Ośrodek Kontroli Zatruć-Warszawa Piotr Burda Warszawa - 04.2016 r. Epidemiologia przypadków zatruć nowymi substancjami psychoaktywnymi (NSP) z uwzględnieniem rozmieszczenia geograficznego i wieku osób, zgłoszonych przez podmioty lecznicze (przychodnie i szpitale) w latach 2013-2015. Centralne rejestrowanie przypadków podejrzeń zatruć nowymi substancjami psychoaktywnymi ("dopalaczami", NSP) rozpoczęło się w lipcu 2010 r. W okresie lipiec-wrzesień 2010 r. rejestr prowadzony przez krajowego konsultanta w dziedzinie toksykologii klinicznej obejmował tylko dane liczbowe pochodzące z krajowych oddziałów toksykologii klinicznej, w których hospitalizowani byli pacjenci z podejrzeniem zatrucia. W tych miesiącach zgłoszone zostały 223 przypadki. W okresie od października do końca grudnia 2010 roku zarejestrowanych zostało 339 przypadków podejrzeń zatruć dopalaczami. Łącznie w II połowie 2010 roku rejestr obejmował 562 przypadki hospitalizacji pacjentów z objawami ostrego zatrucia NSP. W roku 2011 zarejestrowano 176 przypadków podejrzeń zatruć NSP. Zmniejszenie tej liczby było m.in. wynikiem zamknięcia po 1 października 2010 roku punktów sprzedaży dopalaczy i trudniejszym dostępem do produktów "dopalaczowych". Od stycznia 2013 r. rejestr interwencji medycznych (IMed) w przypadkach podejrzeń zatruć nowymi narkotykami prowadzi Ośrodek Kontroli Zatruć-Warszawa. Od 2012 roku liczba podejrzeń zatruć i związanych z nimi IMed systematycznie wzrastała. W liczbach bezwzględnych zgłoszenia w 2012 roku wynosiły - 299, w 2013 1079, w 2014-2513 i w roku 2015-7284. 7284 7500 5500 3500 2513 1500 562 1079 176 299-500 II półrocze 2010 2011 2012 2013 2014 2015 W 2014 r. liczba zgłoszeń była prawie dziesięciokrotnie wyższa niż w II półroczu 2010 r. i 2,5-krotnie wyższa niż w poprzedzającym roku 2013, a w roku 2015 6,7-krotnie wyższa w stosunku do roku 2010 i 2,9-krotnie wyższa w stosunku do roku poprzedzającego (2014).
Liczba zgłoszeń podejrzeń zatruć NSP w poszczególnych miesiącach w latach 2013-2015. 2000 1966 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 230 252 258 286 289 292 283 41 35 60 80 79 88 76 98 110 137 136 139 138 157 165 178 183 176 201 537 520 611 552 662 528 449 461 423.01.2013.02.2013.03.2013.04.2013.05.2013.06.2013.07.2013.08.2013.09.2013.10.2013.11.2013.12.2013.01.2014.02.2014.03.2014.04.2014.05.2014.06.2014.07.2014.08.2014.09.2014.10.2014.11.2014.12.2014.01.2015.02.2015.03.2015.04.2015.05.2015.06.2015.07.2015.08.2015.09.2015.10.2015.11.2015.12.2015
Rejestrowane przez Ośrodek Kontroli Zatruć-Warszawa dane o podejrzeniach zatruć NSP zgłaszane były przez Wojewódzkie Państwowe Inspektoraty Sanitarne, ośrodki toksykologiczne, inne oddziały szpitalne oraz przez Wojewódzkie Wydziały Zarządzania Kryzysowego, Wojewódzkie Wydziały Zdrowia niektórych województw. Do rejestru włączane były zgłoszenia określone jako: "zatrucie dopalaczem", "dopalacz", "nieznany dopalacz", "nieznana substancja psychoaktywna", "nieznany środek (substancja) odurzający", wymienione z nazwy NSP oraz wymienione z nazwy produkty "dopalaczowe". Nie były rejestrowane przypadki zatruć substancjami takimi jak: alkohol, leki (oddziałujące na ośrodkowy układ nerwowy), narkotyki klasyczne (amfetamina, opiaty, kokaina, kannabinole), zatrucia "nieznaną substancją chemiczną", Przekazywane dane o zdarzeniach zawierały informacje odnoszące się do daty interwencji medycznej, wieku i płci, miejsca zdarzenia oraz miejscowości hospitalizacji, a także nazwy "dopalacza" lub substancji psychoaktywnej (o ile była znana). Liczba zgłoszeń z poszczególnych województw w latach 2013-2015. 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 dolnośląskie kujawsko-pom. lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie 143 194 280 świętokrzyskie warmińsko-maz. wielkopolskie zachodniopom. 66 215 780 52 37 206 2013 2014 2015 41 412 259 686 1499 18 36 150 15 115 433 12 12 30 29 51 143 23 142 7 9 42 115 389 208 516 1854 16 25 57 110 149 308 91 273 713 5 25 188 We wszystkich województwach wystąpił wzrost liczby zgłoszonych IMed w przypadkach podejrzeń zatruć NSP. Największe roczne przyrosty zgłoszeń (w liczbach bezwzględnych) z roku 2015 w stosunku do lat poprzedzających dotyczyły województw: - lubuskiego - w stosunku do roku 2013 (przyrost 58,8-krotny [412/7]), - zachodniopomorskiego - w stosunku do roku 2013 (przyrost 37,6-krotny [188/5]); - mazowieckiego - w stosunku do roku 2013 (przyrost 28,9-krotny [433/15]), - lubuskiego - w stosunku do roku 2014 (przyrost 10-krotny [412/41]), - zachodniopomorskiego - w stosunku do roku 2014 (przyrost 7,5-krotny [188/25]), - podlaskiego - w stosunku do roku 2014 (przyrost 6,2 -krotny [188/25). Najniższe roczne przyrosty zgłoszeń 2015/2013/2014 dotyczyły województw: - dolnośląskiego (1,9 i 1,4), - warmińsko-mazurskiego (2,8 i 2,1), - opolskiego (2,5 i 2,5).
Liczba zgłoszeń IMed z poszczególnych województwach w latach 2013-2015. Lp Województwo 2013 2014 2015 Razem 2013-2015 1 dolnośląskie 143 194 280 617 2 kujawsko-pomorskie 66 215 480 761 3 lubelskie 52 37 206 295 4 lubuskie 7 41 412 460 5 łódzkie 259 686 1499 2444 6 małopolskie 18 36 150 204 7 mazowieckie 15 115 433 563 8 opolskie 12 12 30 54 9 podkarpackie 29 51 143 223 10 podlaskie 9 23 142 174 11 pomorskie 42 115 389 546 12 śląskie 208 516 1854 2578 13 świętokrzyskie 16 25 57 *) 98 14 warmińsko-mazurskie 110 149 308 567 15 wielkopolskie 91 273 713 1077 16 zachodniopomorskie 5 25 188 218 RAZEM 1082 2513 7284 10876 *) - dane z województwa świętokrzyskiego zgłaszane były regularnie do sierpnia 2015 r. W tym okresie zarejestrowano 57 zgłoszeń; w grudniu uzyskano dane z całego roku, bez rozbicia na poszczególne miesiące. Liczba zdarzeń w woj. świętokrzyskim w roku 2015 wynosiła 132. W analizie uwzględniono tylko te zgłoszenia, które zawierały wszystkie dane objęte formularzem zgłoszenia (n=57) ----------------------------- Łączna liczba zgłoszeń z poszczególnych województw w latach 2013-2015 2013-2015 3000 2578 2444 2500 2000 1500 1000 500 0 1077 761 617 563 567 546 460 295 223 218 204 174 98 54 śląskie łódzkie wielkopolskie kujawsko-pom. dolnośląskie mazowieckie warmińsko-maz. pomorskie lubuskie lubelskie podkarpackie zachodniopom. małopolskie podlaskie świętokrzyskie opolskie
Rozkład zgłoszeń w poszczególnych miesiącach 2015 r. 2013 2014 2015 1966 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 611 662 600 537 520 552 528 449 461 423 400 292 283 200 138 157 165 178 183 176 230 201 252 258 286 289 41 35 60 80 79 88 76 98 110 137 136 139 0 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień W 2015 r. największą liczbę zgłoszeń zarejestrowano w miesiącu lipcu (n=1966); co stanowiło 27% wszystkich zgłoszeń IMed w tym roku), wśród których z terenu woj. śląskiego zgłoszonych zostało n=728 (37% zgłoszeń z lipca 2015 r.). Średnia miesięczna liczba zgłoszeń w 2015 r - wynosiła 607; tylko w maju (611) i sierpniu (662) liczba zgłoszeń była wyższa od średniej miesięcznej. W okresie wakacyjnym 2015 r. (lipiec-wrzesień) liczba IMed wynosiła 42,2% zgłoszeń z całego roku. W liczbie ogólnej zgłoszeń IMed z roku 2015 (n=7284) przyrosty wynosiły odpowiednio: - w stosunku do roku 2013 - wzrost 6,7-krotny (7286/1082), - w stosunku do roku 2014 - wzrost 2,9-krotny (7284/2513). Wykres poniżej przedstawia liczby zgłoszeń w poszczególnych województwach w latach 2013-2015 w porównaniu z ich liczbą w skali od najwyższej do najniższej z 2013 r. 2000 1854 2013 2014 2015 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 259 686 1499 208 516 łódzkie śląskie 143 194 280 110 149 308 273 713 215 480 91 66 52 37 206 42 115 389 29 51 143 16 25 57 15 36 150 15 115 433 12 12 30 9 23 142 7 41 412 5 25 188 dolnośląskie warmińsko-maz. wielkopolskie kujawsko-pom. lubelskie pomorskie podkarpackie świętokrzyskie małopolskie mazowieckie opolskie podlaskie lubuskie zachodniopom.
W latach 2013 i 2014 największa liczba zgłoszeń pochodziła z województwa łódzkiego (2013-259 przypadków, 2014-686), następnie z woj. śląskiego (2013-208; 2014-516). oraz woj. dolnośląskiego (2013-143). W roku 2015 najwyższą liczbę zgłoszeń IMed zarejestrowano z woj. śląskiego (1854), łódzkiego (1499) oraz z województwa wielkopolskiego (713). Istotny wzrost zgłoszeń w stosunku do lat poprzedzających odnotowano również z województw lubuskiego, zachodniopomorskiego, podlaskiego i lubelskiego. W 2015 r. do rejestru włączono 57 zgłoszeń z województwa świętokrzyskiego (rzeczywista liczba IMed w tym województwie wynosiła 132; ze względu na niepełną liczbę danych w ogólnym zgłoszeniu z grudnia 2015 r., uwzględniono tylko 57 przypadków). Przyrost zgłoszeń z tego województwa w roku 2015 w stosunku do 2013 r. wynosił 8,25 [132/16], a wobec 2014 r - 5,3 [132/25]. Liczba zgłoszeń w podziale na grupy wiekowe w skali kraju w latach 2013-2015. Dla określenia grup wiekowych przyjęto tzw. edukacyjny podział wiekowy (do 24 r.ż.) oraz przedziały 25-29 lat, 30-39 lat i powyżej 40 r.ż. oraz wiek nieustalony w przypadku braku danych o wieku pacjenta. Liczba zgłoszeń w poszczególnych grupach wiekowych w skali kraju przedstawiona w liczbach bezwzględnych wskazuje na liczbę interwencji medycznych w przypadkach podejrzeń zatruć NSP w danej grupie wiekowej. Wiek do 18 r.ż. powyżej 18 r.ż. nieznany wiek Grupa wiekowa Przedział wiekowy Liczba zgłoszeń RAZEM 2013 2014 2015 2013-2015 1 2 3 4 5 6 1 0-6 lat 1 0 2 3 2 7-12 lat 14 20 29 63 3 13-15 lat 134 254 528 916 4 16-18 lat 319 590 1517 2426 5 19-24 lata 283 762 2400 3445 6 25-29 lat 126 386 1231 1743 7 30-39 lat 140 394 1245 1779 8 powyżej 40 lat 21 62 185 278 9 44 45 147 236 Razem 1082 2513 7284 10876 W 2015 r. we wszystkich grupach wiekowych wystąpił wzrost liczby zarejestrowanych zgłoszeń w stosunku do zgłoszeń z lat poprzedzających (2013 i 2014 r.).
W grupie wiekowej dzieci i młodzieży do 18 r.ż. łączna liczba zgłoszeń w 2015 r. wynosiła 2076 (28,5% wszystkich zgłoszeń), w grupie powyżej 18 r.ż. - 5061 (69,5%), liczba zgłoszeń o nie ustalonym wieku - 146 (2%). W tej grupie, w poszczególnych wiekowych grupach populacyjnych, wzrost zgłoszeń w 2015 r. wynosił od 2 do 4,7-krotności w stosunku do roku 2013 i 2014, przy najwyższym wzroście w grupie wiekowej 16-18 lat (4,7 do 2013 r. i 2,6 do 2014 r.) i najniższym w grupie wiekowej 7-12 lat (2,0 do 2013 r, i 1,45 do 2014 r.). W grupie powyżej 18 r.ż. w 2015 r. odnotowano 2,8-krotny wzrost interwencji medycznych w porównaniu z rokiem 2013, a w stosunku do roku 2014 - wzrost 2,6-krotny. W roku 2015 największa liczba zgłoszeń dotyczyła wieku 19-24 lata (grupa 5) i wynosiła 2400 (w 2013 r. - 283, w 2014-590). W roku 2015, w grupie 6 (25-29 lat) wzrost liczby zgłoszeń w stosunku do roku poprzedniego (2014) wynosił 3,2 raza, a w stosunku do roku 2013 wzrost ten wyniósł 9,7 raza. W grupie wiekowej 5 (19-24 lata) wzrost liczby bezwzględnej zgłoszeń w 2015 r. wynosił 3,1 (2400/762) raza w stosunku do roku 2014 i 8,3 (2400/126) raza w stosunku do roku 2013. W grupie wiekowej powyżej 40 r.ż., w 2015 r. wzrost liczby zgłoszeń w stosunku do roku poprzedniego wyniósł 3-krotność (z 62 do 185 zgłoszeń), a do roku 2013-8,8-krotność (21/185). Ogólna liczba zgłoszeń w grupach wiekowych w okresie 2013-2015. 2000 2013 2014 2015 2400 1800 1600 1517 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1231 1245 762 590 528 386 394 319 254 283 134 126 140 185 147 1 0 14 20 21 62 2 29 41 45.0-6.7-12.13-15 16-18.19-24.25-29.30-39 >40 lat N Wskaźniki podejrzeń zatruć NSP w poszczególnych województwach w latach 2013, 2014 i 2015. W celu zobiektywizowania skali zjawiska odnoszącego się do używania nowych narkotyków i związanych z tym interwencji medycznych w skali kraju i poszczególnych województw przyjęto wskaźnik IMed w stosunku do 100 tysięcy mieszkańców. W obliczeniach wskaźników liczba mieszkańców poszczególnych województw określona jest na dzień 31 grudnia 2014 r. na podstawie Roczników Statystycznych Województw (GUS, 2015). Wskaźniki podejrzeń zatruć NSP na 100 tysięcy mieszkańców poszczególnych województw w latach 2013,
2014 i 2015 przedstawione są w tabeli oraz graficznie - w wykresach poniżej. Wskaźniki na 100 tys. mieszkańców poszczególnych województw w 2013 r. 2013 12 10 8 10,25 7,5 6 4,9 4,5 4 3,14 2,66 2,62 2,4 2 1,83 1,36 1,25 1,18 0,75 0,68 0,44 0,29 0,28 0 łódzkie warm-maz. dolnośląskie śląskie kujawsko-pom. POLSKA wielkopolskie lubelskie pomorskie podkarpackie świętokrzyskie opolskie podlaskie lubuskie małopolskie zachodniopom. mazowieckie Wskaźniki na 100 tys. mieszkańców poszczególnych województw w 2014 r. 2014 30 27,34 25 20 15 10 5 11,23 10,3 10,28 7,86 6,67 6,53 5 4,01 2,39 2,15 1,97 1,92 1,71 1,45 1,19 1,07 0 łódzkie śląskie warmińsko-maz. kujawsko-pom. wielkopolskie dolnośląskie POLSKA pomorskie lubuskie podkarpackie mazowieckie świętokrzyskie podlaskie lubelskie zachodniopom. opolskie małopolskie Wskaźniki na 100 tys. mieszkańców poszczególnych województw w 2015 r. 60 59,86 2015 50 40 40,42 40,33 30 22,96 21,33 20,53 19,12 16,9 11,91 10,95 10,45 9,62 9,6 8,11 6,71 20 10 4,45 2,99 0 łódzkie śląskie lubuskie kujawsko-pom. warmińsko-maz. wielkopolskie POLSKA pomorskie podlaskie zachodniopom. świętokrzyskie dolnośląskie lubelskie mazowieckie podkarpackie małopolskie opolskie
Wykres porównujący roczne wskaźniki/100 tys. mieszkańców województw. 70 60 50 40 30 20 10 0 łódzkie warmińsko-maz. dolnośląskie śląskie kujawsko-pom. POLSKA wielkopolskie lubelskie pomorskie podkarpackie świętokrzyskie opolskie podlaskie lubuskie małopolskie zachodniopom. mazowieckie 59,86 2013 2014 2015 40,42 40,33 10,25 27,34 7,5 10,3 21,33 4,9 6,67 9,62 4,5 11,23 3,14 10,28 22,96 2,66 6,53 19,12 2,62 7,86 20,53 2,4 1,71 9,6 1,83 5 16,9 1,36 2,39 6,71 1,25 1,97 10,49 1,18 1,19 2,99 0,75 1,92 11,91 0,68 4,01 0,44 1,07 4,45 0,29 1,45 10,95 0,28 2,15 8,11 W skali kraju w latach 2013-2014-2015 wskaźnik podejrzeń zatruć NSP na 100 tys. mieszkańców wynosił odpowiednio: 2,66-6,53-19,12. W stosunku do lat poprzedzających, wskaźnik z roku 2015 zwiększył się 7,3-krotnie (do roku 2013) i 2,9- krotnie (do roku 2014). Coroczny wzrost wskaźnika to: 2,45 raza (2014/2013) i 2,95 raza (2015/2014). W roku 2015 wskaźnik zdarzeń w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców zwiększył się we wszystkich województwach. W okresie trzech lat, w każdym roku, najwyższy wskaźnik IMed dotyczył woj. łódzkiego i wynosił: w 2013-10,25, w 2014-27,34, w 2015-59,86. Wskaźnik dla województwa śląskiego w roku 2015, w którym zarejestrowano największą liczbę zdarzeń (n=1854), wynosił 40,42/100 tys. mieszkańców (w latach poprzedzających 2014-11,23 i w 2013-4,5). Największy wzrost wskaźnika IMed na 100 tys. mieszkańców w 2015 r. w porównaniu z latami poprzedzającymi miał miejsce w woj. lubuskiem i wynosił odpowiednio: w 2015-40,33, w 2014-4,01 i w 2013-0,68. Najniższy wskaźnik w 2015 r. zanotowano w woj. opolskim (wsk.=2,99); nie mniej był on wyższy 2,5- krotnie od wskaźnika z roku 2014 i 2013.
Przyrost wartości wskaźników na 100 tys. mieszkańców województw w latach 2013-2014 - 2015. POLSKA 2015 2014 2013 wielkopolskie świętokrzyskie pomorskie podkarpackie mazowieckie łódzkie lubelskie dolnośląskie 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Lp. Województwo wskaźnik na 100 tys. mieszkańców województwa 2013 2014 2015 1 dolnośląskie 4,9 6,67 9,62 2 kujawsko-pomorskie 3,14 10,28 22,96 3 lubelskie 2,4 1,71 9,6 4 lubuskie 0,68 4,01 40,33 5 łódzkie 10,25 27,34 59,86 6 małopolskie 0,44 1,07 4,45 7 mazowieckie 0,28 2,15 8,11 8 opolskie 1,18 1,19 2,99 9 podkarpackie 1,36 2,39 6,71 10 podlaskie 0,75 1,92 11,91 11 pomorskie 1,83 4,0 16,9 12 śląskie 4,5 11,23 40,42 13 świętokrzyskie 1,25 1,97 10,45 14 warmińskomazurskie 7,5 10,3 21,33 15 wielkopolskie 2,62 7,86 20,53 16 zachodniopomorskie 0,29 1,45 10,95 Wskaźnik/100 tys. w skali kraju 2,66 6,53 19,12
Wskaźniki podejrzeń zatruć NSP na 100 tysięcy mieszkańców w poszczególnych grupach wiekowych w latach 2013, 2014 i 2015 w skali kraju i na terenie poszczególnych województw. Kraj Wskaźniki na 100 tysięcy mieszkańców dla poszczególnych grup wiekowych oznaczone zostały dla dwóch dużych grup populacyjnych - do 18 r.ż. i powyżej 18 r.ż. oraz w grupach wieku edukacyjnego w skali kraju i dla poszczególnych województw w latach 2013-2015. Do 18 r.ż. Średni wskaźnik w skali kraju dla grupy do 18 r.ż. w latach 2013 i 2014 wynosił odpowiednio 6,21 i 11,68. W 2015 r. uległ on 2,4-krotnemu zwiększeniu w grupie dzieci i młodzieży do 18 r.ż. i wyniósł 28,17. W tej grupie wiekowej (do 18 r.ż.) największa liczba zgłoszeń IMed dotyczyła przedziału wiekowego 16-18 lat (n=1517), następnie 13-15 lat (n=528) i 7-12 lat (n=29). Wskaźniki na 100 tys. osób danej populacji - odpowiednio: 123,92, 46,94 i 1,3. W porównaniu do lat 2013 i 2014 wzrost wskaźników w tych grupach wynosił: x5,1 i x2,6; x4,1 i x 2,1 oraz x2 i x1,4. Powyżej 18 r.ż. W populacji powyżej 18 r.ż. wskaźniki te wynosiły: w 2013 r. - 1,38; w 2014 r. - 5,15 i w roku 2015-16,27, co wskazuje na nieco ponad 3-krotny jego wzrost w porównaniu do roku poprzedzającego i prawie 12-krotny wzrost w stosunku do roku 2013. We wszystkich grupach wiekowych obserwowany był wzrost wskaźników IMed. Najwyższy dotyczył przedziału wiekowego 19-24 lata (2015-81,06; 2014-25,26 i 2013-8,91). W 2015 r. w grupach wiekowych 19-24, 25-29, 30-39 lat przyrost wskaźników był podobny - od 3 do 3,2 - do roku 2014. W odniesieniu do 2013 r. najwyższy wzrost wskaźnika dotyczył grupy 25-29 lat (10,5-krotny wzrost) i grupy 19-24 lata (9,1-krotny wzrost). Województwa Tabela wskaźników podejrzeń zatruć NSP na terenie województw w poszczególnych grupach wiekowych przedstawia również porównanie tych wskaźników z lat 2013-2015. Grupa wiekowa 0-6 lat. W 2013 r. zarejestrowano jedno zgłoszenie podejrzenia zatrucia NSP. W 2014 r. nie zgłoszono żadnego przypadku, a w roku 2015-3 przypadki. Grupa wiekowa 7-12 lat. W tej grupie wskaźnik na 100 tys. grupy populacyjnej w skali kraju wzrósł z 0,64 w 2013 r. do 0,9 w roku 2014. W roku 2015 liczba bezwzględna zgłoszeń wynosiła n=29, a wskaźnik IMed - 1,3/100 tys. Najwyższy wskaźnik dla tej grupy w 2013 r. dotyczył województwa łódzkiego i wynosił 2,26/100 tys. (w 2014 - nie zgłoszono przypadku zatrucia w tej grupie wiekowej), natomiast w roku 2014 - województwa śląskiego (3,72/100 tys.). W 2015 r. najwyższy wskaźnik IMed dla tej grupy populacji dotyczył woj. podlaskiego (wsk.=7,2 [w latach 2013-2014 nie odnotowano zgłoszeń w tej grupie wiekowej]), woj. kujawsko-pomorskiego (wsk.=4,06) i śląskiego ((wsk.=3,28).
Wskaźniki przypadków podejrzeń zatruć NSP we wszystkich grupach wiekowych do 18 r.ż. na terenie poszczególnych województw w 2013 i 2014 r. Województwo Podgrupa wiekowa / wskaźnik na 100 tysięcy mieszkańców w grupach populacyjnych do 18 r.ż. (1) 0 6 lat (2) 7 12 lat (3) 13-15 lat (4) 16 18 lat 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 1 dolnośląskie - - - - - 0,64-1,28 15,6 17,19 21,99 46,12 2 kujawskopomorskie - - 0,65 0,82 1,63 4,06 13,5 48,54 88,77 28,97 84,52 199,30 3 lubelskie - - - - - - 1,41 13,36 6,02 21,30 14,58 86,91 4 lubuskie - - - - - 1,70-13,22 65,26-23,84 169,47 5 łódzkie - - - 2,26-1,48 20,76 37,62 120,18 83,3 166,27 288,07 6 małopolskie - - - 0,98 - - 2,73 2,80 9,44 4,12 3,48 25,60 7 mazowieckie - - 0,24 0,66 0,64 0,31 3,23 12,52 30,47 1,75 22,90 82,95 8 opolskie 1,56 - - - 1,95-13,44 10,66 3,63 11,93 3,09 38,74 9 podkarpackie - - - - - - 1,41 2,82 10,05 15,04 21,87 39,20 10 podlaskie - - - - - 7,40 5,19 11,01 69,93 2,23 26,56 108,81 11 pomorskie - - - - 1,40 0,69 12,25 28,07 43,73 16,33 47,32 118,63 12 śląskie - - - 1,67 3,72 3,28 24,90 58,18 117,75 55,54 90,54 289,83 13 świętokrzyskie - - 0,83 1,45 2,91 10,06 18,65 70,43 21,89 28,22 137,01 14 warmińskomazurskie - - - 1,15 3,44 1,14 89,61 76,50 64,18 70,30 110,29 177,55 15 wielkopolskie - - - - - 0,47 3,62 9,39 29,43 18,93 51,99 105,69 16 zachodniopomor skie POLSKA (w całej grupie wiekowej) - - - - - 1,02 3,86 16,05 36,54 5,01 12,66 117,20 0,003 0 0,07 0,64 0,90 1,30 11,34 22,34 46,94 24,04 47,31 123,92
Wskaźniki przypadków podejrzeń zatruć NSP we wszystkich grupach wiekowych powyżej 18 r.ż. na terenie poszczególnych województw w 2013 i 2014 r. Województwo Podgrupa wiekowa / wskaźnik na 100 tysięcy mieszkańców w grupach populacyjnych do 18 r.ż. (5) 19-24 lat (6) 25-29 lat (7) 30-39 lat (8) powyżej 40 lat 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 1 dolnośląskie 17,17 27,10 41,51 11,10 18,55 30,89 11,30 13,59 12,67 0,48 0,48 0,54 2 kujawskopomorskie 3,95 42,53 77,93 1,74 17,34 39,79 0,30 5,37 19,89 0,10 0,19 0,39 3 lubelskie 11,59 6,10 46,99 3,96 2,97 18,16 1,52 0,29 5,97 - - 0,47 4 lubuskie 4,72 10,08 219,54-10,05 63,75 1,20 7,61 52,39 - - 1,22 5 łódzkie 44,64 125,65 290,82 16,54 72,55 162,85 8,47 36,15 80,69 0,38 1,73 3,92 6 małopolskie 0,68 5,01 18,98-1,84 7,10 0,38 0,36 3,97-0,06 0,18 7 mazowieckie 0,24 6,72 29,99 0,23 2,23 13,67 0,11 1,98 6,02 0,03 0,03 0,49 8 opolskie 2,37 2,56 11,88-3,81 7,76 0,64 0,63 0,62-0,19-9 podkarpackie 2,63 7,51 24,05 2,83 4,63 16,39 0,91 0,29 8,77 0,19 0,10 0,09 10 podlaskie - 3,93 34,11 2,00 3,13 20,13 2,24 0,54 7,60 - - 0,16 11 pomorskie 6,23 18,10 78,38 2,08 4,90 38,91-3,16 10,97 0,80 0,18 1,10 12 śląskie 15,27 48,48 182,03 5,11 19,76 92,74 2,06 9,04 71,54 0,08 0,46 2,50 13 świętokrzyskie 0,94 1,96 25,94-1,05 12,92 - - 4,56 - - 0,15 14 warmińskomazurskie 13,22 19,59 68,29 4,92 11,33 49,76 1,76 6,01 19,66-0,29 0,43 15 wielkopolskie 10,16 32,92 90,28 6,49 18,72 49,18 2,48 6,04 24,51 0,06 0,61 1,52 16 zachodniopomor skie POLSKA (w całej grupie wiekowej) - 4,49 35,78-0,76 18,98-0,35 4,91-0,11 0,46 8,91 25,26 81,06 3,99 12,92 41,97 2,28 6,27 19,72 0,11 0,32 0,97
W latach 2103 i 2014 nie było przypadków podejrzeń zatruć w tej grupie wiekowej w województwach dolnośląskim, lubelskim, lubuskim, podkarpackim, wielkopolskim i zachodniopomorskim, a w roku 2015 - lubelskim, opolskim i podkarpackim. Grupa wiekowa 13-15 lat. W latach 2013 i 2014 wskaźnik na 100 tys. grupy populacyjnej w skali kraju wynosił odpowiednio 11,34 i 22,34. W roku 2015-46,94. Województwem o najwyższym wskaźniku w tej grupie w 2015 r. było woj. łódzkie (wsk.=120,18), w 2014 i 2013 r. woj. warmińsko-mazurskie, w którym obserwuje się w ciągu okresu analizowanego spadek tego wskaźnika - z 89,61 (2013) do 76,5 (2014) i 64,18 (2015). Podobne zjawisko ma miejsce w woj. lubelskim i opolskim. We wszystkich pozostałych województwach wystąpił wzrost wskaźnika/100 tys. populacji tej grupy wiekowej. Wysoki wskaźnik IMed w 2015 r. dotyczył również woj. śląskiego(wsk.=117,75). Grupa wiekowa 16-18 lat. W latach 2015 i 2014 we wszystkich województwach odnotowano przypadki podejrzeń zatruć nowymi narkotykami (środkami zastępczymi). W roku 2013 jedynie z woj. lubuskiego nie zgłoszono przypadków z tej grupy wiekowej. Średnie wskaźniki dla tego przedziału wiekowego w latach 2013, 2014 i 2105 w skali kraju wynosiły odpowiednio 24,04-47,31-123,92. W żadnym z województw nie nastąpił spadek wskaźników w odniesieniu do grupy populacyjnej w tym przedziale wiekowym. W roku 2013 najwyższe wskaźniki na 100 tys. grupy populacyjnej odnotowano w województwie łódzkim (wskaźnik=83,3), warmińsko-mazurskim (wskaźnik=70,3) oraz w województwie śląskim (wskaźnik=55,54). W 2014 r. w tych trzech województwach również były one również najwyższe; odpowiednio: 166,27 (łódzkie), 110,29 (warmińsko-mazurskie), 90,54 (śląskie). Wysoki wskaźnik odnotowano również w woj. kujawsko-pomorskim (wsk.=84,52). W roku 2015 najwyższe wskaźniki dotyczyły woj. śląskiego (wsk.=289,83), woj. łódzkiego (wsk.=288,07) i woj. kujawsko-pomorskiego (wsk.=177,55). Grupa wiekowa 19-24 lata. W 2015 r. we wszystkich województwach nastąpił wzrost IMed na 100 tys. osób tej grupy wiekowej. W skali kraju średni wskaźnik dla tej grupy populacyjnej wyniósł 81,06, w 2014 r. wynosił 25,56/100 tys. mieszkańców i był ponad 3-krotnie wyższy niż w roku 2013 (wsk.= 8,91). Regionami o najwyższych wskaźnikach w tej grupie wiekowej w latach 2015-2014-2013 było woj. łódzkie (290,82-125,65-44,64), śląskie (182,03-48,48-15,27) oraz w 2015 r. woj. lubuskie (219,54). Grupa wiekowa 25-29 lat. W skali kraju wskaźnik dla tej grupy w 2015 r. wyniósł 41,97/100 tys., w 2014 r. - 12,92 i był 4- krotnie wyższy niż w roku 2013 (wskaźnik= 3,99). Najwyższe wskaźniki w tej grupie odnotowano w 2015, 2014 i 2013 r. w województwie łódzkim; wynosił on odpowiednio 162,85, 72,55 i 16,54 na 100 tysięcy. Regionami, w którym wskaźniki te były wysokie zarówno w 2015, 2014, jak i 2013 r. były województwa śląskie (92,74-19,76-6,49), wielkopolskie (49,18-18,72-6,49). Ponad 6-krotny wzrost wskaźnika zdarzeń miał miejsce w woj. lubuskiem (63,75-10,05-0).
Grupa wiekowa 30-39 lat. Średnie wskaźnik dla całej populacji wiekowej w skali kraju dla tej grupy w w 2015 r wyniósł 19,72. W 2014 r. 6,27 i był ponad 2,5-krotnie wyższy niż w roku poprzedzającym (2013-2,28). Największa liczba podejrzeń zatruć NSP na 100 tys. mieszkańców tej grupy miała miejsce w woj. łódzkim we wszystkich 3 latach: 2015-80,69, 2014-36,15, w 2013-8,47. Wysokim wskaźnikiem cechowało się także woj. śląskie: 2015-71,54, 2014-9,04 i w 2013-2,06. W woj. dolnośląskim zanotowano niewielkie zmniejszenie wskaźnika w porównaniu z rokiem poprzedzającym, a w woj.opolskim pozostał bez zmian. Grupa wiekowa powyżej 40 lat. Jest to grupa wiekowa, w której doszło do najmniejszej liczby interwencji z powodu zatrucia NSP. Jednak wskaźnik w skali kraju zwiększył się 3-krotnie, z 0,11 w 2013 r. do 0,32 w 2014 r. i ponownie trzykrotnie w roku 2015 (wsk.=0,97). Największą liczbę zatruć na 100 tys. mieszkańców regionu w tej grupie odnotowano w województwie łódzkim 3,92 w 2015 r., 1,73 w 2014 r. W 2013 r. wskaźnik ten wynosił 0,38. W woj. lubuskiem po raz pierwszy w ciągu 3 lat odnotowano zatrucia w populacji powyżej 40 r.ż. W woj. podkarpackim wskaźnik pozostał bez zmian w stosunku do roku 2014 i zmniejszył się w porównaniu z rokiem 2013.
Zgłoszenia przypadków zgonów w latach 2013-2015 mogących mieć związek z ostrym zatruciem nowymi narkotykami ("dopalaczami", NSP). W latach 2013-2015 do OKZ-Warszawa zgłoszonych zostało łącznie 34 przypadki zgonów mogących mieć związek z zatruciem nowymi narkotykami (NSP, "dopalaczami") - w roku 2013-3 przypadki, w 2014-9 przypadków i w roku 2015-22 przypadki. Zgłoszenia napłynęły z regionalnych placówek sanitarno-epidemiologicznych, bezpośrednio ze szpitali, Wojewódzkich Wydziałów Zarządzania Kryzysowego. Tabela. Zgony 2013-2015. Łączna liczba przypadków ROK Liczba w roku Dane Nazwa "dopalacza" lub NSP 1. 1. mężczyzna, lat 17; szpital w Grudziądzu; woj. brak kujawsko-pomorskie; wg informacji ustnej, zgon nie był spowodowany zatruciem 2. 2013 2. mężczyzna, lat 20; Rybnik; woj. śląskie; zgon w miejscu zdarzenia (ZMZ) NBOMe25I TAK *1) 3. 3. mężczyzna, lat 40; Katowice; woj. śląskie; Toksykologia-Sosnowiec 4 1. mężczyzna, lat 20; woj. śląskie; Toksykologia-Sosnowiec 5. 2. mężczyzna; lat ok. 20; Bielsko-Biała; woj. śląskie ZMZ (zgon w miejscu zdarzenia) 6. 3. mężczyzna, lat ok. 20; Bielsko-Biała; woj. śląskie ZMZ 7. 4. mężczyzna, lat 23; szpital w Katowicach, woj. śląskie Pomarańczowy płomień (pentedron, UR-144) TAK *1) bromobufedron, ketamina brak brak Imitacja produktu Dodatek do piasku koloru niebieskiego; opakowanie 0,3 g 8. 2014 5. mężczyzna, lat 29; szpital w Kaliszu; woj. Talizman kierowcy wielkopolskie 9. 6. mężczyzna, lat 21; SU w Bydgoszczy; woj. kujawsko-pomorskie 10. 7. mężczyzna, lat 23; Gdańsk, woj. pomorskie; ZMZ 11. 8. mężczyzna, lat 24; Gdańsk, woj. pomorskie; ZMZ Potwierdzenie badaniem toksykologicznosądowym 5-MAPB TAK *2) NBOMe25B, 4-CMC TAK *3) NBOMe25B, 4-CMC TAK *3) 12. 9. mężczyzna, lat 21, Jarocin, woj. wielkopolskie; ZMZ (doniesienie medialne) NBOMe25B, NBOME25I TAK *2) 13. 1. mężczyzna; Koszalin, woj. zachodniopomorskie; ZMZ 14. 2. mężczyzna; Rzeszów, woj. podkarpackie; brak Toksykologia-Rzeszów 15. 2015 3. mężczyzna, lat 41; Mikołów, woj. śląskie; AB-CHMINACA Toksykologia-S 16. 4. mężczyzna; Koszalin, woj. zachodniopomorskie brak 17. 5. mężczyzna, lat 20; Żagań szpital, woj. lubuskie brak brak TAK (brak źródła potwierdzenia)
Tabela. Zgony 2013-2015 (c.d) Łączna liczba przypadków ROK Liczba w roku 18. Dane 6. mężczyzna, lat 20; Laski Lubuskie; woj. lubuskie; ZMZ 19. 7. kobieta, lat 18; Ruda Śląska, woj. śląskie; ZMZ 20. 8. mężczyzna, lat 40; Ruda Śląska szpital, woj. śląskie; brak brak brak Nazwa "dopalacza" lub NSP 21. 9. mężczyzna, lat 25; Cieszyn szpital, woj. śląskie brak (prawdopodobnie GBL; środek zastępczy) 22. 10. mężczyzna, lat 19; Ryn (Ełk szpital), woj. warmińsko-mazurskie ABC, Coccolino, Fresh Funky, pentedron 23. 11. mężczyzna, lat 21; Tychy szpital, woj. śląskie alfa-pvp, BB-22, THJ-018, MXE, flubromazepam 24. 12. mężczyzna; Rzeszów szpital, woj. podkarpackie Mocarz 25. 13. mężczyzna, lat 24; Wodzisław Śląski, woj. śląskie; Toksykologia-Sosnowiec 26. 14. mężczyzna, lat 19; Katowice, woj. śląskie; Toksykologia Sosnowiec Rozpałka do grilla Mocarz 27. 15. mężczyzna, lat 26; Gdańsk szpital, woj. brak pomorskie 28. 2015 16. mężczyzna, lat 33; Palikówka, woj. brak podkarpackie; ZMZ (?) 29. 17. mężczyzna, lat24; Leleszki, woj. warmińskomazurskie; ZMZ )?) 30. 18. kobieta, lat 28; Września szpital, woj. wielkopolskie 31. 19. mężczyzna, lat 27; Frombork, woj. warmińskomazurskie brak 3MMC 32. 20 mężczyzna, lat 22; Rydułtowy, woj. śląskie brak 33. 21. kobieta, lat 30; Żuromin, woj. mazowieckie; ZMZ brak Potwierdzenie badaniem toksykologicznosądowym TAK (informacja ustna o potwierdzeniu) 34. 22. mężczyzna, lat 23; Żuromin, woj. mazowieckie brak (z informacji uzyskanych wynika, że zgon mógł być spowodowany przedawkowaniem opiatów) *1) Materiały konferencyjne; XXXI Konferencja Toksykologów Sądowych; Ciechocinek, 2014. *2) Materiały konferencyjne; XXXII Konferencja Toksykologów Sądowych; Bronisławów, 2015. *3) informacja przekazana ustnie z ZMS w Gdańsku brak
Znaczny wzrost zgłoszeń w 2015 r. obserwowano od marca-2015, w którym rejestrowanych było 2 razy więcej zgłoszeń niż w miesiącach poprzedzających i w latach poprzednich oraz, szczególnie w miesiącu lipcu 2015 r., w którym zarejestrowanych zostało prawie dwa tysiące przypadków interwencji medycznych związanych z prawdopodobnym użyciem nowych narkotyków nie pozwala na jednoznaczne określenie przyczyn tego wzrostu. Okres od marca do lipca 2015 i lipiec-2015 można porównać do okresu z roku 2010 (lipiec-wrzesień 2010), w którym obserwowano również znaczny wzrost zgłoszeń (w stosunku do wcześniejszych miesięcy), którego prawdopodobną przyczyną był "przeciek" o możliwym zamknięciu punktów sprzedaży produktów "dopalaczowych", a także związanych z wprowadzeniem na listę substancji kontrolowanych nowych środków i wyzbywania się przez producentów, dystrybutorów, sprzedawców produktów "dopalaczowych" zawierających w swoim składzie substancje zakazane. Jedną z przyczyn wzrostu zgłoszeń w analizowanym okresie mogło być zwiększenie liczby nowych substancji dostępnych na rynku. W 2014 i w 2015 r. pojawiły się na rynku substancje wcześnie nie spotykane (nie zidentyfikowane). Można przypuścić, że wpływ na liczbę zgłoszeń w 2015 r. (szczególnie od lipca, po wejściu w życie znowelizowanej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii) mogło mieć wprowadzenie nowych/zmienionych definicji odnoszących się do środków psychoaktywnych ("nowa substancja psychoaktywna", "środek zastępczy"). Brak jakichkolwiek możliwości diagnostycznych przez zdecydowaną większość placówek leczniczych udzielających pomocy medycznej, prawdopodobnie spowodowało zgłaszanie zatruć / podejrzeń zatruć nie tylko "typowymi dopalaczami", czy NPS (nowe substancje psychoaktywne; zażywane "in substantia"), ale również produktami leczniczymi oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy lub produktami leczniczymi zawierającymi substancje czynne o potencjalnym działaniu psychoaktywnym i stosowanymi w celach pozamedycznych lub "nieokreślonych substancji chemicznych nieznanego pochodzenia". Pośrednio może świadczyć o tym wzrost liczby zgłoszeń o "nieznanej nazwie", "nieokreślonej substancji", "nieznanej substancji psychoaktywnej", "brak danych", "nie ustalono" itp. Jedynym potwierdzeniem zażycia "dopalacza" lub NSP jest informacja uzyskana od osoby, której udzielono pomocy medycznej. Nie jest jednak możliwa weryfikacja takiej informacji. Od lipca 2015 r. zgłaszane były również interwencje zespołów Ratownictwa Medycznego, które ograniczały się do udzielania (nieznanej formy) pomocy (?) w miejscu zdarzenia, nie skutkującego hospitalizacją i pozostawieniem [potencjalnego] pacjenta w miejscu interwencji. Odsetek w półroczu lipiecgrudzień 2015 r. IMed nie skutkujących udzieleniem pomocy medycznej w stacjonarnej placówce ochrony zdrowia wyniósł 4,7% wszystkich zgłoszonych do OKZ-War IMed w tym roku. Do centralnego rejestru wpisywane są zgłaszane zdarzenia, które podlegają weryfikacji przez OKZ- War. Mogą one różnić się ("in plus" lub "in minus") co do ogólnej miesięcznej/rocznej liczby zarejestrowanej przez wojewódzkie Inspektoraty Sanitarne. Do rejestru nie są wpisywane przypadki interwencji medycznych wskazanych w zgłoszeniu, a odnoszących się do zatruć narkotykami "klasycznymi" (marihuana, haszysz, opiaty, amfetamina i pochodne), lekami oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy (mogącymi jednak wypełniać definicję środka zastępczego). Różnice w ogólnej liczbie zgłoszeń z niektórych województw (zgłaszane m.in. z woj. kujawskopomorskiego i podlaskiego) w skali roku i w miesiącach wynikają z: - weryfikacji informacji zawartych w zgłoszeniach, zgodnie z przyjętymi zasadami rejestrowania przedstawionymi powyżej i wpisywania do rejestru IMed tych zgłoszeń, co do których istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że nie są "dublowane"; nie mniej mogą być przypadki, w których odmienność informacji w jednej lub dwóch danych odbiegają od siebie.
Przykłady (!) takich zgłoszeń (nie dotyczy konkretnego zgłoszenia, z podanego miejsca, podanej daty) - poniżej: data zdarzenia skąd zgłoszenie inicjały wiek płeć miejsce zdarzenia miejsce hospitalizacji nazwa 05.03.2016 WSSE Olsztyn M.K. 16 M Olsztyn Olsztyn brak danych 05.03.2016 WZK Olsztyn K.M. 16 M Olsztyn Olsztyn Mocarz W powyższym przykładzie - do rejestru OKZ-War wpisywane są 2 zgłoszenia, ponieważ na 8 informacji, 2 nie są zgodne (inicjały, nazwa "dopalacza"); nie mniej jest wysoce prawdopodobne, że zgłoszenie dotyczy tego samego pacjenta, a nazwa "dopalacza" wynika z pozyskania bardziej szczegółowych informacji, a inicjały pacjenta zostały wpisane zgodnie z wojskowym zwyczajem - "nazwisko, imię, syn N.". data zdarzenia skąd zgłoszenie inicjały wiek płeć miejsce zdarzenia miejsce hospitalizacji nazwa 05.03.2016 WSSE Olsztyn M.K. 16 M Olsztyn Olsztyn brak danych 05.03.2016 WZK Olsztyn M.K. 16 M nieznana Olsztyn nie ustalono W powyższym przykładzie - na 8 informacji, jedna nie jest zgodna - wpisane do rejestru dwa zgłoszenia; data zdarzenia skąd zgłoszenie inicjały wiek płeć miejsce zdarzenia miejsce hospitalizacji nazwa 05.03.2016 WSSE Olsztyn M.K. 20 M Olsztyn Olsztyn w moczu oznaczono marihuana (+) W powyższym - nie wpisywana do rejestru (marihuana); - zgłoszeń do OKZ-War otrzymywanych z innych źródeł; - zgłoszeń przekazywanych z określonego okresu sprawozdawania IMed, a zawierającymi informacje o zdarzeniach z poprzedniego miesiąca (np. sprawozdanie z okresu 01-07.IV. zawierające "spóźnione" zgłoszenia z miesiąca poprzedniego - te są wpisywane do miesiąca zgodnie z datą zdarzenia) - stąd liczba miesięczna wcześniejszych zgłoszeń może odbiegać od liczby podanej w poprzedzającym comiesięcznym sprawozdaniu. W mojej ocenie obecnie funkcjonujący sposób pozyskiwania przez Inspektoraty Powiatowe danych o interwencjach medycznych w przypadkach zatruć/podejrzeń zatruć NSP, "dopalaczami" jest zadowalający. Jakiekolwiek zmiany, np. rozszerzenie liczby danych w formularzu wzoru zgłoszenia spowoduje dodatkowe obciążenie - głównie personelu pionu sanitarno-epidemiologicznego, nie wpływając na pozyskiwanie danych ważnych z punktu widzenia epidemiologiczno-statystycznego. Dane zawarte w formularzu zgłoszenia są wystarczające do określenia wskaźników istotnych z punktu statystyczno-epidemiologicznego. Odsetek zgłoszeń bez informacji o miejscu zdarzenia w roku 2015 wynosi 0,5%; o wieku pacjenta - 2%; płci - 0,8%. Nie wpływa to w sposób istotny na ocenę ogólną i wartości przedstawionych wskaźników za rok 2015.
Ważnymi elementami różnicującymi są: inicjały pacjenta, wiek, miejsce zdarzenia, ewentualnie miejsce hospitalizacji. Proponuję, aby inicjały pacjenta zapisywane były w kolejności [Imię.Nazwisko.]; np. Antoniego Kowalskiego A.K. - nie K.A. Po weryfikacji i wpisaniu do rejestru IMed, prowadzonego przez OKZ-War, inicjały pacjenta są usuwane po 3 miesiącach od chwili ich uzyskania. Powoduje to całkowity brak możliwości ewentualnej, kolejnej weryfikacji. W przekazywanych danych należy bezwzględnie unikać podawania numeru PESEL, pełnej daty urodzenia pacjenta, czy numeru Historii Choroby (chociaż są to niekiedy jedyne informacje pozwalające na prawidłową weryfikację zgłoszeń). Ze względu na nadal dość dużą liczbę IMed w woj. śląskim i łódzkim, należy utrzymać tygodniowe sprawozdania z tych województw, z pozostałych województw - co 14 dni.