Anna Ignaczewska. Analiza i interpretacja wiersza Jana Huszczy Wspomnienie o dziadku ze zbioru Pory czasu człowieczego

Podobne dokumenty
Prezentacja przygotowana przez uczniów w uczęszczaj

KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLAS IV ZGODNE Z PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA NA START W KLASIE IV i VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ.

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny KLASA V język polski WRZESIEŃ I PAŹDZIERNIK

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY IV

Co to jest wersologia?

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny w klasie 5 Teraz polski!

Każda wypowiedź (także analizowany tekst) służy porozumieniu między nadawcą a odbiorcą

Lista tematów na wewnętrzny egzamin maturalny z języka polskiego rok szkolny 2015/2016

Wymagania edukacyjne z języka polskiego dla klasy 4. Ocena celująca:

STANDARDY WYMAGAŃ PROGRAMOWYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO KLASA IV

Na grobach ojców naszych

JĘZYK POLSKI WYMAGANIA EDUKACYJNE W KLASIE III POZIOM PODSTAWOWY

ŚRODKI STYLISTYCZNE = ŚRODKI ARTYSTYCZNEGO WYRAZU

INDYWIDUALIZACJA PRACY Z UCZNIEM Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ W SZKOLE

Kartoteka testu W kręgu muzyki GH-A1(A4)

KLUCZ ODPOWIEDZI KONKURS HUMANISTYCZNY. Zadania zamknięte. Zadania otwarte

Edmund Bieder. Jesienią Słońce na łąkach mgłę otęcza I bladozłote sypie skry, Jak zwiewna biała nić pajęcza, Jak białorunne zwiewne mgły,

UMIEJĘTNOŚCI UCZNIÓW GIMNAZJUM Z JĘZYKA POLSKIEGO. Uczeń klasy I po każdym rozdziale posiada następującą wiedzę i umiejętności:

wydarzeniach w utworze epickim opowiada narrator; jego relacja ma najczęściej charakter zobiektywizowany i cechuje ją

Wymagania edukacyjne z języka polskiego w roku szkolnym 2012/2013 Kryteria ocen w klasie V

WYMAGANIA I KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV

Warsztaty pisania poezji - opis przedmiotu

Kryteria ocen z języka polskiego dla klasy V szkoły podstawowej

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV w Szkole Podstawowej nr 42 z Oddziałami Integracyjnymi w roku szkolnym 2018/2019

WYMAGANIA EDUKACYJNE JĘZYK POLSKI klasa pierwsza. XVIII Liceum Ogólnokształcące im. Prof. Akademii Krakowskiej. Św. Jana Kantego

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

GH - Charakterystyka arkuszy egzaminacyjnych.

KRYTERIA OCENY ROCZNEJ Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV

Wymagania edukacyjne język polski klasa IV

Scenariusz lekcji języka polskiego dla klasy I gimnazjum. z wykorzystaniem elementów oceniania kształtującego

Kartoteka testu Moda ma swoją historię

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2016/2017

VI KSZTAŁCENIE LITERACKIE I KULTUROWE

Analizy i interpretacje wybranych wierszy

Regulamin XXVI Konkursu Recytatorskiego im. Wandy Łyczkowskiej

TEKST POETYCKI NA RÓŻNYCH POZIOMACH KSZTAŁCENIA (GIMNAZJUM LICEUM)

SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV

Lista tematów na wewnętrzny egzamin maturalny z języka polskiego rok szkolny 2018/2019 / stara matura/

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - POZIOM PODSTAWOWY

ZASADY OCENIANIA NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO W GIMNAZJUM NR 2 W WAŁCZU

Jak przygotować uczniów do czytania utworów poetyckich na maturze? Anna Kondracka-Zielińska

Schematy punktowania zadań do arkusza Błogosławiony trud

Kartoteka testu Oblicza miłości

Wymaganie edukacyjne język polski klasa V

Temat : Jak czytać wiersze, czyli tworzymy poradnik interpretatora.

ZAMIERZENIA WYCHOWAWCZO-DYDAKTYCZNE. Temat kompleksowy: Poznajemy zegary-liczymy minuty i godziny

NACOBEZU - JĘZYK POLSKI kl. IV KSZTAŁCENIE LITERACKIE I KULTUROWE

2. Zdefiniuj pojęcie mitu. Na wybranych przykładach omów jego znaczenie i funkcjonowanie w kulturze.

Język polski Tekst I. Informacje dla nauczyciela

OCENIANIE ARKUSZA POZIOM ROZSZERZONY

JĘZYK POLSKI WYMAGANIA EDUKACYJNE

Wymagania edukacyjne z języka polskiego dla klasy czwartej SP im. Jana Pawła II w Żarnowcu

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny roczne z języka polskiego dla klasy IV szkoły podstawowej

Konspekt lekcji otwartej z języka polskiego przeprowadzonej w dniu r w ZS nr 1 w Lublinie w klasie liceum ogólnokształcącego.

PORADY DLA MATURZYSTÓW JĘZYK POLSKI, MATURA PISEMNA

OCENĘ DOBRĄ OCENĘ DOSTATECZNĄ

Kryteria oceniania z języka polskiego. Klasa VI

ANALIZA WYNIKÓW PRÓBNEGO EGZAMINU GIMNAZJALNEGO-ROK SZKOLNY 2015/2016 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH- JĘZYK POLSKI

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE V w Szkole Podstawowej nr 42 z Oddziałami Integracyjnymi w roku szkolnym 2018/2019

ANALIZA WYNIKÓW EGZAMINU GIMNAZJALNEGO-ROK SZKOLNY 2014/2015 Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH- JĘZYK POLSKI

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY V SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Obowiązujący program nauczania : Jutro pójdę w świat, WSiP

JĘZYK POLSKI - PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA W KLASACH IV VI

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ Z PRZEDMIOTU JĘZYK POLSKI NA ROK SZKOLNY 2014/2015

Na ocenę niedostateczną uczeń nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Na ocenę dopuszczającą uczeń:

OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ Otrzymuje uczeń, który osiągnął poziom wymagań koniecznych.

EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019

KLASA 4. I. Kształcenie literackie i kulturowe.

NACOBEZU JĘZYK POLSKI

WYMAGANIA EDUKACYJNE I SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY IV

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY IV

Realizacja podstawy programowej w repetytorium Sprawdzian na 100%! wymagania ogólne i szczegółowe

KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV

Publikacja pod patronatem wiedza24h.pl. Wypracowania Jan Andrzej Morsztyn. Wybór wierszy

Język polski. Kryteria oceniania z języka polskiego w kl. VIa Szkoły Podstawowej w Wierzchowie Dworcu w roku szkolnym 2017/2018

Język polski wymagania edukacyjne na poszczególne stopnie szkolne

Odpowiedzi i punktacja zadań do zestawu W kręgu muzyki GH-A1(A4)

ŚRODKI ARTYSTYCZNE. nazwa znaczenie funkcja. Funkcja poetycka, uwydatnienie. sposób instrumentacji głoskowej

Klasa 4 OCENA DOSTATECZNA OCENA DOBRA OCENA BARDZO DOBRA

MODELE ODPOWIEDZI I SCHEMATY OCENIANIA ARKUSZA II. Temat 1: Analiza i interpretacja wiersza Tadeusza Nowaka Psalm o powrocie

EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 JĘZYK POLSKI

KRYTERIA OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE III NIEDOSTATECZNY

XII KONKURS HUMANISTYCZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

Wymagania edukacyjne język polski - klasa 4. wyszukuje wyrazy w słowniku języka polskiego i słowniku ortograficznym

Wymagania edukacyjne z języka polskiego

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI NA POSZCZEGÓLNE OCENY I OKRES OCENA CELUJĄCA

co decyduje o tym, że niektóre teksty językowe mają charakter literacki? jaka jest różnica między zwykłym, codziennym

JĘZYK POLSKI WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ORAZ SPOSOBY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne z języka polskiego dla klasy V

OGÓLNEKRYTERIA OCENIANIADLAKLASY IV

WOJEWÓDZKI KONKURS JĘZYKA POLSKIEGO

JĘZYK MNIEJSZOŚCI NARODOWEJ LUB ETNICZNEJ W SZKOLE PODSTAWOWEJ. Wyciąg z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych

KRYTERIA OCEN Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASIE IV

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO KLASA V. Uczniów obowiązują wiadomości i umiejętności nabyte w klasie IV.

Scenariusz lekcji w klasie I liceum język polski

Kryteria oceniania z języka polskiego KLASA V

Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z języka polskiego

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI ZGODNE Z PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA NA START W KLASIE VI

Informacje dla uczniów, którzy w roku szkolnym 2017/18. przystępują do egzaminu maturalnego POZIOM PODSTAWOWY

Transkrypt:

Anna Ignaczewska Analiza i interpretacja wiersza Jana Huszczy Wspomnienie o dziadku ze zbioru Pory czasu człowieczego

Wspomnienie o dziadku Sad jakby zniknął, ciemne głuchły bory. Leżał przy oknie ni zdrowy, ni chory. Czepiał się imion, sobie tylko znanych, Na pół zatartych, na pół zapomnianych. To było dawno, w miejscu, do którego Zawiało drogi, zwiększa się odległość, Lecz w różnych krajach znajdziesz parę osób, Tamtych brzóz w wietrze słuchających głosu, Gdy w każdej dobie huczały otchłanie I nigdzie światła najmniejszej przystani... Odchodził, ale jeszcze nie umierał, Co dzień się w pole z kijaszkiem wybierał... * Piszemy wiersze, liryczne zwierzenia, Małe zamiary, małe wydarzenia, Chociaż w niejednej żyliśmy epoce - Łuny wygasły, pełne trwogi noce - Żadnej od dziadka zaczętej powieści, W której i prawnuk także by się zmieścił... Czasem był pewny, że nie on, lecz bliscy Poumierali dnia pewnego wszyscy. Wołał na księżyc, że to jest latarnia, Z którą wychodził obejście ogarniać. Umarł na długo przed ostatnią wojną, Młodość miał trudną, lecz starość spokojną. Tak by umierać... 4-5. VII. 1970

W pierwszej strofie wypowiada się ja liryczne indywidualne. Jego pozycja jest zaangażowana. W drugiej strofie mamy do czynienia z podmiotem zbiorowym tzw. my lirycznym. Piszemy wiersze, liryczne zwierzenia, [...] Chociaż w niejednej żyliśmy epoce-. Bezpośredniego adresata tzw. ty lirycznego nie da się wskazać. może nim być każdy z nas. Dominantą kompozycyjną w wierszu jest bohater. Można go utożsamić ze starszą osobą, w drugiej strofie nazywana jest ona dziadkiem. Podmiot indywidualny nie ujawnia, kim dla niego jest bohater. O utworze możemy powiedzieć, że reprezentuje lirykę pośrednią, opisową. Tematyka tekstu jest refleksyjno-filozoficzna. W tekście utworu odnajdujemy funkcję ekspresywną. Spełnia ją opis stanu świadomości i ducha osoby starszej. Uwidocznione to jest np. w wersach : Leżał przy oknie ni zdrowy ni chory. Czepiał się imion, sobie tylko znanych, Na pół zatartych, na pół zapomnianych. czy : Młodość miał trudną, lecz starość spokojną, Tak by umierać... Ostatni wers jest wieloznaczny. Daje sygnał do namysłu nad losem jaki jest pisany człowiekowi. Bohater miał to szczęście, że po ciężkich chwilach w młodości, ostatni okres swego życia, który dla wszystkich bywa trudny, spędzał dobrze. My liryczne jest zazdrosne. Nie wiadomo, co jest pisane nadawcy oraz adresatom wiersza. Możliwości jest wiele. Może przyjdzie im umierać w okopach na wojnie, może w samotności, a może w otoczeniu kochającej rodziny. Wyliczać by można bez końca. Wielokropki są jednym z sygnałów wywierających nacisk na adresata. Niedopowiedzenia zastosowano zarówno w pierwszej jak i w drugiej strofie. Ich funkcje pełnią także myślniki i bezokoliczniki np. z ostatniego wersu wiersza słowo umierać. Funkcja poetycka wiersza wyraża się w zastosowanych środkach stylistycznych, składniowych. Inwersję służącą wzmacnianiu ekspresji i urozmaicaniu stylu wypowiedzi wraz z przerzutnią widzimy w wersach : Żadnej od dziadka zaczętej powieści, W której i prawnuk także by się zmieścił... Czasem był pewny, że nie on, lecz bliscy Poumierali dnia pewnego wszyscy.

Podmiot zbiorowy daje tu kolejny znak, iż starszy człowiek nie potrafił już dobrze orientować się co do czasu, miejsca i przestrzeni. Wyraża też strach przed śmiercią. Uwypuklenie wypowiedzi następuje także w wersie : Tamtych brzóz w wietrze słuchających głosu, Dzięki temu szykowi widzimy, że nie głos a tamte brzozy były najważniejsze. Brzozy rosły na Wileńszczyźnie, gdzie ja liryczne spędził młodość. Powtórzenie podwojone ma miejsce w drugiej strofie. Celem jego jest wyrażenie opinii o marności tego świata i znikomości rzeczy, które mamy na nim do osiągnięcia : Piszemy wiersze, liryczne zwierzenia, Małe zamiary, małe wydarzenia, Właściwie nic nieznaczącego na tle dziejów. Dopowiedzenie (epifraza) Tak by umierać... pozornie tylko zamyka konstrukcję składniową. Dzięki niemu my liryczne osiąga aluzyjność wypowiedzi. Nagromadzenie trzech epitetów mających za zadanie określenie imion, które tylko bohater wiersza kojarzył, pomaga w uprzytomnieniu sobie jego stanu umysłu pamiętającego zdarzenia z przed lat 30-40, a nie z przedwczoraj. Kolokwializm np. Czepiał... stylizuje po części język wiersza na potoczny. Środki słowotwórcze jak zdrobnienie...kijaszkiem... i środki fonetyczne eksponują funkcje poetycką. Akcent (paraksytoniczny) przypada na drugą sylabę od końca w średniówce i w klauzuli. Instrumentacja głoskowa obejmuje rymy w klauzuli, parzyste, żeńskie, dokładne : bory chory, znanych- zapomnianych, umierał-wybierał, zwierzenia-wydarzenia, epoce-noce, bliscy-wszyscy, wojną-spokojną oraz rymy niedokładne, ubogie : osób-głosu, otchłanie-przystani, powieści-zmieścił, latarnia-ogarniać. Mamy tu także rymy średniówkowe niedokładne np. : wietrze-dobie, ale-pole, wygasły-pewny. Wiersz jest sylabicznym jedenastozgłoskowcem ze średniówką po piątej sylabie. Strofy są więc izometryczne, co daje efekt rytmizacji wypowiedzi. Funkcję poetycką odnajdujemy także w środkach semantycznych, takich jak porównania, epitety i metafory. Porównanie : Sad jakby zniknął,... Wołał na księżyc, że to jest latarnia

Epitety : imiona: sobie tylko znane, na pół zatarte, na pół zapomniane tamtych brzóz najmniejsza przystań pełne trwogi noce (parzysty) zaczęta powieść ostatnia wojna spokojna starość młodość trudna Metafory : Analiza tropów poetyckich pozwoliła dotrzeć do prezentowanej w utworze wizji świata człowieka, stojącego u progu wieczności. Nadawca wypowiada się poprzez regularny wiersz po to, by wyeksponować ostatni wiele znaczący wers, który składa się z pięciu sylab. Możemy odczytać go na wiele sposobów. Może ja liryczne chciał przedstawić nam ostatnie chwile z życia pradziadka. Kończąc wiersz wersem krótszym niż pozostałe, ukazał koniec życia. Przerwany, pęknięty, niedokończony wers możemy odczytać jako linię izoelektryczną w zapisie EKG. Być może chciał połączyć wspomnienie o dziadku z tradycją wiersza sylabicznego. Dwie wielkie wartości. Poszanowanie dla starszego człowieka i starego, ale przecież wciąż aktualnego systemu wersyfikacyjnego. Występują także środki graficzne. Każdy wers zaczyna się wielką literą, co nadaje patosu wypowiedzi. Dwie strofy przedzielone są też gwiazdką. Forma środków stylistycznych wpływa na odbiór wiersza jako przeżycia estetycznego. Informacje,dzięki którym dowiadujemy się o stanie zdrowia dziadka, możemy zaliczyć do kolejnej funkcji mowy informatywnej. Efekt artystyczny osiągnął poprzez stosowanie przenośni, epitetów, fraz, wymianę członów zdania, wprowadzenie słów w niespodziewane zestawienia np. : Zawiało drogi, zwiększa się odległość, Dzięki temu zwrotowi frazeologicznemu, który jest jednocześnie metaforą wyczuwamy, że ja liryczne nawiązuje do przeszłości zarówno dziadka jak i swojej. Obydwaj urodzili się i mieszkali na Wileńszczyźnie. Bohaterowi wiersza dane było spędzić tam całe życie, ja lirycznemu nie. 17 września 1939r. był dniem, który odmienił całe życie poety. Dlatego zastosował frazę zawiało drogi..., by uwypuklić znaczenie przyłączenia bliskich sercu terenów do Związku Radzieckiego. Wiedział, że prawdopodobnie nigdy już tam nie wróci. Jednocześnie frazę tę można odczytać inaczej. Możemy odebrać ją, jako przenośnię dotyczącą wielu lat, jakie upłynęły od czasu, kiedy bohater był u kresu życia.

Chociaż w niejednej żyliśmy epoce- Łuny wygasły, pełne trwogi noce- Żadnej od dziadka zaczętej powieści, W której i prawnuk także by się zmieścił... Dziadek żył w czasach zaborów, czyli wtedy, gdy Polski nie było na mapie Europy. Prawnuk żył w czasach Polski niepodległej. Jednak tereny tzw. Kresów Wschodnich do nas już nie należały. Dziadek przeżył powstanie styczniowe i być może I wojnę światową, a wnuk na pewno II wojnę światową. Obydwaj przeżyli więc... pełne trwogi noce-. Wiersz zbudowany jest z dwóch strof, z których pierwsza ma 12 wersów, druga miałaby też tyle samo, gdyby nie ten 13-ty niedokończony.... Tym razem nie interpretacja treści jest ważna, lecz sam numer wersu. W utworze dominują zdania oznajmujące. Występują także równoważniki zdań np. : I nigdzie światła najmniejszej przystani... pełne trwogi noce Spójnik I występuje na początku zdania, gdy poprzednie jest nie skończone. Ten szyk nadaje zdaniu podniosły nastrój. Zdanie z przerzutnią Gdy w każdej dobie huczały otchłanie I nigdzie światła najmniejszej przystani można zinterpretować jako opis wielkiej samotności przez 24 godziny na dobę. Pustka i brak pokrewnej duszy potęgują to poczucie. Wiersz ten odbieram jako przekaz o poczuciu samotności u progu XXI wieku. Jeśli chodzi o powiązania z literaturą, podobną wymowę ma wiersz Kazimierza Przerwy-Tetmajera Koniec wieku XIX i tekst piosenki Grzegorza Ciechowskiego Koniec czasów.