartość zabezpieczenia należy rozumieć wartość rynkową nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie oraz wartość innych zabezpieczeń rzeczowych spełniających kryteria płynności, wartości oraz dostępu i możliwości ich kontroli. W wyliczeniach wskaźnika LtV nie uwzględnia się zabezpieczeń osobistych, w związku z ich odmiennym charakterem. STRONA 13

ponad poziom akceptowany Bank podejmuje działania w kierunku: 1) ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń, 2) zmiany zabezpieczenia, 3) częściowego lub całkowitego wypowiedzenia warunków umowy kredytu, 4) renegocjacji warunków umowy kredytu. Powyższe działania uzależniane są od: 1) wielkości odchyleń wskaźnika LtV, 2) terminowości spłaty kredytu, 3) sytuacji ekonomiczno finansowej kredytobiorcy, 4) dotychczasowej współpracy z kredytobiorcą, 5) sytuacji majątkowej kredytobiorcy, 6) trendów rynkowych w zakresie wartości nieruchomości. Powyższe zasady Bank stosuje do kredytów na nieruchomości mieszkaniowe dla osób fizycznych i podmiotów gospodarczych, kredytów na nieruchomości pozostałe oraz innych kredytów zabezpieczonych hipotecznie. W zakresie ograniczania ryzyka rezydualnego Bank prowadzi monitoring zabezpieczeń poprzez ocenę: 1) prawnej skuteczności przyjętych zabezpieczeń, 2) aktualnej wartości zabezpieczeń, 3) możliwości i szybkości zaspokajania się z zabezpieczenia. W przypadku wzrostu ryzyka wystąpienia mniejszej niż zakładano skuteczności stosowanych technik ograniczania ryzyka kredytowego Zarząd Banku może podjąć następujące działania: 1) opracowanie wytycznych dla pracowników kredytowych w zakresie zwiększenia wymagań oraz w sprawie dołożenia należytej staranności w zakresie przyjmowanych zabezpieczeń, 2) zaostrzenie wymagań odnośnie przyjmowanych zabezpieczeń, takich jak: a) zwiększenie wartości przyjmowanych zabezpieczeń w stosunku do udzielanych kredytów, b) zwiększenie wskaźników korygujących wartość zabezpieczeń. 3) ograniczenie akcji kredytowej w całym Banku lub w poszczególnych jednostkach STRONA 14

organizacyjnych, 4) zmiana limitów koncentracji przyjmowanych zabezpieczeń, 5) zwiększenie wymagań odnośnie monitoringu zabezpieczeń, 6) zmiana kompetencji decyzyjnych, obowiązujących w Banku, 7) zwiększenie częstotliwości raportowania ryzyka rezydualnego, 8) szkolenia dla pracowników kredytowych, 9) zwiększenie częstotliwości kontroli w obszarach objętych ryzykiem rezydualnym. 2.1.3 RYZYKO ŁĄCZNEGO PORTFELA KREDYTOWEGO Zasady bezpiecznego zarządzania ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania kredytowego Banku obejmują działania polegające na: 1) dywersyfikacji ryzyka poprzez stosowanie limitów zaangażowań, 2) analizie ryzyka ekspozycji na finansowanie nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie, 3) badaniu ekspozycji zagrożonych, 4) przedsięwzięciach organizacyjno kadrowych. Badanie ryzyka łącznego portfela kredytowego w Banku obejmuje: 1) analizę ilościową i wartościową portfela, 2) analizę wskaźnikową, 3) ocenę realizacji limitów zaangażowań, 4) analizę jakościową portfela. W celu dywersyfikacji ryzyka kredytowego w Banku funkcjonują odpowiednie do skali i złożoności działalności limity wewnętrzne ograniczające jego poziom. Przyjęte rodzaje limitów wewnętrznych oraz ich wysokość zatwierdza Zarząd Banku. Wysokość limitów jest dostosowana do akceptowanego przez Radę Nadzorczą ogólnego poziomu ryzyka Banku, zatwierdzonego w ramach założeń do planu ekonomiczno finansowego. STRONA 15

2.1.4 KWOTA EKSPOZYCJI WEDŁUG WYCENY BILANSOWEJ Tabela 2.1 prezentuje informację o pozycjach bilansowych i pozabilansowych uwzględnionych w rachunku adekwatności kapitałowej Poznańskiego Banku według stanu na dzień 31.12.2011 roku oraz na dzień 31.12.2012 roku. Tabela 2.1 Ekspozycje według wyceny bilansowej wg stanu na 31.12.2011 r. i 31.12.2012 r. (w PLN) AKTYWA 2012 ROK 2011 ROK STAN* ŚREDNI 498 247 580 478 233 373 495 931 041 KREDYTY I POŻYCZKI 319 644 926 308 275 732 327 688 381 INWESTYCJE UTRZYMYWANE DO TERMINU WYMAGALNOŚCI** 151 300 684 150 364 835 145 370 199 POZOSTAŁE AKTYWA*** 24 243 821 17 549 857 20 575 713 AKTYWA FINANSOWE DOSTĘPNE DO SPRZEDAŻY 3 058 149 2 042 949 2 296 749 ZOBOWIĄZANIA POZABILANSOWE 39 276 878 47 874 727 41 116 054 FINANSOWE 37 868 621 46 377 759 39 109 956 GWARANCYJNE 1 408 257 1 496 968 2 006 098 * Wartość średnia wyznaczona została jako średnia arytmetyczna wartości ekspozycji z poszczególnych kwartałów 2012 roku. ** Obejmują instrumenty dłużne i pozostałe należności (w przypadku Poznańskiego Banku pozycja ta obejmuje głównie lokaty na rynku międzybankowym). *** Obejmują: kasę i środki bankach, rzeczowe aktywa trwałe, wartości niematerialne i prawne, aktywa z tytułu podatku dochodowego, aktywa trwałe lub grupy aktywów zaklasyfikowane jako przeznaczone do sprzedaży, pozostałe aktywa. Pozycjami generującymi dla Poznańskiego Banku największy poziom ryzyka kredytowego są udzielone kredyty i pożyczki, a także zobowiązania pozabilansowe o charakterze finansowym (głównie niewykorzystane linie kredytowe). Istotną pozycję stanowią również należności z tytułu lokat międzybankowych, ulokowanych w Banku Zrzeszającym SGB - BANK S.A., jednakże ryzyko kredytowe z nimi związane jest zasadniczo niższe w stosunku do ryzyka udzielonych kredytów, pożyczek i zobowiązań pozabilansowych dotyczących finansowania. W 2012 roku największy udział w strukturze ekspozycji Poznańskiego Banku stanowiły ekspozycje zabezpieczone na nieruchomościach (51,21%). Znaczącą kwotę stanowiły również ekspozycje wobec instytucji banków (31,78%), a także ekspozycje wobec przedsiębiorców (10,20%). STRONA 16

Tabela 2.2 Ekspozycje w podziale na klasy 2012 rok (w PLN) KLASA EKSPOZYCJI* WARTOŚĆ EKSPOZYCJI** ŚREDNIA KWOTA EKSPOZYCJI*** RZĄDY I BANKI CENTRALNE 2 421 779 2 262 166 SAMORZĄDY TERYTORIALNE I WŁADZE LOKALNE 2 606 400 4 287 386 ORGANY ADMINISTRACJI I PODMIOTY NIEPROWADZĄCE DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 691 986 764 110 INSTYTUCJE BANKI 168 618 809 166 765 391 PRZEDSIĘBIORCY 54 105 175 54 196 431 DETALICZNE 3 111 522 3 130 021 ZABEZPIECZONE NA NIERUCHOMOŚCIACH 271 696 728 276 221 895 PRZETERMINOWANE 2 606 532 2 581 813 POZOSTAŁE 24 682 572 20 804 983 RAZEM 530 541 503 531 014 194 * Zgodnie z 20 Załącznika nr 4 do Uchwały nr 76/2010 Komisji Nadzoru Finansowego. ** Wartość ekspozycji wg wyceny bilansowej nieuwzględniająca technik ograniczania ryzyka kredytowego. *** Średnia kwota ekspozycji dla poszczególnych klas obliczona została jako średnia arytmetyczna wartości ekspozycji z poszczególnych kwartałów 2012 roku. 2.1.5 UTRATA WARTOŚCI EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH Poznański Bank w działalności kredytowej definiuje należności przeterminowane i dokonuje ich klasyfikacji zgodnie z podejściem określonym w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków 13. Jako ekspozycję przeterminowaną Bank uznaje każdą należność z tytułu kapitału lub odsetek nie spłaconą w terminie umownym. Ekspozycjami zagrożonymi są należności poniżej standardu, wątpliwe i stracone, zgodnie z kryteriami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków 14. Bank dokonuje klasyfikacji ekspozycji kredytowych do odpowiednich kategorii ryzyka, stosując dwa kryteria: 1) kryterium terminowości terminowość spłaty kapitału lub odsetek, 2) kryterium ekonomiczne badanie sytuacji ekonomiczno finansowej dłużnika. W Banku funkcjonują procedury wewnętrzne dotyczące zasad klasyfikacji ekspozycji 13 Dz. U. z 2008 r. Nr 235, poz. 1589 z późniejszymi zmianami 14 Ibidem STRONA 17

kredytowych i tworzenia rezerw celowych, które wskazują tryb podejmowania decyzji w sprawie klasyfikacji i rezerw. Decyzje podejmowane są w okresach kwartalnych w drodze szczegółowego przeglądu portfela kredytowego z uwzględnieniem terminowości spłat oraz sytuacji ekonomiczno finansowej podmiotów, a także stanu prawnego zabezpieczenia branego pod uwagę przy pomniejszaniu podstawy tworzenia rezerw celowych. Bank tworzy rezerwy celowe. Rezerwy celowe tworzone są na ryzyko związane z działalnością Banku w odniesieniu do ekspozycji kredytowych zaklasyfikowanych do: 1) kategorii "normalne" w zakresie ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych, 2) kategorii "pod obserwacją", 3) grupy "zagrożone" w tym do kategorii "poniżej standardu", "wątpliwe" lub stracone. Wysokość tworzonych rezerw związana jest bezpośrednio z kategorią ryzyka, do której została zaklasyfikowana ekspozycja oraz z jakością przyjętych zabezpieczeń prawnych ekspozycji. Tabela 2.3 Zmiany wartości odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości / rezerw celowych - 2012 rok (w PLN) ODPISY AKTUALIZUJĄCE KREDYTY I INNE NALEŻNOŚCI WARTOŚĆ BILANS OTWARCIA 2 737 774 SPISANIE W CIĘŻAR ODPISÓW 0 UTWORZONE ODPISY 90 746 ROZWIĄZANE ODPISY -683 309 BILANS ZAMKNIĘCIA 2 145 211 2.1.6 RYZYKO KONCENTRACJI KREDYTOWEJ Poznański Bank zarządza ryzykiem koncentracji kredytowej w odniesieniu do: 1) zaangażowań wobec pojedynczych klientów oraz grup klientów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, 2) zaangażowań wobec grup klientów lub portfeli kredytowych obciążonych tym samym czynnikiem ryzyka. W szczególności Bank monitoruje portfele kredytowe w ujęciu: 1) branż gospodarki, STRONA 18

2) prawnych form zabezpieczeń. Ryzyko koncentracji zaangażowań wobec pojedynczych klientów oraz grup powiązanych klientów monitorowane jest zgodnie z Instrukcją zarządzania ryzykiem kredytowym w odniesieniu do limitu koncentracji zaangażowań: a) zaangażowanie wobec jednego kredytobiorcy lub grupy powiązanej kapitałowo lub organizacyjnie limit 25% funduszy własnych, b) zaangażowanie wobec innego banku krajowego, instytucji kredytowej, banku zagranicznego lub grupy podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, składających się co najmniej z jednego banku krajowego, instytucji kredytowej lub banku zagranicznego limit 100% funduszy własnych, c) zaangażowanie wobec wszystkich powiązanych podmiotów należących do grupy, o której mowa w lit. b), niebędących bankiem krajowym, instytucją kredytową lub bankiem zagranicznym limit 25% funduszy własnych. Tabela 2.4 Zaangażowanie wobec 20 największych klientów wg stanu na 31.12.2012 r. (w PLN) 15 LP WARTOŚĆ % FUNDUSZY WŁASNYCH 1 10 177 880 23,00% 2 9 941 041 22,47% 3 9 909 613 22,40% 4 9 028 862 20,41% 5 8 386 818 18,96% 6 8 053 617 18,20% 7 7 972 527 18,02% 8 7 947 674 17,96% 9 7 730 329 17,47% 10 7 571 435 17,11% 11 7 038 067 15,90% 12 6 467 676 14,62% 13 6 354 933 14,36% 14 6 305 837 14,25% 15 6 053 793 13,68% 16 5 398 335 12,20% 17 5 385 439 12,17% 18 4 976 251 11,24% 19 4 915 126 11,11% 20 4 733 452 10,70% RAZEM 144 348 705 326,23% 15 Zaangażowanie łączne wobec klientów (bilansowe i pozabilansowe) zgodnie z art. 71 ustawy Prawo bankowe prezentowane zgodnie z metodologią sprawozdawczości obowiązkowej LE. STRONA 19

Największa koncentracja zaangażowania Poznańskiego Banku w stosunku do jednego klienta lub grupy klientów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie ukształtowała się na dzień 31.12.2012 r. na poziomie 23,00% 16. Ryzyko koncentracji kredytowej monitorowane jest również w stosunku do branż gospodarki, wyznaczanych na podstawie klasyfikacji PKD działalności prowadzonej przez klientów instytucjonalnych. W przypadku branż o wyższym poziomie ryzyka Bank stosuje limity ograniczające skalę zaangażowania Banku wobec tych branż. Zasady klasyfikacji ryzyka koncentracji branżowej pod względem istotności Bank ustala w oparciu o Instrukcję zarządzania ryzykiem kredytowym oraz Instrukcję oceny adekwatności kapitałowej. Na 31.12.2012 r. nie występował istotny poziom koncentracji kredytowej wobec podmiotów z tej samej branży gospodarki. Tabela 2.5 Koncentracja branżowa ekspozycji kredytowych wg stanu na 31.12.2012 r. (w %) BRANŻA %FW %PORTFELA 17 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 127,62% 19,38% Górnictwo i wydobywanie 0,00% 0,00% Przetwórstwo przemysłowe 87,77% 13,33% Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych; Dostawa wody i gospodarka ściekami 14,18% 2,15% Budownictwo 143,33% 21,76% Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 94,99% 14,42% Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 44,73% 6,79% Transport i gospodarka magazynowa; Informacja i komunikacja 20,98% 3,19% Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 25,40% 3,86% Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości; Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 58,26% 8,85% Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 5,58% 0,85% Edukacja 11,67% 1,77% Ochrona zdrowia i opieka społeczna 3,21% 0,49% Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją; Pozostała działalność usługowa 19,53% 2,97% Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 0,00% 0,00% Organizacja i zespoły eksterytorialne 0,00% 0,00% Inne 1,34% 0,20% 16 Koncentracja w stosunku do SGB Trans Leasing Towarzystwo Leasingowe. 17 Obejmuje portfel ekspozycji kredytowych wobec podmiotów prowadzących działalność rolniczą oraz podmiotów gospodarczych prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Ekspozycje wobec rolników indywidualnych, nie podlegających wpisowi do rejestru REGON, ujęto w branży Rolnictwo. STRONA 20

Ryzyko koncentracji kredytowej monitorowane jest również w stosunku do ekspozycji kredytowych zabezpieczonych tym samym rodzajem zabezpieczenia. W przypadku prawnych form zabezpieczeń o wyższym poziomie ryzyka Bank stosuje limity ograniczające skalę zaangażowania Banku wobec tych zabezpieczeń. Zasady klasyfikacji ryzyka koncentracji prawnych form zabezpieczeń pod względem istotności Bank ustala w oparciu o Instrukcję zarządzania ryzykiem kredytowym oraz Instrukcję oceny adekwatności kapitałowej. Na 31.12.2012 r. nie występował istotny poziom koncentracji kredytowej wobec ekspozycji kredytowych zabezpieczonych tym samym rodzajem zabezpieczeń. Tabela 2.6 Koncentracja ekspozycji kredytowych wg zabezpieczeń wg stanu na 31.12.2012 r. (w %) RODZAJ ZABEZPIECZENIA %FW %PORTFELA 18 Weksel własny in blanco lub poręczenie według prawa wekslowego 49,83% 6,97% Poręczenie według prawa cywilnego oraz przystąpienie do długu 103,96% 14,54% Zastaw rejestrowy lub przewłaszczenie rzeczy ruchomych 34,29% 4,79% Cesja wierzytelności 220,97% 30,90% Hipoteka na nieruchomości mieszkalnej 45,15% 6,31% Hipoteka na nieruchomości komercyjnej i pozostałej 260,78% 36,47% Ubezpieczenie kredytu 0,14% 0,02% 18 Obejmuje portfel ekspozycji zabezpieczonych. W tabeli pominięto pozycje niezabezpieczone oraz pozycje z zerowymi stanami / udziałami. STRONA 21

2.1.7 ZARZĄDZANIE RYZYKIEM EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH FINANSUJĄCYCH NIERUCHOMOŚCI ORAZ ZABEZPIECZONYCH HIPOTECZNIE Zarządzanie ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz zabezpieczonych hipotecznie w Poznańskim Banku obejmuje następujące elementy: 1) analizę skuteczności zabezpieczeń, ze szczególnym uwzględnieniem hipoteki na nieruchomości w ramach zarządzania ryzykiem rezydualnym, 2) ustalenie i monitorowanie wewnętrznych limitów zaangażowania w ekspozycje kredytowe związane z finansowaniem nieruchomości oraz zabezpieczone hipotecznie, 3) monitoring ekspozycji kredytowych i zabezpieczeń oraz rynkowych cen nieruchomości zgodnie z właściwymi procedurami Banku w zakresie monitoringu ekspozycji kredytowych i zabezpieczeń oraz klasyfikacji i tworzenia rezerw celowych, 4) ocena wpływu wzrostu rynkowych stóp procentowych na ryzyko kredytowe, w oparciu o zapisy Zasad zarządzania ryzykiem stopy procentowej, 5) analiza struktury długoterminowych aktywów i pasywów Banku, zgodnie z Zasadami zarządzania ryzykiem płynności, 6) ocena wpływu spadku cen nieruchomości na poziom ryzyka Banku, 7) wyznaczanie i monitorowanie wskaźnika LtV, 8) prezentowanie wyników analiz Kierownictwu Banku. Bank monitoruje zmiany zachodzące na rynku nieruchomości oraz weryfikuje wartość rynkową nieruchomości, stanowiących zabezpieczenie ekspozycji kredytowych. Weryfikacja i monitoring prowadzone są na podstawie dokumentów przedkładanych przez kredytobiorcę oraz informacji i danych gromadzonych bezpośrednio przez pracowników Banku, z wykorzystaniem między innymi baz danych o nieruchomościach (AMRON system Analiz i Monitorowania Rynku Obrotu Nieruchomościami). STRONA 22

2.2 RYZYKO RYNKOWE I RYZYKO PŁYNNOŚCI Ryzyko rynkowe jest rozumiane jako ryzyko poniesienia straty na skutek niekorzystnych zmian parametrów rynkowych takich jak stopa procentowa i kursy walutowe. Ryzyko stopy procentowej to ryzyko wynikające z narażenia aktualnego i przyszłego wyniku finansowego Banku oraz posiadanych kapitałów (funduszy) na niekorzystny wpływ zmian niezależnych od Banku rynkowych stóp procentowych. Ryzyko walutowe to ryzyko poniesienia straty z tytułu niekorzystnych zmian kursów walutowych. Ryzyko walutowe jest generowane przez występowanie otwartych pozycji walutowych w poszczególnych walutach. Ryzyko płynności związane jest z brakiem możliwości terminowego wywiązania się ze zobowiązań w wyniku braku płynnych środków, a w konsekwencji z poniesieniem dodatkowych kosztów, związanych z koniecznością zaciągnięcia zobowiązań lub sprzedażą aktywów na niekorzystnych warunkach. 2.2.1 RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ Strategicznym celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest utrzymanie relacji przychodów i kosztów odsetkowych w granicach nie zagrażających bezpieczeństwu Banku i akceptowanych przez Radę Nadzorczą. Do obowiązków Banku związanych z zarządzaniem ryzykiem stopy procentowej oraz marżą odsetkową należy: 1) codzienna działalność operacyjna, 2) kształtowanie polityki stóp procentowych Banku. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej oraz marżą odsetkową opiera się na: 1) analizie obecnego oraz prognozowanego kształtowania się stóp procentowych na rynku międzybankowym, 2) analizach narażenia Banku na ryzyko stóp procentowych oraz analizach oprocentowania produktów Banku, 3) prognozach kształtowania się przyszłego wyniku odsetkowego, 4) dostępności produktów aktywnych i pasywnych, 5) przestrzeganiu ustalonych limitów, 6) realizowaniu celów przyjętych w strategii Banku. STRONA 23

Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej oraz marżą odsetkową odbywa się poprzez: 1) kształtowanie oprocentowania aktywów i pasywów, 2) wydłużanie aktywów bądź pasywów poprzez szersze zastosowanie instrumentów o stałej stopie procentowej, 3) skracanie aktywów bądź pasywów poprzez zwiększanie udziału instrumentów o zmiennej stopie procentowej, 4) zmianę długości zapadalności aktywów o oprocentowaniu stałym, 5) zwiększenie liczby umów z klauzulą możliwej zmiany oprocentowania, 6) zmniejszenie lub zwiększenie zaangażowania w aktywach mniej wrażliwych na zmiany stóp procentowych, 7) zmianę strategii kredytowej. Kształtowanie poziomu oprocentowania produktów oferowanych przez Bank uwzględnia: 1) analizę oprocentowania produktów u konkurencji i na rynku międzybankowym, 2) wpływ zmiany oprocentowania na inne ryzyka Banku, 3) strategię działania i rozwoju Banku, 4) marże realizowane na poszczególnych produktach. Istotnym elementem ograniczania ryzyka stopy procentowej jest zwiększanie udziału przychodów pozaodsetkowych w przychodach ogółem. Podstawowe wskaźniki charakteryzujące poziom (profil) ryzyka stopy procentowej Bank określa w założeniach do planu ekonomiczno finansowego. Bank w oparciu o przeprowadzane testy warunków skrajnych przeprowadza symulację wyniku finansowego w przyszłości. Bank bada wpływ istotnego wzrostu stóp procentowych na spłacalność kredytów oraz informuje klientów o wzroście ryzyka związanego ze wzrostem rynkowych stóp procentowych. Do pomiaru ryzyka stopy procentowej Bank stosuje metodę luki przeszacowań, miarę wrażliwości dochodu odsetkowego oraz testy warunków skrajnych. Wrażliwość dochodu odsetkowego jest miarą określającą zmianę dochodu odsetkowego wynikającą ze skokowej zmiany stóp procentowych. Miara ta uwzględnia zróżnicowanie terminów przeszacowań poszczególnych pozycji odsetkowych w każdym z wybranych horyzontów czasowych. Luka przeszacowań prezentuje różnicę między wartością bieżącą pozycji aktywnych oraz STRONA 24

pasywnych narażonych na ryzyko stopy procentowej, podlegających przeszacowaniu w danym przedziale czasowym. Testy warunków skrajnych dla ryzyka stopy procentowej służą do oszacowania potencjalnych strat wynikających z utrzymywanej struktury bilansu i pozycji pozabilansowych w przypadku wystąpienia sytuacji na rynku, która nie jest standardowo opisana za pomocą miar statystycznych. W Banku stosuje się scenariusze hipotetyczne, w których arbitralnie przyjmowana jest zmiana stóp procentowych o ± 200 punktów bazowych. Pomiar ryzyka stopy procentowej prowadzony jest w cyklach miesięcznych przez Zespół Ekonomiki i Badania Ryzyk. Informacje o narażeniu na ryzyko stopy procentowej są prezentowane Komitetowi ALCO oraz Radzie Nadzorczej w układzie kwartalnym. Na dzień 31.12.2012 roku w ramach pomiaru ryzyka przeprowadzono testy warunków skrajnych. Wyliczenie zmian dochodu odsetkowego odbyło się przy założeniu zmian stóp referencyjnych o 200 punktów bazowych. Dodatkowo w analizie uwzględniono te pozycje, których wysokość oprocentowania jest niższa niż założony przedział zmian; w tym przypadku zmianę wyniku na tych pozycjach obliczono przyjmując dopuszczalny maksymalny poziom obniżenia oprocentowania. W przypadku wzrostu stóp procentowych potencjalna zmiana wyniku odsetkowego wyniosła (+)1.892.002 PLN co stanowi 12,05% dochodu odsetkowego, który Bank by uzyskał w okresie 12 miesięcy, gdyby stopy procentowe pozostały na niezmienionym poziomie. Natomiast w przypadku spadku, zmianę tę oszacowano na (-)3.454.265 tys. zł, co stanowi 22,01% dochodu odsetkowego możliwego do uzyskania przez Bank w okresie 12 miesięcy przy założeniu, że nie nastąpią zmiany stóp procentowych. 2.2.2 RYZYKO WALUTOWE Zarządzanie ryzykiem walutowym w Poznańskim Banku polega m.in. na zawieraniu transakcji o takiej strukturze oraz warunkach, które w najbardziej efektywny sposób zabezpieczają Bank przed potencjalnymi stratami z tytułu zmian kursów walutowych minimalizując związane z nim ryzyko. Podstawowym celem Banku jest utrzymywanie pozycji walutowej całkowitej w wysokości nie przekraczającej 2% funduszy własnych, która nie wiąże się z koniecznością utrzymywania regulacyjnego wymogu kapitałowego na ryzyko walutowe. Strategią Banku jest prowadzenie konserwatywnej polityki w zakresie ryzyka walutowego, tzn. kształtowanie pozycji w granicach nie wiążących się z koniecznością utrzymywania wymogu kapitałowego, zgodnie z Uchwałą KNF w sprawie wyznaczania STRONA 25

wymogów kapitałowych banków 19. Należy podkreślić, że takie podejście nie ogranicza w żaden sposób rozwoju wolumenu transakcji walutowych oferowanych klientom Banku. Bank będzie kształtował pozycję walutową w ramach limitu otwartej pozycji walutowej całkowitej nie przekraczającej 2% funduszy własnych oraz limitów dla każdej z walut osobno, dostosowując operacyjnie zajmowaną pozycję w danej walucie obcej do kształtowania się kursu złotego. Na rynku walutowym, Bank przykłada szczególną uwagę do rozwoju operacji z klientami i prowadzi ciągłe prace nad rozszerzeniem zakresu i udoskonaleniem oferty produktów i usług. Działania swoje opiera w szczególności na uelastycznieniu oferty produktowej, pozwalającej na lepsze zaspokojenie indywidualnych potrzeb klientów adekwatnie do sytuacji rynkowej. Zgodnie z profilem biznesowym Banku oraz strukturą jego bazy klientów, szczególny nacisk położono na dopasowywanie oferty produktowej i kanałów zawierania transakcji do potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących wymianę handlową z zagranicą. Poziom ryzyka walutowego w działalności Banku z tytułu ryzyka kursowego ograniczony jest poprzez limity maksymalnej pozycji walutowej (w tym limity pozycji dla poszczególnych walut). Wszystkie limity z zakresu ryzyka walutowego uchwala Zarząd Banku. Monitoring wykorzystania limitów w zakresie ryzyka walutowego realizowany jest zgodnie z obowiązującymi w Banku Zasadami zarządzania ryzykiem walutowym. Na dzień 31.12.2012 roku całkowita pozycja walutowa wyniosła 219.112 PLN. Wartość ta była niższa od 2% funduszy własnych Bank nie wyznaczał wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka walutowego. 2.2.3 RYZYKO PŁYNNOŚCI Celem strategicznym Banku w zarządzaniu płynnością jest pełne zabezpieczenie jego płynności, minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości oraz optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. Realizacja strategii zarządzania płynnością następuje poprzez równoczesne zarządzanie aktywami i pasywami oraz pozycjami pozabilansowymi Banku. Zarządzanie ryzykiem płynności w Banku ma charakter skonsolidowany i całościowy. Oznacza to zarządzanie płynnością złotową i walutową, zarówno w odniesieniu do pozycji bilansowych jak i pozabilansowych we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i jednostki organizacyjne Banku. 19 Uchwała Komisji Nadzoru Finansowego nr 76/2010 z dnia 10 marca 2010 r. z późn. zm. STRONA 26

Struktura posiadanych przez Bank aktywów powinna umożliwiać elastyczne dostosowywanie się do potrzeb płynnościowych. W tym celu Bank dywersyfikuje swoje aktywa według następujących kryteriów: 1) płynności, 2) bezpieczeństwa, 3) rentowności. Bank może regulować swoją płynność płatniczą poprzez wykorzystywanie szeregu instrumentów oferowanych przez Bank Zrzeszający. Po stronie aktywnej są to przede wszystkim rachunki bieżące i lokaty terminowe, które charakteryzują się wysoką płynnością. Po stronie pasywnej jest to kredyt w rachunku bieżącym oraz inne kredyty celowe oferowane przez Bank Zrzeszający. Płynne finansowanie swoich klientów Bank może prowadzić poprzez system współfinansowania konsorcjalnego z Bankiem Zrzeszającym. Celem poprawy płynności, Bank może przeprowadzać z Bankiem Zrzeszającym transakcje sprzedaży wierzytelności. Bank zakłada utrzymanie dotychczasowej struktury depozytów przyjętych od klientów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych, ludności i budżetu. Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów, tak aby Bank mógł otwierać, po stronie aktywnej, pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym. Bank będzie dążył do takiego konstruowania produktów depozytowych, aby było to optymalne pod kątem ryzyka płynności. Przyjmowane przez Bank lokaty walutowe - ze względu na ich relatywnie niski udział w ogólnej strukturze przyjmowanych lokat ogółem - nie stanowią obecnie zagrożenia dla jego płynności. Jednakże, wraz z rozwojem działalności walutowej, w coraz większym stopniu, Bank narażony będzie na ryzyko płynności wynikające z przepływów walutowych. Ze względu na aktualną skalę tej działalności, Bank będzie dążył do pełnego zrównoważenia niedopasowania aktywów i pasywów walutowych. Z punktu widzenia zarządzania płynnością Banku najważniejsza jest analiza poziomu płynności w ujęciu krótko- i średnioterminowym. W celu posiadania pełnej oceny strukturalnej posiadanych aktywów i pasywów dokonuje się analizy w poszczególnych przedziałach czasowych. Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez stosowanie systemu limitów oraz odpowiednie kształtowanie struktury posiadanych aktywów i pasywów. Bank dokonuje identyfikacji wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności. W zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia utraty płynności Bank postępuje STRONA 27

według określonych procedur awaryjnych. Istotnym warunkiem utrzymania płynności w przyszłości jest zarządzanie płynnością długoterminową. Bank bada strukturę pasywów długoterminowych w powiązaniu ze strukturą aktywów długoterminowych i ustala limity zaangażowania w aktywa długoterminowe, określone w Zasadach zarządzania ryzykiem płynności. Za skuteczność systemu zarządzania ryzykiem płynności odpowiada Zarząd Banku, a nadzór nad zarządzaniem ryzykiem płynności sprawuje Członek Zarządu I Wiceprezes. Zadania związane z utrzymywaniem płynności Banku wykonywane są przez Komórkę zarządzającą (Zespół Rozliczeń), a zadania związane z pomiarem, monitorowaniem i kontrolowaniem ryzyka płynności w Banku wykonuje Komórka monitorująca (Zespół Ekonomiki i Badania Ryzyk). W 2012 roku podstawowymi źródłami finansowania działalności Banku były: 1) baza depozytowa 20, 2) kapitał (fundusze własne) Podstawowym źródłem finansowania działalności Banku (kredytowej) w 2012 roku był tzw. osad na środkach pozyskanych. Osad oznacza najbardziej stabilną część tych środków, w stosunku do której, z wysokim prawdopodobieństwem można stwierdzić, że przez dłuższy okres utrzyma się w Banku, tj. deponenci nie wypłacą środków pieniężnych w kwocie, która powodowałaby przekroczenie tego poziomu. Tabela 2.7 Stabilność środków pozyskanych na dzień 31.12.2012 roku (w %) RODZAJ WSKAŹNIK OSADU Środki bieżące osób fizycznych 83,54% Środki terminowe osób fizycznych 93,41% Środki bieżące podmiotów gospodarczych 89,79% Środki terminowe podmiotów gospodarczych 67,00% Środki bieżące jednostek budżetowych 26,09% Środki terminowe jednostek budżetowych 100,00% BAZA DEPOZYTOWA 84,95% Stabilność bazy depozytowej na dzień 31.12.2012 r. kształtowała się na poziomie 84,95%. Największą stabilność w tej kategorii posiadały środki terminowe jednostek budżetowych oraz osób fizycznych, a najmniejszą środki bieżące od jednostek budżetowych. Zgodnie z Uchwałą nr 386/2008 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 17 grudnia 2008 r. w sprawie ustalenia wiążących banki norm płynności, Poznański Bank dokonuje kalkulacji 20 Zobowiązania terminowe i bieżące wobec osób fizycznych oraz innych podmiotów niefinansowych z wyłączeniem transakcji dotyczących obrotu na hurtowym rynku finansowym. STRONA 28