Finansujący dokumentację: Urząd Miasta i Gminy Konstancin-Jeziorna ul. Warszawska 32, 05-510 Konstancin-Jeziorna Wykonawca dokumentacji: Pracownia Usług Projektowych, Inwestycyjnych, Konserwacji Zabytków HOT T. Ołdytowski ul. Wiewiórcza 2, 16-030 Supraśl DOKUMENTACJA GEOLOGICZNA złoża torfu Obory dz. nr 1/6 w miejscowości Obory niekończąca się udokumentowaniem zasobów kopaliny gmina: Konstancin-Jeziorna powiat: piaseczyński województwo: mazowieckie Opracowali: dr Mieczysław Kucharski upr. geol. nr 040053 Kierownik jednostki wykonującej prace geologiczne mgr inż. Tomasz Ołdytowski mgr Andrzej Sokołowski upr. geol. nr 030098, 040172 Warszawa, grudzień 2016 r. 1
KARTA INFORMACYJNA Tytuł dokumentacji: Dokumentacja geologiczna złoża torfu Obory dz. nr 1/6 w miejscowości Obory niekończąca się udokumentowaniem zasobów kopaliny Podstawa wykonania prac (nr. decyzji): Decyzja Starosty Piaseczyńskiego nr 381/2016 z dnia 22 listopada 2016 r. Wykonawca prac: Pracownia Usług Projektowych, Inwestycyjnych, Konserwacji Zabytków HOT T. Ołdytowski, ul. Wiewiórcza 2, 16-030 Supraśl Podmiot finansujący prace: Urząd Miasta i Gminy Konstancin-Jeziorna, ul. Warszawska 32, 05-510 Konstancin-Jeziorna Lokalizacja prac: miejscowość Obory, gmina Konstancin-Jeziorna, powiat piaseczyński, województwo mazowieckie Arkusz mapy topograficznej 1:50 000: Piaseczno 560 Okres realizacji prac: 26-27 listopad 2016 r. Powierzchnia obszaru dokumentowanego: 1,6 ha Liczba wykonanych wierceń: 12 głębokość: 1,5-3,0 m łączny metraż: 27,0 m Opróbowanie: mgr Andrzej Sokołowski Badania laboratoryjne rodzaj: badania fizyko-chemiczne ilość: 2 wykonawca: PZH Zakład Tworzyw Uzdrowiskowych, ul. Słowackiego 10, 60-823 Poznań rodzaj: badania sanitarne ilość: 1 wykonawca: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna, ul. Libelta 36, 61-707 Poznań Przyczyna nieudokumentowania zasobów: obszar negatywny, wystąpienia torfu nie spełniają obowiązujących kryteriów bilansowości pod względem miąższości kopaliny, podanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, z wyłączeniem złoża węglowodorów. Torf nie spełnia również wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości. Geolodzy dokumentujący: mgr Andrzej Sokołowski, upr. geol. nr 030098, 040172 dr Mieczysław Kucharski, upr. geol. nr 040053 Warszawa, 2016 2
Spis treści 1. Wstęp... 2 1.1. Informacje ogólne... 2 1.2. Podstawa formalna... 2 2. Cel i zakres dokumentacji... 3 2.1. Opis zadania geologicznego... 3 2.2. Terminy rozpoczęcia i zakończenia prac... 4 3. Charakterystyka geograficzna dokumentowanego obszaru... 4 4. Zagospodarowanie powierzchni... 6 5. Wyniki przeprowadzonych prac geologicznych... 7 6. Sposób likwidacji wyrobisk... 8 7. Wyniki badań laboratoryjnych... 8 8. Wnioski... 9 9. Spis wykorzystanych materiałów... 9 Spis załączników 1. Mapa przeglądowa z lokalizacją obszaru robót geologicznych w skali 1:10 000 2. Mapa dokumentacyjna w skali 1:1000 3. Mapa geologiczna rejonu wykonanych robót geologicznych w skali 1:50 000 4. Zestawienie zbiorcze wyników wiercenia otworów badawczych 5. Przekroje geologiczne 6. Wyniki badań laboratoryjnych 7. Operat geodezyjny 8. Decyzja zatwierdzająca projekt robót geologicznych 1
1. Wstęp 1.1. Informacje ogólne Niniejsza dokumentacja geologiczna dotyczy wyników robót geologicznych przeprowadzonych na działce nr 1/6 w miejscowości Obory, w gminie Konstancin-Jeziorna, powiat piaseczyński, województwo mazowieckie. Celem opracowanie było udokumentowanie złoża torfu. Na obszarze badań o powierzchni 1,6 ha wykonano 12 otworów wiertniczych o średnicy 70 mm. Dokumentacje sporządzono na zlecenie Pracowni Usług Projektowych, Inwestycyjnych, Konserwacji Zabytków HOT T. Ołdytowski, ul. Wiewiórcza 2, 16-030 Supraśl. 1.2. Podstawa formalna Dokumentację opracowano zgodnie z obowiązującymi przepisami Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2016 poz. 1131, j.t.) oraz z wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących innych dokumentacji geologicznych (Dz. U. 2011 Nr 282 poz. 1656). Ponadto, niniejszą dokumentację sporządzono na podstawie: projektu robót geologicznych dla udokumentowania w kat. C 1 złoża torfu Obory dz. nr 1/6 w miejscowości Obory, zatwierdzonego decyzją Starosty Piaseczyńskiego nr 381/2016 z dnia 22 listopada 2016 r., rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości (Dz. U. 2006 Nr 80 poz. 565, ze zm.), rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie gromadzenia i udostępniania informacji geologicznej (Dz. U. 2011 Nr 282 poz. 1657), 2
rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny z wyłączeniem złoża węglowodorów (Dz. U. 2015 r. poz. 987), rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 października 2012 r. w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych (Dz. U. 2012 r. poz. 1247). Działka nr 1/6 obręb ewidencyjny Obory 0016, na której wykonano dokumentowane roboty geologiczne, jest własnością Gminy Konstancin-Jeziorna. 2. Cel i zakres dokumentacji 2.1. Opis zadania geologicznego Celem dokumentowanych prac było poszukiwanie i rozpoznanie oraz udokumentowanie w kat C 1 złoża torfu. Kopalina, po ewentualnym stwierdzeniu jej przydatności do celów leczniczych, byłaby wykorzystywana do celów balneoterapeutycznych przez Uzdrowisko Konstancin-Zdrój Sp. z o.o., ul. Wierzejewskiego 15, 05-510 Konstancin- Jeziorna. Mając na uwadze cel wykorzystania złoże torfu powinno spełniać kryteria bilansowości określone rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, z wyłączeniem złoża węglowodorów (zał. 8 tab. 6 ww. rozporządzenia). Wspomniane kryteria bilansowości przedstawiono w poniższej tabeli (tab. nr 1). Tab. 1. Kryteria bilansowości dla złóż torfów leczniczych Kryterium Jednostka Wartość Minimalna miąższość m 1 Maksymalny stosunek nadkładu do miąższości - 0,5 Maksymalna zawartość składników nieorganicznych w suchej masie % 25 Minimalny stopień rozkładu % 30(H 3 ) Miano Coli - 1 3
Torf powinien ponadto spełniać wymagania fizyko-chemiczne i bakteriologiczne zgodne z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości. Zakres badań obejmuje: właściwości fizyko-chemiczne: barwa zapach konsystencja stopień humifikacji zawartość wody odczyn wyciągu wodnego chłonność wody objętość sedymentacyjna badanie zawartości składników: nieorganicznych organicznych badanie wskaźników zanieczyszczenia mikrobiologicznego: bakterie grupy coli typu kałowego Pseudomonas aeruginosa Staphylococcus aureus Enterobacteriacae Candida albicans 2.2. Terminy rozpoczęcia i zakończenia prac Prace geologiczne prowadzono w dniach 26-27 listopada 2016 r. 3. Charakterystyka geograficzna dokumentowanego obszaru Pod względem administracyjnym omawiany obszar znajduje się w gminie Konstancin-Jeziorna, powiecie piaseczyńskim, województwie mazowieckim. Obszar wykonanych robót znajduje się na wschód od Konstancina-Jeziornej, tuż za granicą 4
administracyjną miasta. Całkowita powierzchnia torfowiska Obory wynosi około 20 ha, przy czym powierzchnia dokumentowanego fragmentu złoża wynosi 1,6 ha. Złoże znajduje się na działce o numerze ewidencyjnym 1/6 obręb nr 0016 Obory. Omawiany teren znajduje się w obrębie arkusza nr 560 (Piaseczno) mapy topograficznej Polski w skali 1:50 000. Omawiany obszar, według podziału fizyczno-geograficznego Polski, jest położony w obrębie Doliny Środkowej Wisły (nr 318.75 wg Kondrackiego, 2002), przy granicy z Równiną Warszawską. Jest to rozległa niecka będąca równiną akumulacji wodnej, rozcięta doliną Wisły. Obszar złoża stanowi fragment niewielkiej doliny. Morfologia obszaru złoża jest mało urozmaicona. Deniwelacje w obrębie działki zawierają się w granicach od 86,5 do 87,0 m n.p.m. Współczesna dolina Wisły jest stosunkowo młodą formą morfologiczną ukształtowaną w czwartorzędzie w wyniku zlodowacenia środkowopolskiego. Powstała ona w aluwiach starszej i bardziej rozległej doliny interglacjału mazowieckiego. Dno łożyska współczesnej Wisły wcina się w stanowiące ciągłą warstwę osady rzeczne interglacjału emskiego. Na omawianym obszarze dolina osiąga szerokość do 17 km i posiada przebieg SE-NW. Rzeka płynie pośród zdenudowanych równin ukształtowanych w wyniku procesów peryglacjalnych na osadach akumulacji glacjalnej i fluwioglacjalnej. W odległości 200 m na południowy zachód od omawianego terenu ciągnie się skarpa wiślana o przebiegu NW-SE i wysokości zbocza około 10 m. Skarpa stanowi granicę pomiędzy Doliną Środkowej Wisły a Równiną Warszawską. Równina Warszawska powstała w wyniku działalności lądolodu podczas zlodowacenia środkowopolskiego oraz działalności akumulacyjnej i erozyjnej wód lodowcowych i rzecznych podczas interglacjałów. Równinę Warszawską budują głównie plejstoceńskie gliny zwałowe oraz piaski gliniaste. Powierzchnia terenu Równiny Warszawskiej w rejonie położonym w pobliżu dokumentowanego torfowiska jest nierówna, a rzędne wysokościowe zawierają się w granicach 92-105 m n.p.m. Dokumentowany teren znajduje się w zlewni Wisły, oddalonej o około 4 km w kierunku wschodnim. Około 400 m na północny zachód od terenu badań przepływa rzeka drugiego rzędu Jeziorka. Długość Jeziorki wynosi 66,3 km, a jej średni przepływ to 2,7 m 3 /s. W odległości około 1,5 km na wschód od rejonu badań znajduje się Jezioro Habdzińskie, którego wody są odprowadzane do Jeziorki Kanałem Habdzińskim. W odległości około 3 km na wschód od terenu badań przepływa rzeka Wilanówka, obecnie właściwie zanikający, zarastający ciek wodny, uchodzący do Wisły w Warszawie koło Elektrociepłowni Siekierki (Wilanówka przecina Jeziorkę syfonem). Około 800 m na północny wschód od omawianego 5
torfowiska znajdują się sztuczne stawy wybudowane na potrzeby Zakładów Papierniczych. Położony pod skarpą wiślaną teren, na którym znajduje się dokumentowane torfowisko, jest odwadniany siecią rowów melioracyjnych odprowadzających wody do Kanału Habdzińskiego. Pod względem administracji wodnej omawiany teren jest położony w regionie wodnym Środkowej Wisły, w obrębie zlewni bilansowej nr ZB 25 II Jeziorka od Głoskówki do Kanału Czarnej, na terenie działania Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie. Fot. 1. Torfowisko Obory (fot. A. Sokołowski) 4. Zagospodarowanie powierzchni Teren torfowiska jest wykorzystywany jako łąka kośna. Przeciętny zbiór wynosi około 35 q/ha. W odległości 100 m od południowej granicy terenu badań przebiega granica lasu olchowego będącego rezerwatem przyrody Łęgi Oborskie. Granicę północną terenu badań stanowi droga gruntowa i rów melioracyjny, granica wschodnia i zachodnia przebiega przez łąki (brak charakterystycznych punktów terenowych). Cały obszar torfowiska jest zmeliorowany, pokryty siecią rowów odwadniających. Teren, na którym przeprowadzono roboty geologiczne nie jest ogrodzony i uzbrojony. 6
Na północ od dokumentowanej działki biegnie al. Wojska Polskiego, stanowiąca zarazem granicę Konstancina-Jeziornej. W odległości około 400 m na północ od terenu badań znajduje się osiedle Konstancina-Jeziornej Empire, a w odległości również około 400 m na zachód, na skarpie, znajduje się zwarta zabudowa Konstancina-Jeziornej (osiedle zabudowane piętrowymi blokami mieszkalnymi). 5. Wyniki przeprowadzonych prac geologicznych W trakcie prowadzenie prac wykonano 12 otworów wiertniczych. Prace geologiczne wykonano zgodnie z zatwierdzonym projektem robót geologicznych. Prace wiertnicze wykonano metodą okrętną przy użyciu świdra okienkowego do gruntów miękkich o średnicy 70 mm, długość części roboczej 40 cm. Wiercenia prowadzono bez użycia rur osłonowych. Głębokość otworów wynosiła od 1,5 do 3,0 m, łącznie 27,0 m. Głębokości były uzależnione od występowania i miąższości torfów. Poziom wód podziemnych występuje na głębokości 0,5-0,9 m. Profile wykonanych otworów wiertniczych przedstawiono na zał. nr 4. Otwory zlokalizowano w regularnej siatce o odległościach pomiędzy otworami wynoszącej 40 m, odległość od krawędzi badanego terenu wynosiła 10-20 m. Szczegółowe porównanie zakresu wykonanych prac względem założeń projektowych przedstawia tab. nr 2. Tab. 2. Zakres wykonanych robot geologicznych Planowane roboty geologiczne Wykonane roboty geologiczne Liczba otworów wiertniczych 12 12 Metraż 30,0 mb 27,0 mb Badania przeprowadzone w otworach wiertniczych wykazały, że złoże nie spełnia warunków przewidzianych przez rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, z wyłączeniem złoża węglowodorów. Wykonano 12 otworów wiertniczych spośród których tylko w dwóch otworach stwierdzono występowanie warstwy torfu o miąższości nie mniejszej niż 1,0 m. 7
W otworze nr 1 warstwa torfu liczy 2,1 m i występuje w głębokości od 0,5 do 2,6 m, z tym, że w głębokości 1,7-1,8 m stwierdzono przewarstwienie gliny. Miąższość nadkładu (gleba i piasek) wynosi 0,5 m. W otworze nr 11 miąższość torfu wynosi 1,0 m. Torf zalega w przedziale głębokości 0,3-1,3 m. Niżej, do głębokości 2,4 m, występują naprzemianległe warstewki torfu i piasku o grubości 0,2-0,4 m. Miąższość nadkładu (gleba i piasek) wynosi 0,3 m. W pięciu otworach (nr 3, 6, 7, 9 i 12) stwierdzono występowanie tylko piasku, w pozostałych otworach miąższość warstw torfu nie przekracza 1,0 m. Lokalizacja otworów wiertniczych wraz z określeniem rzędnej terenu została wykonana przez firmę GEO-AS mgr inż. Arkadiusz Skrojny, upr. nr 19601. 6. Sposób likwidacji wyrobisk Likwidacja wyrobisk, tj. wykonanych otworów wiertniczych, odbywała się poprzez zasypanie ich wydobytym urobkiem zgodnie ze stwierdzonym profilem geologicznym, natychmiast po zakończeniu wiercenia. Teren robot został wyrównany i przykryty glebą. 7. Wyniki badań laboratoryjnych Pobrano dwie próby torfu w celu wykonania badań fizykochemicznych. Próby pobrano z otworu nr 2 z głębokości 0,5-0,8 m i z otworu nr 1 z głębokości 0,8-1,4 m. W torfie stwierdzono wysoką zawartość substancji nieorganicznej, znacznie przekraczającą dopuszczalne normy: 78,40% w otworze nr 2 i 81,86% w otworze nr 1 przy wartości dopuszczalnej 25% suchej masy. Wysoka zawartość substancji nieorganicznej, a więc niska zawartość substancji organicznej (21,60% w otworze nr 2 i 18,14% w otworze nr 1) rzutuje na bardzo niską zdolność chłonięcia wody: odpowiednio 1,98 i 2,03 przy wymaganych >7,0 gh 2 O/1 g suchej masy. Wyniki analizy wskazują, iż torf nie spełnia wymogów fizykochemicznych określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości (Dz. U. 2006 Nr 80 poz. 565, ze zm.). Badana próba torfu nie wykazała zanieczyszczeń bakteriologicznych. 8
8. Wnioski Niniejszą dokumentację geologiczną niekończącą się udokumentowaniem zasobów złoża torfu w Oborach na działce nr 1/6, gmina Konstancin-Jeziorna opracowano zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących innych dokumentacji geologicznych (Dz. U. 2011 Nr 282 poz. 1656). Badania przeprowadzone w otworach wiertniczych wykazały, że złoże nie spełnia kryteriów bilansowości zgodnych z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 1lipca 2015 r. w sprawie dokumentacji geologicznej złoża kopaliny, z wyłączeniem złoża węglowodorów. Ponadto badania laboratoryjne wykazały, iż torf nie spełnia wymogów fizykochemicznych określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 kwietnia 2006 r. w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia właściwości leczniczych naturalnych surowców leczniczych i właściwości leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru świadectwa potwierdzającego te właściwości (Dz. U. 2006 Nr 80 poz. 565, ze zm.). Zamawiający jest zobowiązany przedłożyć niniejszą dokumentację właściwemu organowi administracji geologicznej, tj. Staroście Piaseczyńskiemu, w trzech egzemplarzach, w terminie sześciu miesięcy od dnia zakończenia prac terenowych. Dokumentacja ta nie wymaga zatwierdzenia w drodze decyzji. 9. Spis wykorzystanych materiałów Kondracki J., 2002. Geografia regionalna Polski. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Sarnacka Z., 1974. Szczegółowa mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000 arkusz Piaseczno (560). Instytut Geologiczny, Warszawa. Sokołowski A., Kucharski M., 2016. Projekt robót geologicznych dla udokumentowania w kategorii C 1 złoża torfu Obory dz. nr 1/6 w miejscowości Obory. 9