powrót Dlaczego w związku należy dawać tyle, ile możemy wziąć? Gdyby introwertyk poślubił introwertyka lub ekstrawertyk ekstrawertyka, to para ta rozpadłaby się z nudów w ciągu miesiąca" Carl Gustaw Jung Ekstrawertyk i introwertyczka Każdy z Was pewnie wie kim był Carl Gustaw Jung, a jeżeli nie, to na pewno nieraz nazwisko to obiło mu się o uszy, zwłaszcza w kontekście psychologii. Ale pewnie nie każdy wie, że to właśnie jemu zawdzięczamy, tak dobrze wszystkim znany, podział ludzi na ekstrawertyków i introwertyków. Jung dokonał tego podziału na podstawie kierunku (ekstrawersja - na zewnątrz, introwersja - do środka), w jakim przepływa u nas energia libido. Przy czym należy tu zaznaczyć, że chociaż termin libido Jung zapożyczył od Freuda, to jednak dla niego nie oznaczało ono jedynie energii związanej z seksualnością, ale ogólną energię człowieka. Jedną z najważniejszych cech jungowskiego podziału jest brak wartościowania pomiędzy wyznaczonymi typami (z czego my zupełnie nic sobie nie robimy, przypisując ekstrawertykom większość cech dodatnich, a introwertykom ujemnych). Dla Junga ekstrawersja i introwersja były rezultatem naturalnej różnorodności i nie wiązały się z podziałem na dobre, czy złe. Drugim ważnym elementem jest założenie, że my sami zasadniczo nie mamy wpływu na to, czy jesteśmy ekstrawertykami, czy introwertykami. Po prostu przychodzimy na świat z konkretną predyspozycją do bycia jednym z dwóch typów. Najprościej mówiąc, ekstrawersja oznacza skierowanie się na zewnątrz, ku światu, a intrower sja oznacza zwrócenie się do środka, ku swojemu wnętrzu. Tak więc ekstrawertyk przeżywa swoje życie na podstawie danych przekazywanych mu przez świat zewnętrzny, to w nim szuka czynników, które potwierdzałyby słuszność jego decyzji. Dla niego bodźcem do działania i motywatorem są wydarzenia zewnętrzne, opinie innych ludzi i bieg wydarzeń. Na drugim 1 / 8
biegunie znajduje się introwertyk, który całą swoją uwagę skupia na sygnałach płynących z wewnątrz. Jego postrzeganie świata w głównej mierze opiera się na subiektywnej ocenie. Introwertycy rzadko kiedy polegają na opinii innych, w ich przekonaniu tylko oni sami wiedzą co dla nich, i nie tylko, jest najlepsze. Dwie połówki Powiadają, że przeważnie pociągać Cię będzie Twoje przeciwieństwo" D. Parton Tak jak według Junga, każdy z nas rodzi się ekstrawertykiem lub introwertykiem, tak Cris Evantt i Bruce Feld uważają, że każdy z nas rodzi się Dawcą lub Biorcą. Swoją teorię oparli oni w dużej mierze właśnie na jungowskim podziale ludzi na ekstrawertyków i introwertyków, a następnie zweryfikowali ją przeprowadzając tysiące wywiadów i poddając je skrupulatnej analizie. Na ich podstawie wyróżnili dwa główne typy osobowości: Dawcę (osobę skoncentrowaną na świecie zewnętrznym) i Biorcę (osobę skoncentrowaną na świecie wewnętrznym). Jesteśmy z natury jednym z tych typów, chociaż czasami możemy mieć wrażenie, że w naszym przypadku nastąpił swoistego rodzaju koktajl i prezentujemy sobą oba te typy. Oczywiście tak jak zawsze w tego typu podziałach, bycie na którymś za skrajnych biegunów (zdeterminowany Dawca bądź zdeterminowany Biorca) jest ogromną rzadkością. Jednakże w tej mieszaninie cech zawsze możemy wyróżnić te, które w naszym przypadku są bardziej dominujące i na tej podstawie zakwalifikować się do któregoś z typów. Dla nikogo pewnie nie będzie zaskoczeniem jeżeli powiem, że według Cris Evatt i Bruca Feld prawie wszystkie pary składają się z Dawcy i Biorcy (nie na darmo powiedzenie mówi, że przeciwieństwa się przyciągają, a plus zawsze ciągnie do minusa). Jednakże taki układ, oprócz niezaprzeczalnych zalet, ma również wady, a główną z nich jest możliwość zachwiania równowagi pomiędzy partnerami na linii dawanie - branie. Pewnie wielu z Was słysząc określenie Dawca i Biorca, automatycznie dokonuje wartościowania. Dawca to przecież ktoś dobry, kto umie ofiarować siebie innym. Z kolei Biorca to osoba, która myśli tylko o sobie, w związku z tym jej główną aktywnością jest branie. Jednakże mówienie o byciu Dawcą lub Biorcą w związku, nie ma nic wspólnego z powyższym, dość powszechnym przekonaniem. Bycie Dawcą nie oznacza, że jest się lepszym niż Biorca, dlatego nie należy tym określeniom przypisywać zabarwienia emocjonalnego. Zarówno Dawca, jak i Biorca mogą wzajemnie się w związku uzupełniać i odwrotnie, tak jeden, jak i drugi, może ten związek niszczyć poprzez manipulację. Będąc Dawcą, jak i Biorcą można ranić drugą osobę odgrywając (często nieświadomie) określone role. Bo można kogoś zniewalać dając bez umiaru, albo odpychać, zabierając zbyt wiele. 2 / 8
Dawca i Biorca - dwa światy Związek uczuciowy opiera się na przepływie energii pomiędzy dwiema kochającymi się osobami. Energia ta zawiera w sobie różne komponenty: wysiłek fizyczny, zaangażowanie emocjonalne, wyrażaną troskę, odczuwany pociąg fizyczny. Zmierzenie wydatkowanej energii w związku nie jest zadaniem łatwym, a wręcz wydaje się niemożliwym. I właśnie w tym leży najczęstsza przyczyna wszelkich pretensji i żalów dwojga kochających się ludzi. Bo ludzie mają ogromne problemy z oszacowaniem ile dali, a ile otrzymali. O ile jeszcze ofiarowane drobne przyjemności można policzyć, jak chociażby częstotliwość otrzymywanych kwiatów, czy przygotowanych przekąsek na mecz oglądany z kolegami, o tyle codziennej czułości, troski, buziaków i ciepłych słów nie sposób ogarnąć. Większość osób będących w związku uważa, że jednakowo dużo daje i otrzymuje, w związku z tym wymiana energii jest zrównoważona. Pewnie gdyby uważali inaczej ich związek nie miałby prawa bytu. Jednakże w wielu przypadkach, z czego na co dzień nie zdajemy sobie sprawy, energia w naszym związku owszem przepływa, ale tylko w jednym kierunku. Osoba, która jest Dawcą, wydatkuje ogromne ilości energii dla dobra swojego partnera, podczas gdy Biorca zużywa energię na swoje potrzeby. Taki podział wykorzystywania energii w związku, nie wynika z ogromnej dobroci i altruizmu Dawcy, ani z ogromnej nikczemności i egoizmu Biorcy. Jest on związany z różnym (przeciwnym) postrzeganiem i odbieraniem świata przez Dawcę i Biorcę. Świat Dawcy Świat Dawcy jest zbytnio zewnętrzny. Dawca rodzi się z przekonaniem, że to co jest na zewnątrz niego, to prawie wszystko co tworzy ten świat. Znalezienie miłości w takim świecie - to ofiarować wszystko innym, aby zyskać ich akceptację. Dawca kieruje się przekonaniem, że jego obowiązkiem jest służenie innym, bo tylko wtedy jego życie może być wartościowe. Dawca to osoba, która z reguły bardziej dba o innych, niż o siebie, co wynika z obiektywnego postrzegania rzeczywistości. W związku Dawca skupia się przede wszystkim na potrzebach swojego partnera. Przy czym większość dawców nie zdaje sobie sprawy, że bardzo często robią dziesięciokrotnie więcej dla swoich partnerów, niż oni dla nich. Dawca odczuwa taką przyjemność i przymus dawania, że zazwyczaj nawet nie zauważa, że tak wiele robi dla innych. Dawcy, aby czuć się dobrze, przede wszystkim potrzebują akceptacji swoich partnerów, rodziny, przyjaciół, a nawet społeczeństwa. Są to ludzie, którzy poświęcają swoją energię otoczeniu i niezmiernie rzadko robią coś dla siebie. Dawcy to osoby, które nie rozumieją w pełni znaczenia swojego życia wewnętrznego, ponieważ na wszystko patrzą niejako z zewnątrz, w związku z tym nie doceniają własnej wartości. Świat Biorcy Natomiast świat Biorcy jest z kolei zbytnio subiektywny. Biorca od urodzenia jest przekonany, że jego świat wewnętrzny to prawie wszystko co istnieje. Kochać w takim świecie - to otrzymywać wszystko od innych, bo tylko wtedy można poczuć, że jest się akceptowanym. 3 / 8
Biorca żyje więc w przekonaniu, że musi otrzymywać, więc należy o to prosić lub wymuszać. Biorca to osoba, która bardziej dba o siebie, niż o innych, co wynika z subiektywnego odbierania rzeczywistości. Ponieważ Biorcy są tak bardzo skupieni na sobie, poszukują partnerów, którzy byliby gotowi włożyć wiele wysiłku w zaspokajanie ich potrzeb. Biorcy doskonale zdają sobie sprawę, że Dawcy wręcz czują ogromną potrzebę dawania, więc uważają, że pozwalając sobie służyć, sprawiają Dawcom przyjemność. Biorcy to osoby, które przede wszystkim pragną podporządkować wszystko własnej woli, niszcząc w ten sposób swoich partnerów, których jednocześnie potrzebują do zaspokojenia własnych ambicji. Jak kochają Dawcy, a jak kochają Biorcy? Miłość Dawcy i Biorcy można podsumować jednym zdaniem: Dawcy czują się kochani, gdy dają, a Biorcy czują się kochani, gdy otrzymują. Miłość ze swej natury jest bezwarunkowa, polega na dawaniu i braniu, bez stawiania jakichkolwiek warunków, natomiast uczucie Dawcy bądź Biorcy obłożone jest pewnymi warunkami. Zarówno pierwsi, jak i drudzy, ściśle trzymają się swoich ról i oczekują, że partner również będzie zachowywał się w określony sposób. Dawcy pragną przede wszystkim pomagać swojemu partnerowi i pewnie nie byłoby w tym nic złego, gdyby pod przykrywką niesienia pomocy nie kryła się chęć uzależnienia partnera od swojego wsparcia. Biorcy z kolei pragną, aby ktoś im tę pomoc ofiarował i w tym przypadku również nie byłoby nic złego, gdyby nie sądzili, że wsparcie to im się po prostu należy i nie muszą w związku z tym dawać nic w zamian. Dawca najbardziej kocha w swoim partnerze to, że może go podziwiać i uwielbiać. Bardzo łatwo ulega działaniu jego urody, wdzięku, mądrości czy charyzmy. On przede wszystkim pragnie go wspierać i służyć mu pomocą. Chce usłyszeć z ust partnera słowa: co ja bym bez ciebie zrobił/a, na pewno bym sobie nie poradził/a". Natomiast Biorca najbardziej kocha w swoim partnerze to, że ten go podziwia i stara się spełnić każde jego marzenie. On przede wszystkim pragnie by mu służono, wspierano i adorowano. Chce usłyszeć: jesteś najwspanialszy/a na świecie, co mogę jeszcze dla Ciebie zrobić?". Potrzeba obdarowywania i bycia obdarowywanym, to jeden z podstawowych elementów miłości. Każdy pragnie w związku dawać, jak i otrzymywać. Niestety ten aspekt bycia razem jest najczęściej wykorzystywany do manipulowania partnerem. Niezależnie od tego czy jesteś Dawcą, czy Biorcą, możesz nadużywać swojej pozycji i ranić drugą osobę... W jaki sposób Dawca i Biorca ranią się wzajemnie? 4 / 8
Dawcy i Biorcy łączą się razem niejako z konieczności. Pierwszy szuka kogoś, komu mógłby służyć, drugi kogoś, kto mógłby go wspierać. I chociaż przeciwieństwa się przyciągają, to niestety prędzej czy później zaczynają się zwalczać. Brak równowagi w dawaniu i braniu w subiektywnym odczuciu obu partnerów zawsze prowadzi w końcu do wzajemnych pretensji i żalów. Prędzej czy później Dawca zauważy, że w jego związku nie ma równowagi. Bo chociaż motorem działania Dawcy jest chęć obdarowywania partnera, to w końcu uświadomi sobie, że nie uzyskuje od ukochanej osoby, nawet w połowie, takiego wsparcia, jakie sam mu ofiaruje, a to prowadzi do żalu i uczucia ogromnej przykrości. Dawca przekonuje się ostatecznie, że pomoc partnera jest czymś, o co trzeba prosić i czego należy się domagać, może to uczynić z niego osobę zgorzkniałą i rozgoryczoną. Natomiast Biorca, który przede wszystkim pragnie aby mu służono, w pewnym momencie zaczyna cierpieć gdy uświadamia sobie, że nadmiernie wykorzystuje partnera. Z jednej strony zaczyna mieć poczucie winy, że tak mało z siebie daje, ale z drugiej strony nie wie jak to robić, gdyż odnosi wrażenie, iż jego partner nie potrzebuje jego pomocy. Kiedy taka sytuacja trwa dłużej, konflikty w związku zaostrzają się jeszcze bardziej. Dawca zaczyna coraz częściej wyrażać swoje pretensje i żale, iż dostaje tak mało. Pragnąc uzyskać chociaż odrobinę wsparcia zaczyna dawać jeszcze więcej. Biorca w takiej sytuacji zaczyna się czuć zniewolony nadmiarem troski, a jego poczucie winy wzrasta jeszcze bardziej. Co zrobić by dwa bieguny się nie zwalczały? 1. Zasada uczciwej wymiany - Jeżeli jesteś Dawcą, naucz się brać od Biorcy, a dawaj mu znacznie mniej. Zacznij wymagać od swojego partnera by zachowywał się fair w stosunku do Ciebie. Bądź konsekwentny/a w domaganiu się wsparcia, pamiętaj jednak, aby robić to z uczuciem. Nie wahaj się prosić i oczekiwać pomocy, równocześnie naucz się tę pomoc przyjmować. - Jeżeli jesteś Biorcą, naucz Dawcę przyjmować. Okazuj swojemu partnerowi miłość, praw mu komplementy i sprawiaj drobne przyjemności. 2. Nie bierz zbyt dużo od Dawców, a Biorcom nie dawaj zbyt wiele 5 / 8
- Jeżeli jesteś Dawcą, postaraj się nie zalewać Biorcy swoim oddaniem. Dawanie Biorcom jest trochę stratą czasu i siły, gdyż oni nigdy nie mają dość, a ponadto przyzwyczajają się do pomocy i traktują ją tak, jakby się im należała. Ponadto Biorcy często tracą szacunek wobec osób, które są im uległe i podporządkowane. - Będąc Biorcą nie bierz zbyt wiele od Dawcy, chociaż on może nalegać abyś to robił. Nie pozwól, aby wsparcie i pomoc partnera przytłoczyła Cię i ubezwłasnowolniła. 3. Będąc Dawcą, naucz się brać więcej - Jak najczęściej proś swojego partnera o pomoc (on/ona naprawdę sam/a się nie domyśli) - Oczekuj dobrego traktowania i okazywania uczuć - Nie błagaj i nie zrzędź, ale jasno wyrażaj swoje oczekiwania 4. Będąc Biorcą, naucz się więcej dawać - Staraj się być hojny/a dla swojego partnera - Przestrzegaj sprawiedliwego podziału ról, czy to w domu, czy w związku - Nie licz na ciągłą pomoc partnera, zrób coś od siebie 5. Naucz się rozpoznawać manipulację Biorcy - Biorcy proszą nieustannie i bez zażenowania - Biorcy wykorzystują swój urok i czar, aby wymóc wobec siebie uległość 6 / 8
- Biorcy mogą się uciec do zastraszania, aby osiągnąć dla siebie korzyści, lub do szantażu, zwłaszcza emocjonalnego - Biorcy manipulują za pomocą wzbudzania współczucia - Biorcy do perfekcji opanowują zasadę psychologii przeciwieństwa, mówią np. nie musisz mi przynosić obiadu, wprawdzie jestem bardzo głodny/a, ale jakoś wytrzymam do wieczora - Biorcy często wzbudzają poczucie winy - Biorcy traktują branie jako coś naturalnego, nie mają w tym żadnych skrupułów - Biorcy jeżeli już coś dla kogoś zrobią, lubią się tym przechwalać - Biorcy często udają mniej kompetentnych, niż są w rzeczywistości, mówią np. ty zrobisz to o wiele lepiej - Biorcy często ignorują prośby, nie mają również żadnego problemu z powiedzeniem NIE 6. Naucz się rozpoznawać manipulację Dawcy - Dawcy nie umieją prosić, jeżeli już to robią, najczęściej zaczają od słów; nie musisz mi pomagać jeśli nie chcesz - Najczęstsze słowa używane przez Dawcę: To nie problem, zrobię to sam/a - Dawcy często odmawiają sobie różnych rzeczy, zwłaszcza tych ofiarowanych przez kogoś innego - czują się lepiej, gdy nic nikomu nie muszą zawdzięczać - Dawcy traktują przyjmowanie pomocy jako okazywanie słabości, dlatego często z ich ust padają słowa: potrafię sam/a to zrobić, nie ma żadnego problemu, oczywiście że sobie poradzę - Dawcy często narzekają na niewdzięczność, w kółko powtarzają: ja tyle dla niego/niej zrobiłem/am, ciągle myślę tylko o Tobie, a ty o mnie wcale 7. Uczcie się od siebie nawzajem - Twój partner będący twoim przeciwieństwem, to osoba od której możesz się nauczyć tego, czego brakuje Tobie (chodzi o cechy pozytywne). Jeżeli jesteś Dawcą, obserwuj Biorcę, kiedy o coś prosi, a jeżeli jesteś Biorcą przyglądaj się Dawcy, w jaki sposób daje. - Starajcie się wzajemnie zrozumieć swoją naturę i wychwycić wzorce postępowania 7 / 8
(często są to powtarzalne schematy, zawsze takie same w konkretnych okolicznościach). - Starajcie się zaakceptować własne ograniczenia. Natomiast jeżeli któraś z cech Waszego partnera/partnerki jest dla Was nie do zaakceptowania, wspólnie pracujcie nad jej zmianą. Aneta Barta źródło: http://www.plasterek.pl/ Tekst opublikowany za zgodą Redakcji portalu powrót 8 / 8