Umiejętności dzieci sześcioletnich nabywane w szkole w oparciu o podstawę programową kształcenia ogólnego Gdańsk, 18 kwietnia 2013 r.
Podstawa programowa - zakres wiadomości i umiejętności, jakimi ma dysponować absolwent przedszkola, potem uczeń klasy III szkoły podstawowej (skierowany do ucznia o przeciętnych możliwościach) Opis wiadomości i umiejętności zgodnie z ideą europejskiej struktury kwalifikacji, w języku efektów kształcenia.
Jaka Podstawa Programowa i dla Kogo? Podstawa programowa wychowania przedszkolnego opisuje proces wspomagania rozwoju i edukacji dzieci - oczekiwane efekty te same wobec 5 i 6 latka. Podstawa programowa I etapu edukacyjnego: klasy I-III (edukacja wczesnoszkolna) - oczekiwane efekty te same wobec ucznia 6 letniego i 7 letniego. W klasie I podstawa programowa stanowi kontynuację treści zapisanych w podstawie programowej wychowania przedszkolnego. W podstawie programowej I etapu edukacyjnego wyodrębniono wiadomości i umiejętności ucznia kończącego klasę I i ucznia kończącego klasę III.
Cele edukacji wczesnoszkolnej WSZECHSTRONNY ROZWÓJ KONTYNUOWANIE NAUKI NA KOLEJNYCH ETAPACH EDUAKCYJNYCH
OD WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO PRZEZ NAUCZANIE ZINTEGROWANE DO NAUCZANIA PRZEDMIOTOWEGO 1. EDUKACJA POLONISTYCZNA. Wspomaganie rozwoju umysłowego w zakresie wypowiadania się. Dbałość o kulturę języka. Początkowa nauka czytania i pisania. Kształtowanie wypowiadania się w małych formach teatralnych. 2. JĘZYK OBCY NOWOŻYTNY. Wspomaganie dzieci w porozumiewaniu się z osobami, które mówią innym językiem. 3. EDUKACJA MUZYCZNA. Wychowanie do odbioru i tworzenia muzyki: śpiewanie, i muzykowanie, słuchanie i rozumienie. 4. EDUKACJA PLASTYCZNA. Poznawanie architektury, malarstwa i rzeźby. Wyrażanie własnych myśli i uczuć w różnorodnych formach plastycznych. Przygotowanie do korzystania z medialnych środków przekazu. 5. EDUKACJA SPOŁECZNA. Wychowanie do zgodnego działania z rówieśnikami i dorosłymi.
OD WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO PRZEZ NAUCZANIE ZINTEGROWANE DO NAUCZANIA PRZEDMIOTOWEGO 6. EDUKACJA PRZYRODNICZA. Wychowanie do rozumienia i poszanowania przyrody ożywionej i nieożywionej. 7. EDUKACJA MATEMATYCZNA. Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz kształtowania umiejętności matematycznych dzieci. 8. EDUKACJA KOMPUTEROWA. 9. ZAJĘCIA TECHNICZNE. Wychowanie do techniki (poznawanie urządzeń, obsługiwanie i szanowanie ich) i działalność konstrukcyjna dzieci. 10. WYCHOWANIE FIZYCZNE. Kształtowanie sprawności fizycznej dzieci i edukacja zdrowotna. 11. ETYKA. Przybliżanie dzieciom ważnych wartości etycznych na podstawie baśni, bajek i opowiadań, a także obserwacji życia codziennego.
Edukacja polonistyczna Wspomaganie rozwoju umysłowego w zakresie wypowiadania się. Dbałość o kulturę języka. Początkowa nauka czytania i pisania. Kształtowanie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych.
Edukacja polonistyczna wybrane umiejętności ucznia obdarza uwagą dzieci i dorosłych, słucha ich wypowiedzi i chce zrozumieć, co przekazują, komunikuje w jasny sposób swoje spostrzeżenia, potrzeby, odczucia; uczestniczy w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym, także inspirowane literaturą; rozumie sens kodowania oraz dekodowania informacji; czyta i rozumie proste, krótkie teksty, pisze proste, krótkie zdania, przepisuje, pisze z pamięci; interesuje się książką i czytaniem; słucha w skupieniu czytanych utworów, w miarę swoich możliwości czyta lektury wskazane przez nauczyciela;
Edukacja polonistyczna wybrane umiejętności ucznia uczestniczy w zabawie teatralnej; ilustruje mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego; rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence; odtwarza z pamięci teksty dla dzieci, np. wiersze, piosenki, fragmenty prozy.
Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz kształtowania wiadomości i umiejętności matematycznych dzieci. Edukacja matematyczna
Edukacja matematyczna - wybrane umiejętności ucznia ustala równoliczność elementów w porównywanych zbiorach; układa obiekty w serie rosnące i malejące, klasyfikuje obiekty: tworzy kolekcje, np. zwierzęta, zabawki, rzeczy do ubrania; wyprowadza kierunki od siebie i innych osób; określa położenie obiektów względem obranego obiektu; sprawnie liczy obiekty, wymienia kolejne liczebniki od wybranej liczby, także wspak - w zakresie do 20; zapisuje liczby cyframi w zakresie do 10;
Edukacja matematyczna - wybrane umiejętności ucznia wyznacza sumy (dodaje) i różnice (odejmuje), manipulując obiektami lub rachując na zbiorach zastępczych, np. na palcach; zapisuje rozwiązanie zadania z treścią przedstawionego słownie w konkretnej sytuacji, stosując zapis cyfrowy i znaki działań; mierzy długość, posługując się np. linijką; potrafi ważyć przedmioty; różnicuje przedmioty cięższe, lżejsze;
Edukacja matematyczna - wybrane umiejętności ucznia nazywa dni w tygodniu i miesiące w roku; rozpoznaje czas na zegarze w takim zakresie, który pozwala mu orientować się w ramach czasowych szkolnych zajęć i domowych obowiązków; zna będące w obiegu monety i banknot o wartości 10 zł; zna wartość nabywczą monet i radzi sobie w sytuacji kupna i sprzedaży, zna pojęcie długu i konieczność spłacenia go; w sytuacjach trudnych i wymagających wysiłku intelektualnego zachowuje się rozumnie, dąży do wykonania zadania.
Edukacja przyrodnicza - wybrane umiejętności ucznia Wychowanie do rozumienia i poszanowania przyrody ożywionej i nieożywionej.
Edukacja przyrodnicza - wybrane umiejętności ucznia rozpoznaje rośliny i zwierzęta żyjące w parku, lesie, polu, sadzie i ogrodzie; zna sposoby przystosowania się zwierząt do poszczególnych pór roku; wymienia warunki konieczne do rozwoju roślin i zwierząt w gospodarstwie domowym; prowadzi proste hodowle i uprawy (w szczególności w kąciku przyrody); zna zagrożenia dla środowiska przyrodniczego ze strony człowieka; chroni przyrodę, pomaga zwierzętom;
Edukacja przyrodnicza - wybrane umiejętności ucznia zna zagrożenia ze strony zwierząt i roślin i wie, jak zachować się w sytuacji zagrożenia; wie, jakie znaczenie ma woda w życiu człowieka, roślin i zwierząt; wie, że należy segregować śmieci; obserwuje pogodę, nazywa zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku; podejmuje rozsądne decyzje i nie naraża się na niebezpieczeństwo wynikające z pogody; zna zagrożenia ze strony zjawisk przyrodniczych i wie, jak zachować się w sytuacji zagrożenia.
Metodyka pracy z dzieckiem sześcioletnim Metody powinny odwoływać się do zabaw i emocji, gdyż głównie motywy emocjonalne skłaniają dziecko do podjęcia wysiłków związanych z nabywaniem wiadomości, umiejętności i nawyków. Sama zabawa nie jest jednak metodą wychowania, lecz formą pracy z dziećmi lub rodzajem ich aktywności. (A. Klim-Klimaszewska. Pedagogika przedszkolna, Warszawa 2005.)
Nauczyciel twórcą sytuacji sprzyjających rozwojowi dziecka Powinnością nauczyciela w procesie edukacji jest wykorzystanie naturalnych sytuacji oraz tworzenie optymalnych warunków sprzyjających podejmowaniu przez dziecko interakcji z rówieśnikami i dorosłymi w różnych sytuacjach i kontekstach społecznych. (J. Uszyńska-Jarmoc. Rozwój dziecka a edukacja, (w:) Edukacja elementarna. Podstawy teoretyczne, wybrane zagadnienia, (red.) K. Lubomirska. Warszawa 2005, CODN.
Warunki realizacji podstawy programowej Każde dziecko jest uzdolnione. Nauczyciel ma odkryć te uzdolnienia i je rozwijać.
Warunki realizacji podstawy programowej Należy zadbać o adaptację dzieci do warunków szkolnych, w tym o ich poczucie bezpieczeństwa - czas trwania okresu adaptacyjnego określa nauczyciel wg potrzeb dzieci. Sale lekcyjne powinny składać się z części edukacyjnej i rekreacyjnej. Ze względu na prawidłowość rozwoju umysłowego dzieci, treści nauczania powinny narastać i rozszerzać się w układzie spiralnym. Język obcy nowożytny zalecane jest również organizowanie zajęć pozalekcyjnych, np. seans filmowy w świetlicy szkolnej.
Warunki realizacji podstawy programowej Około połowy czasu przeznaczonego na edukację polonistyczną uczniowie mogą zajmować się rysowaniem i pisaniem, siedząc przy stolikach. Dobór utworów ma uwzględnić różnorodne gatunki literatury dziecięcej, a przy wyborze nauczyciel ma kierować się umiejętnościami czytelniczymi dzieci, a także potrzebami wychowawczymi i edukacyjnymi. Edukacja przyrodnicza powinna być realizowana w naturalnym środowisku poza szkołą. Edukacja muzyczna zaleca się dodatkowo włączanie muzyki do codziennych zajęć szkolnych jako tła
Warunki realizacji podstawy programowej Z czasu przeznaczonego na edukację matematyczną - dzieci mogą korzystać z zeszytów ćwiczeń najwyżej przez jedną czwartą czasu. Dominującą formą edukacji matematycznej są zabawy, gry i sytuacje zadaniowe. Zajęcia komputerowe traktowane jako zajęcia z komputerami, prowadzone w korelacji z pozostałymi obszarami edukacji komputer jako urządzenie, wzbogacające proces nauczania i uczenia się. Zaleca się, aby zajęcia wychowania fizycznego prowadzone były na boisku, w sali gimnastycznej itp. Treści edukacji zdrowotnej umieszczono w wielu obszarach kształcenia. Należy zadbać, aby rozumieli oni konieczność oraz mieli nawyk dbania o zdrowie.
W ciągu pierwszych pięciu lat życia rozwija się 50% zdolności do uczenia się, a następne 30% do ósmego roku życia. Cała wiedza zdobyta w późniejszym okresie opiera się EFEKTY = sukces WARUNKI REALIZACJI na fundamencie zbudowanym w pierwszych latach życia. Jeśli fundament nie jest solidny, budowanie na nim nie będzie skuteczne. PODSTAWA PROGRAMOWA Colin Rose & Gordon Dryden, Zabawy fundamentalne, Transfer Learning, Gdańsk 2004
SZEŚCIOLATEK W SZKOLE www.men.gov.pl
Dziękuję Ewa Furche wicedyrektor ewa.furche@cen.gda.pl Ewa Kalińska nauczyciel konsultant ewa.kalinska@cen.gda.pl Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku