Pasze objętościowe soczyste

Transkrypt

1 Jakość pasz stosowanych w żywieniu zwierząt zależy od wielu czynników. Zalicza się do nich: - środowisko (glebę, klimat, nawożenie itp.), - gatunek i odmianę roślin, - fazę rozwoju roślin przy zbiorze, - metody konserwacji i przechowywania, - sposoby przygotowania do skarmienia, - metody technologiczne zastosowane przy przerobie, - stopień zanieczyszczenia. Pasze objętościowe soczyste Charakteryzują się one dużą zawartością wody, co sprawia, że są trudne do przechowania i dlatego wymagają stosowania specjalistycznych metod. Tę grupę pasz stanowią zielonki, kiszonki i pasze okopowe. Pasze te są zwykle chętnie spożywane przez zwierzęta. 1. Zielonki Pasze te stanowią zielone części roślin, a więc łodygi, liście i kwiaty. Są one tanią i wartościową naturalną paszą soczystą, z której mogą korzystać wszystkie gatunki zwierząt. Zielonki mogą pochodzić z upraw polowych, łąk i pastwisk. Łąki są to użytki zielone przeznaczone przede wszystkim do użytkowania kośnego lub (rzadziej) kośno-pastwiskowego. Pozyskiwane z nich zielonki mogą być skarmiane świeże lub wykorzystywane do produkcji siana, kiszonki lub sianokiszonki. W skład runi łąkowej wchodzą w około 60% trawy. Ponadto znajdują się tam rośliny motylkowate, chwasty, zioła, turzyce i sity. Szczególnie cenne na łąkach są trawy szlachetne, wysokie i rośliny motylkowate.

2 Pastwiska są to użytki zielone przeznaczone do wypasu. Ich skład gatunkowy jest podobny do składu łąk. Różnią się przede wszystkim gatunkami traw. Na pastwiskach pożądane są trawy średnie i niskie. Powinny dobrze się krzewić. Wartość odżywcza zielonek zależy od gatunku, odmiany, okresu wegetacyjnego, a także sposobu uprawy. W związku z tym skład chemiczny i strawność zielonek mogą się znacznie wahać. Zielonki zawierają 65-90% wody. W zależności od gatunku roślin i fazy rozwoju, w zielonkach są różne ilości związków azotowych. Białko ogólne stanowi 8-25% suchej masy zielonki. W jego skład wchodzi ok. 50% związków azotowych niebiałkowych, takich jak aminokwasy, glutamina, asparagina czy azotany. Białko występujące w zielonkach ma wysoką wartość biologiczną. Zawiera dużo lizyny, tryptofanu i histydyny. Mało jest metioniny. Młode zielonki zawierają duże ilości białka w stosunku do składników energetycznych. Stosunek ten wyrównuje się w zielonkach starszych, ponieważ wzrasta w nich zawartość włókna. Obecność włókna w ilości 8-35% suchej masy wspomaga proces trawienia (zwiększa wydzielanie soków trawiennych i reguluje strukturę treści pokarmowej), natomiast w nadmiarze - obciąża układ trawienny. Związki bezazotowe wyciągowe w zielonkach to: cukry proste - w zielonkach młodych, a skrobia, pektyny, dekstryny w starszych. Na tłuszcz surowy w zielonkach składają się: kwasy tłuszczowe, sterole, lecytyny, barwniki tj. karoteny, ksantofil i chlorofil. Kwasy tłuszczowe wchodzące w skład zielonek są kwasami nienasyconymi, co powoduje miękkość masła i słoniny. W zielonkach jest wiele witamin z grupy B, witaminy K i E oraz prowitaminy - karoten i prowitamina D. Bardzo zróżnicowane jest występowanie w zielonkach związków mineralnych. Bogate w wapń są motylkowate (0,5-1,7% suchej masy). W zielonkach występuje niedobór fosforu i sodu, czasami siarki, a nadmiar potasu. Ubogie w mikroelementy są zielonki z gleb torfowych i piaszczystych.

3 Najwięcej energii z 1 hektara można uzyskać uprawiając: kukurydzę, buraki cukrowe i słonecznik, a białka - lucernę i dobre pastwisko. Charakterystyka zielonek z upraw polowych Gatunek Cechy charakterystyczne i wartość żywieniowa Przykładowe dzienne ilości podawane zwierzętom gospodarskim ROŚLINY MOTYLKOWATE Lucerna Może być użytkowana przez 3-4 Do skarmiania na początku kwitnienia, ponieważ później szybko lata dając 3-4 pokosy zielonki rocznie. Nie powinno się uprawiać drewnieje: na glebach piaszczystych i dorosłe świnie - 10 kg, tuczniki - podmokłych. Nie nadaje się do 3 kg, wypasu, szybko odrasta po krowy mleczne do 40 kg skoszeniu. Daje plon t dziennie, opasy nieco mniej, z zielonki z 1 ha, w których jest 800-paszami uzupełniającymi 1500 kg białka strawnego o węglowodany. wysokiej wartości biologicznej. Zawiera dużo wapnia, karotenu - witaminy K. Koniczyna czerwona (łąkowa, konicz) Użytkowana przez rok w czystym Do skarmiania na początku kwitnienia, ponieważ później szybko siewie, przez 2 lata w mieszankach z trawami. Daje 2 pokosy rocznie. drewnieje: Plon do 40 t/ha. Zawiera ok. 3% dorosłe świnie - 10 kg, tuczniki - białka, dużo składników mineral-nych i witamin. Nadaje się na użytki krowy mleczne do 40 kg kg, kośne, w mieszankach z trawami dziennie, opasy nieco mniej, z również na pastwisko. Ma to szcze-paszamgólnie duże znaczenie w gospodar-węglowodanystwach uzupełniającymi ekologicznych. Koniczyna biała Seradela Nadaje się na pastwisko dla Bydło - do 5% masy ciała. wszystkich gatunków zwierząt gospodarskich. Uprawiana najczęściej z trawami. Plony niższe niż koniczyny czerwonej. Powoli drewnieje, jest bogato ulistniona i jest bardzo wartościową paszą. Plon zielonki do 30 t/ha, zawiera Krowy mleczne do 50 kg, dorosłe 3,3% białka. Powoli drewnieje, świnie do 10 kg, można nią dlatego może być koszona w pełni karmić wszystkie inne gatunki kwitnienia. Uprawiana na glebachzwierząt gospodarskich. lekkich i wilgotnych, odporna na przymrozki i na przygryzanie, dlatego może być również spasana.

4 Łubin Bobik Wyka i peluszka (groch polny) Na pasze przeznacza się łubin Skarmiany podobnie jak zielonka słodki zawierający do 0,1% z seradeli. alkaloidów. Roślina późno dojrzewająca, powinna być koszona w okresie dojrzewania dolnych strąków. Plon do 40 t/ha. Uprawiana w czystym siewie lub w mieszankach. Plon do 40 t/ha. Uprawiany na gle-skarmianbach gliniastych, w mieszankach z z seradeli. podobnie jak zielonka innymi roślinami, dla których stanowi podporę. Uprawiane najczęściej w mieszance Skarmiany podobnie jak zielonka z roślinami zbożowymi. Zawierają z seradeli. duże ilości białka. Inne zielonki stosowane w żywieniu zwierząt ROŚLINY ZBOŻOWE Plon do 100 t/ha. Uprawiana na Dorosłe bydło - do 50 Kukurydza żyznej glebie, potrzebuje dużo kg. ciepła i jest wrażliwa na przymrozki. Na zielonkę powinna być koszona w fazie dojrzałości mlecznej ziarna, a na kiszonkę w fazie woskowomlecznej lub woskowej. Zawiera dużo cukru, jest paszą smaczną. Żywione jest nią przede wszystkim bydło. Żyto, owies, Uprawiane zazwyczaj jako poplon Dorosłe bydło - do 50 jęczmień i lub przedplon. Żyto często kg. ich uprawiane jest w czystym siewie na mieszanki zielonkę wczesną wiosną. Pozostałe zboża zazwyczaj w mieszankach. Rzepak rzepik Kapusta pastewna ROŚLINY KRZYŻOWE i Plon do 30 t/ha. Daje stosunkowo Dorosłe bydło - około wcześnie smaczną zielonkę o małej 30 kg. zawartości włókna i dużej zawartości białek. Powinien być koszony przed kwitnieniem, ponieważ w czasie kwitnienia wytwarzają się w nim olejki gorczyczne szkodliwe dla zdrowia zwierząt. Jest odporna na przymrozki, może być skarmiana jeszcze w grudniu. j.w. Daje dobrą i smaczną zielonkę. INNE ZIELONKI Mieszanka Słonecznik zawiera dużo Krowy mleczne do 50 słonecznika węglowodanów, ma twarde łodygi i kg, dorosłe świnie do 5 z łubinem szybko drewnieje. Dlatego wskazana kg, tylko młodą słodkim zielonką.

5 jest uprawa z łubinem słodkim, zawierającym dużo białka. Mieszanki ozime: Gorzowska, Poznańska, Swojecka Mieszanka gorzowska - rajgras włoski, wyka ozima i inkarnatka. Mieszanka poznańska - rajgras angielski, wyka ozima i inkarnatka. Mieszanka swojecka - żyto, wyka ozima i inkarnatka. Wszystkie dają dobrą zielonkę stosunkowo wcześnie wiosną. Liście Są paszą odpadową, jednak ich buraczane, z wartość pokarmowa jest duża. Są j.w. brukwi i również dla zwierząt smaczne. marchwi Należy jednak uważać na higienę tej paszy, ponieważ trudno ją zachować podczas zbioru. Pasze te zawierają dużo wody i nie nadają się do przechowywania. Krowy mleczne do 50 kg, dorosłe świnie do 10 kg, można nią karmić wszystkie gatunki zwierząt. Lucerna Koniczyna biała

6 Koniczyna białoróżowa Koniczyna czerwona (łąkowa) Seradela

7 Łubin (żółty i wąskolistny) Bobik Wyka

8 2. Kiszonki Pasze te uzyskuje się w wyniku procesu fermentacji. W ten sposób zakonserwowane zielonki (najczęściej) oraz inne pasze przechowuje się przez dłuższy czas. Kiszonki są paszami o wysokiej wartości żywieniowej. Zakiszanie jest dobrą metodą konserwacji pasz, ponieważ podczas właściwie przeprowadzonego procesu następują niewielkie straty składników odżywczych. W żywieniu zwierząt stosuje się kiszonki z traw, z traw i roślin motylkowatych, z zielonki z kukurydzy (typu CCM - z całych odkoszulkowanych kolb kukurydzy), sianokiszonki, kiszonki z ziemniaków parowanych i inne. Kiszonki najbardziej nadają się do żywienia bydła, ale można nimi żywić również wszystkie inne gatunki zwierząt gospodarskich w ilościach dostosowanych do ich możliwości. (proces zakiszania będzie dokładniej charakteryzowany) 3. Pasze okopowe Do grupy tej zaliczamy: ziemniaki, buraki, marchew, brukiew, rzepę, topinambur i kapustę pastewną. Zawierają dużo wody (od 75% - ziemniaki, buraki i topinambur do 90% - buraki pastewne, brukiew, marchew). W suchej masie najwięcej jest związków bezazotowych wyciągowych. Są to: skrobia w ziemniakach, sacharoza w burakach i inulina w topinamburze. Białko występuje w nich w niewielkich ilościach (około 2%), jednak jego wartość biologiczna jest dość wysoka. Niewiele jest tłuszczu i włókna surowego. Spośród składników mineralnych dominuje potas. Wartość energetyczna brutto wynosi 1,8-4,3 MJ. Okopowe wykorzystuje się najczęściej w żywieniu zimowym. Działają rozwalniająco - może to wynikać z zanieczyszczenia ziemią i dużej zawartości potasu. Są też mlekopędne. Można je skarmiać świeże i surowe (bydło), parowane lub parowane kiszone (świnie i konie) czy jako produkty suche (susze i płatki). Przy długotrwałym przechowywaniu znacznie tracą na wartości i masie. Ziemniaki mogą porastać, a w ich kiełkach znajduje się duża ilość glikozydu - solaniny, która jest trująca. Należy więc przed skarmieniem obrać ziemniaki lub ugotować i wylać wodę. Dobrym sposobem przechowania okopowych jest kiszenie. Kisi się przede wszystkim ziemniaki parowane, rzadziej surowe. Pasze te należy przechowywać w odpowiednich warunkach wilgotnościowych, termicznych i przy ograniczonym dostępie światła. Do przechowywania nie należy przeznaczać

9 okopowych uszkodzonych, ponieważ szybko się psują. Przed podaniem zwierzętom należy pasze te oczyścić, a najlepiej umyć. Nie należy skarmiać okopowych przemarzniętych.