Wojna z gotówką Wojna z gotówką (89) PLASTIK DO PRZYCIĘCIA Sejmowa Komisja Finansów Publicznych przyjęła projekt ustawy, który stanowi, że od 1 stycznia 2014 r. ma obowiązywać stawka opłaty kartowej interchange na poziomie 0,5 proc. Fot. www.fotolia.com Oznacza to spadek prowizji płaconych przez sklepy akceptantów kart o ponad połowę. Projekt ustawy musi zatwierdzić Senat, a potem Sejm. NBP wyliczył, że tak radykalne obniżenie opłaty interchange spowoduje ubytek dochodów banków o około 1 mld zł z roku na rok. Część kosztów wydawnictwa kart zostanie przerzucona na konsumentów, a każdy użytkownik plastiku zapłaci 50 zł rocznie więcej niż obecnie. NBP chciałby, aby w ustawie pozostał dwuletni okres przejściowy, w którym interchange wynosiłaby 0,7 proc., a banki mogły się przygotować do zmiany. Związek Banków Polskich zapowiedział, że będzie przekonywać polityków do tego, by obniżki opłat kartowych były wprowadzane stopniowo. Karciany duopol Polska byłaby pierwszym krajem w Europie, który uregulował opłaty interchange w drodze ustawowej. Maciej Grelowski, przewodniczący Rady Głównej Business Centre Club uważa, że obecne działania dwóch międzynarodowych organizacji płatniczych, Visa i MasterCard, mają charakter 7 8/2013 11
BANKOWOŚĆ INTERNETOWA KLIENCI INDYWIDUALNI 2012 2013 Zmiana I kw. 2013/ I kw. 2012 Liczba klientów indywidualnych z dostępem do BI 18 500 504 19 222 080 19 796 427 20 796 216 20 509 261 10,86% Liczba aktywnych klientów indywidualnych 10 525 714 10 730 865 10 970 975 11 364 330 11 377 537 8,09% Średnia wartość przelewu klienta indywidualnego (w zł) 1 370 1 481 1 451 1 395 1300-5,10% Średnia wartość rozliczeń na jednego aktywnego klienta (w zł) 6,3 tys. 6,5 tys. 6,3 tys. 6,1 tys. 6,5 tys. 4,18% BANKOWOŚĆ INTERNETOWA PRZEDSIĘBIORCY 2013/I kw. 2012 Liczba klientów MŚP z dostępem do BI 1 777 034 1 810 488 1 843 003 1 874 464 1 828 903 2,92% Liczba aktywnych klientów MŚP 1 124 403 1 132 555 1 138 582 1 145 584 1 126 058 0,15% Średnia wartość przelewów jednego klienta MSP (w zł) Średnia wartość rozliczeń na jednego klienta MSP (w zł) 3 642 3 443 3 373 3 387 3000-17,63% 60 tys. 55 tys. 52 tys. 53 tys. 54 tys. -9,28% karty płatnicze 2013/ I kw. 2012 Liczba wyemitowanych kart debetowych (tys.) 24 969,1 25 743,4 26 312,4 26 549,6 27 037,3 8,28% Łączna wartość transakcji kartami debetowymi (mln zł) 86 384,0 94 256,2 97 045,1 96 396,9 89 116,4 3,16% Liczba transakcji kartami debetowymi (tys.) 405 799,6 439 428,4 445 442,3 457 900,4 449 949,4 10,88% Liczba wyemitowanych kart kredytowych (tys.) 6 770,0 6 630,6 6 553,5 6 448,1 6 303,5-6,89% Łączna wartość transakcji kartami kredytowymi (mln zł) 7 612,6 7 955,8 8 179,6 8 383,7 7 653,0 0,53% Liczba transakcji kartami kredytowymi (tys.) 52 160,7 55 037,0 56 938,5 58 111,0 55 542,4 6,48% karty i infrastruktura zbliżeniowa 2013/I kw. 2012 Liczba kart zbliżeniowych (w mln) 10,3 11,5 13,4 15,1 16,3 58,25% Udział kart zbliżeniowych w ogólnej liczbie kart 32,16% 35,20% 40,40% 45,36% 48,45% 50,66% Liczba terminali zbliżeniowych (w tys.) 67 77 90 105 120 79,1% Udział terminali zbliżeniowych w ogólnej liczbie terminali 24,45% 27,07% 30,77% 36,26% 40,24% 24,45% Raport ZBP NET@BANK, dane I kwartał 2013 r. 12 Nowoczesny Bank Spółdzielczy
Wojna z gotówką OPŁATA INTERCHANGE duopolu, który poprzez niedopuszczanie do rynku nowych podmiotów ogranicza zasadę wolnej konkurencji oraz stanowi barierę dla rozwoju obrotu bezgotówkowego. Utrzymywanie przez oba podmioty stawek opłaty interchange na poziomie prawie dwukrotnie wyższym od średniej UE (1,3 proc. versus 0,7 proc.) przyczynia się do drastycznej zwyżki kosztów transakcyjnych, które przy marżach detalicznych na poziomie kilku procent stanowią dla małych i średnich przedsiębiorców połowę ich zysku z tytułu sprzedaży. Ponadto wysoki próg wejścia na rynek powoduje, że niemożliwe jest powstanie i efektywne działanie systemu krajowego usług płatniczych. Zdaniem BCC główną korzyścią dla przedsiębiorców akceptantów, wynikającą z obniżenia interchange, jest zmniejszenie kosztów działalności gospodarczej. Koszty działania czterostronnego systemu płatności kartowych w Polsce są zbyt wysokie i wynoszą 2 mld zł rocznie. Pole bitwy Operatorzy, a także banki należą do przeciwników ingerencji w system. Rynek wymaga dalszych inwestycji, a te finansowane są z opłat za transakcje kartowe. ZBP i operatorzy kartowi ostrzegają, że ustawowe ograniczenie opłat powstrzyma rozwój płatności elektronicznych. Mec. Jerzy Bańka, wiceprezes ZBP uważa, że część banków może zdecydować się na podniesienie opłat za wydawanie i obsługę kart, ograniczone zostaną także programy bonusowe za e-transakcje. Joanna Sanchez z Master Card przypomina, że w innych krajach administracyjne Fot. BCC Opłata interchange jest to prowizja pobierana od akceptanta i wypłacana przez agenta rozliczeniowego na rzecz banku wydawcy karty płatniczej od każdej transakcji przy użyciu karty płatniczej. W 2012 r. średnia stawka interchange fee wynosiła ok. 1,6 proc., od 2013 r. spadła do średnio 1,3 proc. Dzięki przychodom z tej prowizji (blisko 2 mld zł rocznie) banki mogą prowadzić inwestycje infrastrukturalne i oferować karty czy konta za darmo, a nawet oferować bonusy za częste płacenie plastikowymi pieniędzmi. Business Centre Club i Fundacja Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego zorganizowały debatę ekspercką na temat opłaty interchange i perspektyw krajowego rynku płatniczego. uregulowanie rynku spowodowało straty dla użytkowników kart płatniczych. W Hiszpanii, w Australii i w USA doprowadziło to do wzrostu kosztów ponoszonych przez konsumentów. Zdaniem BCC sprzeciw wobec polityki dwóch największych operatorów kartowych już teraz stymuluje rozwój alternatywnych, innowacyjnych form płatności. Ponad 1/5 firm deklaruje, że byłaby skłonna zacząć przyjmować płatności telefonem komórkowym, o ile bezpieczeństwo transakcji byłoby na poziomie podobnym do kart płatniczych, a koszt akceptacji byłby niższy. W przypadku opłat interchange mamy do czynienia z dwoma graczami na rynku, którzy, wykorzystując swoją pozycję, dyktują ceny i reszta uczestników nie bardzo ma cokolwiek do powiedzenia, a za wszystko płaci klient. Państwo powinno LICZBA TERMINALI W PRZELICZENIU NA MILION MIESZKAŃCÓW 40000 37476 35000 30149 30000 25000 22001 20000 PROJEKT SENACKI pierwotnie zakładał, że prowizja interchange nie będzie mogła być wyższa niż 0,5 proc. Przewidziano jednak okresy przejściowe do końca 2013 r. miała wynosić 1 proc., a w latach 2014 15 0,7 proc. 17561 15000 11208 8065 10000 6595 5000 0 Finlandia Hiszpania Francja UE Litwa Bułgaria Polska Źródło: Fundacja Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego, dane z 2010 r. 7 8 / 2 0 1 3 13
ZDANIEM EKSPERTÓW obniżka prowizji interchange dla małych sklepów i punktów usługowych jest o wiele mniej istotna niż redukcja kosztów stałych związanych z utrzymaniem terminali płatniczych. Sama obniżka interchange sprzyja jedynie dużym sieciom handlowych, mającym wysokie obroty i zyski. Fot. www.fotolia.com dbać o to, żeby ta siła duopolistyczna nie była tak bezwzględnie egzekwowana i w tym właśnie dostrzegam interes publiczny mówi dr Bohdan Wyżnikiewicz, dyrektor IBnGR. Za mało terminali Rynek usług płatniczych ma ogromny potencjał i jest otwarty na rozwiązania innowacyjne. Stworzenie nowego, niskokosztowego systemu krajowego, ponad podziałami, w oparciu o płatności mobilne i dzięki wykorzystaniu wszystkich atrybutów dostawców wydaje się naturalnym i koniecznym krokiem zauważa Robert Łaniewski, prezes Fundacji Rozwoju Obrotu Bezgotówkowego. Polska pod względem liczby kart przypadających na jednego mieszkańca (0,84 karty) wyprzedza jedynie Rumunię (0,59 karty), przy średniej UE na poziomie 1,45. Na milion Polaków przypada niecałe 6,6 tys. terminali POS, za pomocą których można dokonywać transakcji kartami płatniczymi. Średnia w UE wynosi aż 17,6 tys. Powstanie w Polsce sieci terminali POS o gęstości na obecnym poziomie UE wymagałoby 2,7-krotnego wzrostu liczby takich urządzeń, z 251,8 tys. do ok. 670 tys. Liczba transakcji kartami płatniczymi w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi w Polsce jedynie 21,5 w Europie jest to aż 67,5 transakcji. Jednocześnie jednak Polacy chętnie płacą kartą, jeśli jest to możliwe. Liczba transakcji przypadających na jeden terminal (POS) kształtuje się na poziomie średniej UE i wynosi ponad 3,2 tys. operacji rocznie. Badanie zlecone przez FROB w 2012 r. wykazało, że prawie połowa firm, które obecnie nie akceptują kart byłaby skłonna wprowadzić tę formę płatności przy spadku opłaty akceptanta do poziomu 0,25 proc. 0,5 proc. wartości transakcji. Oznaczałoby to konieczność zmniejszenia interchange, jako części składowej tej opłaty, do poziomu 0,2 proc. Po obniżkach MasterCard i Visy ze stycznia br. wysokość opłat interchange wynosi średnio 1,3 proc. wartości każdej transakcji kartowej. To wciąż jednak prawie dwukrotnie więcej niż średnia stawek ze wszystkich państw UE (0,7 proc.). LICZBA TRANSAKCJI PRZYPADAJĄCA NA JEDEN TERMINAL POS 10000 8000 8435 AGENDA LEGISLACJI Trzecie czytanie projektu ustawy lipiec 2013 r. Przyjęcie przez Senat na ostatnim posiedzeniu przed przerwą wakacyjną: 26 28 lipca lub we wrześniu 2013 r. Prezydent RP ma 21 dni na podpisanie ustawy, prawdopodobny termin październik 2013 r. 6000 4000 2000 0 5010 3822 3615 3268 2460 1511 268 150 Holandia Francja Finlandia UE Polska Litwa Hiszpania Bułgaria Grecja Źródło: FROB, dane z 2010 r. 14 Nowoczesny Bank Spółdzielczy