Instrukcja obsługi serwisu WplywKlimatu.sggw.pl Spis treści 1 Wstęp... 1 2 Witryny internetowe... 1 2.1 Metadane - wyszukiwarka... 2 2.2 Pobierz... 3 3 Aplikacje mapowe... 3 3.1 Aplikacja obserwacje... 4 3.2 Aplikacja Projekcje Klimatyczne... 7 3.3 Aplikacja odziaływania zmian klimatu na wybrane sektory... 9 4 Często zadawane pytania (FAQ)... 11 1 Wstęp Serwis WplywKlimatu.sggw.pl jest zbudowany z dwóch formatów stron internetowych zwanych dalej witrynami internetowymi i aplikacjami mapowymi. Na starcie serwisu są witryny internetowe podzielone na szereg zakładek, których zadaniem jest skierowanie użytkownika do interesującego go zasobu. Na szczególną uwagę zasługują następujące funkcje systemu: wyszukiwanie danych w serwisie metadanych pobieranie danych (źródłowych) dwie wersje językowe polska i angielska identyfikacja wartości na mapie możliwość komponowania dwóch map sterowanie przezroczystością sterowanie skalą barwną (warstwy wektorowe) wyszukiwanie po miejscowościach 2 Witryny internetowe Witryny internetowe składają się z siedmiu zakładek, z których zakładka Start pełni kluczową rolę w opisie aplikacji mapowych i dostępie do nich poprzez wybór ikony Obserwacje lub Projekcje lub Odziaływania i kliknięcie na ikonę Mapa. W przypadku wybrania bezpośrednio witryny Mapa następuje przejście do aplikacji mapowej Obserwacje. Witryny Warunki Użytkowania oraz Kontakt zawierają tylko opisy i adresy do kontaktów. 1
Rys. 1 Widok witryny internetowej 2.1 Metadane - wyszukiwarka Zadaniem tej witryny jest umożliwienie użytkownikowi wyszukiwania informacji dotyczących zbiorów danych umieszczonych na serwerze lub innych związanych ze zmianami klimatu. Po wpisaniu frazy (np. hydrology, temperature lub precipitation) lub po zdefiniowaniu (podaniu współrzędnych geograficznych) interesującego nas obszaru w prawym oknie pojawi się lista rezultatów. Po wybraniu pojedynczego rezultatu należy wybrać z dolnych ikon Open lub Metadata. Open zawiera hiperłącze do adresu źródłowego mapy lub repozytorium gdzie przechowywane są dane. Natomiast druga ikona otwiera opis danych w formacje zgodnym z dyrektywą INSPIRE. Interfejs wyszukiwania jest dostępny tylko w jednej wersji językowej (angielskiej), natomiast w opisach zbiorów danych umieszczone są tłumaczenia polskie. 2
Rys. 2 Wyszukiwarka metadanych 2.2 Pobierz Witryna jest podzielona na trzy sekcje Obserwacje, Projekcje i Odziaływania, w których umieszczono trzy rodzaje danych/informacji: (1) Dane zawarte w aplikacji mapowej; (2) linki do surowych, dobowych danych na podstawie których opracowano dane w aplikacji mapowej; (3) wykaz artykułów związanych z poszczególnymi zbiorami danych. Dane rastrowe są dostępne w rozdzielczości 5 km i układzie współrzędnych 1992, można je pobrać w dwóch wersjach GeoTIFF i NetCDF (formaty można odczytać programem np. QGIS, ArcGIS, R itp.). Dane wektorowe (modelowane zlewnie lub cieki) są dostępne w formacje shp. Dane tabelaryczne odnoszące się do zlewni lub cieków są w formacje csv. Ponieważ serwis WplywKlimatu zawiera mapy uzyskane z obliczeń statystycznych dlatego te mapy znajdują się osobno pod hasłem Mapy statystyczne. Aktualnie są do pobrania jedynie dane z aplikacji Projekcje. 3 Aplikacje mapowe Przejście do aplikacji mapowych może się odbywać w dwojaki sposób: po przez zakładkę Start lub Mapa. W zakładce Start po wybraniu np. ikony Obserwacje aktywuje się po lewej stronie ikona Mapa, która umożliwia otworzenie wskazanej aplikacji mapowej (kompozycji) w osobnym oknie przeglądarki. Drugi sposób polega na bezpośrednim wejściu do aplikacji mapowej przez zakładkę Mapa, w której na starcie aktywuje się kompozycja Obserwacje. W celu zmiany kompozycji wewnątrz tej strony należy z prawego górnego menu wybrać inną kompozycję. 3
Rys. 3 Architektura aplikacji mapowych 3.1 Aplikacja Obserwacje Aplikacja zawiera (stan na styczeń 2017) 3261 map dotyczących obserwacji opadu atmosferycznego i temperatury powietrza, zagregowanych do miesiąca, sezonu, roku lub wielolecia. Obsługa aplikacji sprowadza się w pierwszej kolejności do wyboru mapy tematycznej z listy warstw. Następnie przy pomocy dolnego suwaka należy wybrać okres : miesiąc/sezon/rok lub wielolecie. Kolejno można powiększać mapę (używając rolki myszy) lub identyfikować jej wartości (używając lewego przycisku myszy). Dodatkowo aplikacja umożliwia prezentację zmian opadu (%) lub temperatury ( o C) w formie rastrowej lub prezentację zjawisk ekstremalnych ciepło/zimno/opady w formie punktowej. Z map rastrowych i map punktowych można wykonać własną kompozycję umieszczając je na jednej mapie. W tym celu najpierw należy wybrać mapę rastrową a później punktową. Graficzny opis funkcjonalności serwisu wykaz z wykazem warstw przedstawiono poniżej. 4
Rys. 4 Aplikacja obserwacje Rys. 5 Aplikacja obserwacje w zakładce ekstrema (ciepło/zimno/opady) 5
Tab. 1 Lista warstw aplikacji obserwacje 6
3.2 Aplikacja Projekcje Klimatyczne Aplikacja zawiera (stan na styczeń 2017) 180 map rastrowych i 60 punktowych (stacje meteo) prezentujących wyniki projekcji zmian klimatycznych dla bliskiej (2021-2050) i dalekiej (2071-2100) przyszłości z podziałem na opad atmosferyczny i temperaturę powietrza, zagregowanych do sezonu i roku. Projekcje klimatyczne to oszacowane za pomocą specjalistycznych modeli klimatycznych trajektorie przyszłego klimatu. Projekcje zostały opracowane za pomocą dwóch różnych podejść (dynamical downscalling oraz empirical-statistical downscaling) i są dostępne dla dwóch scenariuszy emisji zwanych Radiative Concentration Pathways (RCP 4.5 oraz 8.5). W aplikacji dostępne są projekcje pochodzące z wiązki (ensemble) wielu modeli klimatycznych opisanych statystycznie za pomocą mediany, percentyla 5 (niska zmiana) oraz percentyla 95 (wysoka zmiana). Obsługa aplikacji sprowadza się w pierwszej kolejności do wyboru mapy tematycznej z listy warstw. Następnie najlepiej kliknąć myszą na mapie w pobliżu miejsca które nas interesuje a następnie kliknąć ikonę powiększ do (która pojawi się w okienku zawierającym wartości). Mapę można powiększać również przy użyciu rolki myszy lub ikony +/- jednak proces ten może trwać dłużej. W każdym wypadku należy zachować cierpliwość bo serwis jest blokowany do momentu załadowania wszystkich map. Graficzny opis funkcjonalności serwisu wraz z wykazem warstw przedstawiono poniżej. Rys. 6 Aplikacja projekcje klimatyczne 7
Tab. 2 Lista warstw w aplikacji projekcje klimatyczne 8
3.3 Aplikacja Odziaływania zmian klimatu na wybrane sektory Aplikacja zawiera (stan na styczeń 2017) 280 map wektorowych (zlewnie, rzeki) prezentujących odziaływanie zmian klimatu na wybrane sektory. W chwili obecnej dostępne są jedynie mapy ilustrujące oddziaływania hydrologiczne w dorzeczach Odry i Wisły dla bliskiej (2021-2050) i dalekiej (2071-2100) przyszłości, zagregowanych do sezonu i roku. Oddziaływania te zostały opracowane w wyniku symulacji wykonanych z wykorzystaniem projekcji klimatycznych opisanych w części 3.2 za pomocą modelu SWAT. W związku z tym struktura map jest analogiczna (podział na RCP, okres oraz analizowane zmienne). Obsługa aplikacji sprowadza się w pierwszej kolejności do wyboru mapy tematycznej z listy warstw. Następnie najlepiej kliknąć myszą na mapę w pobliżu miejsca które nas interesuje a następnie kliknąć ikonę powiększ do (która pojawi się w okienku zawierającym wartości). Mapę można powiększać również przy użyciu rolki myszy lub ikony +/- jednak proces ten może trwać dłużej. W każdym wypadku należy zachować cierpliwość bo serwis jest blokowany do momentu załadowania wszystkich map. Graficzny opis funkcjonalności serwisu wraz z wykazem warstw przedstawiono poniżej. Rys. 7 Aplikacja odziaływania w zakresie hydrologii 9
Tab. 3 Lista warstw aplikacji odziaływania w zakresie hydrologii 10
4 Często zadawane pytania (FAQ) 1. Co zrobić gdy aplikacja mapowa, z której wcześniej korzystałem bez problemów, zachowuje się dziwnie? Powodem tego może być aktualizacja serwisu WplywKlimatu, dlatego w takiej sytuacji należy wyczyścić pamięć podręczną przeglądarki (czytaj więcej). 2. Co zrobić, gdy nie pojawia się jedna z pięciu map w aplikacji Projekcje lub Odziaływania? Po zakończeniu procesu ładowania mapy należy odczekać jeszcze 30 s. Jak to nie pomoże należy wybrać inną mapę tematyczną i wrócić do poprzedniej po jej załadowaniu. 3. Czy wyświetlaną mapę można pobrać na dysk lub podłączyć do systemu GIS? Pobieranie danych jest możliwe tylko poprzez witrynę internetową Pobierz, w której są linki do repozytoriów danych lub linki do map w formie shp, geotiff, NetCDF i w układzie 1992. W repozytoriach są przede wszystkim dane dobowe a w serwisie są prezentowanie głównie dane miesięczne, sezonowe lub roczne. Aktualnie na serwerze nie ma udostępnionych serwisów WMS jednak użytkownicy oprogramowania ESRI mogą podłączyć wszystkie zbiory danych poprzez funkcję Add ArcGIS Server i podanie adresu: http://wplywklimatu.sggw.pl/arcgis/rest/services 11