Zatrudnienie pracowników służby bhp (przykłady) 1
Podstawowe regulacje prawne ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm.) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 1997 r. nr 109, poz. 704 z późn. zm.) 2
Pełnienie funkcji w zakresie bhp Liczba zatrudnionych pracowników Utworzenie służby bhp Powierzenie zadań służby bhp Samodzielne wykonywanie zadań służby bhp? Powierzenie wykonywania zadań służby bhp specjalistom zewnętrznym 3
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 13 października 2006 r. (sygn. akt I OSK 263/06) Ustawodawca w sposób wyraźny wyróżnił dwie formy pełnienia funkcji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pierwsza jest realizowana w formie służby bhp, a druga poprzez powierzenie wykonywania zadań służby bhp. Te dwie formy realizacji obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy nie są tożsame. 4
Obowiązek utworzenia służby bhp Art. 237 11 1 k.p. - Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej służbą bhp, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. 5
Obowiązek utworzenia służby bhp c.d. organizacja Służbę bhp stanowią wyodrębnione komórki organizacyjne jednoosobowe lub wieloosobowe 6
Obowiązek utworzenia służby bhp c.d. organizacja - podporządkowanie Służba bhp zawsze podlega bezpośrednio pracodawcy Pracodawca Pracodawca Z-ca Dyrektora Służba bhp Główny Księgowy Kierownik Działu Kadr Z-ca Dyrektora Kierownik Działu Kadr Służba bhp 7
Obowiązek utworzenia służby bhp c.d. organizacja - podporządkowanie c.d. U pracodawcy będącego jednostką organizacyjną służba bhp podlega: bezpośrednio osobie zarządzającej tą jednostką, lub osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego, upoważnionej przez ten organ do sprawowania nadzoru w sprawach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. 8
Obowiązek utworzenia służby bhp c.d. organizacja stan zatrudnienia Liczbę pracowników służby bhp ustala pracodawca, biorąc pod uwagę: - stan zatrudnienia, - występujące w zakładzie warunki pracy i związane z nimi zagrożenia zawodowe, - uciążliwości pracy. 9
Obowiązek utworzenia służby bhp c.d. organizacja stan zatrudnienia c.d. Minimalne zatrudnienie: - od 100 do 600 pracowników - należy utworzyć wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnić w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy, - ponad 600 pracowników - należy zatrudnić w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników. 10
Powierzenie zadań służby bhp Art. 237 11 1 k.p. Pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Warunek konieczny dla kandydata: Konieczność spełnienia wymagań kwalifikacyjnych niezbędnych do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończenie szkolenia w dziedzinie bhp dla pracowników tej służby. 11
Samodzielne wykonywanie zadań służby bhp Art. 237 11 1 k.p. - Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli: 1) zatrudnia do 10 pracowników, albo 2) zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. 12
Powierzenie wykonywania zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy Art. 237 11 2 k.p. - Pracodawca - w przypadku braku kompetentnych pracowników - może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. 13
Kto może wykonywać zadania służby bhp jako specjalista spoza zakładu pracy? Specjalistą spoza zakładu pracy może być osoba posiadająca: wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp lub co najmniej 5-letni staż pracy na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy 14
Staż pracy w służbie bhp - na czym polega Wyznacznikiem formalnego odbycia stażu pracy w służbie bhp dla celów uzyskania tytułu specjalisty ds. bhp jest przepracowanie w służbie bhp - a więc w wyodrębnionej w strukturze danej firmy komórce organizacyjnej - co najmniej jednego roku. 15
Kontrowersje związane z organizacją służby bhp 16
Stanowisko Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy w sprawie powoływania służby bhp u pracodawców zatrudniających powyżej 100 pracowników. Niedopuszczalne jest zastąpienie służby bhp podmiotem niebędącym pracownikiem pracodawcy zatrudniającego powyżej 100 osób. (pismo z dnia 9 sierpnia 2007 r. Główny Inspektorat Pracy Departament Prawny GNP/426/4560-402/07/PE; Rzeczpospolita DF 2007/8/203) 17
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 stycznia 2011 r. (sygn. akt I OSK 1120/10) Pracodawca powinien wykazać, że - pomimo nakazu - nie jest w stanie zatrudnić pracowników, o których mowa w art. 237 11 2 k.p. Tym samym ciężar dowodu został przerzucony na pracodawcę; to on obowiązany jest do dokonania takiej oceny, a następnie do wykazania jej zasadności. 18
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 19 maja 2011 r. (sygn akt III SA/Gd 104/11) Przepis art. 7 ust. 3 Dyrektywy 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy przewiduje obowiązek skorzystania z wykwalifikowanych usług zewnętrznych, ale tylko w przypadku, gdy środki przedsiębiorstwa są niewystarczające. 19
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 marca 2012 r. (sygn. akt III SA/Gd 8/12) Możliwość powierzenia zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy w przypadku braku kompetentnych pracowników dotyczy tylko takiego pracodawcy, który zatrudnia nie więcej niż 100 pracowników. 20
Nakaz utworzenia służby bhp art. 237 11 4 k.p. Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp, albo zwiększenie liczby pracowników tej służby, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi. 21
Kto może zostać pracownikiem służby bhp? 22
Kto może zostać pracownikiem służby bhp? Pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach: inspektorów ds. bhp starszych inspektorów ds. bhp specjalistów ds. bhp starszych specjalistów ds. bhp głównych specjalistów ds. bhp 23
Formy zatrudnienia pracowników służby bhp 24
Formy zatrudnienia Umowa o pracę Realizacja zadań służby bhp Zatrudnienie za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej Umowa cywilnoprawna (zlecenie, kontrakt) 25
Zatrudnianie pracowników służby bhp na przykładach 26
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy pracodawca może nie mieć na stałe służby bhp, a jedynie korzystać z usług firmy zewnętrznej do szkolenia wstępnego lub okresowego albo do jednorazowego sporządzenia np.: dokumentacji powypadkowej, oceny ryzyka zawodowego itp.? 27
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Firma zatrudnia powyżej 600 pracowników. Czy dopuszczalne jest zatrudnienie pracownika służby bhp w pełnym wymiarze czasu pracy, ale w zadaniowym systemie czasu pracy? 28
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy w dziale bhp można zatrudnić osobę na stanowisku referenta ds. bhp, ppoż. i ochrony środowiska? Osoba ta jest w trakcie studiów podyplomowych w zakresie bhp i nie ma jeszcze wyuczonego zawodu technika bhp. 29
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy osoba zatrudniona jako konsultant-informatyk w dziale Helpdesk udzielająca wsparcia technicznego dla klientów firmy informatycznej może w ramach tego samego etatu (pełny etat) zostać zatrudniona jako specjalista ds. BHP? Pracownik posiada wymagane kwalifikacje (ukończył studia podyplomowe z zakresu BHP). 30
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Jak obliczyć czas pracy specjalisty ds. bhp, który pracując w siedzibie firmy wykonuje pracę w godzinach od 8 00 do 16 00 (w podstawowym wymiarze czasu pracy), gdy zachodzi potrzeba przeprowadzenia kontroli w filii zakładu pracy? W takich przypadkach pracownik przeważnie wyrusza z domu około godz. 4 00 i podróżuje prywatnym samochodem za zwrotem kosztów do godz. 8 00, przeprowadza kontrole i wykonuje inne zadania służbowe do godz. 16 00, a następnie wraca do domu. Jak obliczyć czas od 4 00 do 8 00 i od 16 00 20 00, kiedy pracownik wraca do domu? 31
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy pracownik służby bhp może być zatrudniony na podstawie umowy o dzieło w firmie zatrudniającej do 100 pracowników? 32
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy pracownik zatrudniony na stanowisku inspektora ds. BHP w ramach umowy o pracę w wymiarze 1/8 etatu w firmie zatrudniającej ponad 20 pracowników ma możliwość przeprowadzania szkoleń wstępnych i okresowych bhp pracowników? Czy musi być utworzona służba bhp, aby pracownik po roku pracy mógł tytułować się specjalistą ds. bhp? 33
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy powierzenie realizacji zadań służby bhp firmie zewnętrznej jest zgodne z prawem, skoro w przepisach Kodeksu pracy jest wyraźnie napisane, że pracodawca powierza zadania specjaliście spoza zakładu, a więc konkretnej osobie z uprawnieniami, a nie przedsiębiorstwu zajmującemu się usługami z zakresu bhp? 34
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Pracownicy zakład pracy wykonują pracę na 3 zmiany robocze podczas, gdy służba bhp pracuje tylko na jednej zmianie (w godz. 8 00-16 00 ). Może się zdarzyć, że podczas popołudniowej lub nocnej zmiany, dojdzie do ciężkiego lub zbiorowego wypadku przy pracy, w związku z czym jesteśmy zobowiązani do niezwłocznej podjęcia określonych działań. Jak rozwiązać ten problem? Czy pracodawca powinien wprowadzić obowiązkowe dyżury dla pracowników służby bhp, czy sama nazwa naszego stanowiska Służba BHP oznacza, że zawsze musimy podjąć działania bez względu na porę dnia lub nocy? 35
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Przepisy rozporządzenie w sprawie służby BHP określają wymagania kwalifikacyjne dla poszczególnych stanowisk pracy w służbie BHP, dopuszczając przy tym również wykonywanie zadań tej służby przez specjalistę legitymującego się minimum 5-letnim stażem pracy w PIP na stanowisku inspektora pracy. Jakie stanowisko w hierarchii służby BHP może pełnić osoba z takimi kwalifikacjami? Inspektor? Specjalista? Główny specjalista? 36
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy pracodawca zatrudniający powyżej 600 pracowników może zatrudniać pracowników służby bhp za pośrednictwem agencji pracy tymczasowej? 37
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Na jaką minimalną część etatu powinien zostać zatrudniony pracownik służby BHP w firmie zatrudniającej 300 pracowników na stanowiskach biurowych? 38
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Pracodawca postanowił zmienić strukturę organizacyjną zakładu pracy poprzez przyporządkowanie służby bhp dyrektorowi ds. administracyjnych niebędącemu w składzie zarządu. Czy takie rozwiązanie jest zgodne z prawem? 39
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy pracodawca może zatrudniać w jednej komórce organizacyjnej dwóch pracowników służby BHP na równorzędnych stanowiskach pracy (np. inspektora ds. bhp) pomimo różnego wykształcenia i stażu pracy? 40
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy w firmie zatrudniającej powyżej 2000 pracowników pracodawca może nie wyznaczyć kierownika wieloosobowej komórki bhp? 41
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Jak powinien postąpić pracodawca w przypadku, gdy pracownik służby bhp przebywa na urlopie wypoczynkowym lub innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy (np. zwolnieniu lekarskim)? Czy należy zatrudniać kogoś na zastępstwo? 42
Zatrudnianie pracowników służby bhp c.d. Czy społeczny inspektor pracy może zastępować inspektora ds. BHP w przypadku jego przebywania na zwolnieniu chorobowym lub urlopie wypoczynkowym? 43
Dziękuję za uwagę 44