KATALOG NASIENNY WIOSNA - JESIEŃ

KATALOG NASIENNY WIOSNA - JESIEŃ 2017

Szanowni Państwo! Warmia, Mazury i Suwalszczyzna to nie tylko kraina pięknych jezior, to także region z wielowiekową tradycją w produkcji nasiennej. Moja rodzina już od pokoleń czerpie wiedzę i doświadczenie od rolników z tego właśnie regionu. To dzięki ich pracy oraz naszemu zaangażowaniu i najnowocześniejszej technologii udało się nam wprowadzić na rynek nasiona klasy PREMIUM. Wysiewając je macie Państwo pewność, że w Wasze ręce trafia produkt najwyższej jakości, starannie wyselekcjonowany, który zadowoli najbardziej wymagających. Gwarancją naszej jakości jest zaangażowany zespół pracowników. Wspiera nas nazwa firmy, która pochodzi od nazwiska nadanego w 1498 roku przez jednego z ostatnich Jagiellonów. Zobowiązuje ona do szczególnej postawy, dbałości o klientów i kontrahentów. Z poważaniem 2 KATALOG NASIENNY

SPIS TREŚCI HISTORIA FIRMY... ZAGROŻENIA DLA NASZYCH NASION... JAKA ŁĄKA TAKI WSKAŹNIK WUŁ GATUNKI NIEPOŻĄDANE NA UŻYTKACH ZIELONYCH Prof. dr hab. inż. Roman Łyszczarz... PODSIEW UŻYTKÓW ZIELONYCH... PASZE OBJĘTOŚCIOWE JAKO ŹRÓDŁO BIAŁKA dr hab. Cezary Purwin prof. UWM... SMAKOVITA ZAMIAST KUKURYDZY... MIESZANKI TRAW DLA KRÓW WYSOKOWYDAJNYCH... KRASULA W NAJCIĘŻSZYCH WARUNKACH BIEGUN ZIMNA... MIESZANKI DLA KONI... TRAWY... SOWUL & SOWUL ODMIANY TYLKO SPRAWDZONYCH HODOWLI... OFERTA HANDLOWA 2017 ROK MATERIAŁ SIEWNY ZBÓŻ JARYCH... ROŚLINY BOBOWATE GRUBONASIENNE (STRĄCZKOWE)... OFERTA HANDLOWA 2017 ROK MATERIAŁ SIEWNY ZBÓŻ OZIMYCH... ROŚLINY BOBOWATE DROBNONASIENNE (MOTYLKOWATE)... LUCERNA SIEWNA... OFERTA NASION NA POPLONY... KONTRAKTACJA... NASZE REALIZACJE... FIRMA ODPOWIEDZIALNA SPOŁECZNIE KONKURS ZIELONY WIERSZ.. FIRMA ODPOWIEDZIALNA SPOŁECZNIE MIESZANKA ŁACIATA... NORMY WYSIEWU... NOTATNIK... KALENDARZ 2017... 4 5 7 10 12 13 14 16 20 21 25 26 27 29 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 www.sowul.pl 3

HISTORIA FIRMY Sowul & Sowul Sp. z o.o. jest doświadczoną firmą w branży rolniczej. Powstała w lutym 2003 roku jako firma rodzinna, stworzona przez Przemysława, Mieczysława i Grzegorza Sowul. Spółkę tworzą specjaliści z dużym doświadczeniem. Wśród naszych pracowników znajdują się rolnicy z ponad 30-letnim stażem w branży nasiennej oraz młodzi, pełni zapału absolwenci Uczelni Rolniczych. Największą wagę przykładamy do jakości sprzedawanych produktów, profesjonalnej obsługi Klienta oraz szybkiej i sprawnej realizacji zamówień. Wiemy bowiem, że wiosna w rolnictwie nie trwa wiecznie. Podstawową działalnością firmy Sowul & Sowul jest kontraktacja i produkcja nasion do mieszanek traw: pastewnych stosowanych do obsiewu łąk i pastwisk, przeznaczonych do żywienia zwierząt, gazonowych przeznaczonych na trawniki rekreacyjne, ogrody działkowe, boiska, place zabaw, drogowych dla inżynierii środowiska, poboczy i pasów zieleni wzdłuż dróg, profi specjalistycznych na pola golfowe, profesjonalne boiska sportowe. W roku 2007 firma Sowul & Sowul stała się pełnoprawnym członkiem i udziałowcem Hodowli Roślin Bartążek Grupa IHAR. Jesteśmy przekonani, że inwestując w rozwój i rodzimą, polską markę osiągniemy wyznaczone cele i będziemy mogli wspólnie z naszymi Klientami wyznaczać nowe kierunki badań nad nieznanymi dotąd odmianami traw i roślin bobowatych. Będąc świadomymi faktu, że to proces długotrwały, w roku 2009 zakupiliśmy obiekty Centrali Nasiennej w Biskupcu na Warmii, gdzie obecnie znajduje się siedziba firmy. W latach 2011-2013 zakład w Biskupcu przeszedł gruntowną modernizację. Wyposażony w najnowszą technologię stał się jednym z najlepszych i najbardziej wydajnych zakładów nasiennych w Polsce północno-wschodniej. Również w roku 2013 firma otrzymała akredytację WIORiN i obecnie dysponuje laboratorium, mogącym wystawiać świadectwa oceny laboratoryjnej, które są uznawane w całej Europie. W 2014 roku uruchomiliśmy drugą linię do czyszczenia nasion, dzięki czemu rozpoczęliśmy eksport m.in. do: Rosji, Niemiec, Włoch, Szwajcarii i Holandii. Obecnie w ofercie Sowul & Sowul Sp. z o.o. poza kontraktacją i sprzedażą traw znajdują się: kontraktacja, produkcja i sprzedaż zbóż, nasion ekologicznych, nasion roślin bobowatych, poplonów oraz sadzeniaka ziemniaka. Mieszanki są wytwarzane głównie z nasion pochodzenia polskiego, które w znacznym stopniu produkowane są na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, na mocy umów kontraktacyjnych z rolnikami. Przy opracowywaniu receptur korzystamy m.in. z doradztwa kadry naukowo-technicznej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego i Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Olsztynie. 4 KATALOG NASIENNY

ZAGROŻENIA DLA NASZYCH NASION Doradca agrotechniczny lub nasiennik, to zawody wymagające szczególnej odpowiedzialności, którym przyświecać musi idea wysokiej jakości usług i produktów. Założenie 1 ha użytku zielonego czy 1 ha pszenicy siewnej to inwestycja, która powinna się zwrócić nawet w niesprzyjających warunkach. Fot. Koniczyna łąkowa zaatakowana przez kaniankę. Żniwa w 2016 roku szczególnie w Polsce północno-wschodniej, przyniosły niskie oraz słabej jakości plony nasion traw i zbóż. Stało się tak za sprawą ekstremalnego przebiegu pogody (wymrożenia, susze, ulewy). Pomimo ogromnej pracy naszego zespołu oraz rolników kontraktujących nasiona, nie udało się uratować całego zebranego ziarna. Z uwagi na zbyt niską siłę kiełkowania, porażenia grzybowe oraz chwasty zastrzeżone, wiele nasion nie wprowadziliśmy do obrotu. Musieliśmy je zwrócić, lub przeznaczyć do innego wykorzystania na cele niesiewne. W Polsce wielu rolników zaopatruje się na nieprofesjonalnych rynkach regionalnych lub u tzw. handlarzy obwoźnych, gdzie można kupić nasiona wycofane z obrotu jak również te, które do obrotu nigdy nie trafiły. Tego rodzaju transakcje obarczone są ogromnym ryzykiem utraty środków finansowych. Dzieje się tak z dwóch powodów. Pierwszym z nich jest to, Moja ponad 30-letnia praktyka w rolnictwie, w trakcie której zajmowałem się również nasiennictwem pozwala mi twierdzić, że najbardziej zalecany i pożądany jest kwalifikowany materiał siewny. Jego stosowanie przynosi najlepsze efekty plonotwórcze i jakościowe. To materiał godny polecenia, ponieważ pochodzi z najpewniejszego źródła z materiału wytworzonego u hodowcy. Jedną z wielu zalet kwalifikowanego materiału siewnego jest jego czystość oraz pewność zastosowania zaprawy nasiennej najwyższej jakości zgodnie z zaleceniami. Henryk Pastuszek SDO we Wrócikowie że bardzo często nasiona zakupione na rynkach są bezwartościowe, słabo kiełkują, oraz mają bardzo dużo plew. Drugim powodem, dużo poważniejszym, ale niestety co raz częściej spotykanym jest zachwaszczanie pól takimi gatunkami jak miotła zbożowa, wiechlina roczna, oraz różnymi gatunkami szczawiu (tępolistny, lancetowaty, kędzierzawy). W szczególności wiechlina roczna z racji dużej konkurencyjności do roślin uprawnych, jest traktowana jako chwast wyjątkowo zagrażający uprawom. Gatunek ten, szybko się rozmnaża (w ciągu roku może wydać kilka pokoleń), ma dobrą zdolność krzewienia, jest odporny na herbicydy, zabiera składniki pokarmowe i wodę gatunkom pożądanym. Równocześnie jest głównym żywicielem mączniaka prawdziwego. Ten szkodliwy grzyb z łatwością atakuje trawy i zboża. W ostatnim roku do firmy Sowul & Sowul zaczęli zgłaszać się o pomoc rolnicy oraz leśnicy. Z powodu posiadanego laboratorium i naszego długoletniego doświadczenia, prosili o porady w sprawie zwalczania KANIANKI. Wampirze wino lub sznurowadła wiedźmy pod takimi nazwami chwasty z tego rodzaju są dobrze znane naszym rodzicom, którzy toczyli zaciekły bój w latach 70 i 80 XX wieku, aby usunąć je z pól. Przed wejściem do UE kanianka była chwastem kwarantannowym i stosowano do jej zwalczania metody podobne jakie dziś stosuje się wobec stonki kukurydzianej, czy choroby afrykańskiego pomoru świń. Pola z uprawami zaatakowanymi przez kaniankę palono (często jedynym sposobem na zniszczenie tego chwastu jest usunięcie żywiciela). W dalszych latach obowiązywał na nich zakaz wieloletniej produkcji, szczególnie koniczyn i ziemniaków. Po wejściu do UE gatunek ten został wycofany z list kwarantannowych z uwagi na ograniczenie występowania. Kanianka pojawiła się ponownie w roku 2015 zawleczona najprawdopodobniej z nasionami www.sowul.pl 5

z Europy Wschodniej (Rosja, Białoruś, Ukraina) i trafiła do obrotu wtórnego przez niekontrolowane rynki sprzedaży bezpośredniej. Zagrożenie jakie niesie ten gatunek, zmusiło mnie do poruszenia tematu w przewodnim artykule. przedstawiciele jej rodzaju rozpoznają żywiciela po zapachu. Zjawisko to, jest w tej chwili badane pod kątem stworzenia środków ochrony roślin, które odstraszałyby pasożyta zapachem. Najrozsądniej zapobiegać wprowadzeniu kanianki do gleby, poprzez kupowanie kwalifikowanego materiału siewnego u sprawdzonych dostawców. W przeciwnym wypadku należy bacznie obserwować pola i przed osypaniem nasion kanianki skosić nisko użytek zielony lub spalić go glifosatem totalnym typu Roundup, używając maksymalnej dawki (4-5 l/ha). Jeżeli nasiona kanianki się osypią, to jej usunięcie przez najbliższe 12 lat będzie trudne i niezwykle kosztowne. Fot. Nasiona kanianki (po lewej) i koniczyny łąkowej (po prawej). Fot. Kanianka w zbliżeniu, na żywicielu koniczynie łąkowej. Kanianka będąc doskonale wyspecjalizowanym pasożytem, potrafi przetrwać w sąsiedztwie wszystkich roślin bobowatych, ziemniaków, a nawet traw i zbóż, często przenosząc choroby między roślinami. Jest w szczególności groźna dla producentów mleka, jeśli pojawi się na użytkach zielonych i lucernikach, ponieważ zawiera cykutę, czyli trujący alkaloid. Jak wiele chwastów, jest bardzo ekspansywna, a niektóre z jej odmian potrafią przyrastać nawet do 20 cm w ciągu doby. Ponad to, niektórzy Apeluję więc, do wszystkich producentów mleka i roślin bobowatych, by nie kupowali materiału do siewu z niepewnych źródeł (nawet od sąsiada) i aby dbali o nie przeniesienie kanianki do swojego gospodarstwa. Nasiona sieje się z przyjemnością jeśli mamy pewność co do uzyskanego plonu i braku obaw przed zawleczeniem uciążliwych chwastów takich jak np. kanianka. Wszystkim Rolnikom życzę dobrej pogody, udanych siewów i obfitych zbiorów. Prezes Zarządu Przemysław Sowul 6 KATALOG NASIENNY

JAKA ŁĄKA TAKI WSKAŹNIK WUŁ GATUNKI NIEPOŻĄDANE NA UŻYTKACH ZIELONYCH Prof. dr hab. inż. Roman Łyszczarz Złe trawy (les mauvaises herbes, czyt. movezerb), szerzej złe rośliny (les mauvais plants, czyt. moveplant) tak Francuzi nazywają chwasty łąkowo- -pastwiskowe. Tych określeń z pewnością polscy rolnicy nie słyszeli. To mogą być najbardziej kontrowersyjne pojęcia dla botaników, przyrodników i nie tylko rolników ekologów. Zajmujący się produkcją i wykorzystaniem pasz łąkowo-pastwiskowych w żywieniu krów mlecznych i szlachetnych ras bydła mięsnego nie mogą sobie poradzić z nadmierną i ciągle wzrastającą ich ilością. Często, to nie dominacja traw i koniczyn, lecz tych złych traw, złych roślin spędza im sen z oczu. Faktem jest jednak, że łąki i pastwiska to wielogatunkowe zbiorowiska roślinne. Występują na nich gatunki z wielu rodzin botanicznych, w tym pożądane zioła pastewne takie jak: mniszek pospolity, krwawnik pospolity, babka lancetowata i kminek zwyczajny. Śladowe ilości każdego z nich można zaakceptować. Wielu z nich przypisać można rolę pieprzu i soli w naszych potrawach. Gdy jednak sumarycznie jest ich ponad to zaczynają oddziaływać negatywnie na ilość i jakość paszy. Nawet najlepsze zioła stają się uciążliwymi chwastami. Chwasty najczęściej grupuje się według substancji negatywnie wpływających na potencjał produkcyjny zbiorowisk i wartość pokarmową pasz. Odstąpię od tej zasady. Zastąpię ją wskazaniem najgorszych gatunków w najważniejszych rodzinach botanicznych: 1. Rodzina Trawy Wiechlinowate (Gramineae Poaceae). Liderem jest śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa). Nie ma lepszego wskaźnika zaniedbań. Rezygnacja z wykaszania niedojadów na pastwiskach, braki składników pokarmowych połączone z późnym zbiorem pierwszego odrostu na łąkach, użytkowanie w warunkach nadmiernego uwilgotnienia bardzo mu sprzyjają. Pamiętaj: Śmiałek darniowy za złym rolnikiem chodzi. Nie pozwól sobie na taką łatę. Nie ustępuje mu trzcina pospolita (Phragmites australis). Doskonale rozwija się na nadmiernie uwilgotnionych stanowiskach, łatwo się zabagniających, w pobliżu niedrożnych rowów melioracyjnych. Wartość łąk pobagiennych dyskwalifikuje estetycznie prezentująca się kłosówka wełnista (Holcus lanatus). 2. Rodzina Turzycowate (Cyperaceae) z licznymi gatunkami z rodzaju Turzyca (Carex). Najniższe oceny mają turzyca pospolita (Carex nigra), turzyca błotna (Carex acutiformis), turzyca sztywna (Carex Hudsonii) i turzyca zaostrzona (Carex acuta) występujące na nadmiernie uwilgotnionych z wyraźnie zauważalnym procesem błotnym stanowiskach. Dominując dają biomasę na słabe i bardzo słabe kiszonki w totalnie ekstensywnym chowie bydła. Nie nadają się do skarmiania w postaci zielonki i siana. 3. Rodziny: Sitowate (Juncaceae) i skrzypowate (Equisetaceae). Wszystkie gatunki występując nawet w znikomych ilościach całkowicie degradują łąki i pastwiska, a skrzypy są trujące pod każdą postacią. Brak powietrza w glebie w warunkach nadmiernego uwilgotnienia to dla nich najlepsze stanowiska. Zwalczanie to osuszenie siedlisk, oprysk herbicydem totalnym np. Roundup Max, wapnowanie, pełna uprawa połączona z wysiewem wielogatunkowej mieszanki siewnej. Nie można ominąć żadnego z wyżej wymienionych zabiegów. Wyeliminowanie któregokolwiek z nich, zabiegi renowacyjne czyni nieskuteczne, ekonomicznie całkowicie nieuzasadnione. 4. Rodzina Motylkowate Bobowate (Papilionaceae Fabaceae). Jedynie wilżyna bezbronna (Onosis arvensis) i wilżyna ciernista (Onosis spinosa) to chwasty psujące jakość paszy. Nie trzeba przejmować się trującą cieciorką pstrą (Coronilla varia) występującą na lichych piaskach. Dobrze, że tam rośnie. 5. Rodzina Astrowate (Asteraceae) Złożone (Compositae) to mniszek pospolity (Taraxacum officinale) i krwawnik pospolity (Achillea millefolium). Dla wielu to zioła, które rozwijając się w kolejnych latach stają się in- www.sowul.pl 7

wazyjnymi chwastami. Na glebach torfowych listę uzupełnia ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum) zwany czarcim żebrem. Ponad ich udział jest sygnałem do zwalczania herbicydami selektywnymi: Fernando Forte, Chwastox, Basagran, Barox, Chwastox, Glean, Starane, Tomigan lub ich mieszaninami. Na glebach mineralnych przy nadmiernej ich ilości stosować herbicyd totalny i przez dwa lata uprawy pośrednie. 6. Rodzina Baldaszkowate Selerowate (Umbelliferae Apieceae). Na glebach pobagiennych inwazyjnym chwastem staje się barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium). Dominuje nad innymi roślinami szerokim pokrojem, dużymi nieregularnymi liśćmi, wysokim delikatnie żółto-zielonym pędem generatywnym, z którego osypują się liczne nasiona podczas opóźnionego zbioru I odrostu, roznoszone przez zwierzęta wolnożyjące. Problemem są też trujące kłączowe i żarłoczne szczwół plamisty (Conium maculatum) i marek szerokolistny (Sium latifolium), trybula leśna (Anthriscus sylvestris) i marchew zwyczajna (Daucus carota). 7. Rodzina Rdestowate (Polygonaceae) to przede wszystkim szczawie: tępolistny (Rumex obtusifolius), lancetowaty (Radix Rumicis crispae) zwany kobylakiem, kędzierzawy (R. crispus), zwyczajny (R. acetosa) zwany łąkowym i rdest wężownik (Polygonum bistorta). Dominacja któregokolwiek związana jest zawsze z uwilgotnieniem. Na terenach mokrych najwięcej jest rdestu wężownika, a na posusznych szczawiu zwyczajnego. Wszystkie gatunki wyraźnie obniżają jakość paszy, a walka z nimi jest trudna. Na trwałych użytkach zielonych należy stosować wymienione powyżej herbicydy selektywne i ich mieszaniny, przy ich dominacji herbicydy totalne. 8. Rodzina Jaskrowate (Ranunculaceae) urokliwe, licznie żółtokwitnące i ciemnozielone gatunki niskiego i średniego piętra, niestety trujące w stanie zielonych i szkodliwe także w sianie i kiszonkach. Uporczywie trudne do zwalczania ze względu na silne podziemne kłącza i ogromną ilość wytwarzanych i osypujących się nasion. Ogranicza ich rozwój stosowanie herbicydów selektywnych. Powyższą listę można zdecydowanie poszerzyć, choćby o śliczną firletkę poszarpaną (Lychnis flos-cuculi). Wskazano na gatunki o największym destrukcyjnym charakterze. Ich trwałość, utrzymywanie się i agresywność związane są zawsze z dwoma sposobami rozmnażania: wegetatywnym rozrastaniem, klonowaniem, wytwarzaniem kłączy i rozłogów oraz generatywnym z licznie produkowanych corocznie na 1 ha setek milionów nasion, osypujących się i roznoszonych przez wiatr, zwierzęta i ptaki. Istnieją skuteczne sposoby ich ograniczania, tak zwane metody pratotechniczne (łac. pratum łąka), związane z poprawną eksploatacją łąk i pastwisk. To przede wszystkim wypas w dwóch podstawowych fazach rozwojowych (krzewienie i strzelanie w źdźbło) i koszenie w początkach kłoszenia traw, poprawne nawożenie z uwzględnieniem obornika i gnojowicy, wykaszanie niedojadów szczególnie po wiosennym pierwszym wypasie i wprowadzenia regularnych przynajmniej raz na 2-3 lata chemicznych metod zwalczania złych traw, szerzej złych roślin. Rolniku, naucz się gatunki te rozpoznawać (doskonałe zdjęcia w internecie), bo może masz je na swoich łąkach i pastwiskach, część z pewnością znasz, poznając ich słabości, skutecznie ograniczysz ich zasięg. Nabiorą znowu walorów ziół pastewnych. Prof. dr hab. inż. Roman Łyszczarz, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. J.J. Śniadeckich, Pracownia Łąkarstwa, lyszczar@utp.edu.pl, romanly@o2.pl Więcej artykułów i porad znajdą Państwo w naszym internetowym serwisie agrotechnicznym. Serdecznie zapraszamy! www.sowul.pl 8 KATALOG NASIENNY

Zdjęcia chwastów pochodzą z kolekcji profesora. Za ich udostępnienie serdecznie dziękujemy. Fot. Jaskier rozłogowy Fot. Śmiałek darniowy z jaskrem rozłogowym, ostrożeniem warzywnym, trzciną pospolitą i brodawnikiem jesiennym. Fot. Firletka poszarpana Fot. Ostrożeń warzywny Fot. Skuteczność zwalczania chwastów autorską mieszaniną herbicydów prof. Roman Łyszczarz www.sowul.pl Fot. Mniszek pospolity 9

PODSIEW UŻYTKÓW ZIELONYCH Podsiew użytków zielonych jest tematem trudnym nie od dziś, a sposoby jego wykonania oraz ich skuteczność często budzą wątpliwości i spory wśród rolników. Jedni uważają, że najważniejszy jest użyty sprzęt, a inni rodzaj wysianej mieszanki. Właściwe i skuteczne wykonanie podsiewu wymaga spełnienia wielu kryteriów, nie tylko tych dwóch wymienionych powyżej. W kilku punktach chcę Państwu omówić to zagadnienie. Celem podsiewu jest przywrócenie użytkowi zielonemu właściwej wartości paszowej. Wiąże się to z zadarnieniem powstałych luk w runi oraz wzbogaceniem całości użytku brakującymi gatunkami. Odpowiedni termin wykonania prac może zapewnić nam zwiększenie powodzenia zabiegu już na samym początku. Aby zminimalizować ryzyko pogodowe, podsiew najlepiej jest wykonać wczesną wiosną, kiedy w glebie mamy zapas wody pozimowej. Trudno jest tu określić konkretne daty. Za przykład niech nam posłuży rok 2016, w którym to najskuteczniejszymi podsiewami okazały się te, wykonane pomiędzy 10, a 20 kwietnia. Wszystkie późniejsze wyglądały już gorzej. Dlaczego? Trawy i bobowate drobnonasienne potrzebują do skiełkowania dwóch podstawowych czynników: średniej dobowej temperatury gleby powyżej 5 C i odpowiedniej wilgotności podłoża. Jeżeli oba te warunki zostaną spełnione to nasiona rozpoczynają proces kiełkowania. Przygotowanie użytku do podsiewu polega przede wszystkim na wyeliminowaniu niepożądanych w runi chwastów. Pierwszym ze sposobów jest zastosowanie środków chemicznych z grupy herbicydów dwuliściennych, zwalczających np.: szczaw tępolistny i kędzierzawy, jaskry, rdesty itp., które skutecznie wypierają nam gatunki traw szlachetnych. Należy pamiętać, że preparaty te przyczyniają się do wyginięcia roślin bobowatych drobnonasiennych takich jak koniczyna, lucerna, komonica, stanowiących wartościową część runi. Jeżeli planujemy podsiew wiosenny, oprysk najlepiej jest wykonać w roku wcześniejszym na przykład po 3 pokosie. Dzięki temu 4 pokos będzie miał charakter odchwaszczający, a na wiosnę widać będzie realne Fot. 1 efekty zabiegu. Drugim sposobem zwalczania chwastów jest mechaniczne uszkodzenie powierzchni podsiewanej. Rozluźnienie runi zaleca się bez względu na to, czy wcześniej wykonano oprysk, czy nie. Zabieg ten powoduje wyrwanie siewek jeszcze słabo ukorzenionych w miękkiej wiosennej glebie, a także usunięcie najsłabszych, suchych, czy porażonych chorobami gatunków roślin. Jako narzędzie można tu zastosować włókę, bronę średnią i lekką, a także różnego rodzaju agregaty i siewniki do siewu, jak również podsiewu traw. Przeczesane rośliny pobudzamy do niezbędnego wiosną szybszego krzewienia (Fot. 1). Do podsiewu na tak przygotowane podłoże zalecamy użycie siewnika typu talerzowego. Maszyna ta najlepiej zdaje egzamin Fot. 2 w młodych, rocznych lub dwuletnich użytkach, gdzie ruń nie jest zbyt gęsta lub w przypadku tzw. pustych placów (Fot. 2). Innym sposobem wysiewu nasion jest użycie siewnika rzutowego (Fot. 3), w którym nasiona spadają na ziemię bez widocznych rządków. Dodatkowo siewniki takie uwieszone są na narzędziach rozluźniających ruń we wspomniany sposób, co pozwala zaoszczę- 10 KATALOG NASIENNY

Fot. 3 dzić nam czas i zmniejszyć koszty. Może to być na przykład włóka łąkowa lub specjalny agregat wyposażony w sprężyste zęby oraz opcjonalnie wał (Fot. 4). W podsiewach, oprócz profesjonalnego sprzętu można użyć siewników zbożowych. Najlepiej o redlicach talerzowych, zagregatowanych z płytko ustawionymi kultywatorami z zębami sprężystymi wykorzystywanymi do siewu zbóż. Pamiętajmy, aby wysiewać nie głębiej niż 1,5 cm. Nie należy obawiać się skutków, które pozornie będą wydawać się całkowitym zniszczeniem uprawy nic bardziej mylnego. Jakich gatunków użyć do podsiewu? Najlepiej takich, które w najszybszym tempie zajmą sobie miejsce w runi i zaczną rosnąć. Takie gatunki traw jak wiechlina łąkowa, kostrzewa łąkowa lub tymotka łąkowa nie nadają się do zastosowania w podsiewie. Szybkie tempo wzrostu cechuje natomiast życice (rajgrasy) westerwoldzkie, wielokwiatowe, mieszańcowe i trwałe. W przeciągu 6-8 tygodni są one w stanie wytworzyć wysoki plon zielonej masy oraz dodatkowo szybko odrastają po pokosie. Wspomniane gatunki znajdziemy w ofercie firmy Sowul & Sowul w mieszankach Smakovita Podsiew i Trojanka. Firma oferuje także mieszankę Rokita, wzbogaconą dodatkowo o koniczynę aleksandryjską lub czerwoną, dzięki którym zbierana pasza będzie bogatsza w białko. Mieszanki te można wykorzystać zarówno do podsiewu łąk, których dotknęły wymarznięcia bądź susza, jak również do wzmocnienia użytków 3-4 letnich, które w skutek intensywnego użytkowania straciły wartość paszową. Norma wysiewu, jaką należy przyjąć, zależy od stanu użytku zielonego i wynosi 15-25 kg/ha. Karol Żywalewski Doradca Agrotechniczny Sowul & Sowul Fot. 4 Uwałowanie łąki obowiązkowo kończy podsiew. Może być wykonane wałem gładkim, aby docisnąć do podłoża wysiane nasiona oraz kępki starych traw. Ważnym aspektem jest także nawożenie mineralne NPK. Pamiętajmy, że czysty azot (saletra, mocznik), spowoduje pobudzenie i szybki wzrost starej runi, co uniemożliwi skiełkowanie użytych do podsiewu nasion. Najlepszym momentem na rozrzucenie nawozów mineralnych jest czas przed rozpoczęciem prac związanych z podsiewem lub bezpośrednio po nim. Zruszanie powierzchni gruntu spowoduje częściowe wymieszanie nawozu z glebą co przyczyni się do jego szybszego rozkładu, a co za tym idzie szybszego działania. www.sowul.pl 11

PASZE OBJĘTOŚCIOWE JAKO ŹRÓDŁO BIAŁKA dr hab. Cezary Purwin prof. UWM Wymagania pokarmowe krów wysokowydajnych powodują, że dawki muszą spełniać wymogi wysokiej koncentracji energii i białka w 1 kg suchej masy. Tradycyjne dawki w środkowej i zachodniej Europie składają się z kiszonki z kukurydzy oraz kiszonki z traw i roślin motylkowatych uzupełnione paszami treściwymi. Jednak w ostatnich latach udział kiszonek z traw i motylkowatych stale zmniejsza się w dawkach na korzyść kiszonki z kukurydzy. Paradoksalnie tanie źródła białka jakimi są kiszonki z traw i motylkowatych są wypierane z dawek krów przez kukurydzę dlatego, że zawierają zbyt mało energii. Praktyka rolnicza takich krajów jak Irlandia, Finlandia, Holandia, Wielka Brytania i inne wykazuje, że można uzyskiwać wysokie wydajności mleka w oparciu wyłącznie o kiszonki z traw lub równoważne ilości traw i kukurydzy. Koncentracja energii w dawce krowy produkującej 30 kg mleka wg systemu INRA powinna wynosić 0,95 JPM i 160 g białka w 1 kg SM dawki. Kiszonka z kukurydzy zawiera odpowiednio 0,90 JPM i 80g białka ogólnego, natomiast bardzo dobra kiszonka z traw 0,90 JPM i 160 g białka ogólnego a kiszonka z lucerny 0,80 JPM i 200 g białka ogólnego. Pobranie 10 kg SM kiszonki z kukurydzy czyli około 30 kg świeżej kiszonki generuje deficyt 800 g białka w stosunku do kiszonki z traw i 1200 g białka w stosunku do kiszonki z lucerny. Niedobór ten odpowiada 1,74 do 2,60 kg poekstrakcyjnej śruty sojowej o zawartości 46 % białka ogólnego lub 2,3 do 3,4 kg poekstrakcyjnej śruty rzepakowej o zawartości 35% białka ogólnego. Warunkiem uzyskania kiszonek białkowych o wysokiej wartości energetycznej są: zbiór I pokosu w fazie początku kłoszenia traw i pąkowania lucerny, co pozwala uzyskać w sezonie 4 pokosy traw i 5 pokosów lucerny, duży udział w mieszance traw wysokiej zawartości cukrów tj życice, skrócenie okresu podsuszania na pokosach do 12-24 godzin oraz rozdrobnienie zbieranego surowca do 4-5 cm (najlepiej sieczkarnią). Dawki z wysokim udziałem traw i motylkowatych wymagają uzupełnienia zbożowego, które jest obecnie ok 2-3 razy tańsze od uzupełnienia białkowego. Wprawdzie zwiększenie udziału białka o niskiej rozkładalności w postaci śrut poekstrakcyjnych zwiększa produkcję mleka, jednak pogarsza efektywność wykorzystania azotu pochodzącego z kiszonych pasz objętościowych. Poprawę efektów produkcyjnych żywienia krów dawkami z dużym udziałem kiszonek białkowych możemy uzyskać przez ograniczenie degradacji białka w trakcie ich produkcji. Podczas zakiszania, enzymy roślinne hydrolizują większość białka do wolnych aminokwasów, amoniaku oraz innych form azotu niebiałkowego. Udział azotu białkowego w azocie ogólnym w zielonkach z traw i motylkowatych wynosi 75-90% natomiast w kiszonkach obniża się do 30-50%. Ograniczenie rozkładu białka w kiszonkach uzyskuje się poprzez podsuszanie surowca, dodatek kwasu mrówkowego oraz maksymalne zagęszczenie zakiszanego surowca. Niedostateczne ubicie powoduje wzrost temperatury w czasie zakiszania i wzrost ilości białka całkowicie niestrawnego (ADIN) w kiszonkach. Istnieją różnice gatunkowe w podatności na rozkład białka podczas zakiszania. Koniczyna czerwona zawiera własny mechanizm ochrony białka oparty na dużej aktywności enzymu PPO, natomiast komonica zwyczajna na podwyższonej zawartości tanin. Chronione tą drogą białka mogą stanowić 80% białka właściwego zawartego w kiszonce, co powoduje, że udział tych roślin w mieszankach daje poprawę wykorzystania azotu i wyższą wydajność. 12 KATALOG NASIENNY

ZAMIAST KUKURYDZY Tomasz Kreft wraz z żoną i synami prowadzi duże gospodarstwo oraz hodowlę krów mlecznych w Szwarcenowie koło Iławy. Stosunek użytków zielonych do kukurydzy wynosi 8:2. W celu uzyskania bardzo dobrej paszy objętościowej co roku wybiera mieszanki traw linii Smakovita. Zawsze zależało mi na wydajnej wielogatunkowej mieszance traw odpornej na wymarzanie i wiernie plonującej nawet podczas niedoboru wody. Smakovitą wysiewam od 2010 roku i dotychczas się na niej nie zawiodłem. Polskie nasiona traw użyte w mieszance gwarantują dobre przezimowanie, a skład Smakovitej kośno-pastwiskowej pozwala mi zebrać minimum 4 pokosy rocznie. W 2015 roku wysiałem nowość z ofert Sowul & Sowul Samkovita z lucerną. Wysiew lucerny w czystym siewie wiąże się z trudnościami podczas zakiszania. Dodatek festulolium sprawił, że tych problemów nie było. Mieszanka dobrze zniosła przymrozki oraz długotrwałą suszę zachowując parametry i bardzo dobry plon. Uważam, że Smakovita z lucerną to dobry wybór dla hodowców poszukujących wysokiej zawartości białka i dużej ilości masy zielonej z użytku, nawet w trudnych warunkach atmosferycznych. Sowul&Science www.sowul.pl 13

MIESZANKI TRAW DLA KRÓW WYSOKOWYDAJNYCH Mieszanki traw linii Smakovita zostały opracowane z myślą o prozdrowotnym oddziaływaniu na organizm krów wysokowydajnych. Skład gatunkowy i odmianowy pozwala na zbiór jakościowych zielonek, kiszonek lub sianokiszonek, które oprócz wysokiej zawartości białka i energii zawierają naturalne tokoferole i karotenoidy. festulolium wiechlina łąkowa życica trwała 4n wczesna życica trwała 4 n późna życica mieszańcowa kostrzewa łąkowa tymotka łąkowa koniczyna szwedzka kostrzewa trzcinowa koniczyna łąkowa ŁĄKOWA 15% 15% 5% 5% Mieszanka wieloletnia, przeznaczona do zakładania trwałych łąk zarówno na glebach organicznych jak i glebach mineralnych o uregulowanych stosunkach wodnych. Polecana do użytkowania kośnego przez okres 5-6 lat. Odporna na okresowe zalewy. Wysoko plonuje na dobrze uwilgotnionych siedliskach naturalnych jak również na gruntach ornych do kl. I-IVb. Gwarantuje wysokie plony wysokobiałkowej i smakowitej paszy. Dobrze odrasta po skoszeniu. Mieszanka przeznaczona na sianokiszonkę, siano i susz. Doskonale nadaje się do podsiewów. Liczba pokosów: 3-5/rok Optymalne ph: 6,5 (gleby organiczne 5,5) Norma wysiewu: 30 kg życica trwała 2n późna festulolium życica trwała 4n wczesna życica trwała 4n średnia życica mieszańcowa kostrzewa łąkowa tymotka łąkowa koniczyna łąkowa kostrzewa trzcinowa koniczyna biała KOŚNO-PASTWISKOWA 15% 15% 5% 5% Trwała mieszanka kośno-pastwiskowa wysoko plonująca przez okres 5-6 lat. Zalecana dla gospodarstw o wysokim poziomie produkcji mleka i mięsa. Nadaje się do obsiewu gleb mineralnych i organicznych o uregulowanych stosunkach wodnych i okresowo podsychających. Na gruntach ornych dobrze plonuje na kl. I-V Mieszankę cechuje zwiększona odporność na zaleganie okrywy śnieżnej. Szybko odrasta po spasieniu, jak i po skoszeniu. Gwarantuje wyrównane plonowanie pokosów. Mieszanka przeznaczona na sianokiszonkę, siano i do bezpośredniego skarmiania. Doskonale nadaje się do podsiewów. Liczba pokosów: 3-5/rok Optymalne ph: 6,5 Norma wysiewu: 35 kg życica trwała 2n późna życica trwała 4n średnia życica trwała 2n wczesna życica mieszańcowa kostrzewa łąkowa wiechlina łąkowa koniczyna biała tymotka łąkowa kostrzewa trzcinowa kostrzewa czerwona kupkówka pospolita odm. późne komonica PASTWISKOWA 15% 7% 5% 5% 5% 3% Wieloletnia mieszanka polecana do obsiewu stanowisk o mniejszej zasobności w składniki pokarmowe i wodę. Udaje się na lżejszych glebach mineralnych oraz okresowo przesuszających się glebach organicznych. Okres użytkowania 5-7 lat. Udaje się na gruntach kl. IV-VI. Bujnie odrasta po spasieniu jak i skoszeniu. Mieszanka bogata w cukry i białko o korzystnym składzie aminokwasowym. Cechuje ją również wysoka strawność. Mieszanka o podwyższonej zawartości energii, polecana dla bydła opasowego i wysokowydajnych krów mlecznych, przeznaczona do bezpośredniego skarmiania jak również na siano i sianokiszonkę. Liczba pokosów: 3-5/rok Optymalne ph: 6,5 Norma wysiewu: 35 kg 14 KATALOG NASIENNY

życica wielokwiatowa życica trwała/ mieszańcowa życica westerwoldzka SPEED SOWUL 60% 20% 20% Mieszanka traw przeznaczona do 2-letniego intensywnego użytkowania kośnego na stanowiskach mineralnych żyznych i średnio żyznych o uregulowanych stosunkach wodnych. Bardzo dobrze reaguje na nawożenie azotem (oprócz gnojowicy!). Udaje się na gruntach kl. I-IVa. Mieszanka charakteryzuje się bardzo wysoką zawartością cukrów (energii) i rekordowym wysokostrawnym plonem (160-200 dt S.M./ha), który znacząco przewyższa mieszanki trwałe. Dobrze sprawdza się jako poplon. Wysiana w I dekadzie sierpnia po 8 tyg. jest w stanie odwdzięczyć się wysokim plonem zielonej masy. Liczba pokosów: 4-6/rok Optymalne ph: 6,5 Norma wysiewu: 40 kg lucerna siewna (2 odmiany) festulolium/ kostrzewa łąkowa tymotka łąkowa festulolium/kostrzewa łąkowa koniczyna łąkowa/ szwedzka Z LUCERNĄ SOWUL 70% 30% Mieszanka przeznaczona do 3-4 letniego intensywnego użytkowania kośnego na stanowiskach mineralnych żyznych i średnio żyznych. Bardzo dobrze znosi okresowe susze i nie toleruje stanowisk o wysokim poziomie wód gruntowych. Wysoko plonuje na gruntach klasy I-IVb. Mieszanka dzięki wysokiemu udziałowi lucern charakteryzuje się bardzo wysoką zawartością białka w zielonej masie. Udział lucerny siewnej podwyższa trwałość mieszanki na glebach o lekko kwaśnym odczynie. Dodatek wysokostrawnych gatunków traw podwyższa wierność plonowania mieszanki w okresach nadmiaru wilgoci, poprawia zakiszanie i daje możliwość produkcji siana. Liczba pokosów: 3-4/rok Optymalne ph: 6,5-7 Norma wysiewu: 25 kg/ha Z TYMOTKĄ SOWUL 45% 30% 25% Mieszanka przeznaczona do 3-letniego użytkowania kośnego na stanowiskach mineralnych żyznych i średniożyznych o uregulowanym poziomie wód gruntowych. Wysoko plonuje na gruntach klasy I-IVb. Mieszanka charakteryzuje się wysokim plonowaniem zielonej masy i wysokostrawnego białka. Mieszanka toleruje lekko zakwaszone gleby oraz okresowo wyższy poziom wód gruntowych. Liczba pokosów: 3-4/rok Optymalne ph: 6,5 Norma wysiewu: 25 kg/ha życica trwała średnia życica trwała późna życica trwała wczesna życica westerwoldzka/ mieszańcowa PODSIEW SOWUL 40% 30% 20% Mieszanka przeznaczona do podsiewu intensywnie użytkowanych łąk oraz pastwisk na stanowiskach mineralnych żyznych i średniożyznych o uregulowanym poziomie wód gruntowych. Skuteczna przy podsiewie gruntów klasy I-IVb. Zastosowanie kilku szybko kiełkujących odmian życicy trwałej, pozwala na równomierny rozkład plonu w kolejnych odrostach o wysokiej zawartości cukrów i strawności. W przypadku podsiewu wiosennego wymagane jest koszenie pielęgnacyjne! Prawidłowo wykonany podsiew pozwala na wzrost plonowania użytku zielonego przez okres 3-4 lat. Optymalne ph: 6,5 Norma wysiewu: 20-25 kg/ha (podsiew wiosenny lub późno-letni) www.sowul.pl 15

KRASULA W NAJCIĘŻSZYCH WARUNKACH BIEGUN ZIMNA Górski Tadeusz, z miejscowości Burniszki, gm. Wiżajny jest właścicielem gospodarstwa nastawionego na produkcję mleczną (stado podstawowe 25 krów). Wiosną 2015 roku na kilkuhektarowym użytku posiałem mieszankę Krasula. Mimo nie wysokich plonów w roku zasiewu spowodowanych dotkliwą suszą, doskonale przetrwała niesprzyjające warunki i w roku 2016 odwdzięczyła się wspaniałym plonem zielonej masy. W naszym rejonie dominują słabe grunty i trudny klimat. Mimo tych niedogodności trawy od Sowula plonują wiernie i wysoko. Tym co przekonuje mnie do zakupu traw z Biskupca jest fakt, że w worku znajdują się gatunki i odmiany sprawdzone w naszym klimacie. 0 SCHODOWY SYSTEM KORZENIOWY -50-100 [cm] -150-200 -250-300 Kostrzewa owcza Życica trwała Kostrzewa czerwona Życica wielokwiatowa Tymotka łąkowa Mietlica biaława Kostrzewa łąkowa Kupkówka pospolita Koniczyna łąkowa Kostrzewa trzcinowa Lucerna siewna 6,5 16 KATALOG NASIENNY

NOWE, LEPSZE ODMIANY Mieszanka łąkowa ANULA na gleby wilgotne i optymalnie wilgotnie NOWOŚĆ NA TORFY Mieszanka kośna ANULA PREMIUM na gleby torfowe i wilgotne życica trwała (min. 2 odmiany) 28% tymotka łąkowa 20% kostrzewa trzcinowa 15% wiechlina łąkowa kostrzewa łąkowa życica wielokwiatowa 5% koniczyna szwedzka 5% koniczyna łąkowa 5% mietlica biaława 2% życica trwała tymotka łąkowa wiechlina łąkowa kostrzewa trzcinowa mietlica biaława kostrzewa łąkowa koniczyna szwedzka życica wielokwiatowa koniczyna łąkowa 20% 20% 15% 6% 5% 4% Trwała mieszanka kośna o dużym potencjale plonowania. Przeznaczona na gleby organiczne, jaki i mineralne o wysokim poziomie wód gruntowych. Odporna na okresowe zalewy. Bardzo dobra wydajność zielonej masy o doskonałej smakowitości i wysokiej strawności. Przeznaczona na kiszonkę i zielonkę. Wykorzystywana również przy podsiewach. Norma wysiewu 35 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-IV klasy NOWE, LEPSZE ODMIANY Mieszanka kośno-pastwiskowa KRASULA na gleby optymalnie wilgotne i okresowo posuszne życica trwała (min. 2 odmiany) 28% tymotka łąkowa 15% życica mieszańcowa / kupkówka pospolita życica wielokwiatowa kostrzewa trzcinowa kostrzewa czerwona kostrzewa szczeciniasta 5% koniczyna łąkowa 5% lucerna siewna 5% mietlica biaława 2% Mieszanka wieloletnia przeznaczona na gleby organiczne (torfowe) wilgotne i bardzo wilgotne. Jest to typowa mieszanka kośna, której budowa systemu korzeniowego charakteryzuje się odpornością na rozrywanie i przesuszanie co jest charakterystyczne dla mieszanek torfowych. Zwiększony udział mietlicy białawej oraz koniczyny szwedzkiej zapewnia stabilne plonowanie na glebach organicznych. Przeznaczona na kiszonkę i zielonkę. Norma wysiewu od 30 do 35 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-IV klasy NOWY SKŁAD Mieszanka kośno-pastwiskowa KRASULA PREMIUM na gleby optymalnie wilgotne życica trwała (min. 2 odmiany) 25% tymotka łąkowa 15% festulolium kostrzewa trzcinowa kostrzewa łąkowa życica wielokwiatowa 5% kostrzewa czerwona 5% wiechlina łąkowa 5% mietlica biaława 5% koniczyna łąkowa 5% lucerna siewna 5% Mieszanka wieloletnia o wysokiej trwałości i mrozoodporności, wyróżniająca się schodowym systemem korzeniowym STOP SUSZY. Przeznaczona na stanowiska zmienne pod kątem wilgotnościowym. Charakteryzuje się wysokim plonem zielonej masy zarówno w użytkowaniu kośnym, jak i pastwiskowym. Przeznaczona na kiszonkę, zielonkę i siano. Norma wysiewu od 35 do 40 kg/ha Mieszanka polecana na gleby II-V klasy Mieszanka wieloletnia typu kośnego, przeznaczona na stanowiska o uregulowanych stosunkach wodnych i gruntach ornych. Charakteryzuje się wysoka strawnością i dobrym odrostem dającym minimum 4 pokosy w roku. Podwyższona zawartość cukrów rozpuszczalnych ułatwia proces zakiszania, podnosi smakowitość. Dobrze zbilansowany skład (białko do energii) umożliwia dłuższe przechowanie kiszonek Przeznaczenie: kiszonka. Norma wysiewu od 35 do 40 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-IVb klasy www.sowul.pl 17

Z POLSKĄ KUPÓWKĄ Mieszanka pastwiskowa (pastwiskowo-kośna) MUĆKA na gleby suche NOWE ODMIANY MIĘKKOLISTNEJ KOSTRZEWY TRZCINOWEJ Mieszanka kośno-pastwiskowa MUĆKA PREMIUM życica trwała kostrzewa trzcinowa kupkówka pospolita tymotka łąkowa życica wielokwiatowa kostrzewa czerwona kostrzewa szczeciniasta wiechlina łąkowa koniczyna biała lucerna siewna 20% 15% 15% 5% 5% 5% 5% życica trwała życica mieszańcowa tymotka łąkowa kostrzewa trzcinowa życica wielokwiatowa kostrzewa czerwona kostrzewa łąkowa lucerna siewna wiechlina łąkowa koniczyna biała 20% 15% 7% 5% 3% Mieszanka wieloletnia przeznaczona na stanowiska mniej żyzne i ubogie w wodę. Na glebach o uregulowanych stosunkach wodnych reaguje znacznym wzrostem wydajności. Dobrze znosi przygryzanie i udeptywanie. Doskonale nadaje się również do produkcji siana i kiszonki. Daje paszę o wysokiej jakości. Norma wysiewu od 35 do 40 kg/ha Mieszanka polecana na gleby II-VI klasy Mieszanka wieloletnia z dużym udziałem życicy mieszańcowej, odpornej na suszę. Pozwala uzyskać poprawę plonowania. W składzie zastosowano miękkolistne odmiany kostrzewy trzcinowej o podwyższonej strawności, które nie utrudniają pobierania w czasie wypasu i poprawiają zakiszanie. Łąki zakładane w oparciu o tę mieszankę charakteryzują się bardzo dobrym zagęszczeniem runi oraz niską wrażliwością na używanie ciężkiego sprzętu, natomiast pastwiska cechuje znakomita odporność na przygryzanie i udeptywanie. Norma wysiewu od 35 do 40 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-IVb klasy Mieszanka kośna LUŚKA RHIZOBIUM SUPER BIAŁKO! Specjalistyczna mieszanka wieloletnia przeznaczona lucerna siewna (2 odmiany) 40% na gleby mineralne, żyzne o uregulowanych stosunkach życica trwała tymotka łąkowa życica mieszańcowa życica wielokwiatowa festulolium 15% 15% wodnych i okresowo suchych. Trawy zabezpie- czają plon zielonej masy przez pierwsze dwa lata od zasiewu, w trzecim roku ustępując lucernie. Obecność traw bogatych w cukry ułatwia również zakiszanie, a 40% udział lucerny siewnej zapewnia wysokie i wyrównane plony o dużej zawartości białka. Mieszanka przeznaczona na sianokiszonkę i siano. Przypominamy: Lucerna jest szczególnie wrażliwa na niskie ph gleby poniżej 5,5! Norma wysiewu od 25 do 35 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-IVa klasy 18 KATALOG NASIENNY

Mieszanka kośna dwuletnia lub poplonowa ROKITA życica wielokwiatowa 50% życica westerwoldzka 40% koniczyna aleksandryjska/ łąkowa RÓWNIEŻ DO PODSIEWU! SUPER ENERGIA + BIAŁKO Kośna mieszanka intensywna przeznaczona na użytki przemienne najlepiej na glebach mineralnych, żyznych o uregulowanych stosunkach wodnych. W warunkach wysokiego nawożenia i uwilgotnienia daje obfity plon zielonej masy o dużej smakowitości i strawności (5-6 pokosów). Mieszanka przeznaczona na sianokiszonkę. Rokita wysiana do połowy sierpnia jako poplon po 6 do 8 tyg. pozwoli uzyskać wysoki plon zielonki lub sianokiszonki. Dzięki życicy wielokwiatowej i koniczynie łąkowej po wiosennym wznowieniu wegetacji jesteśmy w stanie uzyskać dodatkowy odrost, (przed uprawami późno wchodzącymi na pole takimi jak np.: kukurydza, ziemniaki). Rokita może być stosowana jako roślina ochronna w ilości 10 kg/ha w zasiewach mieszanek wieloletnich Krasula, Anula, Mućka. W sprzyjających warunkach mieszanka ta, gwarantuje wysoki plon energetyczny, a duża zawartość białka czyni ją lepszą od kukurydzy. Norma wysiewu od 40 do 50 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-IVa klasy Mieszanka kośna TROJANKA życica westerwoldzka (odmiana I typu) życica westerwoldzka (odmiana II typu) życica westerwoldzka (odmiana III typu) 60% 20% 20% SUPER ENERGIA! Mieszanka jednoroczna, kośna o parametrach energetycznych lepszych niż kukurydza. Składa się z bardzo szybko rosnących odmian wysokocukrowch życic. Może być wysiewana wiosną lub jesienią jako mieszanka poplonowa. Przy optymalnym uwilgotnieniu i nawożeniu szczególnie azotowym potrafi dać 5 do 6 pokosów i od 60 do 90 ton zielonej masy z hektara rocznie. Idealna na sianokiszonkę. Norma wysiewu 45 kg/ha; 20 kg/ha jako podsiew Mieszanka polecana na gleby I-IV klasy Mieszanka kośna STOP SUSZY życica mieszańcowa życica trwała 4N kostrzewa trzcinowa kupkówka pospolita stokłosa lucerna siewna koniczyna łąkowa/ perska 30% 20% 20% 6% 4% NOWOŚĆ Z OTOCZKOWANĄ KUPKÓWKĄ Trwała mieszanka wieloletnia charakteryzująca się szybką zdolnością kiełkowania, przeznaczona na gleby mineralne średnio żyzne i słabe, ubogie w wodę. Udział kostrzewy trzcinowej, kupkówki pospolitej oraz stokłosy uniolowatej zapewnia dobry wzrost i stabilne plonowanie mieszanki nawet w okresach przedłużającej się suszy. Życice stabilizują zawartość cukrów i poprawiają jakość paszy. Norma wysiewu 40 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-VI klasy www.sowul.pl 19

MIESZANKI DLA KONI Składy opracowano przy udziale dr inż. Adama Radkowskiego Instytut Produkcji Roślinnej, Zakład Łąkarstwa, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie. Mieszanka pastwiskowa (pastwiskowo-kośna) KARINO kostrzewa czerwona wiechlina łąkowa życica trwała (2n) tymotka łąkowa życica trwała (4n) życica wielokwiatowa życica mieszańcowa mietlica biaława Mieszanka kośna KARINO PREMIUM kostrzewa łąkowa życica trwała (2n) życica trwała (4n) tymotka łąkowa wiechlina łąkowa koniczyna łąkowa kostrzewa trzcinowa mietlica biaława Mieszanka pastwiskowa TRAKEN życica trwała (typ gazonowy) kostrzewa łąkowa życica trwała (4n) życica trwała (2n) kostrzewa trzcinowa tymotka łąkowa wiechlina łąkowa koniczyna biała mietlica biaława 20% 20% 18% 15% 5% 2% 35% 20% 8% 5% 2% 20% 18% 15% 5% 2% Wieloletnia mieszanka pastwiskowa przeznaczona na stanowiska żyzne o uregulowanych stosunkach wodnych. Udaje się zarówno na glebach mineralnych i organicznych. Bujnie odrasta zarówno po spasieniu jak również po skoszeniu. Odporna na udeptywanie co czyni ją bardzo przydatną do zakładania trwałych pastwisk dla bydła opasowego i koni. Norma wysiewu od 35 do 40 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-V klasy Mieszanka wieloletnia stworzona w oparciu o wiedzę, że dużą rolę w pobieraniu paszy przez konie odgrywa jej smakowitość i zapach. Przeznaczona do wysiewu na stanowiskach wilgotnych i optymalnie wilgotnych. Skład gatunkowy gwarantuje uzyskanie pasz objętościowych o dużym udziale włókna surowego oraz białka, przy jednocześnie stosunkowo niewielkim udziale fruktanów odpowiedzialnych za ochwat u koni. Odmiany użyte w mieszance zapewniają dobre tempo odrostu po skoszeniu. Norma wysiewu od 35 do 40 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-IV klasy Mieszanka przeznaczona na intensywnie użytkowane pastwiska. Dzięki zastosowaniu w składzie odmian gazonowych o bardzo dobrych właściwościach krzewienia, polecana jest również do siewu na padokach. Do przygotowania mieszanki zastosowano najlepsze dostępne odmiany pastwiskowe, które cechuje podwyższona odporność na niskie przygryzanie (często poniżej węzła krzewienia). Norma wysiewu od 35 do 40 kg/ha Mieszanka polecana na gleby I-V klasy 20 KATALOG NASIENNY

TRAWY Życica trwała (Lolium perenne L.) LWU 10 Trawa niska, luźnokępkowa o dużej zdolności krzewienia. System korzeniowy niezbyt głęboki, stąd jest wrażliwa na letnie susze i mroźne zimy. Nie nadaje się na gleby organiczne, podmokłe i zbyt suche. Warto wiedzieć: bardzo dobrze znosi wałowanie i przygryzanie na pastwiskach utrzymuje się dłużej niż na łąkach (gdzie dochodzi do fazy kłoszenia i wypadania z runi) jedna z najlepszych traw pastewnych, silnie ulistniona, szybko odrasta pozytywnie reaguje na częste wypasanie i koszenie, zwiększając krzewienie ma bardzo dobrą wartość pokarmową zawiera bardzo dużo węglowodanów rozpuszczalnych, karotenu i chlorofilu w gatunku tym wyhodowano dużo odmian tetraploidalnych Życica mieszańcowa (Lolium x boucheanum Kunth) LWU 9-10 Tetraploidalny gatunek powstały w wyniku połączenia życic: wielokwiatowej oraz trwałej, o wysokiej produktywności i dobrej wartości pokarmowej. Trawa wysoka, luźnokępkowa. Warto wiedzieć: zawiera dużo węglowodanów rozpuszczalnych w wodzie ceniona z uwagi na wysoką produktywność i dobrą wartość pokarmową dobrze plonuje na stanowiskach żyznych oraz o uregulowanych stosunkach wodnych wykorzystywana do produkcji siana, sianokiszonki oraz jako poplon w mieszankach jest nośnikiem bezpiecznej energii Życica wielokwiatowa (Lolium multiflorum Lam.) LWU 9 Średniowysoka, luźnokępkowa trawa, wrażliwa na ostre zimy i zalegającą okrywę śnieżną. Odmiany uprawniane w Polsce są 2-letnie. Po siewie szybko się rozwija. Większość odmian to odmiany tetraploidlane dające wysokie plony zielonej masy. Po skoszeniu bujnie odrasta, w drugim roku wytwarza dużo pędów generatywnych-kwiatowych i plony zielonej masy są znacznie mniejsze. Warto wiedzieć: wiosną rusza szybko, nie drewnieje po wykłoszeniu tak jak kupkówka w mieszankach trwałych ma główne zastosowanie jako niewielki dodatek o charakterze rośliny ochronnej powodującej wzrost wydajności w roku siewu zanim rozwiną się gatunki trwałe najlepiej plonuje na glebach średnio wilgotnych, zasobnych o dobrej strukturze, nie nadaje się na piaski i podmokłe iły w czasie letnich susz reaguje zmniejszeniem odrostu ma wysoką wartość użytkową, zawiera dużo łatwo przyswajalnych węglowodanów, karotenów i tokoferoli, nadaje się do wysiewu w mieszankach z motylkowymi na 2-letnie użytkowanie www.sowul.pl 21

Życica westerwoldzka (Lolium westerwoldicum) LWU 9 Gatunek krótkotrwały, sprawdzający się na użytkach przemiennych. Trawa wysoka, silnie konkurencyjna, luźnokępkowa. Warto wiedzieć: jej głównymi cechami są wysoka produktywność oraz smakowitość dobrze plonuje na stanowiskach żyznych o dość wysokim uwilgotnieniu szybko rośnie zarówno po zasiewie jak i po skoszeniu zalecana na poplony Festulolium (xfestulolium Asch. & Graebn.) LWU 9 Mieszaniec życicy wielokwiatowej oraz kostrzewy łąkowej. Po kostrzewie odziedziczyła trwałość oraz odporność na niekorzystne warunki, natomiast po życicy wysoki poziom plonowania. Warto wiedzieć: trawa wysoka, luźnokępkowa wyhodowano kilka typów festulolium, różniących się jakością, trwałością i ceną jako mieszaniec posiada duży udział liści w zielonej masie w stosunku do pędów generatywnych nadaje się do użytkowania kośnego oraz jako dodatek do mieszanek trawiasto-motylkowatych na łąki i pastwiska wiele odmian festulolium nie zimuje w polskich warunkach Kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis Huds.) LWU 10 Wysoka luźnokępkowa trawa o dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym. Jedna z najwartościowszych traw pastewnych królowa łąk i pastwisk. Warto wiedzieć: wymaga gleb żyznych, optymalnie wilgotnych, oraz większej ilości opadów kłosi się od 15 maja do 10 czerwca średnio agresywna, o małej zdolności konkurencyjnej jej wytrzymałość na suszę zależy od wielkości rozwoju systemu korzeniowego wartość pokarmowa bardzo wysoka; smaczna, zawiera dużo cukrów Kostrzewa trzcinowa (Festuca arundinacea Schreb.) LWU 6 Trawa wysoka, tworząca rozłożyste kępy. Korzeni się głęboko, jest wytrzymała na niedobór wody, a równocześnie znosi wysoki poziom wody gruntowej. Wytrzymuje ostre zimy natomiast wiosną rusza wcześnie. Warto wiedzieć: jest rośliną azotolubną, o dużej zdolności konkurencyjnej prace hodowlane nad tym gatunkiem w kierunku zmniejszenia zawartości krzemionki dały pozytywne rezultaty w postaci nowych, lepszych odmian i możliwość skarmiania od wczesnej wiosny do późnej jesieni (nie wykazuje zmniejszania zawartości chlorofilu) dobre plony uzyskiwane przy uprawie tak na ciężkich glinach, jak i na piaskach zwiększyły zainteresowanie tym gatunkiem w mieszankach kostrzewa trzcinowa najbardziej przydatna jest na gleby bielicowe o niskiej pojemności wodnej, gdzie w okresach posuch letnich, jest jedynym gatunkiem obok kostrzewy czerwonej, owczej i kupkówki gwarantującym plonowanie użytku 22 KATALOG NASIENNY

Kostrzewa czerwona (Festuca rubra L.) LWU 6 Gatunek niski, rozłogowy. Wolno rozwija się po siewie, pełną wydajność osiąga w drugim, trzecim roku. Plony zielonej masy są niższe od innych gatunków traw. Warto wiedzieć: wymagania glebowe ma niewielkie, od wilgotnych torfów do suchych gleb mineralnych; wytrzymała na suszę lepiej odrasta po spasaniu niż koszeniu, nadaje się głównie na pastwiska trwałe o mniejszej żyzności wyróżnia się dużą zimotrwałością jest odporna na udeptywanie Tymotka łąkowa (Phleum pratense L.) LWU 10 Wiechlina łąkowa (Poa pratensis L.) LWU 9 Wysoka, luźnokępkowa trawa, wytrzymała na mrozy oraz przymrozki. Warto wiedzieć: jest trawą późną, kłosi się w czerwcu, w związku z tym ma małą zdolność konkurencyjną w stosunku do innych traw powinna być zbierana przed kłoszeniem gdyż zawiera dużo lignin i szybko drewnieje po skoszeniu wrażliwa jest na suszę, przy braku opadów słabo odrasta tymotka lubi gleby próchniczne i dostatecznie wilgotne, jest tolerancyjna na lekkie zakwaszenie obecność tymotki w sianie poprawia apetyt krów oraz zapach mleka Trawa niska, rozłogowa, tworzy zwartą i silną darń. Podstawowa trawa w runi pastwiska, zaś w runi łąk jest trawą podszywkową. Warto wiedzieć: dobrze znosi częste koszenie, przygryzanie i udeptywanie wytrzymała na suszę, ale znosi również zalewy dobrze rozwija się na glebach torfowych, próchnicznych, gliniastych, nie udaje się na glebach piaszczystych ma wysoką wartość pokarmową i chętnie jest zjadana przez zwierzęta pełny rozwój osiąga w trzecim roku uprawy Kupkówka pospolita (Dactylis glomerata L.) LWU 9 Wysoka trawa, tworząca luźne kępy. Ma dobrze rozwinięty i głęboko sięgający system korzeniowy, w związku z czym znosi suszę lepiej od innych gatunków. Uzyskuje dzięki temu przewagę nad innymi trawami w mieszance. UWAGA: Często niedoceniana przez rolników Warto wiedzieć: jest trawą wczesną, traktowaną jako roślina wskaźnikowa pierwszego pokosu silnie reaguje na zwiększone nawożenie, szczególnie azotowe, przez to staje się agresywna i łatwo wypiera inne gatunki pasza z kupkówki zawiera duże ilości białka, chlorofilu i karotenu, jednak mało cukrów z uwagi na wysokie plony suchej masy, dobrą wartość pokarmową i smakowitość ma duże znaczenie praktyczne kłosi się tylko w wiosennym odroście, po przekwitnieniu szybko drewnieje i następuje spadek strawności dla zachowania wysokiej jakości, wymaga wielokrotnego zbioru we wczesnych stadiach rozwoju kupkówka nie znosi wysokiego poziomu wód gruntowych jest zimotrwała we wszystkich rejonach kraju www.sowul.pl 23

Mietlica biaława (Agrostis gigantea Roth) LWU 9 Znana także pod nazwą mietlica olbrzymia. Trawa o bardzo dobrych właściwościach pastewnych. Odporna na udeptywanie i przygryzanie. Warto wiedzieć: dobrze odrasta po skoszeniu. Wrażliwa na opóźnione przymrozki, ponieważ wiosną wcześnie zaczyna wegetację jest ciepłolubna oraz ma duże wymagania wodne stąd też jest odporna na okresowe zalewy ze względu na dużą wartość pokarmową wzbogaca ruń łąk i pastwisk przy optymalnym ph 6-7 trawa wieczna Stokłosa uniolowata = obiedkowata (Bromus catharticus Vahl) LWU 8 Trawa wysoka, luźnokępkowa. Wymaga gleb mineralnych, średnio zwięzłych, o dużej zawartości wapnia. Warto wiedzieć: dobrze odrasta po skoszeniu cechuje ją duża żywotność do późnej jesieni; jest zimotrwała cenny dodatek do mieszanek przeznaczonych na przemienne użytki zielone dobrze znosi susze Stokłosa bezostna (Bromus inermis Leyss.) LWU 8 Wysoka trawa rozłogowa, luźnokępkowa. Warto wiedzieć: wrażliwa na niskie koszenie i udeptywanie po zasiewach wschodzi szybko lecz pełnię rozwoju osiąga w 2-3 roku użytkowania dobrze znosi susze oraz krótkotrwałe zalewy gatunek o dużej smakowitości oraz strawności zawiera małe ilości surowego włókna, natomiast większe białka oraz tłuszczu 24 KATALOG NASIENNY

SOWUL & SOWUL ODMIANY TYLKO SPRAWDZONYCH HODOWLI Przygotowanie materiału siewnego podzielone jest na etapy podczas których, ziarno poddawane jest czyszczeniu, selekcjonowaniu, zaprawianiu i pakowaniu. Własne akredytowane laboratorium oceny nasion, nowoczesna technologia i przeszkoleni pracownicy dają gwarancję przygotowania materiału siewnego dla najbardziej wymagających klientów. Linia produkcyjna w firmie Sowul & Sowul jest jedną z najnowocześniejszych oraz najwydajniejszych linii produkcyjnych w Polsce północno-wschodniej. Została zaprojektowana i wybudowana z myślą o jak najdokładniejszym czyszczeniu nasion przy ograniczonym zużyciu energii. STOSOWANE ZAPRAWY: KINTO DUO 080FS + NAWÓZ DONASIENNY PRIMUS B+ Primus B+ NAWÓZ BARWIĄCY. Zawarte w nim składniki pokarmowe naniesione na powierzchnię ziarna są wykorzystywane przez rośliny w okresie kiełkowania. Wzmacniają kondycję roślin w czasie wschodów oraz ułatwiają początkowy rozwój siewek. Primus B+ przyśpiesza rozwój roślin oraz podnosi ich odporność na złe warunki wilgotnościowe. Kinto Duo 080 FS nowoczesna zaprawa nasienna firmy BASF, przeznaczona do zaprawiania ziarna siewnego pięciu gatunków zbóż. Zawarte w niej substancje aktywne, prochloraz i tritikonazol, wzajemnie się uzupełniają w działaniu, a w przypadku niektórych patogenów dublują, potęgując tym samym skuteczność. Substancje aktywne zawarte w zaprawie Kinto Duo pochodzą z różnych grup chemicznych i charakteryzują się różnym sposobem działania w glebie, ziarniaku i roślinie. www.sowul.pl 25

OFERTA HANDLOWA 2017 ROK MATERIAŁ SIEWNY ZBÓŻ JARYCH PSZENICA OWIES JĘCZMIEŃ Idealna do mieszanek zbożowych i upraw ekologicznych BRAWURA (kat. A) bardzo wczesna, o dużym potencjale plonowania wykazuje dobrą odporność na większość chorób pszenic charakteryzuje się również wysoką liczbą opadania oraz średnią zawartością białka znosi lekkie zakwaszenie gleb norma wysiewu 400-450 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (180-200 kg/ha) TYBALT (kat. A) Niezawodne plonowanie! najwyżej plonująca jakościowa pszenica jara w Polsce i Europie odmiana wyróżnia się również wyjątkową plastycznością w przystosowaniu do zróżnicowanych warunków uprawy i poziomów technologicznych odznacza się doskonałą odpornością na najczęściej występujące choroby liścia norma wysiewu 400-450 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (180-200 kg/ha) Najplenniejsza odmiana w kraju BINGO najplenniejsza odmiana w kraju najwyższa masa 1000 ziaren wśród wszystkich zarejestrowanych odmian najniższy udział łuski wśród wszystkich odmian oplewionych (22,9 %) wysoka zawartość tłuszczu i białka norma wysiewu 400-420 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (170-200 kg/ha) ELLA Plon Twoich marzeń! średniowysoka odmiana paszowa, szczególnie polecana jako komponent do pasz dla trzody i drobiu bardzo dobra odporność na choroby odmiana uniwersalna, zalecana na gleby dobre z możliwością uprawy na słabszych stanowiskach (posiada podwyższoną odporność na zakwaszenie gleby) norma wysiewu 280-320 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (150-180 kg/ha) KUCYK Lider słabych gleb odmiana paszowa o wysokiej zawartości białka szczególnie polecana do uprawy na glebach lżejszych oraz w mieszankach zbożowych bardzo dobra zdrowotność; posiada gen odporności na mączniaka prawdziwego (Mlo) dobra odporność na wyleganie norma wysiewu 280-320 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (150-180 kg/ha) SKARB Idealny na słabsze stanowiska! wczesna odmiana bardzo dobrze plonująca na terenie całego kraju bardzo duża masa 1000 ziaren dobra odporność na choroby grzybowe dobra tolerancja na zakwaszenie gleby norma wysiewu 280-320 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (160-180 kg/ha) MIESZANKA ZBÓŻ JARYCH HIT! 34% PSZENICA JARA 33% JĘCZMIEŃ JARY 33 % OWIES ZWYCZAJNY 26 KATALOG NASIENNY

ROŚLINY BOBOWATE GRUBONASIENNE (STRĄCZKOWE) Od kilku lat rośnie zainteresowanie nasionami roślin bobowatych grubonasiennych (dawniej strączkowe). Dopłaty bezpośrednie zachęcają rolników do ich uprawy. Firma Sowul & Sowul wprowadziła do swojej oferty gatunki i odmiany, które z powodzeniem dają sobie radę w trudnych warunkach Polski północno-wschodniej: ŁUBIN WĄSKOLISTNY Na wczesny zbiór i poplon BORUTA odmiana pastewna, nasienna, średniowczesna, niewrażliwa na opóźnienie siewu strąk całkowicie niepękający, rośliny rozgałęziające się, kwiat koloru kremowego nasiona białe, przeciętnej wielkości, o znacznie podwyższonej zawartości białka (często powyżej 35,5%) i bardzo niskiej zawartości alkaloidów nadaje się szczególnie do wysiewu w mieszankach z pszenżytem tolerancyjna na choroby fuzaryjne wymagana obsada: 90-100 roślin/m 2 co najczęściej daje normę wysiewu 140-155 kg/ha HEROS Stabilny plon odmiana pastewna, o najdrobniejszych nasionach ze wszystkich odmian łubinu co znacznie zmniejsza koszty wysiewu, niewrażliwa na opóźnienie siewu strąki niepękające, kwiat koloru sinobiałego rośliny dość niskie, bardzo sztywne, rozgałęziające się, wcześnie i równomiernie dojrzewające polecana do uprawy na terenie całego kraju, tolerancyjna na choroby fuzaryjne zawartość białka średnia, tłuszczu nieco poniżej średniej, alkaloidów nieco powyżej średniej nasiona białe bardzo drobne wymagana obsada: 100 roślin/m 2 120-150 kg/ha REGENT Wczesne i równomierne dojrzewanie odmiana pastewna, najsłodsza ze wszystkich odmian rozgałęziające się pędy o zredukowanej długości gwarantują wyższe plony niż odmian nierozgałęziająych się, a jednocześnie zapewniają równomierne dojrzewanie, odmiana bardzo wczesna i niewrażliwa na opóźnienie siewu zalecana do uprawy w całym kraju włącznie z pasem przymorskim i północną częścią Warmii i Mazur rośliny o przeciętnej wysokości, bardzo sztywne, strąk odporny na pękanie nasiona średniej wielkości, koloru szarego, o bardzo niskiej zawartości alkaloidów wymagana obsada 110 roślin/m 2 140-160 kg/ha www.sowul.pl 27

GROCH SIEWNY BOBIK WYKA SOJA MILWA Mistrz sztywności bardzo plenna odmiana pastewna (grochopeluszka), wąskolistna rośliny o wysokości 75-80 cm, o bardzo sztywnej łodydze, praktycznie niewylegające, pod tym względem dystansuje pozostałe odmiany grochu pastewnego odmiana wcześnie i bardzo równomiernie dojrzewająca, do uprawy w całym kraju mało wrażliwa na mączniaka rzekomego i bardzo tolerancyjna na szarą pleśń kwiat różowy, nasiona jasno-brązowe, MTZ około 250 g, zawartość białka ok. 22,5% wymagana obsada 105 roślin/m 2 240-250 kg/ha Jedna z najlepszych odmian niskotaninowych ALBUS zawartość białka około 29% (w zależności od agrotechniki) wysoka masa tysiąca nasion polecany do uprawy na terenie całego kraju równomiernie dojrzewający wymagana obsada: 45-50 roślin/m 2 230-270 kg/ha JAGA bardzo plenna odmiana o wieloletniej tradycji uprawy, szczególnie zalecana do uprawy na zielonkę duża zawartość białka bardzo dobra odporność na mączniaka prawdziwego i rzekomego nasiona o brązowym zabarwieniu z jasnym znaczkiem, o niskiej zawartości związków cyjanogennych Nr 1 w plonowaniu w Polsce Co raz częściej spotykana w Polsce północno-wschodniej ANNUSHKA najwcześniejsza odmiana soi w Polsce zawartość białka 34-40 % wysokość roślin 80-110 cm osadzenie dolnego strąka 12-15 cm norma wysiewu 135-145 kg/ha najlepszy przedplon dla roślin ozimych maksymalny plon uzyskany w Polsce 4,2 tony/ha 28 KATALOG NASIENNY

OFERTA HANDLOWA 2017 ROK MATERIAŁ SIEWNY ZBÓŻ OZIMYCH PSZENŻYTO BOROWIK Nadzwyczajna plenność i odporność na wyleganie bardzo wysoki potencjał plonowania do 118 % wzorca bardzo dobra odporność na wyleganie wysoka masa 1000 ziaren wczesny termin kłoszenia podwyższona tolerancja na zakwaszenie gleby odmiana o tradycyjnej wysokości słomy norma wysiewu 300-320 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (180-200 kg/ha) Rekordowy plon wyśmienitej paszy! TRAPERO nowa odmiana o tradycyjnej długości słomy stabilne plonowanie na terenie całej Polski wysoka zawartość białka bardzo dobra zimotrwałość oraz odporność na choroby (pleśń śniegowa, choroby podstawy źdźbła, rdza brunatna, fuzarioza kłosów, rynchosporioza) dobrze się krzewi zalecana norma wysiewu wynosi 320-360 ziaren kiełkujących na 1 m 2 (ca. 140-170 kg/ha) MELOMAN lider plonowania w 2015 roku! bardzo dobra mrozoodporność (5,5) niskie wymagania glebowe i bardzo wysoka tolerancja na zakwaszenie gleby wysoka odporność na porastanie ziarna w kłosie (6)! wysoka odporność na choroby grzybowe. ziarno duże i bardzo dobrze wyrównane norma wysiewu 300-320 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (170-190 kg/ha) Plon jak z nut! Krótkie, sztywne, wczesne i zimotrwałe TWINGO odmiana pszenżyta ozimego o skróconym źdźble i bardzo dobrej odporności na wyleganie, polecana do intensywnej technologii uprawy ziarno grube, dobrze wyrównane z niewielkim udziałem pośladu dobrze plonuje na terenie całego kraju odmiana wczesna o bardzo dobrej mrozoodporności (6,0) dobra zdolność krzewienia zalecana norma wysiewu 250-300 kiełkujących ziaren na 1 m 2, tj. 120-150 kg/ha www.sowul.pl 29

PSZENICA OZIMA ARKADIA (kat. E/A) Plenna, zimotrwała o niskich wymaganiach glebowych wysoka plenność również w Polsce północno-wschodniej: 8,3 tony w 2016 roku rośliny średnio wysokie, odporne na wyleganie termin kłoszenia i dojrzewania wczesny dobra odporność na zakwaszenie gleby możliwość uprawy na glebach słabszych pszenica o nadzwyczajnej mrozoodporności 6,0 i dobrej zdolności krzewienia polecana do późnych siewów po kukurydzy norma wysiewu 360-390 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (160-190 kg/ha) BELISSA (kat. B) Plon Twoich marzeń jedna z najlepiej plonujących pszenic w badaniach PDO w 2016 roku wysoka zimotrwałość 5, krótka i sztywna słoma wysokość 88 cm wysoka odporność na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosa średni termin kłoszenia i dojrzałości dobra odporność na porastanie w kłosie oraz bardzo wysoka liczba opadania ziarno bardzo dobrze wyrównane, duże o MTZ 45-48 g ŻYTO OZIME ARKTIS (kat. A/E) Elita o zdrowym kłosie pszenica o wczesnym terminie kłoszenia i dojrzewania dobra tolerancja na mączniaka nadaje się do siewu po kukurydzy lub w monokulturze (pszenica po pszenicy) oraz na trudniejszych glebach dobra odporność na wyleganie i zimotrwałość norma wysiewu 360-390 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (170-190 kg/ha) SAILOR (kat. A) Wysoka jakość ziarna zalecana do uprawy w województwie warmińsko-mazurskim wczesna o rewelacyjnym plonowaniu we wszystkich rejonach kraju średnia długość źdźbła dobra mrozoodporność (4,5 w skali 9 stopniowej) dobra zdolność krzewienia SAILOR posiada grube ziarno o bardzo dobrym wyrównaniu i niewielkim udziale pośladu norma wysiewu 360-390 kiełkujących ziaren na 1 m 2 (180-200 kg/ha) SMUGA (kat. A) Pierwsza u celu bardzo wczesna odmiana idealny przedplon pod rzepak dobrze i wiernie plonuje na terenie całego kraju odporna na wyleganie i większość chorób pszenic bardzo dobra mrozoodporność, oceniona na 6,0 w skali 9 stopniowej duża zawartość białka i glutenu o bardzo dobrej jakości zalecana norma wysiewu, przy optymalnym terminie siewu, to 380-400 kiełkujących nasion na 1m 2 (ca. 180-200 kg/ha) TUR F1 Plon, zdrowie i postura to zalety żyta tura! pierwsze polskie żyto hybrydowe o nadzwyczajnej i stabilnej plenności na terenie całego kraju nadzwyczajna jakość ziarna przydatny na cele młynarsko-piekarskie bardzo dobra odporność na choroby oraz niska podatność na sporysz bardzo dobra zdolność krzewienia. zalecana norma wysiewu to 2 jednostki siewne: 180-210 kiełkujących nasion na 1 m 2 (ca. 65-75 kg/ha) 30 KATALOG NASIENNY

MIESZANKA PSZENIC OZIMYCH 3 odmiany średniowczesne w kategorii E/A i średniej mrozoodporności 5,5 odpowiednia na cele młynarsko-piekarskie białko w 2016 roku min. 12,5% stabilne plonowanie na glebach mozaikowatych wyrównany, zdrowy łan o równomiernym dojrzewaniu obniżone nakłady na ochronę fungicydową, dzięki indukowanej odporności norma wysiewu: 380-400 ziaren kiełkujących na 1m 2 (180-200 kg/ha) HIT JESIENI 2015 i 2016! Sebastian Kozłowski, pracownik naszej firmy i jednocześnie rolnik prowadzi ponad 30-hektarowe gospodarstwo rolne w woj. podlaskim. Nastawione jest ono na produkcję roślinną oraz hodowlę opasów i owiec. W kwestiach uprawy roślinnej nie boję się czasem eksperymentować. Część moich pól przeznaczona jest pod testowanie naszych mieszanek traw oraz zbóż. Rok temu wysiałem dostępną w naszej ofercie mieszankę pszenic ozimych. Pod wszystkie uprawy stosuję zawsze obornik oraz pełne nawożenie mineralne i nawozy dolistne. Mimo niekorzystnych warunków atmosferycznych i średniej jakości gleb w moim gospodarstwie (IV-V klasa) udało mi sie osiągnąć plon 8 ton z ha. Uważam iż na takie warunki to bardzo dobry wynik. Mieszanka pszenic pomimo użytych trzech odmian dojrzała w tym samym czasie. Umożliwiło to wczesny zbiór jeszcze przed deszczami, które występowały podczas żniw, przez co osiągnąłem bardzo dobre parametry ziarna. Mieszanka po zbadaniu miała 15,4% białka oraz 15% wilgotności i została sprzedana jako konsumpcyjna. Uprawa jednej odmiany na dużych areałach, przy stosowaniu uproszczonego zmianowania (najczęściej jest to: rzepak ozimy pszenica ozima pszenica ozima) doprowadziła do zachwiania równowagi biologicznej między zbożami a ich patogenami. W zasiewach mieszanych (np. trzy odmiany pszenicy ozimej) istnieje szereg mechanizmów ograniczających występowanie chorób. Przede wszystkim, zmieszane odmiany mają zróżnicowaną genetycznie odporność, więc zmniejsza się w łanie liczba roślin podatnych na danego patogena. Rośliny o zwiększonej odporności stanowią przeszkodę fizyczną dla rozprzestrzeniania się czynników chorobotwórczych. Występuje tu też zjawisko indukowanej odporności. W zasiewie złożonym z różnych odmian nie może dominować jedna rasa patogena- musi ich być kilka. Stanowi to duże utrudnienie dla jego rozprzestrzeniania, a co za tym idzie, wolniejsze jest przełamywanie odporności poszczególnych odmian wchodzących w skład mieszanki. prof. dr hab. Tomasz P. Kurowski, UWM Biorąc pod uwagę kilkuletnie doświadczenie z mieszankami pszenic ozimych uważam, że zastępują one świetnie odmiany mieszańcowe, a w przyszłości mogą konkurować z hybrydowymi. Na korzyść mieszanek międzyodmianowych wpływa ich cena, koszty produkcji, lepsza dostępność. Wady są wspólne dla jednych i drugich, gdyż nie można z nich uzyskać materiału siewnego w stopniu C/2. Powodem jest brak wyrównanego dojrzewania i gwarancji plonu w kolejnych pokoleniach. Przemysław Sowul www.sowul.pl 31

1 // Magazyn Przedsiębiorców Rolnych Po pierwsze: Porządna zaprawa ma czerwony kolor i skutecznie zabezpiecza przed różnymi groźnymi chorobami, które czyhają na powierzchni ziarna lub w glebie. Po drugie: Porządna zaprawa bez problemu powinna poradzić sobie z takimi chorobami, jak zgorzele siewek, pleśń śniegowa, głownia pyląca, śnieć cuchnąca oraz pasiastość liści. Po trzecie: Porządną zaprawę charakteryzuje skuteczne działanie, będące efektem połączenia dwóch porządnych substancji aktywnych, które działając razem, wzmacniają swoją moc. Zaprawę w dawce zgodnej z etykietą stosowania w zależności od rodzaju zboża rozpuszczamy w 400 ml (cztery setki) wody na każde 100 kg dobrze wyczyszczonego ziarna przeznaczonego do siewu. Po czwarte: Porządna zaprawa jest w formie płynu, przez co znacznie ułatwia proces zaprawiania. Sam proces zaprawiania jest nieskomplikowany i właściwie każdy może go z powodzeniem przeprowadzić w swoim gospodarstwie przy użyciu już tak prostego i ogólnie dostępnego urządzenia, jakim jest popularna betoniarka. Profesjonaliści natomiast mogą się zaopatrzyć w profesjonalne zaprawiarki, do czego gorąco zachęcamy! niewystarczająca, Fusarium Urocystis Fusarium Ustilago Fusarium Tilletia Ustilago Pyrenophora średnia, b. dobra SZEROKIE ZASTOSOWANIE możesz zaprawiać wszystkie gatunki zbóż powyżej cech PORZĄDNEJ o tym dziesiątki tysięcy rolników. ZAPRAWY. Przekonało się już PRZYSTĘPNA CENA osiągniesz wyjątkowo korzystny stosunek jakości do ceny REWELACYJNA FORMULACJA uzyskasz dobre pokrycie oraz intensywny kolor do wszystkich wymienionych BeneFito 4/2016 // 2 Dzięki systemicznemu oraz wgłębnemu działaniu w szerokim spektrum zaprawa Kinto Duo bardzo skutecznie zwalcza najważniejsze, z ekonomicznego punktu widzenia, patogeny zarówno pochodzenia odnasiennego, jak i odglebowego, atakujące wszystkie podstawowe gatunki zbóż we wczesnych fazach rozwojowych. Szczególnie należy polecić zaprawę Kinto Duo do ochrony pszenicy i jęczmienia z uwagi na fakt, że są to gatunki wymagające intensywnej uprawy i ochrony. WYSOKA SKUTECZNOŚĆ chronisz zasiewy przed najważniejszymi chorobami od samego początku Skuteczność: Pszenżyto Żyto Pszenica Jęczmień Kinto Duo 080 FS sprawdzona zaprawa do różnych zbóż Kinto Duo 080 FS pasuje w 100% Czas najwyższy na odpowiedź: Gospodarze! Być może zastanawiacie się, co konkretnie kryje się pod pojęciem porządna zaprawa? Na koniec jeszcze jeden istotny warunek: Porządną zaprawę można stosować we wszystkich zbożach! Dla powtórzenia istotnego faktu: Porządna zaprawa jest w płynie (a o takiej tu mówimy) i w związku z tym bardzo łatwo pokrywa ziarno, tym samym je zabezpieczając. Ocenę prawidłowego zaprawienia ułatwia jej intensywnie czerwony kolor. Tak precyzyjnie i na czerwono zaprawione ziarno potraktowane porządną zaprawą spokojnie i bez obaw możemy wysiać na wcześniej starannie przygotowanym polu i mieć pewność, że będzie ono porządnie chronione od samego początku. prochloraz Zaprawa jak sama nazwa wskazuje służy do zaprawiania. Jednak to nie wszystko. Porządna zaprawa musi spełnić kilka bardzo istotnych warunków. tritikonazol Sprawdzony partner w zaprawianiu Twoich zbóż Kinto Duo

ROŚLINY BOBOWATE DROBNONASIENNE (MOTYLKOWATE) Koniczyna czerwona (łąkowa) (Trifolium pratense L.) Jest rośliną motylkowatą o głębokim korzeniu palowym z dobrze rozwiniętymi korzeniami bocznymi. Wrażliwa na niedobór wody. Wymaga gleb żyznych, zasobnych w wapń, umiarkowanie wilgotnych i suchych, o odczynie obojętnym, nie nadaje się na gleby lekkie i torfowe. Wrażliwa na udeptywanie, długotrwałe susze, mroźne, bezśnieżne zimy. Nie przydatna na pastwiska. Na łąkach wieloletnich w mieszankach z trawami utrzymuje się 2-3 lata. Jej trwałość zależna jest od ph gleby (optymalne ph 6,5) oraz ilości wykonywanych w danym roku pokosów (najlepiej 3). Koniczyna białoróżowa (szwedzka) (Trifolium hybridum) Roślina motylkowata dająca bardzo dobrą paszę, chętnie zjadaną przez zwierzęta. Popularnie występuje na wilgotnych i mokrych łąkach. Dobrze plonuje na glebach mineralnych i torfowych, lecz dostatecznie żyznych. Bardzo dobrze znosi wysoki poziom wód gruntowych, gdzie inne koniczyny wypadają, natomiast źle znosi suszę. Użytkuje się ją przede wszystkim łąkowo, potrafi utrzymać się w runi od 4 do 7 lat. Koniczyna biała (Trifolium repens L.) Najważniejszy gatunek motylkowaty na pastwiskach trwałych. Daje delikatną paszę składającą się tylko z liści i kwiatostanów, nie powodującą wzdęć. Zawartość białka w suchej masie 20-25%. Płożące się łodygi wdeptywane przez bydło, ukorzeniają się zajmując wolne miejsca w runi i dobrze zadarniają glebę. Dzięki intensywnie rozbudowanemu systemowi korzeniowemu dobrze znosi okresy posuchy. Koniczyna biała ma mniejsze wymagania klimatyczno-glebowe niż koniczyna łąkowa. Mało wrażliwa na wymarzanie, zimuje dobrze, trwałość na pastwisku nawet do kilkunastu lat. W mieszankach z trawami zwiększa smakowitość paszy, poprawia apetyt krów oraz współczynnik wykorzystania paszy, przy pastwiskowym systemie użytkowania. Koniczyna perska (Trifolium resupinatum L.) Roślina jednoroczna w naszym klimacie, średnio wysoka (50-70 cm) o rozgałęzionym i dość płytkim systemie korzeniowym. Posiada miękkie, puste wewnątrz łodygi. Daje od dwóch do czterech pokosów zielonej masy o wysokiej smakowitości. Charakteryzuje się szybkim tempem odrastania. Dobrze plonuje na glebach żyznych i wilgotnych. 34 KATALOG NASIENNY

LUCERNA SIEWNA (Medicago sativa L.) Cenna roślina motylkowa o głębokim, palowym systemie korzeniowym (do 3 m głębokości) i zróżnicowanym wzroście ok. 30-90 cm. W naszych warunkach gatunek 3 lub 5-cio letni w zależności od ph stanowiska i intensywności użytkowania. Jako wartościowe źródło energii, białka, witamin oraz składników mineralnych stanowi paszę objętościową w postaci zielonki, siana lub sianokiszonki. Rolnicy specjalizujący się w żywieniu bydła mlecznego oraz opasowego chętnie uprawiają lucernę w mieszankach z trawami. Poprzez lepsze zbilansowanie białka i węglowodanów zwiększa się wówczas jej pobieranie. Lucerna siewna lubi gleby o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym. Firma Sowul & Sowul stawia na odmiany lucerny sprawdzone już od ponad 4 lat w warunkach Polski północno-wschodniej. DIMITRA HIT 2016 roku najlepiej zimująca odmiana na Warmii i Mazurach w 2016 roku dobra tolerancja na suszę doskonała zdolność odrastania po skoszeniu zwiększona odporność na wyleganie wysoka odporność na choroby przeznaczenie: siano, kiszonka GEA w ofercie Sowul & Sowul nieprzerwanie od 2012 roku wierna w plonowaniu (w latach 2013-2016 średnio 3 pokosy) toleruje częste, niskie przykaszanie idealny komponent mieszanek traw wysoka mrozoodporność wysoka zawartość białka bardzo wysoka wydajność przeznaczenie: siano, kiszonka INKRUSTOWANIE I OTOCZKOWANIE W celu ujednolicenia nieregularnego kształtu nasion oraz zwiększenia ich rozmiaru stosuje się metodę zwaną otoczkowaniem. Jest to nic innego jak pokrycie nasion specjalną substancją. Ułatwia to równomierny wysiew. W przypadku naszych odmian, otoczka nasion zawiera szczep bakterii Rhizobium, które odpowiadają za tworzenie brodawek korzeniowych. Rośliny wysiane z takich nasion charakteryzują się szybszym tempem wzrostu oraz uzyskują znacznie bardziej rozbudowany system korzeniowy. Ma on wpływ na trwałość lucerny (bardziej odporna na przymrozki) i jej plonowanie w okresie suszy (możliwość czerpania wody i składników pokarmowych z głębszych warstw gleby). Patryk Pawlak Dyrektor Handlowy Sowul & Sowul Norma wysiewu: nasiona otoczkowane z dodatkiem Rhizobium: 25-30 kg/ha nasiona bez otoczkowania: 20-25 kg/ha www.sowul.pl 35

OFERTA NASION NA POPLONY FACELIA roślina jednoroczna uprawiana na paszę lub zielony nawóz ma małe wymagania glebowe w związku z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym wytrzymała na okresowe susze oraz jesienne przymrozki w siewie czystym norma wysiewu to ok. 10-12 kg/ha natomiast w mieszankach ze strączkowymi 2-3 kg/ha dzięki szybkiemu tempu wzrostu, facelia zagłusza wschodzące chwasty i zapobiega przed stratami wilgoci GORCZYCA KONSUMPCYJNA uprawiania w poplonie ścierniskowym na paszę lub zielony nawóz (15-20 kg/ha) bardzo szybkie tempo wzrostu po wysiewie odmiana (Bamberka) ma mniejsze wymagania glebowe posiada potwierdzone właściwości mątwikobójcze wysiewana po zbożach pełni funkcję fitosanitarne zmniejszając prawdopodobieństwo wystąpienia wielu niebezpiecznych chorób i szkodników GRYKA ma działanie fitosanitarne na glebę, ponieważ skutecznie zwalcza nicienie ma wysoką zdolność przyswajania azotu i fosforu z gleby mało wrażliwa na warunki glebowe norma wysiewu 50-60 kg/ha RZEPA ŚCIERNISKOWA ROGOWSKA typowa roślina poplonowa wysiewana w drugiej połowie lipca do początku sierpnia nie toleruje gleb kwaśnych wymaga gleb wilgotnych i przewiewnych norma wysiewu 4-5 kg/ha na głębokość 1,5-2 cm w rozstawie 40-50 cm SERADELA ( KONICZYNA ZIEM LEKKICH ) niezwykle cenna roślina poplonowa ma małe wymagania glebowe ale źle znosi susze często stosowana jako wsiewka w zboża jare i ozime roślina jara w okresie wegetacyjnym ok. 110-160 dni dobrze znosi przymrozki do -5 C w poplonie ścierniskowym wysiew najpóźniej do 30 lipca w ilości około 60 kg/ha (przy późniejszych terminach siewu i w rośliny ochronne ilości wysiewu zwiększa się) 36 KATALOG NASIENNY

KONTRAKTACJA ZALETY KONTRAKTACJI TRAW rozłożenie prac w gospodarstwie przyśpieszenie żniw lepsze wykorzystanie sprzętu dodatkowy dochód w postaci pasz dobre stanowisko dla roślin następczych umowy kontraktacyjne gwarantowany zbyt niższe koszty nawożenia mineralnego redukcja kosztów uprawy ZALETY KONTRAKTACJI ZBÓŻ wysiew materiału siewnego wysokich stopni (B) gwarantuje wyższe plony odmiany polecane w regionie pewność zbytu zebranych nasion bezpieczeństwo cenowe Herbert Karczykowski wraz z synem Robertem wspólnie prowadzą 140 hektarowe gospodarstwo w Kronowie gm. Barczewo. Blisko ponad połowa, przeznaczona jest pod zasiewy kontraktacyjne. Pan Herbert tak opisuje swoją przygodę z nasiennictwem, którą zaczął w 1960 roku. Gdy w latach 60-tych wysiewałem wiechlinę łąkową i kostrzewę czerwoną moi sąsiedzi myśleli, że zwariowałem. Ja jednak nie patrząc na opinię innych chciałem spróbować czegoś nowego. W pierwszych latach zbiorów z 1 ha traw nasiennych zarabiałem tyle ile inni z 10 ha pszenicy. W latach 80-tych i 90-tych zmieniła się koniunktura i zmuszony zostałem do chowu trzody chlewnej. Potrzebowałem dużych ilości zbóż dlatego zrezygnowałem z upraw nasiennych. Dopiero po 20-letniej przerwie już razem z synem Robertem powróciliśmy do upraw nasiennych i tak jest do dnia dzisiejszego. Zainwestowaliśmy w sprzęt do doczyszczania traw i koniczyny, dlatego nasiona z naszej produkcji niejednokrotnie spełniają normy nasion kwalifikowanych. Od 5 lat współpracujemy z Centralą Sowul & Sowul z Biskupca bo jako Warmiak z dziada pradziada uważam, że najważniejsza jest współpraca lokalna. Fot. Plantacja kostrzewy łąkowej www.sowul.pl 37

NASZE REALIZACJE Fot. Krzysztof Parfieńczyk ANULA PREMIUM Fot. Czesław Żywalewski KRASULA Fot. Marek Sokołowski ROKITA Fot. Krzysztof Tołoczko ANULA Fot. Orest Sałyk SMAKOVITA kośno-pastwiskowa 38 Fot. Tadeusz Olszewski Mieszanka pszenic ozimych KATALOG NASIENNY

FIRMA ODPOWIEDZIALNA SPOŁECZNIE KONKURS ZIELONY WIERSZ Po ubiegłorocznej edycji konkursu plastycznego przyszła kolej na młodych poetów. W roku 2016 firma Sowul & Sowul zorganizowała konkurs, w którym do wzięcia udziału zaprosiła ponownie podopiecznych domów dziecka. Tym razem zadaniem uczestników było napisanie wiersza o tematyce ogrodniczej lub rolniczej. Przyznane zostały dwa pierwsze miejsca w każdej kategorii oraz po dwa wyróżnienia. Nagrody za pierwsze miejsca ufundowano zarówno dla laureatów jak też i dla ich placówek. Dzięki otrzymanym funduszom zakupiono sprzęt sportowy oraz zorganizowano wycieczki. 1 MIEJSCE 1 MIEJSCE ELIZA CIBOROWSKA (lat 8) CPDiPR, ul. Mikołaja z Ryńska 8, 86-300 Grudziądz NATALIA SUCHODOŁA (lat 16) DOM DZIECKA W BIAŁOWIEŻY, ul. Parkowa 2, 17-230 Białowieża www.sowul.pl 39

FIRMA ODPOWIEDZIALNA SPOŁECZNIE MIESZANKA ŁACIATA Firma Sowul & Sowul jako jedna z nielicznych firm nasiennych, do wytwarzania mieszanek traw, wykorzystuje odnawialne źródła energii. Mieszanka Łaciata produkowana jest z odnawialnej energii elektrycznej fotowoltaiki. Jest to program pilotażowy i jeżeli sprawdzi się funkcjonowanie fotowoltaiki w północno-wschodniej Polsce to mamy zamiar powiększyć produkcję mieszanek z odnawialnych źródeł energii o kolejne. Uruchomione w 2015 roku źródło zasilania wystarcza na kompleksową produkcję około 3 ton mieszanki w przeliczeniu na jedną dobę. W zakładzie w Biskupcu, od 2011 roku funkcjonuje także kocioł grzewczy na biomasę, która zostaje wytworzona przy czyszczeniu nasion. Produkowany mix energii, firma wykorzystuje w 100% na własne potrzeby. Dbałość o ochronę środowiska jest wpisana w strategię firmy. Ważne są dla nas nie tylko skutki ekonomiczne ale również wspólne dobro, co wynika z rodzinnego charakteru firmy. Dariusz Szczepkowski Główny Technolog Sowul & Sowul 40 KATALOG NASIENNY

NORMY WYSIEWU Lp. Gatunek Norma Wysiewu kg/ha W plonie głównym Na poplon 1 Facelia błękitna 8-10 15-20 2 Seradela 25-30 35-40 3 Łubin żółty 130-150 150-180 4 Łubin wąskolistny 150-160 160-180 5 Bobik 250-300 280-320 6 Wyka siewna 100-130 130-150 7 Groch siewny 200-250 250-270 8 Gryka 60-70 80-100 9 Rzepik ozimy 8-10 10-20 10 Perko 4-8 10-15 11 Gorczyca siewna 8-10 10-20 12 Marchew pastewna 3-5 - 13 Rzepa ścierniskowa 3-4 10-12 14 Kapusta pastewna 1,5-6 8-10 Trawy wysokie 1 2 3 4 5 6 7 8 Kostrzewa trzcinowa Kostrzewa łąkowa Kupkówka pospolita Mozga trzcinowata Rajgras wyniosły Stokłosa bezostna Tymotka łąkowa Festulolium 42,6 40 22,5 21 51,3 45,6 13,4 38,5 Trawy średnio wysokie i niskie 1 2 3 4 5 6 7 Kostrzewa czerwona Mietlica biaława Wiechlina błotna Wiechlina łąkowa Życica trwała Życica wielokwiatowa Życica mieszańcowa 31,6 10,1 21,7 22 34,8 37,0 35,9 Rośliny motylkowate 1 2 3 4 5 Koniczyna biała (trwała) Koniczyna białoróżowa Koniczyna łąkowa Komonica zwyczajna Lucerna siewna 8-12 10-14 12-18 8-15 20-30 www.sowul.pl 41

NOTATNIK Projekt graficzny i skład: www.mvizual.pl 42 KATALOG NASIENNY

KALENDARZ 2017 Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień www.sowul.pl 43

Sowul & Sowul Sp. z o.o. 11-300 Biskupiec ul. Przemysłowa 2 NIP 739 33-33-310 tel. (89) 537-70-40 (89) 537-70-43 fax (89) 537-70-50 biuro@sowul.pl www.sowul.pl