P O L S K I P R O G R A M E F E K T Y W N E G O W Y K O R Z Y S TA N I A E N E R G I I W N A P Ę D A C H E L E K T RY C Z N Y C H nr1/06 kwiecien, 2006 Aktualności projektu PEMP Wprowadzenie do zarządzania energią w przedsiębiorstwie...6 Aktualności projektu PEMP...1 Program Rabatowy korzyści stosowania elektrycznych silników energooszczędnych dofinansowywanych przez PEMP...2 Współpraca międzynarodowa zaproszenie do programu 4EM-MCP...4 Zbuduj swój projekt propozycja m o d e l u z a r z ą d z a n i a e n e r g i ą w przedsiębiorstwie...5 Energooszczędne silniki elektryczne różnych producentów (Besel S.A., Celma S.A., Indukta S.A., Siemens Sp. z o.o.) już są dostępne w niższych cenach z dopłatami PEMP. Pełna lista dostępnych silników znajduje się na stronach internetowych projektu. Z końcem marca upłynął termin składania wniosków do EkoFunduszu o dopłaty do modernizacji dużych układów napędowych następna okazja już za rok. Realizacja projektu demonstracyjnego w Ciepłowni Rydułtowy została zakończona, obecnie prowadzony jest monitoring uzyskanych efektów oraz trwają przygotowania do uruchomienia kolejnych projektów demonstracyjnych. Centrum PEMP jest punktem kontaktowym europejskiego programu Motor Challenge, w ostatnich dniach stycznia w Brukseli miało miejsce spotkanie rozpoczynające realizację projektu 4EM-MCP (Energy Efficient Electric Motor Systems in New Member and Candidate Countries - Motor Challenge Programme), którego celem jest przybliżenie idei i produktów programu MCP w nowych państwach członkowskich UE i w krajach kandydackich. W marcu po raz trzeci obradował Komitet Sterujący projektu PEMP. Została wydana kolejna publikacja w serii Biblioteka PEMP p.t. Remontować czy wymieniać silniki elektryczne dużej mocy. Książka dostępna jest w serwisie PEMP. Wydawnictwo COSiW SEP, przy wsparciu PEMP wydało normę, opracowaną przez dr hab. inż. Ryszard Zapaśnika i prof. dr inż. Tadeusz Śliwińskiego - N SEP-E-006. Silniki energooszczędne (silniki o wysokiej sprawności). Wymagania. Wytyczne doboru. Komentarz Centrum PEMP e-mail: biuro@pemp.pl; www.pemp.pl Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii (FEWE) ul. Wierzbowa 11, 40-169 Katowice tel.: +48 32 203 51 14, fax: +48 32 203 51 20 www.fewe.pl Krajowa Agencja Poszanowania Energii KAPE S.A. ul. Mokotowska 35, 00-560 Warszawa tel.: +48 22 626 09 10, fax: +48 22 626 09 11 www.kape.gov.pl 1
Introduction to the energy management in a company...6 The PEMP Project News...1 The Financial Incentive Mechanism advantages of using energy efficient motor subsidized by the PEMP...2 International Co-operation invitation to European Motor Challenge Programme 4EM-MCP (Energy Efficient Electric Motor Systems in New Member and Candidate Countries Motor Challenge Programme)...4 Develop your own project introduction to the energy management in a company...5 Korzyści stosowania elektrycznych silników energooszczędnych dofinansowywanych przez Polski Program Efektywnego Wykorzystania Energii w Napędach Elektrycznych (PEMP) Zalety silników energooszczędnych Nowoczesna konstrukcja, stosowanie w procesie produkcji komponentów wyższej jakości, zwiększone zastosowanie materiałów czynnych oraz bardziej precyzyjne wykonanie sprawiają, że silniki energooszczędne charakteryzują się lepszymi parametrami eksploatacyjnymi jak: wyższa sprawność, niższa awaryjnością, cichsza pracą. Silniki te lepiej znoszą przeciążenia i mogą być trwale obciążane mocą wyższą od znamionowej. Są one urządzeniami o wyższej trwałości i niezawodności. Stosowanie w procesie produkcji komponentów wyższej jakości oraz większe zastosowanie materiałów czynnych sprawia, że cena tych silników jest nieco wyższa od silników standardowych o niższej klasie sprawności. Większa niezawodność i wyższa sprawność silników energooszczędnych, wpływając na obniżenie ich kosztów eksploatacji, niweluje wyższy koszt ich zakupu po krótkim okresie czasu użytkowania. Koszt w cyklu życia silnika (LCC) Opłacalność Inwestowania w silniki energooszczędne potwierdza analiza kosztów ponoszonych w cyklu życia silnika (LCC). Poniższe przykłady pokazują, po jakim czasie wyższy koszt zakupu silnika energooszczędnego, w cyklu życia (LCC), jest równoważony wartością zaoszczędzonej energii elektrycznej: Dla silnika o mocy 2,2 kw (bez rabatu PEMP); po około 800 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 50% po około 500 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 75% po około 300 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 100% Dla silnika o mocy 18,5 kw (bez rabatu PEMP); po około 1 400 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 50% po około 750 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 75% po około 570 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu Kolegium Redakcyjne: Krzysztof Brzoza-Brzezina, Szymon Liszka, Sławomir Pasierb Redakcja: Michał Wawer, Joanna Honsek Opracowanie graficzne: Joanna Chudzik Adres: Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii - FEWE Centrum PEMP ul. Wierzbowa 11, 40-169 Katowice tel/fax: +48 32 203 51 20 e-mail: biuletyn@pemp.pl Dla silnika o mocy 75 kw (bez rabatu PEMP); po około 1 070 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 50% po około 770 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 75% po około 930 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 100% Wpływ różnicy sprawności silnika energooszczędnego i silnika standardowego na efekt energooszczędnościowy Różnice sprawności silników energooszczędnych i standardowych na pierwszy rzut oka wydają się być niewielkie. Przedstawiają się one różnie dla różnych producentów silników. Różnice te są większe dla silników o mniejszych mocach i mniejsze dla silników większych. Dla przykładu, różnica podawanych przez CEMEP minimalnych sprawności silników energooszczędnych (o klasie eff1) i standardowych (o klasie eff2) dla silnika dwubiegunowego (2p=2) o mocy 90 kw 2
wynosi 1,1%, zaś dla takiego samego silnika o mocy 1,5 kw wynosi ona już 5,6%. Wypływa stąd jasny wniosek, że w przypadku stosowania silników energooszczędnych małej mocy uzyskuję się największe korzyści. Dwa poniżej przedstawione przykłady, dotyczące konkretnego silnika uwidaczniają w jakim stopniu różnice sprawności silników energooszczędnego i standardowego wpływają na wartość efektu energooszczędnościowego. Przykład 1 Obliczenia dotyczą konkretnych silników jednego z krajowych producentów. Silnik standardowy: Moc 55 kw; sprawność 93,5%; liczba biegunów 4, prędkość obrotowa 1483 obr./min. Silnik energooszczędny: Moc 55 kw; sprawność 95,0%; liczba biegunów 4, prędkość obrotowa 1484 obr./min. Czas pracy w ciągu roku 2000 godz. ze średnim obciążeniem 0,7 Ponieważ prędkości obrotowe obydwu silników są praktycznie jednakowe, więc zastąpienie silnika standardowego energooszczędnym da następujący efekt: Przykład 2 E=55x07x2000(1/93,5-1/95,0)x100=1301 kwh Obliczenia dotyczą takich samych silników i takich samych warunków ich pracy jak w przykładzie 1, z ta różnicą, że silnik standardowy jest po remoncie i wskutek tego jego sprawność zmniejszyła się o jeden punkt procentowy do wartości 92,5%. W tym przypadku zastąpienie silnika standardowego o zmniejszonej sprawności (wskutek remontu) silnikiem energooszczędnym spowoduje efekt: E=55x07x2000(1/92,5-1/95,0)x100=2195 kwh Przytoczone powyżej przykłady bliskie sytuacjom spotykanym w praktyce wskazują jak niewielkie różnice sprawności silnika (rzędu jednego punktu procentowego) powodują zmianę efektu energooszczędnościowego o kilkadziesiąt procent. Dodatkowe korzyści finansowe będące wynikiem dopłat do silników energooszczędnych z programu PEMP Z końcem 2005 roku została uruchomiona sprzedaż silników energooszczędnych objętych dopłatami w ramach systemu rabatowego programu PEMP. Program PEMP nie ma swojego odpowiednika w tak dużej skali w krajach Unii Europejskiej. Podobne programy w USA (ustawa EPACT) przyczyniły się do znaczącego zwiększenia udziału w rynku silników energooszczędnych. Obecnie w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie udział silników energooszczędnych w ogólnym rynku silników elektrycznych wynosi ponad 50%, podczas gdy udział ten w krajach starej Unii Europejskiej kształtuje się na poziomie ok. 7% zaś w Polsce jest on zbliżony do zera. Zadaniem, na które w projekcie PEMP przeznaczono największą ilość środków pieniężnych jest system rabatowy stanowiący program dopłat do elektrycznych silników energooszczędnych. System dopłat obejmuje standardowe 3-fazowe silniki asynchroniczne przeznaczone do pracy ciągłej S1, zasilane napięcie znamionowym 400 V oraz 500V, 2 i 4 biegunowe, o stopniu ochrony minimum IP54, Silniki te spełniać muszą określone dla nich wymogi sprawności podane w przedstawionej poniżej Tabeli nr 1. Wymogi te pokrywają się z wytycznymi Stowarzyszenia Producentów Silników Elektrycznych (CEMEP) dla silników o najwyższej klasie sprawności eff1. Zakres mocy silników objętych dopłatami PEMP mieści się w obszarze od 0,75 do 160 kw. Tabela nr 1 zawiera ponadto wielkości jednostkowych dopłat do silników w zależności od ich mocy znamionowych. Dopłaty te po przeliczeniu z USD na PLN po obowiązującym w danym okresie kursie, przetwarzają się na dodatkowe rabaty udzielane przez producentów silników. Obecnie silniki energooszczędne można nabywać po znacznie obniżonych cenach zbliżonych do cen silników standardowych u następujących krajowych i zagranicznych producentów biorących udział w programie PEMP: Besel S.A., Celma S.A., Indukta S.A., Siemens Sp. z o.o. Aktualna lista producentów wraz z ich danymi adresowymi, jak również szczegóły dotyczące silników objętych programem dostępne są na stronie internetowej: www.pemp.pl. Istnieje również możliwość zamawiania urządzeń technologicznych wyposażonych w objęte programem PEMP silniki energooszczędne u krajowych producentów tych urządzeń (OEM). PEMP daje możliwość włączenia do programu nowych producentów silników elektrycznych o ile zgłoszą oni chęć uczestnictwa i spełnią wymogi określone w regulaminie systemu rabatowego. W ciągu 4 lat trwania programu, systemem dopłat do silników energooszczędnych objętych ma być ponad 42 000 szt. silników. Dzięki dopłatom PEMP zwiększa się znacznie opłacalność inwestowania w elektryczne silniki energooszczędne. Przy uwzględnieniu rabatów udzielanych przez producentów z racji dopłat z programu PEMP, nieco wyższy koszt zakupu silnika energooszczędnego, w cyklu życia (LCC), jest następująco równoważony wartością zaoszczędzonej energii elektrycznej: Dla silnika o mocy 2,2 kw z rabatem PEMP; po około 260 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 50% po około 160 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 75% po około 100 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 100% Dla silnika o mocy 18,5 kw z rabatem PEMP; po około 560 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 50% po około 300 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 75% po około 230 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 100% 3
Dla silnika o mocy 75 kw z rabatem PEMP; po około 290 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 50% po około 210 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 75% po około 250 godzinach pracy w roku, przy obciążeniu 100% Silniki objęte programem są oznakowane - umieszczaną na obudowie silnika przedstawioną poniżej etykietą samoprzylepną PEMP. Krzysztof Brzoza-Brzezina e-mail: kbrzezina@kape.gov.pl WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA: Zaproszenie do Programu 4EM-MCP Informacja o Programie 4EM-MCP Anonsowany w niniejszym wydaniu biuletynu PEMP, program 4EM-MCP stanowi rozwinięcie programu europejskiego Motor Challenge Programme, (MCP), w formie adaptacji tego programu dla potrzeb nowych krajów członkowskich i kandydujących do UE. Pokrótce, dla zobrazowania źródła tego programu, korzystnie jest prześledzić genezę i tło tego programu wśród innych projektów europejskich, dotyczących oszczędności energii, a zwłaszcza programów energooszczędnościowych dla elektrycznych układów napędowych. Przed paru laty wdrożono w UE Program Intelligent Energy Europe, który miał na celu promowanie energooszczędności oraz stosowanie źródeł energii odnawialnej. Budżet tego programu wynosił ok. 250 mln EUR. Wśród priorytetów wspieranych w ramach tego programu, znajdowały się m. in.: uruchamianie lokalnych/regionalnych agencji energetycznych oraz wspieranie wspólnych działań krajów zaangażowanych w program. Program Intelligent Energy Europe wsparł ponad 200 projektów międzynarodowych. Jednym ze szczególnych obszarów zainteresowania tego programu jest promowanie energooszczędnych elektrycznych zespołów napędowych. W tym celu uruchomiono Program Motor Challenge. Celem tego projektu jest wspieranie przedsiębiorstw przemysłowych w zwiększaniu efektywności zużycia energii elektrycznej w systemach napędowych. W szczególności interesujące dla pomysłodawców i uczestników projektu są układy napędowe sprężarek, wentylatorów oraz układów pompowych. Dla potrzeb zastosowania programu MCP w nowych krajach członkowskich i krajach kandydujących, utworzono bliźniaczy program 4EM-MCP, który 4
korzysta z doświadczeń i narzędzi ewaluacyjnych, wypracowanych w ramach programu Motor Challenge. Projekt 4EM-MCP ma głównie na celu rozpowszechnianie stosowania narzędzi MCP. Pomocne w tym celu mają być narodowe programy opracowywane w poszczególnych krajach uczestniczących w 4EM-MCP. Zaangażowane są lokalne i narodowe agencje poszanowania energii lub inne wyspecjalizowane organizacje. Szacuje się, że potencjalne oszczędności wynikające z efektywnego wykorzystania energii w przemysłowych napędach elektrycznych w tych krajach mogą wynieść 30 35 miliardów kwh/rok (2,6 3,0 Mtoe/rok), co oznacza 8% 9% łącznego zużycia energii elektrycznej w tych krajach. Do programu 4EM- MCP może przystąpić każde przedsiębiorstwo, którego cele i działania są zgodne z założeniami Programu Motor Challenge. Generalnie, w programie mogą uczestniczyć przedsiębiorstwa stosujące układy napędowe oraz przedsiębiorstwa wytwarzające takie układy. Przedsiębiorstwa zamierzające stosować energooszczędne elektryczne układy napędowe mogą ubiegać się o status Partnera, natomiast przedsiębiorstwa wytwarzające lub dostarczające energooszczędne układy napędowe mogą stać się - według nomenklatury przyjętej w programie - jednostkami Wspierającymi Program. Uczestnicy programu stosują narzędzia ewaluacyjne, których polskojęzyczne wersje będą sukcesywnie udostępniane na opracowywanej obecnie stronie internetowej programu 4EM-MCP. Narzędzia te będą służyć ocenie zmniejszenia kosztów oraz oszacowaniu poziomu możliwych do osiągnięcia oszczędności. Partnerzy mogą również otrzymać wsparcie ze środków publicznych za udział w programie. Warunkiem jest, aby działania podjęte przez przedsiębiorstwa pozostawały zbieżne z polityką energetyczną Unii Europejskiej. Szczególny nacisk kładzie się na zmniejszanie negatywnego wpływu na środowisko, zwłaszcza w drodze redukcji emisji CO 2. Istotnym aspektem jest również poprawa konkurencyjności przemysłu europejskiego, a także zmniejszanie zależności od importu energii. Podstawowe cele programu 4EM-MCP obejmują następujące grupy zagadnień: Rozpowszechnianie, poprzez kompleksowy program publikacji technicznych, seminariów, projektów wystawienniczych, kursów szkoleniowych oraz komunikację za pośrednictwem strony internetowej programu. Poszczególne formy publikowania są dostosowane i adresowane do wybranych grup celowych. Jednym z zadań jest angażowanie dla projektu nowych sponsorów MCP. Narzędzia służące ocenie, które obniżą barierę wejścia do oszczędności. Projekt 4EM-MCP przedstawi istotę Programu MCP oraz innych narzędzi, przystosowując je do rynków krajów docelowych, w celu ułatwienia ich zastosowania w małych i średnich przedsiębiorstwach, włącznie z sytuacjami, kiedy nie jest prowadzona publicznie sponsorowana akcja. Zostanie opracowane oprogramowanie z bazą danych, wspierające proces podejmowania decyzji. Badania rynku oraz ocen potencjalnych oszczędności energii, poprzez gromadzenie informacji na temat obecności na rynku systemów skutecznych napędów elektrycznych dotyczących przeszłych, obecnych i planowanych działań służących doskonaleniu napędów elektrycznych oraz poprzez ocenę potencjału oszczędności wynikających z efektywnego wykorzystania energii w napędach elektrycznych na danym obszarze, którego dotyczy program. Działania interaktywne w przedsiębiorstwach. Działania interaktywne będą miały następujące formy: projekty demonstracyjne, audyty oraz projekty inwestycyjne dotyczące efektywnego wykorzystania energii, propozycje źródeł finansowania. Działania te zaowocują w przedsiębiorstwach projektami wystawowymi i będą wykorzystane w formach rozpowszechniających program. Nowi uczestnicy. Nowi partnerzy krajowi byliby wprowadzani do Programu MCP w krajach uczestniczących i innych nowych krajach członkowskich i kandydujących. Kraje zaangażowane w projekt to: Bułgaria, Czechy, Węgry, Polska, Rumunia. W przyszłości projekt obejmie swym zakresem terytorialnym wszystkie nowe kraje członkowskie i kandydujące. Projekt 4EM-MCP uzupełnia biegnący obecnie pod auspicjami ONZowskiego Programu Rozwoju ONZ (United Nations Development Programme) projekt PEMP, który jest programem zarządzającym, wspieranym przez GEF (Global Environmental Facility), FEWE, KAPE, UNDP oraz PCPC. W kontekście projektu 4EM-MCP, projekt PEMP dotyczy również układów silników elektrycznych (silnik, sterowanie, transmisja, mechanizm napędowy) i także ma na celu wykorzystanie ekonomicznego potencjału poprawy oszczędności energii w polskiej gospodarce. Udział w programie Motor Challenge jest dobrowolny. Przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje o przystąpieniu do programu i w każdej chwili mogą wycofać się z niego bez jakichkolwiek konsekwencji. Program Motor Challenge korzysta z aktywnego wsparcia narodowych agencji energetycznych w piętnastu krajach europejskich. Tekst opracowano w FEWE, na podstawie informacji ze stron internetowych The Motor Challenge Programme http://energyefficiency.jrc.cec.eu.int/motorchallenge/ oraz informacji PCPM, autorstwa Michała Ramczykowskiego. Zbuduj swój projekt propozycja modelu zarządzania energią w przedsiębiorstwie Blok Zbuduj swój projekt wzbogacił się o nowe opracowanie, to jest Wprowadzenie do zarządzania energią w przedsiębiorstwie. Przedstawia ono rekomendowany model zarządzania energią przez The European Motor Challenge Programme. Wypełnia element Zarządzanie energią struktury - Zbuduj swój projekt. Opracowanie przedstawione jest w tym numerze biuletynu i dołączone do zbioru opracowań Bsp. Sławomir Pasierb, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii e-mail: s.pasierb@fewe.pl 5
WPROWADZENIE DO ZARZĄDZANIA ENERGIĄ W PRZEDSIĘBIORSTWIE W KONTEKŚCIE PROGRAMU UE: THE EUROPEAN MOTOR CHALLENGE PROGRAMME Moduł polityki zarządzania Tłumaczenie na potrzeby projektów PEMP i 4EM-MCP 1. Wprowadzenie do dokumentu Moduł polityki zarządzania Niniejszy dokument jest jednym z elementów dokumentacji programu Motor Challenge Programme (MCP). W dokumencie tym opisano metody zarządzania energią (gospodarki energetycznej), które partnerzy programu mogą uwzględnić, jako integrujące ich własne plany działania. W szczególności, dokument wyjaśnia jakie działania powinien podjąć każdy z uczestników (partnerów) projektu, w związku z uczestnictwem w programie Motor Challenge. Są to następujące obszary działań: Inwentaryzacja kierunków polityki przedsiębiorstwa i istniejących w nim praktyk wdrażania gospodarki energetycznej, Ocena przydatności możliwych opcji polityki i praktyki gospodarki energetycznej, Plan działania, który określa politykę i praktykę gospodarki energetycznej, jakie uczestnik programu (Partner) zdecydował zastosować, w celu zmniejszenia kosztów eksploatacyjnych w przedsiębiorstwie, poprzez poprawę sprawności energetycznej, Raport roczny postępu w realizacji planu działania. Komisja Europejska stwierdza, że zmiany wprowadzane w polityce i praktyce gospodarki energetycznej obejmują liczne i złożone parametry. Z tego względu, każdy Partner projektu może adaptować, modyfikować lub pominąć dowolny z elementów niniejszego modułu, jeśli Partner uzna to za stosowne. Istota i forma udziału oraz forma raportowania są przedmiotem decyzji Partnera. Osiągnięcie i utrzymanie optymalnych kosztów w zakresie gospodarki energetycznej dotyczącej elektrycznych zespołów napędowych, nie jest operacją jednorazową. Partnerzy powinni uwzględnić włączenie aspektów energetycznych do polityki zarządzania i powinni uwzględnić następujące procedury: Projektowanie nowych i modernizacja istniejących układów napędowych z silnikami elektrycznymi, Wybór podzespołów do takich układów, Instalację układów napędowych z silnikami elektrycznymi, Bieżącą eksploatację i obsługę. W celu podjęcia decyzji o przydatności ulepszonej polityki zarządzania, Partnerzy mogą wykorzystać poniższe pytania, jako wytyczne: Co jest przedmiotem działania? Jakie są roczne koszty energii w przedsiębiorstwie? Jeśli są one znane, to czy wiadomo, jaka część z nich przypada na energię elektryczną, a zwłaszcza na napędy elektryczne 1? Jakie są uwarunkowania nie będące kosztami, w odniesieniu do niezawodności działania oraz jakości produktu, które mają związek ze stosowanymi napędami elektrycznymi? Kto jest odpowiedzialny? Czy nadzór nad kosztami energii należy do konkretnej osoby i stanowiska służbowego w strukturze przedsiębiorstwa? Należy zauważyć, że w dużym przedsiębiorstwie może to być pełnoetatowe stanowisko dla jednej lub nawet większej liczby osób. Czy przedsiębiorstwo dysponuje osobami o odpowiednich kompetencjach (w ramach przedsiębiorstwa lub poprzez usługodawców zewnętrznych), aby móc ocenić środki służące oszczędzaniu energii? 2. Inwentaryzacja elementów polityki zarządzania dotyczących energii Pierwszym etapem sprawdzania przydatności udoskonalonej polityki zarządzania, jest opracowanie Inwentaryzacji bieżącego stanu zaawansowania, w zakresie gospodarki energią, w istniejącym systemie polityki i praktyki, z uwzględnieniem każdej fazy cyklu żywotności układu napędowego: projektu, doboru elementów składowych (podzespołów), instalacji, eksploatacji i utrzymania. Polityka i praktyka powinny być oceniane według poniższego kryterium: Czy istniejąca polityka zarządzania w przedsiębiorstwie uwzględnia długoterminowe koszty eksploatacyjne w ogólności, a koszty energii w szczególności? Czy bieżąca praktyka obejmuje optymalizację ponoszonych kosztów serwisowych w porównaniu z kosztami długoterminowymi? 3. Ocena możliwej polityki w zakresie oszczędności energii Ulepszenia dotyczące polityki zarządzania mają na celu osiągnięcie korzystnych relacji pomiędzy: Wysokością nakładów, zarówno w formie pracy ludzkiej, jak i nakładów finansowych, w postaci ulepszeń konstrukcyjnych, inwestycji w doskonalsze urządzenia, ulepszeń w obrębie instalacji, optymalizacji pracy i procedur utrzymania technicznego; 1 W większości gałęzi przemysłu, za wyjątkiem niektórych sektorów przemysłu przetwórczego jak np. hutnictwo aluminium, gdzie ma miejsce bezpośrednie zużycie energii, większa część zużywanej energii elektrycznej dotyczy układów napędowych. Należy zauważyć, że potencjalne oszczędności często mogą mieścić się w zakresie 30% do 50%. 6
Zwrotem nakładów, zarówno bezpośrednim, poprzez oszczędność energii, jak i pośrednim, poprzez wyższą jakość oraz niezawodność, lub poprzez korzystny wizerunek rynkowy. Koszty w okresie żywotności (LCC) Bezpośrednio lub pośrednio, ocena tego, czy istnieje równowaga pomiędzy wysokością nakładów i ich zwrotem, obejmuje niektóre z kosztów w cyklu żywotności (ang. LCC*). Oznacza to uwzględnienie kosztów długoterminowych w procesie decyzyjnym, w zarządzaniu. Sprawdzenie LCC może być proste lub złożone, na przykład: Prosta reguła kciuka. Stosowana celem oceny konkurencyjnych opcji zakupu urządzeń, porównuje się: Początkowa cena zakupu + 3 x (roczny koszt energii dla danej opcji) Wartość bieżąca netto (Net Present Value). Obejmuje pełną analizę zdyskontowanych przepływów pieniężnych, integrując różne elementy kosztów, takie jak energia, utrzymanie, demontaż końcowy, itp. Wybór odpowiedniej metody obliczania LCC będzie oczywiście zależeć od wielkości i stopnia złożoności konkretnej inwestycji. Co więcej, w dzisiejszym skomplikowanym środowisku biznesowym, większość przedsiębiorstw zleca na zewnątrz co najmniej niektóre elementy procesu projektowania, instalacji, prowadzenia ruchu i utrzymania elektrycznych układów napędowych. Dlatego LCC należy stosować zarówno w procesie decyzji wewnętrznych i zakupów, jak również praktyki zleceń zewnętrznych. Odpowiednie narzędzie dla programu MCP przedstawia przykłady możliwych kosztów z grupy LCC. cyklu żywotności elektrycznych układów napędowych. Można to uczynić poprzez: Bezpośrednie wprowadzenie kryteriów realizacji gospodarki energetycznej do wewnętrznych procedur projektowych, Wprowadzenie wymagań odnośnie kosztów w okresie żywotności (LCC) do procedur przetargowych, Wymaganie od dostawców urządzeń oraz usługodawców, aby opisywali oferowane urządzenia i usługi w kontekście zużycia energii, Uwzględnienie, w szeroko rozumianej polityce zakupów w przedsiębiorstwie, konkretnych technologii energooszczędnych (na przykład wymóg oferowania silników elektrycznych klasy Eff1, wymagania co do klasy pomp, jako priorytetowe kryterium przy zamówieniach, itp.). Tego rodzaju wymagania co do technologii należy wyszczególnić w specyfikacji warunków zamówienia. Uwzględnienie zagadnień związanych z gospodarką energetyczną w praktyce prowadzenia ruchu i utrzymania przedsiębiorstwa. Oczywiście możliwe oszczędności należy odnieść do precyzyjnie określonych nakładów czasu i środków. Wyniki oceny można opracować w formie podobnej do poniższej tabeli. *) Uwaga FEWE: Więcej informacji na temat analiz z zastosowaniem LCC, może Czytelnik znaleźć w: http://www.lcc-guidelines.com/, http://www.pumps.org/public/pump_resources/energy/lcc/home.htm, http://www.standard.no/imaker.exe?id=1406, http://www.uneptie.org/pc/sustain/lcinitiative/home.htm Inwentaryzacja (p. wyżej) powinna służyć określeniu obszarów, w których modyfikacja istniejącej polityki oraz stosowanych praktyk mogłaby skutkować oszczędnościami. Wybór środków odpowiednich dla uzyskania oszczędności energii jest możliwy poprzez podjęcie kroków, mających na celu zaliczenie zagadnień gospodarki energetycznej do priorytetów zarządzania. Można zatem uwzględnić: Określenie odpowiedzialności w zakresie zarządzania, w celu utrzymywania systemów napędowych w stanie zoptymalizowanego poziomu zużycia energii; Zainstalowanie urządzeń do pomiaru zużycia energii na odpowiednim poziomie eksploatacyjnym (warsztat, centrum rozliczeniowe,...) w celu określenia konkretnych środków oszczędzania energii; Wdrożenie odpowiedniego systemu raportowania kosztów energii, tak, aby móc monitorować zużycie energii; Uwzględnienie kosztów energii w centralnym systemie kalkulacji zysków, w oparciu o zmierzone zużycie energii. Druga kategoria możliwych działań w zakresie zarządzania obejmuje uwzględnienie zagadnień związanych z zużyciem energii, na każdym etapie 1) Nakłady inwestycyjne oraz koszty eksploatacji i utrzymania to oszacowanie zmian kosztów, pod względem tych kosztów, które byłyby poniesione bez udziału Partnera w programie Motor Challenge. Na przykład, mogą to być dodatkowe nakłady inwestycyjne poniesione na urządzenia dostosowane do pracy przy wyższych obciążeniach lub wzrost / zmniejszenie kosztów utrzymania. Mogą one również obejmować koszty zmiany niektórych praktyk w zakresie zarządzania. Oczywiście, zaproponowane obliczenia kosztów oraz oszczędności, rzadko kiedy można przeprowadzić z dużą dokładnością, w odniesieniu do ogólnej polityki i praktyki zarządzania: wyniki takich obliczeń generalnie będą ograniczone do wniosków jakościowych oraz oszacowań rzędu wielkości. 4. Plan działania Jeśli w przedsiębiorstwie zostaje podjęta decyzja o wdrożeniu nowej lub ulepszonej polityki zarządzania, to związane z tym działania można włączyć do Planu działań programu Motor Challenge. Należy wówczas wykazać środki, które zdecydowano wdrożyć oraz harmonogram ich wdrażania. Tego rodzaju plan działań można opracować w formie zaproponowanej w poniższej tabeli. 7
5. Raport roczny Przedsiębiorstwo może wybrać opcję opracowania dla Komisji Raportu rocznego, dotyczącego postępu w realizacji Planu działania. Jeśli taka opcja zostanie wybrana, to można zastosować zaproponowany poniżej format raportowania. Można zastosować jego coroczną aktualizację. Dwie lewe kolumny kopiuje się z Planu działań Partnera projektu. 1) Harmonogram. Przedział czasu, w którym działania zostaną wdrożone. Może to być konkretny okres czasu lub data, lub też może on zależeć od jakichś innych działań, na przykład opracowania rocznego raportu oddziaływania na środowisko lub dokumentów należących do procedury akredytacyjnej ISO 14000. Tekst przetłumaczono na podstawie dokumentu THE EUROPEAN MOTOR CHALLENGE PROGRAMME - Management Policies Module, zamieszczonego na stronie internetowej http://energyefficiency.jrc.cec.eu.int/motorchallenge/., zakładka Module documents. Tłumaczenie: FEWE NOTATKI INSTYTUCJE FINANSUJĄCE I REALIZUJĄCE PROJEKT PEMP Globalny Fundusz Środowiska GEF, www.gefweb.org Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju UNDP, www.undp.org.pl Polskie Centrum Promocji Miedzi (PCPM), www.miedz.org.pl Krajowa Agencja Poszanowania Energii KAPE S.A., www.kape.gov.pl Fundacja na Rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii (FEWE), www.fewe.pl