Struktura podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w województwie łódzkim

Agnieszka Kłysik-Uryszek Katedra Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytet Łódzki Struktura podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w województwie łódzkim Podmioty BIZ działające na terenie województwa łódzkiego można podzielić na dwie grupy: spółki zarejestrowane na terenie województwa oraz jednostki lokalne podmiotów BIZ zarejestrowanych w innych województwach. Poniżej przedstawiona zostanie struktura pierwszej i drugiej grupy oraz obu łącznie. Na wstępie warto jednak zwrócić uwagę na występujące problemy metodyczne. Pomimo mnogości publikacji dotyczących BIZ, dostęp do pełnych i rzetelnych danych statystycznych o działalności spółek z udziałem kapitału zagranicznego w województwie łódzkim jest bardzo ograniczony. Poniższa analiza przeprowadzona została głównie na podstawie niepublikowanych danych statystycznych pozyskanych bezpośrednio z GUS, przy czym dane o działalności jednostek lokalnych podmiotów BIZ zarejestrowanych w innych województwach a działających także w województwie łódzkim zostały przygotowane specjalnie na potrzeby niniejszego badania. Jako dodatkowe źródło danych wykorzystano także coroczne publikacje GUS poświęcone działalności spółek z udziałem kapitału zagranicznego w Polsce 1. Informacje o spółkach BIZ pochodzą z rocznych sprawozdań przedsiębiorstw 2, do których składania zobligowane są wszystkie podmioty działające na terenie Polski. Jednakże GUS nie ma możliwości egzekwowania informacji statystycznych od spółek, które nie wywiązują się z obowiązku sprawozdawczego. W efekcie dysponuje informacjami tylko o tych podmiotach, które same 1 Działalność gospodarcza spółek z udziałem kapitału zagranicznego za lata 1999-2008, GUS, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa, lata 2000 2009 2 W przypadku spółek BIZ są to przede wszystkim formularze KZ 1

udostępniły dane o swojej działalności, a jest to przeciętnie mniej niż połowa zarejestrowanych spółek. Dlatego porównanie danych o liczbie spółek z danych GUS z informacją z bazy REGON 3 wykazuje znaczne rozbieżności 4. Spółki BIZ zarejestrowane w województwie łódzkim W województwie łódzkim (według nowego podziału administracyjnego) w 2000 roku zarejestrowanych było 690 spółek kapitałowych (akcyjnych i z ograniczoną odpowiedzialnością) z udziałem kapitału zagranicznego. Do końca 2008 r. liczba ta wzrosła do 885 spółek, przy czym do 2003 r. liczba spółek minimalnie zmniejszała się, a od 2004 r. sukcesywnie wzrastała zob. wykres 1 i tabela 1. Wykres 1. Liczba spółek BIZ zarejestrowanych w województwie łódzkim w latach 2000-2008 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 liczba spółek BIZ Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 3 Warto jednakże zauważyć, że baza REGON także nie jest w pełni rzetelnym źródłem informacji o liczbie działających podmiotów. Empiryczna weryfikacja danych spółek wykazała, że ok. 15% podmiotów figurujących w bazie w rzeczywistości już nie funkcjonuje (została zlikwidowana lub zmieniła właściciela) 4 Zobacz szerzej: A. Kłysik-Uryszek, Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w gospodarce regionu. Teoria i praktyka, CeDeWu, Warszawa 2010, s. 125-126 2

Struktura sektorowa nie uległa znaczącym zmianom. Niespełna 1% stanowiły spółki sektora rolniczego (Sektor I: sekcje PKD A i B), 42-43% przemysłowego (Sektor II: sekcje PKD C, D, E i F), a ok. 56-57% usługowego (Sektor III: pozostałe sekcje PKD 5 ) zobacz wykres 2. Wykres 2. Struktura sektorowa spółek BIZ w województwie łódzkim w latach 2000-2008 100% 80% 60% 40% sektor III sektor II sektor I 20% 0% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS W sektorze przemysłowym, w 2000 r. liczba spółek wynosiła 296, w kolejnych trzech latach spadła do 278, a następnie wzrastała aż do 375 w 2008 r. Największą grupę stanowiły spółki działające w sekcji D (przetwórstwo przemysłowe). Ich liczba wzrosła z 274 w 2000 r. do 325 w 2008 r., a tendencja zmian była analogiczna jak w przypadku wszystkich spółek początkowo liczba podmiotów zmniejszała się, a od 2003 r. dynamicznie rosła. Udział spółek sekcji D w sektorze przemysłowym do 2004 r. wynosił ok. 92%, a następnie nieznacznie spadał (do niespełna 87% w 2008 r.) na rzecz spółek budowlanych. 5 W grupie spółek z kapitałem zagranicznym udział usług nierynkowych (tj. sekcja N ochrona zdrowia i pomoc społeczna ) jest znikomy maksymalnie w 2001 r. było to 0,7% a w ostatnich latach 0,3-0,2% podmiotów w sektorze III 3

Najliczniej reprezentowane były spółki przemysłu lekkiego. Łącznie w dziale 17 i 18 (odpowiednio: włókiennictwo i produkcja odzieży) liczba podmiotów wynosiła ok. 70-80 zobacz tabela 1. Relatywnie stabilna była także liczba spółek wytwarzających wyroby z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25) ok. 25-30, dopiero od 2007 r. liczba ta wzrosła do ok. 40. Największy wzrost liczby podmiotów zanotowano w działach 28 i 29 (odpowiednio: produkcja metalowych wyrobów gotowych oraz maszyn i urządzeń). W obu przypadkach początkowo funkcjonowało w województwie 15-18 spółek, a w 2008 r. ok. dwa razy więcej. Zwiększyło się także zaangażowanie spółek chemicznych (dział 24) z 16 w 2000 r. do 21 w 2008. Jednak nie we wszystkich gałęziach przemysłu liczba spółek wzrastała. O blisko połowę zmniejszyła się liczba podmiotów wytwarzających odzież (dział 18), spadło także zaangażowanie producentów wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26) oraz mebli (dział 36). Tabela 1. Liczba spółek z kapitałem zagranicznym ogółem oraz w sektorze przemysłowym w latach 2000-2008 O G Ó Ł E M 690 666 671 653 699 726 792 808 885 SEKTOR PRZEMYSŁOWY (II) 296 288 289 278 294 312 337 347 375 W tym: S E K C J A D przetwórstwo przemysłowe 274 265 261 257 275 284 303 312 325 produkcja artykułów spożywczych i napojów (15 ) 27 17 17 19 18 19 21 20 22 produkcja tkanin ( 17 ) 31 33 32 32 39 42 44 40 38 produkcja odzieży; futrzarstwo ( 18 ) 42 37 36 39 34 33 29 27 23 produkcja drewna, wyrobów z drewna i korka (20) produkcja masy celulozowej, papieru oraz wyrobów z papieru ( 21 ) 11 10 8 10 9 7 9 8 7 0 4 7 7 7 7 8 7 10 4

działalność wydawnicza; poligraficzna i reprodukcyjna ( 22 ) produkcja chemikaliów, wyrobów chemicznych i włókien sztucznych ( 24 ) produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych ( 25 ) produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych ( 26 ) produkcja metalowych wyrobów gotowych z wyjątkiem maszyn ( 28 ) produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowanych ( 29 ) produkcja maszyn i aparatury elektrycznej ( 31 ) produkcja sprzętu i aparatów radiowych telewizyjnych i komunikacyjnych ( 32 ) produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych zegarów ( 33 ) produkcja pojazdów mechanicznych przyczep i naczep (34) produkcja mebli; działalność produkcyjna gdzie indziej nie sklasyfikowana ( 36 ) 0 7 7 6 6 6 7 6 6 16 18 17 15 16 17 14 15 21 28 28 28 26 23 26 31 40 39 18 20 17 19 18 18 18 16 14 18 20 18 18 20 25 27 30 33 15 14 19 15 22 20 23 25 31 14 10 13 14 18 16 17 18 19 6 5 6 4 5 5 6 8 10 0 5 5 6 8 6 10 9 10 7 8 7 8 8 7 8 10 11 15 15 14 10 11 14 12 13 11 Pozostałe działy 26 14 10 9 13 16 19 20 20 S E K C J A F budownictwo 21 20 24 19 17 25 33 33 47 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Liczba spółek budowlanych zwiększyła się ponad dwukrotnie z 20-21 w latach 2000-2001, do 47 w 2008 r., przy czym najwyższą dynamikę zmian zaobserwowano w 2008 r. W pozostałych sekcjach sektora przemysłowego, tj. w górnictwie (sekcja C) i energetyce (sekcja E) liczba spółek nie przekraczała łącznie kilku podmiotów miały one zatem marginalne znaczenie. Wśród spółek usługowych dominowały podmioty zajmujące się handlem i naprawami (sekcja G) w 2000 r. było ich 280, a w 2008 r. 283. Stanowiło to ok. 36-40% ogółu spółek i 60-70% Sektora III. Udział podmiotów sekcji G spadał na rzecz spółek zajmujących się obsługą 5

nieruchomości i firm (sekcja K). Ich liczba wzrosła trzykrotnie z 51 w 2000 r. do 157 w 2008 r., przy czym najdynamiczniejszy wzrost nastąpił od 2004 r. Szczegółowo przedstawia to tabela 2. Udział spółek sekcji K w sektorze usługowym wzrósł z 14% do 28%. Liczba podmiotów zajmujących się transportem, magazynowaniem i łącznością (sekcja I) była stabilna ok. 30 podmiotów, podobnie jak spółek w sekcji H (hotelarstwo i gastronomia) ok. 10. Tabela 2. Liczba spółek z kapitałem zagranicznym ogółem oraz w sektorze usługowym w latach 2000-2008 O G Ó Ł E M 690 666 671 653 699 726 792 808 885 SEKTOR USŁUGOWY (III) 388 374 379 369 401 400 447 452 501 W tym: S E K C J A G handel hurtowy i detaliczny 280 251 271 260 265 264 287 268 283 S E K C J A H hotele i restauracje 10 8 6 4 9 8 13 9 10 S E K C J A I transport, gospodarka magazynowa i łączność 33 34 34 33 28 35 28 30 31 S E K C J A K obsługa nieruchomości i firm 51 67 55 64 87 89 102 127 157 S E K C J A O pozostała działalność usługowa Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 7 8 8 4 6 8 9 7 10 Wartość kapitału zagranicznego w kapitale podstawowym podmiotów w województwie łódzkim wzrosła z ok. 1,9 mld zł w 2000 r. do blisko 3,9 mld zł w 2008 r. Pomimo tego, w skali krajowej stanowiło to zaledwie ok. 2,6% wartości zainwestowanego kapitału zagranicznego. Zarówno w przeliczeniu na mieszkańca, jak i na podmiot inwestujący, województwo łódzkie plasuje się znacznie poniżej średniej dla Polski. Liczbę spółek BIZ ogółem oraz wartość kapitału zagranicznego w województwie łódzkim w latach 2000-2008 przedstawia wykres 3. 6

W ogólnej liczbie spółek z udziałem kapitału zagranicznego niespełna połowę stanowiły spółki zatrudniające więcej niż 9 pracowników (tj. łącznie podmioty małe, średnie i duże). Ich udział w ogólnym zatrudnieniu wynosił ok. 96-97,5%, a w ogólnej kwocie kapitału zagranicznego zainwestowanego w spółki w regionie łódzkim ok. 95%. Jednocześnie wzrastało znaczenie spółek największych zatrudniających powyżej 250 osób. W 2000 r. było ich 31 (4,5% ogólnej liczby spółek) i zatrudniały 17,6 tys. osób (49,3% ogólnej liczby zatrudnionych przez spółki BIZ). W 2008 roku ich liczba wzrosła do 61 (7%) a zatrudnienie do 44,9 tys. osób (65,3%). Wykres 3. Liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego i wartość kapitału zagranicznego w województwie łódzkim w latach 2000-2008 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 liczba spółek BIZ (oś lewa) wartość kapitału zagranicznego (oś prawa) 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 w mld zł. Źródło: Obliczenia własne na podstawie: Działalność gospodarcza spółek z udziałem kapitału zagranicznego za lata 2000-2008, GUS, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa, lata 2009 2000, Tabl. 8 Przeciętnie, wartość kapitału podstawowego spółki BIZ wzrosła w badanym okresie z 3,2 mln zł do 4,7 mln zł. Wartość kapitału podstawowego w spółkach zatrudniających powyżej 9 pracowników wzrastała średnio z 6 mln zł do 8,9 mln zł, a w spółkach mikro wahała się w granicach 0,3-0,6 mln zł. 7

W okresie 2000-2008 zmniejszał się udział kapitału krajowego w kapitale podstawowym spółek z udziałem kapitału zagranicznego, zwłaszcza w grupie spółek zatrudniających powyżej 9 osób zobacz wykres 4. Wskazuje to na rosnące poczucie bezpieczeństwa firm zagranicznych w Polsce i zmniejszanie roli projektów joint venture. Tendencje te potwierdzają także dane dotyczące działalności inwestorów zagranicznych w Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej 6. Wykres 4. Udział kapitału zagranicznego w kapitale podstawowym spółek z udziałem kapitału zagranicznego w latach 2000-2008 100% 95% 90% 85% 80% 75% udział kapitału zagranicznego w kapitale podstawowym spółek udział kapitału zagranicznego w kapitale podstawowym spółek zatrudniających powyżej 9 osób udział kapitału zagranicznego w kapitale podstawowym spółek zatrudniających nie więcej niż 9 osób Źródło: Obliczenia własne na podstawie: Działalność gospodarcza spółek z udziałem kapitału zagranicznego za lata 2000-2008, GUS, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa 2009-2000, Tabl. 8 W latach 2004-2007 w strukturze finansowania majątku spółek zatrudniających powyżej 9 osób średnio ok. 3% stanowił kapitał rozproszony. Są to akcje będące w posiadaniu inwestorów indywidualnych, którzy nabyli je np. poprzez giełdę. We wcześniejszych latach, jak również w 2008 r. kapitał rozproszony nie występował praktycznie w ogóle. Nie ma go również w grupie spółek mikro. 6 Szerzej zobacz: A. Kłysik-Uryszek, Inwestorzy zagraniczni w Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, w: Regionalizacja Globalizacji, red. J. Rymarczyk, B. Drelich-Skulska, W. Michalczyk, Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław, 2008, s. 362-373 8

W okresie 2000-2008 nowe spółki powstawały w większości w wyniku inwestycji greenfield (w sumie ponad 430 podmiotów 7 ). Początkowo ok. 11% nowo zarejestrowanych spółek powstało w wyniku przejęcia (w tym prywatyzacji) lub wydzielenia, w latach 2002-2004 odsetek ten zmniejszył się do ok. 5%, a w kolejnych wzrósł, aż do blisko 30% w 2008 zobacz tabela 3. Duży wzrost w ostatnim roku można wiązać z kryzysem gospodarczym, który wywołał spowodował istotną reorganizację działalności gospodarczej. Wiele spółek wycofało się z Polski, odsprzedając swoje aktywa kolejnym inwestorom. Inni z kolei nabywali nowe aktywa zagraniczne (w tym spółki) aby wykorzystać niższe ich ceny. Część podmiotów zrealizowała także strategię oszczędności poprzez podział spółek lub wydzielenie i likwidację mniej rentownych części biznesu. Tabela 3. Zmiana liczby spółek BIZ w poszczególnych latach w okresie 2000-2008 saldo zmiany liczby spółek BIZ w danym roku liczba nowozarejestrowanych spółek z danym roku udział spółek BIZ powstałych w wyniku przejęcia, wydzielenia lub podziału Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS -3-24 5-18 46 27 66 16 77 62 43 41 42 65 27 64 66 54 11,3% 11,6% 4,9% 4,8% 6,2% 18,5% 7,8% 12,1% 27,8% W całym badanym okresie wzrastała liczba spółek należących do grup kapitałowych.: ze 138 w 2000 r. do 308 w 2008 r. Zwiększał się także ich udział strukturze wszystkich spółek BIZ szczegóły przedstawia tabela 4. Początkowo około 20% spółek z udziałem kapitału zagranicznego w regionie należało do grup kapitałowych. W 2008 r. odsetek ten wzrósł do 35%. Warto jednak zauważyć, że zaangażowanie grup kapitałowych zwiększyło się szczególnie dynamicznie w ostatnim roku badania. 7 Różnica w liczbie spółek w latach 2000-2008 nie jest równa sumie nowo zarejestrowanych podmiotów, ponieważ w tym okresie niektóre spółki były likwidowane lub zmieniały właściciela 9

Tabela 4. Spółki BIZ należące do grup kapitałowych na tle wszystkich spółek BIZ w latach 2000-2008 liczba spółek BIZ zarejestrowanych w woj. łódzkim liczba spółek należących do grup kapitałowych A B B/A 2000 690 138 20,0% 2001 666 135 20,3% 2002 671 157 23,4% 2003 653 164 25,1% 2004 699 179 25,6% 2005 726 173 23,8% 2006 792 176 22,2% 2007 808 194 24,0% 2008 885 308 34,8% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Połowa spółek należących do grup kapitałowych działała w sekcji D (przetwórstwo przemysłowe). Ich liczba wzrosła z 76 w 2000r. do 151 w 2008 r., przy czym, podobnie jak w grupie wszystkich spółek, wzrost ten był szczególnie dynamiczny w ostatnim roku (o 46 podmiotów, tj. o blisko połowę). Stanowiło to ok. 30% wszystkich podmiotów w sekcji D, a w ostatnim roku, aż 45%. Być może wynika to stąd, że w okresie kryzysu, grupy kapitałowe, jako silniejsze, mniej odczuwały negatywne skutki gospodarcze i w przeciwieństwie do innych inwestorów zamiast ograniczać swoją działalność, rozszerzały ekspansję wykorzystując niższe ceny dóbr inwestycyjnych i czynników wytwórczych. W całym okresie 2000-2008, w przemyśle, najwięcej grup kapitałowych działało w branży włókienniczej (dział 17) i produkcji odzieży (dział 18). Łącznie było ich ok. 20 przez cały czas. Po ok. 10 spółek należało do grup kapitałowych spośród producentów wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25), choć w ostatnim roku ich liczba wzrosła do 23, a także wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26). Od 2004 r., również wśród producentów metalowych wyrobów gotowych (dział 28), liczba spółek należących do grup kapitałowych 10

wzrosła do ok. 10, a w 2008 r. do 15. Liczba spółek należących do grup kapitałowych w sektorze usługowym zdominowana była przez podmioty w sekcji G (handel i naprawy). Ich liczba zwiększyła się z 35 i 37 w 2000 r. i 2001 r. do ok. 50 w latach 2002-2007 i 98 w 2008 r., a udział w grupie wszystkich podmiotów w sekcji G utrzymywał się na poziomie ok. 25-30%. W sekcji K (obsługa nieruchomości i firm) liczba podmiotów należących do grup kapitałowych wzrosła z 8 w 2000 r. do 24 w 2007 r. i 39 w 2008 r., co stanowiło ok. 20% wszystkich spółek w tej sekcji (25% w 2008 r.). Grupy kapitałowe wycofywały się natomiast z działalności transportowej i magazynowej ich reprezentacja zmniejszyła się z 11 do 6 spółek. W całym okresie 2000-2008 około połowę stanowiły spółki mikro (tj. zatrudniające do 9 osób) zobacz wykres 5. Liczba spółek małych wzrosła nieznacznie ze 190 w 2000 r. do 213 w 2008 r. a ich udział utrzymywał się na poziomie ok. 25-26%. Podmiotów średnich (zatrudniających 50-249 osób) było od początkowo 110 do 156 w 2008 r., a ich udział wahał się w granicach 16-19%. Dwukrotnie zwiększył się natomiast udział spółek dużych z 3,6% do 7%, a ich liczba wzrosła z 25 do 61. Jest to z punktu widzenia regionu zmiana korzystna, ponieważ spółki duże najczęściej są jednostkami grup kapitałowych, zatem mają dostęp do ich konkurencyjnych zasobów. Są to zarówno zasoby kapitałowe, jak i technologia, wiedza, umiejętności organizacyjne i marketingowe, itp. Ich wykorzystanie w regionie podnosi konkurencyjność lokalnej gospodarki jako całości, a także ułatwia przenikanie wzorców do firm krajowych, a więc w efekcie poprawę konkurencyjności także ich. 11

Wykres 5. Liczba podmiotów BIZ według klas wielkości w latach 1999-2008 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 1999 mikro: 1-9 pracowników małe: 10-49 pracowników średnie: 50-249 pracowników duże: powyżej 250 pracowników Źródło: Obliczenia własne na podstawie: Działalność gospodarcza spółek z udziałem kapitału zagranicznego za lata 2000-2008, GUS, Informacje i opracowania statystyczne, Warszawa, lata 2009-2001, Tabl.5 Jednostki lokalne podmiotów BIZ zarejestrowanych w pozostałych województwach, które prowadza działalność w regionie łódzkim Drugą grupę podmiotów z kapitałem zagranicznym stanowią jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach, które jednak prowadzą działalność także w województwie łódzkim. Ze względu na system sprawozdawczy dane o tych jednostkach klasyfikowane są według miejsca rejestracji centrali spółki, zatem nie są uwzględniane w publikowanych statystykach województwa łódzkiego. W latach 2000-2003 liczba jednostek lokalnych działających w województwie łódzkim wynosiła ok. 260-280. W 2004 r. zmniejszyła się do 166, a w kolejnych latach dynamicznie rosła, aż do 450 w 2008 r. zobacz wykres 6. W całym okresie przewagę miały podmioty sektora usługowego. W latach 2000-2003 stanowiły one nieco ponad 60%. W kolejnych latach ich udział wzrastał do blisko 80%. 12

Wykres 6. Liczba jednostek lokalnych spółek BIZ według sektorów gospodarki w latach 2000-2008 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 sektor III sektor II Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Liczba oddziałów spółek przemysłowych (sektor II) utrzymywała się przez większość badanego okresu na poziomie ok. 100: w pierwszych czterech latach poziom był stabilny, w 2004 roku liczba spadła prawie o połowę, w kolejnych latach minimalnie wahała się, ale w trendzie wzrostowym, a w ostatnim roku znów przekroczyła poziom 100 jednostek. Spośród producentów przemysłowych najliczniej swoje oddziały w województwie łódzkim lokowali wytwórcy wyrobów spożywczych (dział 15), wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26), chemikaliów (dział 24), wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (dział 25) oraz przedstawiciele branży papierniczej (dział 21 i 22). Pozostałe spółki sektora II, czyli te nie zajmujące się przetwórstwem przemysłowym, były bardzo mało liczne szczegóły przedstawia tabela 5. 13

Tabela 5. Liczba jednostek lokalnych spółek BIZ według rodzaju działalności (PKD 2004) w latach 2000-2008 Sekcja Dział PKD PKD C 14 3 1 2 1 1 10 1 1 8 15 33 34 28 33 15 15 19 15 23 16 1 1 1 1 1 0 0 0 1 17 2 2 2 3 1 1 2 2 7 18 4 2 1 1 0 0 1 2 0 19 0 0 1 1 1 0 0 0 0 20 1 1 1 0 0 0 0 1 1 21 2 2 2 2 0 0 0 0 3 22 8 7 10 9 1 5 5 4 3 23 1 1 1 1 0 0 0 0 0 24 6 8 12 11 5 10 8 8 8 25 6 4 6 6 5 3 3 4 10 D 26 8 10 13 14 8 11 8 9 19 27 2 2 2 2 0 4 4 2 1 28 3 3 4 4 2 2 2 2 2 29 6 5 3 4 1 2 4 5 7 30 0 0 0 0 0 0 0 1 1 31 3 2 1 2 1 2 1 3 6 32 4 2 2 2 2 1 1 1 2 34 1 0 0 0 0 0 0 1 0 35 0 0 0 0 0 2 0 0 0 36 5 2 0 2 2 3 0 1 3 37 0 0 0 0 1 0 3 1 1 razem 96 88 90 98 46 61 61 62 98 E 40 0 0 0 1 1 1 2 3 1 F 45 10 9 9 5 6 5 2 5 6 sektor II 109 98 101 105 54 77 66 71 113 50 5 9 4 5 8 10 2 12 2 G 51 75 73 72 73 33 31 41 69 97 52 11 10 8 10 4 6 9 9 15 razem 91 92 84 88 45 47 52 90 114 H 55 37 34 27 30 28 35 51 44 55 60 6 4 5 6 2 4 3 3 7 61 0 0 0 0 0 0 1 0 0 I 62 1 1 1 1 0 0 0 0 2 63 7 7 11 10 8 8 6 9 21 64 9 9 8 18 5 19 3 1 22 razem 23 21 25 35 15 31 13 13 52 14

70 3 2 3 5 4 6 9 5 7 71 2 2 4 3 2 1 7 7 11 K 72 3 3 3 4 2 2 2 7 6 74 10 12 16 13 4 24 33 33 32 razem 18 19 26 25 12 33 51 52 56 M 80 0 0 0 0 1 2 1 0 1 N 85 0 0 0 0 5 7 5 1 9 90 0 0 0 0 0 5 4 0 4 O 92 0 0 0 0 2 8 45 52 35 93 0 0 0 0 4 1 0 1 8 razem 0 0 0 0 6 14 49 53 47 sektor III 169 166 162 178 112 169 222 253 334 RAZEM 278 264 263 283 166 246 288 324 447 Na czerwono zaznaczono najliczniejsze działy w danej sekcji PKD Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Dużo intensywniej wzrastało zaangażowanie podmiotów sektora usługowego (sektor III). Liczba ich jednostek lokalnych zwiększyła się blisko dwukrotnie, przy czym dynamika była nierównomierna. W pierwszych 6 latach było ich ok. 160-170 (z wyjątkiem 2004 r., kiedy funkcjonowało 112 jednostek). Właściwie cały przyrost zanotowano w ostatnich trzech latach aż do 334 jednostek w 2008 r. Na uwagę zasługuje fakt, iż działo się tak równomiernie za sprawą prawie wszystkich sekcji: liczba jednostek lokalnych spółek obsługi nieruchomości i firm (sekcja K) zwiększyła się ponad trzykrotnie z 18 w 2000 r do 56 w 2008 r. w tej sekcji najwięcej było jednostek zarejestrowanych w dziale 74 (działalność doradcza, księgowo-rozliczeniowa, marketingowa, itp.) liczba jednostek lokalnych spółek zajmujących się transportem, magazynowaniem i telekomunikacją (sekcja I) wzrosła o 225% z 23 w 2000 r. do 52 w 2008 r. w tej sekcji najwięcej jednostek zajmowało się obsługą turystyki (dział 63) oraz działalnością kurierską i telekomunikacyjną (dział 64) liczba jednostek lokalnych hoteli i gastronomii (sekcja H) wzrosła o połowę z 37 w 2000 r. do 55 w 2008 r. 15

liczba jednostek lokalnych w dziale handel i naprawy (sekcja G) wzrastała mniej dynamicznie, zaledwie o 25% z 91 w 2000 r. do 114 w 2008 r. w tej sekcji dominowały jednostki lokalne zajmujące się handlem hurtowym (dział 51). Od 2004 roku, tj. od momentu wstąpienia Polski do UE, pojawiły się także jednostki spółek sekcji M, N i O (odpowiednio: edukacja, ochrona zdrowia i pomoc społeczna oraz pozostała działalność usługowa). Wcześniej nie były one obecne na polskim rynku ze względu na ograniczenia prawne. Wykres 7. Liczba jednostek lokalnych spółek BIZ według klasy wielkości w latach 2000-2008 250 200 150 100 50 0 mikro: 0-9 pracowników małe: 10-49 pracowników średnie: 50-249 pracowników duże: ponad 249 pracowników Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Podmioty BIZ lokując swoje oddziały w woj. łódzkim najczęściej tworzyły jednostki zatrudniające do 9 osób było ich ok. 45-55%. Jednostki zatrudniające do 49 osób stanowiły ok. 28-33% (w rekordowym 2002 r. było to 38%). Znacznie rzadziej powstawały jednostki zatrudniające do 249 osób. Ich udział wynosił ok. 12-14%, a liczba oddziałów, w których powstało ponad 250 miejsc pracy nie przekroczyła 22, tj. 6% zobacz wykres 7. W przeciwieństwie do tendencji zachodzącej wśród przedsiębiorstw zarejestrowanych w 16

województwie, liczba największych jednostek lokalnych nie zwiększała się znacząco, a ich udział zmniejszył się z blisko 6% w 2001 r. do 3% w 2004 r. W kolejnych latach wprawdzie znów wzrastał, ale nie przekroczył 5%. Najwięcej dużych jednostek lokalnych utworzyły podmioty niemieckie łącznie różnych latach okresu 2000-2008 (tzn. nie zawsze w sposób ciągły i nieprzerwany) funkcjonowało ich 10. Na drugim miejscu plasowały się podmioty holenderskie łącznie maksymalnie do 6 jednostek, oraz francuskie i amerykańskie po maksymalnie 4 jednostki rocznie. W przekroju gałęziowym, jednostki zatrudniające powyżej 249 osób najczęściej tworzone były branży telekomunikacyjnej (dział 64) w latach 2000-2001 funkcjonowało ich 5, w kolejnych latach po 3. Podobnie, po 3-4 duże jednostki działały w przemyśle spożywczym (dział 15), handlu detalicznym (dział 51) oraz działalności doradczej, rozliczeniowej, marketingowej, itp. (dział 74). Liczba i struktura łącznie wszystkich podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego działających w województwie łódzkim Analiza łącznie obu opisanych wyżej grup spółek z udziałem kapitału zagranicznego wskazuje, że podmiotów/jednostek z udziałem kapitału zagranicznego funkcjonowało w województwie łódzkim odpowiednio: 968 w 2000 r. 934 w 2001 r. 934 w 2002 r. 936 w 2003 r. 865 w 2004 r. 974 w 2005 r. 1 080 w 2006 r. 17

1 132 w 2007 r. 1 332 w 2008 r. Około 25-30% stanowiły jednostki lokalne podmiotów zarejestrowanych w innych województwach zobacz wykres 8. Wykres 8. Liczba podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego działających w województwie łódzkim w latach 2000-2008 1 400 1 200 1 000 800 600 400 200 0 jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach spółki BIZ zarejestrowane w województwie łódzkim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS W sektorze przemysłowym łącznie funkcjonowało niespełna 400 podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego (w większości badanych lat ich liczba wahała się w przedziale 380-390). Tylko w 2004 r. liczba ta była niższa 347, co wynikało przede wszystkim ze znacznego zmniejszenia liczby przemysłowych jednostek lokalnych. W 2007 r. i 2008 r. liczba podmiotów BIZ wzrosła do, odpowiednio: 405 i 463. Do 2004 r. jednostki lokalne stanowiły ok. 25-27% wszystkich podmiotów BIZ w sektorze II. W kolejnych latach udział ten zmniejszył się do 15-16%, a w 2008 r. znów zbliżył się do poziomu 25% zobacz wykres 9. 18

Wykres 9. Liczba podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w sektorze przemysłowym (II) działających w województwie łódzkim w latach 2000-2008 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach spółki BIZ zarejestrowane w województwie łódzkim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Około 7% podmiotów w sektorze przemysłowym stanowiły spółki budowlane (sekcja F). Łącznie w sekcjach C (górnictwo) i E (wytwarzanie energii) funkcjonowały nie więcej niż 3 podmioty, a pozostałą część (czuli ponad 90%) stanowiły spółki przetwórstwa przemysłowego (sekcja D). Największą grupą były podmioty branży lekkiej (działy 17 i 18), spożywczej (dział 15) oraz producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych. Po ok. 20-30 podmiotów zajmowało się produkcją z pozostałych surowców niemetalicznych (dział 26), metali i wyrobów z metali (działy 27 i 28), maszyn i urządzeń (dział 29) oraz aparatury elektrycznej i sprzętu radiowotelekomunikacyjnego (działy 31 i 32) szczegółowo prezentuje to tabela 6. 19

Tabela 6. Liczba podmiotów BIZ w sekcji przetwórstwo przemysłowe funkcjonujących w województwie łódzkim w latach 2000-2008 S E K C J A D 370 353 351 355 321 345 364 374 423 w tym: produkcja artykułów spożywczych i napojów (15 ) produkcja tkanin + produkcja odzieży; futrzarstwo ( 17+18 ) produkcja drewna, wyrobów z drewna i korka + produkcja masy celulozowej, papieru oraz wyrobów z papieru (20+21) działalność wydawnicza; poligraficzna i reprodukcyjna ( 22 ) produkcja chemikaliów, wyrobów chemicznych i włókien sztucznych (24) produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych ( 25 ) produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych ( 26 ) produkcja metali + produkcja metalowych wyrobów gotowych ( 27+28 ) produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej nie sklasyfikowanych ( 29 ) produkcja maszyn i aparatury elektrycznej + produkcja sprzętu i aparatów radiowych telewizyjnych i komunikacyjnych ( 31+32 ) produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych zegarów (33) produkcja pojazdów mechanicznych przyczep i naczep (34) 60 51 45 52 33 34 40 35 45 79 74 71 75 74 76 76 71 68 14 17 18 19 16 14 17 16 21 8 14 10 9 7 11 12 10 9 22 26 29 26 21 27 22 23 29 34 32 34 32 28 29 34 44 49 26 30 30 33 26 29 26 25 33 23 25 24 24 22 31 33 34 36 21 19 22 19 23 22 27 30 38 27 19 22 22 26 19 25 30 37 0 5 5 6 8 6 10 9 10 7 8 7 8 8 7 8 10 11 produkcja mebli; działalność produkcyjna gdzie indziej nie sklasyfikowana ( 36 ) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 15 15 14 10 11 14 12 13 11 Sektor usługowy (III) był liczniej reprezentowany wśród podmiotów BIZ niż przemysłowy. Do 2003 r. liczba spółek i jednostek lokalnych wynosiła ok. 540-550, w 2004 r. 20

funkcjonowało 513 podmiotów (zmniejszenie wynikało z wycofania się części jednostek lokalnych), a w kolejnych latach liczba wzrastała aż do 835 spółek w 2008 r. zobacz wykres 10 i tabela 7. Udział jednostek lokalnych wynosił ok. 30%. Wyjątkiem jest 2004 r. kiedy udział ten stanowił niespełna 22% oraz 2008 r. kiedy wzrósł do 40%. Uśredniając, można zatem przyjąć, że uwzględnienie w analizie jednostek lokalnych podmiotów BIZ zarejestrowanych w innych województwach zwiększa badaną liczbę podmiotów o blisko połowę. Wykres 10. Liczba podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w sektorze usługowym (III) działających w województwie łódzkim w latach 2000-2008 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach spółki BIZ zarejestrowane w województwie łódzkim Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS Największy udział w sektorze III miały spółki zajmujące się handlem (sekcja G), choć zmniejszał się on z 66% w 2000 r. do 48% w 2008 r. Najdynamiczniej zmieniała się liczba podmiotów zajmujących się obsługą nieruchomości i firm (sekcja K) ich liczba wzrosła z 69 w 2000 r. do 213 w 2008 r. a udział zwiększył się dwukrotnie z 12,5% do 25,5%. W obu tych sekcjach udział jednostek lokalnych był relatywnie niski nie przekraczał 25-30%, a niektórych latach wynosił ok. 12-15% - szczegóły prezentuje tabela 7. Spółki zajmujące się transportem, magazynowaniem i telekomunikacją (sekcja I) stanowiły ok. 10% podmiotów w sektorze usługowym, a przeciętnie ok. 40% z nich było jednostkami lokalnymi podmiotów zarejestrowanych w innych województwach (w 2008 r. udział ten wzrósł do blisko 63%). Hotele i 21

spółki zajmujące się gastronomią (sekcja H) stanowiły ok. 7% wszystkich podmiotów usługowych, jednak w tej grupie był najwyższy udział jednostek lokalnych 80-90%. Nie powinno to jednak dziwić zważywszy na specyfikę funkcjonowania spółek w tej branży większość działa na zasadach sieci (hotele, restauracje, fast-food y). Dla wygody operacyjnej centrale tych spółek lokuje się przeważnie w stolicy, a siecią usługową obejmuje cały kraj. Tabela 7. Podmioty z udziałem kapitału zagranicznego w sektorze usługowym i w jego wybranych sekcjach w latach 2000-2008 SEKTOR III w tym: SEKCJA G SEKCJA H SEKCJA I liczba podmiotów BIZ 557 544 541 547 513 569 669 705 835 udział jednostek lokalnych 30,3% 31,3% 29,9% 32,5% 21,8% 29,7% 33,2% 35,9% 40,0% udział spółek BIZ zarejestrowanych w województwie 69,7% 68,8% 70,1% 67,5% 78,2% 70,3% 66,8% 64,1% 60,0% liczba podmiotów BIZ 371 343 355 348 310 311 339 358 397 udział jednostek lokalnych 24,5% 26,8% 23,7% 25,3% 14,5% 15,1% 15,3% 25,1% 28,7% udział spółek BIZ zarejestrowanych w województwie 75,5% 73,2% 76,3% 74,7% 85,5% 84,9% 84,7% 74,9% 71,3% liczba podmiotów BIZ 47 42 33 34 37 43 64 53 65 udział jednostek lokalnych 78,7% 81,0% 81,8% 88,2% 75,7% 81,4% 79,7% 83,0% 84,6% udział spółek BIZ zarejestrowanych w województwie 21,3% 19,0% 18,2% 11,8% 24,3% 18,6% 20,3% 17,0% 15,4% liczba podmiotów BIZ 56 59 59 68 43 66 41 43 83 udział jednostek lokalnych 41,1% 42,4% 42,4% 51,5% 34,9% 47,0% 31,7% 30,2% 62,7% udział spółek BIZ zarejestrowanych w województwie 58,9% 57,6% 57,6% 48,5% 65,1% 53,0% 68,3% 69,8% 37,3% liczba podmiotów BIZ 69 86 81 89 99 122 153 179 213 SEKCJA K udział jednostek lokalnych 26,1% 22,1% 32,1% 28,1% 12,1% 27,0% 33,3% 29,1% 26,3% udział spółek BIZ zarejestrowanych w województwie 73,9% 77,9% 67,9% 71,9% 87,9% 73,0% 66,7% 70,9% 73,7% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 22

Podsumowując, około 1/3 funkcjonujących w województwie łódzkim podmiotów BIZ zarejestrowana jest poza województwem. Zatem należy uznać, że prezentowane w oficjalnych statystykach dane o działalności spółek BIZ są mocno niedoszacowane. Struktura sektorowa i branżowa spółek zarejestrowanych w województwie i jednostek lokalnych znacznie się od siebie różni. W pierwszej grupie liczba podmiotów była relatywnie stabilna, z trendem wzrostowym po 2003 r. Dominował tu przemysł (sektor II, w tym 90-95% przetwórstwo przemysłowe, tj. sekcja D) oraz handel (sekcja G) zobacz wykres 11a. Wykres 11. Struktura podmiotów z udziałem kapitału zagranicznego w województwie łódzkim w latach 2000-2008 według miejsca rejestracji centrali 900 800 700 600 500 400 300 200 100 a) Spółki BIZ zarejestrowane w województwie łódzkim 0 b) Jednostki lokalne spółek BIZ zarejestrowanych w innych województwach 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 SEKTOR II SEKCJA H SEKCJA K SEKCJA G SEKCJA I pozostałe w SEKTORZE III Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS W drugiej grupie liczba spółek wahała się znacznie (w 2004 r. była najniższa) a ponadto, podmioty wykazywały większą dywersyfikację branżową zobacz wykres 11b. Wprawdzie podobnie, jak w grupie pierwszej, najwięcej jednostek zajmowało się przetwórstwem przemysłowym i handlem, jednakże w pozostałych sekcjach także działało relatywnie dużo 23

podmiotów. Chociaż liczebność jednostek lokalnych nie jest na tyle duża by zasadniczo zmienić strukturę wszystkich podmiotów BIZ funkcjonujących w województwie, to jednak różnice wynikające z włączenia do analizy grupy jednostek lokalnych podmiotów BIZ są zauważane. Stanowi to zatem istotną wskazówkę w dalszej analizie działalności podmiotów BIZ działających w województwie łódzkim. 24

Aneks 1. Liczba jednostek lokalnych podmiotów BIZ zarejestrowanych w innych województwach a funkcjonujących w regionie łódzkim w latach 2000-2008 Sekcja PKD Dział PKD C 14 D Klasa wielkości Liczba jednostek lokalnych 0-9 2 1 2 1 1 7 1 1 4 10-49 1 0 0 0 0 3 0 0 4 Sekcja C 3 1 2 1 1 10 1 1 8 15 16 17 18 0-9 20 19 9 17 9 10 11 8 11 10-49 6 7 11 7 2 4 5 2 5 50-249 5 6 6 7 3 0 2 2 4 249+ 2 2 2 2 1 1 1 3 3 0-9 0 0 0 0 0 0 0 0 1 10-49 0 1 1 1 1 0 0 0 0 50-249 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0-9 2 1 0 1 1 1 2 2 4 10-49 0 1 1 0 0 0 0 0 3 50-249 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0-9 3 1 1 1 0 0 1 2 0 249+ 1 1 0 0 0 0 0 0 0 19 0-9 0 0 1 1 1 0 0 0 0 20 21 22 23 10-49 0 0 0 0 0 0 0 1 1 249+ 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0-9 1 1 1 1 0 0 0 0 1 50-249 0 0 0 0 0 0 0 0 1 249+ 1 1 1 1 0 0 0 0 1 0-9 4 2 4 4 0 3 3 4 1 10-49 2 3 3 2 1 1 0 0 0 50-249 1 1 2 2 0 0 1 0 2 249+ 1 1 1 1 0 1 1 0 0 0-9 1 0 0 0 0 0 0 0 0 10-49 0 1 1 1 0 0 0 0 0 24 0-9 4 4 7 6 2 3 3 3 4 25

10-49 2 1 2 1 1 2 2 2 1 50-249 0 3 3 4 2 5 3 2 2 249+ 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0-9 3 3 3 2 3 1 2 2 3 25 10-49 3 1 3 2 0 0 0 1 2 50-249 0 0 0 2 1 1 0 0 3 249+ 0 0 0 0 1 1 1 1 2 0-9 3 5 7 6 7 7 4 4 7 26 10-49 3 3 4 6 1 4 4 3 8 50-249 2 2 2 2 0 0 0 2 4 0-9 1 1 1 1 0 2 2 1 0 27 10-49 1 0 1 0 0 1 1 0 0 50-249 0 1 0 1 0 1 1 1 1 0-9 0 0 0 1 2 2 2 0 0 28 10-49 1 1 2 1 0 0 0 1 1 50-249 1 2 2 2 0 0 0 1 1 249+ 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0-9 4 3 1 1 1 1 1 1 2 29 10-49 2 2 2 2 0 1 1 1 1 50-249 0 0 0 0 0 0 0 1 2 249+ 0 0 0 1 0 0 2 2 2 30 0-9 0 0 0 0 0 0 0 0 1 10-49 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0-9 1 1 0 0 0 0 0 0 1 31 10-49 1 0 0 0 0 1 0 0 1 50-249 1 1 0 1 1 1 0 2 2 249+ 0 0 1 1 0 0 1 1 2 0-9 2 0 0 0 0 0 0 1 1 32 10-49 0 1 0 0 0 0 0 0 0 50-249 2 1 2 2 2 1 0 0 1 249+ 0 0 0 0 0 0 1 0 0 34 0-9 1 0 0 0 0 0 0 0 0 26

50-249 0 0 0 0 0 0 0 1 0 35 10-49 0 0 0 0 0 1 0 0 0 50-249 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0-9 4 1 0 1 2 3 0 0 1 36 10-49 1 1 0 0 0 0 0 0 1 249+ 0 0 0 1 0 0 0 1 1 37 0-9 0 0 0 0 1 0 2 1 1 10-49 0 0 0 0 0 0 1 0 0 Sekcja D 96 88 90 98 46 61 61 62 98 E 40 10-49 0 0 0 1 1 1 2 2 1 249+ 0 0 0 0 0 0 0 1 0 Sekcja E 0 0 0 1 1 1 2 3 1 0-9 6 5 4 3 2 2 1 1 1 F 45 10-49 3 4 4 1 3 1 0 3 2 50-249 1 0 1 1 1 2 1 1 2 249+ 0 0 0 0 0 0 0 0 1 Sekcja F 10 9 9 5 6 5 2 5 6 SEKTOR II 109 98 101 105 54 77 66 71 113 0-9 5 8 2 3 5 8 1 10 1 50 10-49 0 1 2 2 2 1 1 2 1 50-249 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0-9 43 42 40 35 24 21 25 42 48 10-49 22 21 23 27 6 8 13 22 36 51 G 50-249 8 7 6 8 2 1 2 3 10 249+ 2 3 3 3 1 1 1 2 3 0-9 4 5 5 6 1 6 5 4 7 52 10-49 3 5 3 4 3 0 3 3 3 50-249 4 0 0 0 0 0 1 1 4 249+ 0 0 0 0 0 0 0 1 1 Sekcja G 91 92 84 88 45 47 52 90 114 H 55 0-9 13 11 4 6 6 10 19 22 24 10-49 22 22 22 23 19 19 28 15 21 27

I K 50-249 2 1 1 1 3 6 4 7 10 Sekcja H 37 34 27 30 28 35 51 44 55 0-9 2 1 3 4 0 1 1 0 4 60 10-49 4 3 2 2 1 2 0 1 1 50-249 0 0 0 0 1 1 2 1 2 249+ 0 0 0 0 0 0 0 1 0 61 10-49 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0-9 1 1 1 1 0 0 0 0 0 62 10-49 0 0 0 0 0 0 0 0 1 50-249 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0-9 4 2 6 5 3 2 1 3 8 63 10-49 2 4 4 4 4 5 4 4 6 50-249 1 1 1 1 1 1 1 2 5 249+ 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0-9 1 2 3 14 4 15 0 1 16 64 10-49 0 0 2 0 0 1 0 0 2 50-249 3 2 0 1 0 2 2 0 2 249+ 5 5 3 3 1 1 1 0 2 Sekcja I 23 21 25 35 15 31 13 13 52 0-9 2 2 1 2 3 4 7 4 5 70 10-49 0 0 2 3 1 2 2 1 2 50-249 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0-9 2 0 3 2 2 1 6 4 7 71 10-49 0 1 0 0 0 0 1 3 4 50-249 0 1 1 1 0 0 0 0 0 0-9 1 2 2 1 1 0 1 2 4 72 10-49 1 0 0 2 1 2 1 2 2 50-249 1 1 1 1 0 0 0 3 0 0-9 4 5 9 7 2 6 8 17 18 10-49 1 5 5 4 1 9 11 5 7 74 50-249 4 1 2 2 0 6 12 9 6 249+ 1 1 0 0 1 3 2 2 1 28

Sekcja K 18 19 26 25 12 33 51 52 56 M 80 0-9 0 0 0 0 1 2 1 0 1 Sekcja M 0 0 0 0 1 2 1 0 1 N O 0-9 0 0 0 0 1 2 0 0 2 85 10-49 0 0 0 0 3 5 5 1 5 50-249 0 0 0 0 1 0 0 0 2 Sekcja N 0 0 0 0 5 7 5 1 9 0-9 0 0 0 0 0 1 1 0 0 90 10-49 0 0 0 0 0 3 1 0 2 50-249 0 0 0 0 0 1 2 0 2 0-9 0 0 0 0 1 3 39 44 35 92 10-49 0 0 0 0 1 3 5 6 0 50-249 0 0 0 0 0 2 1 2 0 93 0-9 0 0 0 0 4 0 0 0 7 10-49 0 0 0 0 0 1 0 1 1 Sekcja O 0 0 0 0 6 14 49 53 47 SEKTOR III 169 166 162 178 112 169 222 253 334 RAZEM 278 264 263 283 166 246 288 324 447 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS 29

Aneks 2. Klasyfikacja PKD 2004 (sektory, sekcje i działy) SEKTOR I ROLNICZY SEKCJA A ROLNICTWO, ŁOWIECTWO I LEŚNICTWO 01 rolnictwo, łowiectwo, włączając działalność usługową 02 leśnictwo, włączając działalność usługową SEKCJA B RYBACTWO 05 rybactwo, włączając działalność usługową SEKTOR II PRZEMYSŁOWY SEKCJA C GÓRNICTWO 10 górnictwo węgla kamiennego i brunatnego (lignitu); wydobywanie torfu 11 górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego, włączając działalność usługową 12 górnictwo rud uranu i toru 13 górnictwo rud metali 14 pozostałe górnictwo SEKCJA D PRZETWÓRSTWO PRZEMYSŁOWE 15 produkcja artykułów spożywczych i napojów 16 produkcja wyrobów tytoniowych 17 włókiennictwo 18 produkcja odzieży i wyrobów futrzarskich 19 produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionych 20 produkcja drewna i wyrobów z drewna oraz z korka (z wyłączeniem mebli), wyrobów ze słomy i materiałów używanych do wyplatania 21 produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru 22 działalność wydawnicza; poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji 23 wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych 24 produkcja wyrobów chemicznych 25 produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych 26 produkcja wyrobów z pozostałych surowców niemetalicznych 27 produkcja metali 28 produkcja metalowych wyrobów gotowych, z wyłączeniem maszyn i urządzeń 29 produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowana 30 produkcja maszyn biurowych i komputerów 31 produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, gdzie indziej niesklasyfikowana 30

32 produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych 33 produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków 34 produkcja pojazdów samochodowych, przyczep i naczep 35 produkcja pozostałego sprzętu transportowego 36 produkcja mebli; działalność produkcyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana 37 przetwarzanie odpadów SEKCJA E WYTWARZANIE I ZAOPATRYWANIE W ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ, GAZ, WODĘ 40 wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę 41 pobór, uzdatnianie i rozprowadzanie wody SEKCJA F BUDOWNICTWO 45 budownictwo SEKTOR III USŁUGOWY SEKCJA G HANDEL HURTOWY I DETALICZNY; NAPRAWA POJAZDOW SAMOCHODOWYCH, MOTOCYKLI ORAZ ARTYKUŁOW UŻYTKU OSOBISTEGO I DOMOWEGO 50 sprzedaż, obsługa i naprawa pojazdów samochodowych i motocykli; sprzedaż detaliczna paliw do pojazdów samochodowych 51 handel hurtowy i komisowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi, motocyklami 52 handel detaliczny, z wyłączeniem sprzedaży pojazdów samochodowych, motocykli; naprawa artykułów użytku osobistego i domowego SEKCJA H HOTELE I RESTAURACJE 55 hotele i restauracje SEKCJA I TRANSPORT, GOSPODARKA MAGAZYNOWA I ŁĄCZNOŚĆ 60 transport lądowy; transport rurociągowy 61 transport wodny 62 transport lotniczy 63 działalność wspomagająca transport; działalność związana z turystyką 64 poczta i telekomunikacja SEKCJA J POŚREDNICTWO FINANSOWE 65 pośrednictwo finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalno- rentowych 66 ubezpieczenia oraz fundusze emerytalno- rentowe, bez gwarantowanej prawnie opieki społecznej 67 działalność pomocnicza związana z pośrednictwem finansowym i ubezpieczeniami 31

SEKCJA K OBSŁUGA NIERUCHOMOŚCI, WYNAJEM I USŁUGI ZWIĄZANE Z PROWADZENIEM DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ 70 obsługa nieruchomości 71 wynajem maszyn i urządzeń bez obsługi oraz wypożyczanie artykułów użytku osobistego i domowego 72 informatyka 73 działalność badawczo-rozwojowa 74 działalność gospodarcza pozostała SEKCJA L ADMINISTRACJA PUBLICZNA I OBRONA NARODOWA; OBOWIĄZKOWE UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I POWSZECHNE UBEZPIECZENIE ZDROWOTNE 75 administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne SEKCJA M EDUKACJA 80 edukacja SEKCJA N OCHRONA ZDROWIA I POMOC SPOŁECZNA 85 ochrona zdrowia i pomoc społeczna SEKCJA O DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA KOMUNALNA, SPOŁECZNA I INDYWIDUALNA, POZOSTAŁA 90 odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, gospodarowanie odpadami, pozostałe usługi sanitarne i pokrewne 91 działalność organizacji członkowskich, gdzie indziej niesklasyfikowana 92 działalność związana z kulturą, rekreacją i sportem 93 działalność usługowa pozostała SEKCJA P GOSPODARSTWA DOMOWE ZATRUDNIAJĄCE PRACOWNIKOW 95 gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników 96 gospodarstwa domowe produkujące wyroby na własne potrzeby 97 gospodarstwa domowe świadczące usługi na własne potrzeby SEKCJA Q ORGANIZACJE I ZESPOŁY EKSTERYTORIALNE 99 organizacje i zespoły eksterytorialne 32