Dr hab. Teresa Sasińska-Klas, Prof.nadzw. UJ Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytet Jagielloński 30-348 Krak ów ul. Prof. S. Łojasiewicza 4 e-mail: uhsasins@cyfronet.krakow.pl Kraków, 7 listopada 2015r. Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Macieja Wiśniewskiego nt.: Polityka innowacyjności jako przedmiot działań władz publicznych. Na przykładzie parków naukowo-technologicznych napisanej pod kierunkiem naukowym Prof. zw. dr hab. Waldemara Tłokińskiego oraz promotora pomocniczego dr Waldemara Tomaszewskiego o obj. 228 ss. Przedłożona do recenzji rozprawa doktorska dotyczy tematu mieszczącego się w dziedzinie Nauk Społecznych, w dyscyplinie naukowej: Nauki o Polityce i obejmuje rozważania związane z udziałem władz publicznych podejmowanym na różnych poziomach (na szczeblu rządowym, regionalnym oraz lokalnym) w implementacji polityki innowacyjności dokonywanej w zakresie transferu wiedzy z ośrodków naukowo-badawczych do szeroko definiowanej praktyki biznesowej. Szczegółowym obszarem analizy w recenzowanej dysertacji jest działalność wybranych Parków Naukowo-Technologicznych funkcjonujących aktualnie na terenie naszego kraju w kontekście realizacji zadań w zakresie polityki publicznej podejmowanych w celu intensyfikowania poziomu rozwoju społecznoekonomicznego i politycznego Polski. Te przyjęte zadania powiązane są i zsynchronizowane z polityką wspólnotową realizowaną przez władze naszego kraju od momentu formalnego wejścia Polski do struktur europejskich, tj. od 1 maja 2004r. Już na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiot recenzowanej rozprawy doktorskiej został wybrany bardzo trafnie przez autora pracy, a rezultaty podjętych przez doktoranta prac studialnych odnośnie podjętego tematu mają nie tylko istotny wymiar poznawczy, ale także wymiar praktyczny, co należy szczególnie podkreślić. Doktorant określa to jako cel aplikacyjny rozprawy, bowiem - jego zdaniem - rozprawa zawiera wskazania dla praktyki politycznej przydatne w zakresie tworzenia strategii rozwoju państwa dotyczące tych
obszarów działań, które nie są bezpośrednio powiązane z procesem tworzenia nowych regulacji prawnych, tak istotnych dla działań podejmowanych przez państwo w zakresie inicjowania polityki innowacyjnej, ale działań zmierzających w kierunku osiągnięcia spójności na różnych poziomach i wymiarach rozwoju społeczno-ekonomicznego i politycznego kraju, wymiany informacji niezbędniej w procesie kształtowania społeczeństwa opartego na wiedzy oraz propagowania znaczenia i przydatności innowacji jako czynnika stymulującego rozwój społeczeństwa w jego wielorakich wymiarach. Innymi słowy, uwaga badawcza autora pracy skupia się na ukazaniu roli tzw. miękkich czynników zmiany w procesie stymulowania innowacyjności w wymiarze ekonomicznym, politycznym i społecznym w kontekście budowania społeczeństwa opartego na wiedzy. Ten cel rozprawy należy ocenić bardzo wysoko, bowiem wnosi on istotne ustalenia, które mogą być zaaplikowane w praktycznym wymiarze działania instytucji władzy publicznej w naszym kraju. Zadanie to zrealizowane zostało przez autora rozprawy doktorskiej w sposób wysoce poprawny i znalazło to wyraz w wysokiej jakości i rzetelności dokonanych ustaleń dotyczących niełatwego w realizacji tematu oraz wnioskowania z zebranych informacji (czyli, sposobu wykorzystania źródeł zastanych i wywołanych). W rozprawie Autor podjął się analizy procesu realizacji polityki innowacyjności w oparciu o funkcjonowanie w ostatnim dwudziestoleciu Parków Naukowo-Technologicznych jakopodmiotów uczestniczących w transferze technologii z sektora nauki do biznesu. W realizacji tematu doktorant wykazał otwartość poznawczą śledząc zaangażowanie różnych szczebli władzy w tworzenie, a także implementację polityki innowacyjności w Polsce. Rozprawa wpisuje się w obszar poznawczy dotyczący pragmatyki funkcjonowaniasystemu politycznego RP z jednoczesnym ukierunkowaniem rozważań w stronę teorii polityki, bowiem zebrane przez autora rozprawy dane empiryczne, które wykorzystane zostały dla analizy aspektów pragmatyczno-realizacyjnych wybranych i opisanych elementów systemu politycznego stanowić winny - w jego opinii - cenny materiał dla nowych ujęć oraz interpretacji teoriopolitycznych dotyczących polityki rozwoju, która ma wysoce dynamiczny charakter. Tytuł rozprawy w pełni odpowiada zawartości treściowej recenzowanego tekstu. Rozprawa została podzielona na pięć rozdziałów oraz opatrzona Wstępem i Zakończeniem. We Wstępie zawarł Autor podstawowe dla rozprawy informacje dotyczące założeń i celów
pracy, a ponadto przywołania źródłowe istotne dla ustawienia tematu rozprawy oraz przedstawił przyjęte założenia metodologiczne. Literatura przedmiotu, na której oparte zostały założenia dotyczące zarówno samego problemu badawczego, jak i uzyskanych w badaniach empirycznych rezultatów obrazuje aktualne stanowiska krajowe i zagraniczne dotyczące polityki w zakresie rozwijania innowacyjności. Przedstawiony na końcu pracy wykaz bibliograficzny dzieł i cytowanych dokumentów przedstawia to, co powinno się w analizie tematu uwzględnić w zakresie pozycji podstawowych i jest zgodny ze standardami obowiązującymi w rozprawach dysertacyjnych. Dodatkowo wzbogacony został o źródła internetowe. Autor we Wstępie do pracy sformułował następujące pytania badawcze: Jaki jest realny udział władzy politycznej różnych szczebli w realizacji polityki innowacyjności na przykładzie działalności takich instytucji jak Parki Naukowo-Teclinologiczne? Jest to pytanie wskazujące jednocześnie, co stanowi główny problem badawczy rozprawy. Pozostałe pytania badawcze sformułowane są następująco: Jak przedstawia się proces ewolucji instytucji transferu wiedzy z nauki do biznesu? Jaka jest relacja polityki rozwoju wobec polityki innowacji i jej implementacja w jakość działalności Parków Naukowo-Technologicznych w Polsce? Jak wygląda kreowanie i realizowanie polityki innowacyjności na szczeblu centralnym? Jak wygląda kreowanie i realizowanie polityki innowacyjności na szczeblu regionalnym i lokalnym? Które Parki Naukowo-Technologiczne z sukcesem realizowały swoją misję i jaki to stanowi procent spośród całości funkcjonujących Parków? Czy Parki w swojej dotychczasowej działalności wspomogły skutecznie wzrost innowacyjności? Czy realizowanie polityki finansowej w działalności Parków było właściwe i zgodne z polityką innowacyjności? Co oznacza i co wnosi do działalności Parków Nauko wo-technologicznych decyzyjność władzy na poziomie szczebla centralnego, a co wnosi na poziomie działania samorządowego? Jakie zmiany na szczeblu centralnym i samorządowym są potrzebne dla podniesienia poziomu realizacji polityki innowacyjnej i poprawy jej efektywności, w świetle dotychczasowej oceny działalności Parków Nauko wo-technologicznych? Poszukiwanie odpowiedzi na powyższe pytania Autor powiązał z weryfikacją następujących hipotez badawczych: Hipoteza 1.: Znaczące zróżnicowanie sukcesów w działalności Parków Nauko wo- Technologicznych związane jest z jakością obecności w sieci polityczno-społecznej regionu oraz jakością realizowania misji innowacyjności.
Hipoteza 2.: Polityczne powiązanie systemowe (wszystkich szczebli władzy) z działalnością innowacyjną parków nauko wo-techno logicznych nie zapewniło większości z nich oczekiwanych sukcesów pragmatycznych. Hipoteza 3.: W działaniach władz wszystkich szczebli brak jest spójnej polityki odpowiedzialności za realizację strategii innowacyjności w kraju. Hipoteza 4.: Zauważalny brak właściwej współpracy między uczelniami a biznesem wynika z braku systemowych przemian w systemie regulacyjnym i motywacyjnym. Hipoteza 5.: Słabo uwidoczniony w strategiach rozwojowych (innowacyjnych) oraz w ustawach o samorządzie terytorialnym udział sektora samorządowego w realizacji polityki innowacyjności prowadzi do błędu zaniechania przez ten sektor prac w obszarze mentalnościowo-motywacyjnym (proinnowacyjnym), znacząco ograniczając niezbędną spójność systemu polityki innowacyjności. W rozprawie zawarte zostały treści, które Autor powiązał logicznie analizując podjęty temat, uzasadniając tym samym dobór zagadnień i faktów, niezbędnych do założonych poszukiwań naukowych i przyjętych do weryfikacji hipotez badawczych. W Rozdziale 1. Geneza i rozwój Parków Naukowo-Technologicznych w Polsce Autor przedstawił światowe źródła dotyczące powołania do życia instytucji wspierających transfer wiedzy na styku nauki i biznesu, jak również polskie realia odnośnie powstawania pierwszych Parków, szczególnie w kontekście zmian związanych z funkcjonowaniem Polski w strukturach Unii Europejskiej. W Rozdziale 2Pojęcie innowacyjności w spektrum teorii polityki Autor zajął się analizą teoretycznych aspektów innowacyjności jako czynnika polityki rozwoju państwa. Przedstawił też założenia dotyczące polityki innowacyjnej RzP w kontekście rozwoju idei innowacyjności w UE. W Rozdziale 3. Działalność Parków Naukowo-Technologicznych w powiązaniu ze strategią rozwoju państwa Autor omawia proces programowania strategicznego jako element polityki rozwoju państwa, w tym rozwój szkolnictwa wyższego jako obszar działań strategicznych. W Rozdziale 4. Implementacja strategii innowacyjności do działalności samorządu terytorialnego scharakteryzował działalność samorządu terytorialnego w zakresie rozwijania
gospodarki opartej na wiedzy w kontekście tego szczebla władzy publicznej, jakim jest samorząd terytorialny (a zwłaszcza jego struktura oraz rola ustrój o wo-prawna). Następnie omawia i charakteryzuje, jaki jest udział samorządu terytorialnego w procesach założycielskich Parków Naukowo-Technologicznych. W Rozdziale 5. Polityka innowacyjności w funkcjonowaniu Parków Naukowo- Technologicznych: ujęcie badawczo-krytyczne po scharakteryzowaniu roli podłoża politologicznego odnośnie pragmatyki innowacyjności w Polsce przedstawia badania własne ukazujące udział Parków Naukowo-Technologicznych w realizacji strategii innowacyjnej w kontekście teorii instytucjonalizmu, jak również omawia dotychczasowe rezultaty działalności Parków Naukowo-Technologicznych w kontekście Strategii Innowacyjności i Efektywności Gospodarki. W Zakończeniu opatrzonym tytułem Wkład obrazu działalności polskich Parków Naukowo-Technologicznych do oceny realizacji polityki innowacyjności przez władze publiczne zawarte zostało podsumowanie stanu dotychczasowych prowadzonych analiz i dyskusji wraz ze wskazaniem perspektyw badawczych rozwijających podjęty w rozprawie temat. Należy podkreślić, że przedstawione treści w rozdziałach rozprawy napisane zostały w ramach dyskursu naukowego stosowanego w analizie zjawisk i procesów w obszarze nauk społecznych, polemicznie i krytycznie, z dystansem i obiektywizmem prezentowanym przez autora w analizie. Taki typ narracji koresponduje z precyzją stawianych pytań badawczych, a następnie z pozytywną weryfikacją zbudowanych dla potrzeb badań hipotez. W pełni zgadzam się z Autorem, że w oparciu o przedstawione wyniki badań, z uwzględnieniem podejścia neoinstytucjonalnego, co pozwoliło na uwzględnienie nie tylko struktur władzy, ale także uczestników podmiotów niepaństwowych, jak np. grup interesu, a także innych podmiotów uczestniczących w działaniach politycznych w obrębie systemu politycznego, możliwe okazało się potraktowanie badanych instytucji jako zespołów reguł sterujących zachowaniem poszczególnych aktorów społecznych. Zgadzam się też z Autorem, że dopiero taka perspektywa badawcza umożliwia wyjście poza faktografię działalności Parków Naukowo-Technologicznych i poprowadzenie dyskursu teoriopolitycznego dotyczącego rozpoznania stopnia skuteczności wyboru narzędzi teoretycznych wyjaśniających badaną rzeczywistość społeczną, a co za tym idzie, równocześnie weryfikujących wartość określonej teorii polityki.
Rozprawa jest przekonywującym przykładem dociekań politologicznych, choć napisana została w konwencji podejścia interdyscyplinarnego, co oceniam wysoce pozytywnie. Jest to zrozumiałe, bowiem styk nauki i biznesu wymusza łączenie w rzeczywistości różnych obszarów i podejść badawczych. Uzyskany w wyniku przeprowadzonych badań obraz, znacząco krytyczny, umożliwił zwrócenie uwagi na rolę samorządu terytorialnego, szczególnie niższego szczebla, w ważnym procesie wychowywania obywateli oraz przedstawicieli różnych szczebli władzy zorientowanych ku innowacyjności, rozbudzania ich zainteresowania i kształcenia w tym kierunku kompetencji. W opinii recenzenta jest to znaczący walor tej rozprawy i należałoby oczekiwać- w dalszych pracach studialnych - pogłębienia analiz podjętego przez Autora rozprawy tematu, nie tylko przez niego, ale także i innych przedstawicieli z obszaru nauk społecznych i humanistycznych, np. specjalistów z zakresu zarządzania, polityki przestrzennej i in., choć zapewne wykraczałoby to poza założenia badawcze rozprawy. Należy stwierdzić, że w rozprawie przedstawione zostały interesujące pytania badawcze, dostarczyła ona nowych danych, nie tylko z dwudziestoletniej działalności Parków Naukowo-Technologicznych w Polsce w kontekście założeń transferu technologii z ośrodków naukowych do gospodarki, ale, przede wszystkim, praca ukazuje rosnącą rolę poszczególnych szczebli władzy w rozwijaniu idei innowacyjności ujętej zapisami aktów prawnych. Na zakończenie oceny dysertacji doktorskiej należy podkreślić walory językowe prowadzonej na łamach pracy analizy naukowej. Język pracy jest wysoce logiczny, poprawny pod względem klarowności i logiki wywodu, ponadto wskazuje na umiejętności powiązania wielu elementów konstytuujących założenia polityki publicznej z jej możliwościami o charakterze stosowanym, praktycznym. Autor rozprawy te umiejętności analityczne ujawnił w wysoce obiecującym stopniu na kartach przygotowanej rozprawy. To należy - w opinii recenzenta - szczególnie podkreślić jako niewątpliwy atut przeprowadzonej przez doktoranta analizy tematu. Reasumując, pracę oceniam bardzo wysoko i uznaję za przykład rzetelnego, a także twórczego podejścia do niełatwego w realizacji tematu. Rozprawa doktorska mgr Bartosza Macieja Wiśniewskiego w pełni zasługuje na wysoce pozytywną ocenę ze względu na zaprezentowany w analizie wysoki poziom wnikliwości i rzetelności badawczej autora
rozprawy, a także jakość zaprezentowanej analizy, co skłania do wniosku, że praca zasługuje na wysoką ocenę naukową, i to należy w tym miejscu szczególnie podkreślić. Przedłożona do recenzji dysertacja doktorska mgr Bartosza Macieja Wiśniewskiego w pełni zasługuje na wydanie jej drukiem w formie publikacji książkowej, bowiem wówczas będzie miała miejsce możliwość udostępnienia szerszemu gronu badaczy, a także czytelników zainteresowanych tematyką dotyczącą roli innowacji w procesie stymulowania rozwoju społeczno-ekonomicznego i politycznego - ustaleń dokonanych przez autora i zaprezentowanych w pracy. Zdaniem recenzenta, rozprawę doktorską mgr Bartosza Macieja Wiśniewskiego należy w nieodległym czasie wydać drukiem, jej problematyka jest aktualna i wszystko wskazuje, że znajdzie ona szerokie grono czytelników zainteresowanych analizowanym tematem. Wniosek końcowy Biorąc pod uwagę ogół wymogów stawianych pracom na stopień naukowy doktora stwierdzam, że mgr Bartosz Maciej Wiśniewski przedstawił do oceny wartościową pod względem naukowym oraz użyteczną w wymiarze praktycznym ( czyli, na poziomie stosowanym) rozprawę doktorską, która wnosi wiele nowych tak teoretycznych, jak i praktycznych ustaleń w dziedzinie Nauk Społecznych, w dyscyplinie: Nauki o Polityce. Przedłożona przez Doktoranta rozprawa wnosi znaczący wkład w analizę podjętego tematu i spełnia w wysokim stopniu wymogi stawiane pracom doktorskim, zawarte w ustawie o stopniach i tytule naukowym z 2003r. W związku z powyższym wnioskuję o dopuszczenie mgr Bartosza Macieja Wiśniewskiego do dalszych stadiów postępowania w przewodzie doktorskim w dziedzinie: Nauki Społeczne, w dyscyplinie: Nauki o Polityce. Teresa Sasińska-Klas