Opole, dn. 4 stycznia 2007 Politechnika Opolska Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Kierunek: Informatyka.

Opole, dn. 4 stycznia 2007 Politechnika Opolska Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Kierunek: Informatyka Prawo Gospodarcze Temat: Prawa autorskie @ komputer i Internet Autor: Prowadzący: Dawid Najgiebauer Informatyka w elektroenergetyce, rok 2006/07, sem. VII, (Śr. g. 14.40) prof. Marian Ciepaj Ocena:... Uwagi:... O P O L E 2 0 0 6

Spis treści 2 Spis treści Policja, proszę udostępnić komputer!... 3 Jak posiadacz komputera może złamać prawo?... 3 Kto pozywa?... 4 Cel! Pal!... 4 Polskie Prawo o prawie autorskim... 4 Prawo do kopii nabytej płyty... 6 W kręgu znajomych... 6 EULA a polskie Prawo... 7 Polskie prawo na tle międzynarodowym... 9 Bibliografia... 10 Spis aktów prawnych Art. 116. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych... 4 Art. 79. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych... 5 Art. 291. Kodeksu karnego... 5 Art. 292. Kodeksu karnego... 5 Art. 293. Kodeksu karnego... 5 Art. 23. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych... 6 Art. 77. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych... 6 Art. 7. Dz.U. 1999 nr 90 poz. 999 Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim... 7 Art. 2853. Kodeksu cywilnego... 8

Policja, proszę udostępnić komputer! 3 Policja, proszę udostępnić komputer! Coraz częściej z różnych zakątków Polski docierają do naszych uszu informacje o zmasowanych nalotach policji na użytkowników komputerów łamiących Polskie Prawo. Wcześniej kontrole takie przeprowadzane były głównie w wielkich instytucjach głównie pod kątem wykorzystywania oprogramowania, na którego używania firmy nie posiadały stosownych licencji. Jednak teraz organy ścigania pukają także do drzwi osób prywatnych, co do których zachodzą podejrzenia o nieprzestrzeganiu obowiązujących przepisów. Czy osoby te naruszają przepisy świadomie czy nieświadomie? Szybko niosąca się po kraju plotka spowodowała niemały popłoch wśród użytkowników domowych komputerów. Z pewnością to właśnie ona przyczyniła się najbardziej do zdecydowanego spadku ilości nielegalnego wykorzystywania systemu operacyjnego komputera oraz innych programów. Z drugiej strony panika wśród szarych właścicieli pecetów, często niemających większej wiedzy z zakresu przysługujących im praw oraz nakładanych obowiązków licencyjnych, stała się świetną okazją dla oszustów. Znamienny stał się przypadek, gdzie trójka młodych ludzi podających się za policjantów oraz prokuratora przez kilkanaście tygodni chodziła po domach i dokonywała kontroli rzekomej komputerów pod kątem posiadanych nielegalnych nagrań muzycznych oraz filmowych a także oprogramowania. Gdy ktoś nie zechciał wpuścić kontrolerów do mieszkania, prokuratorprzebieraniec na miejscu wypisywał nakaz przeszukania. Efektem kontroli było najczęściej nałożenie grzywny wg ściśle ustalonego, sobie tylko znanego fikcyjnego cennika lub konfiskata komputera. Wystraszeni ludzi często oddawali w ręce oszustów cały sprzęt komputerowy. Główną przyczyną ulegnięcia oszustwu tak wielu osób z pewnością była nieznajomość prawa. Dlatego warto zadać sobie pytanie, co jest legalne a co nie? Jakie prawa ma każdy z prywatnych użytkowników komputera? Co nakazuje ale i co gwarantuje Polskie Prawo przeciętnemu Kowalskiemu? Jak posiadacz komputera może złamać prawo? Warto na wstępie zastanowić się nad jeszcze jedną kwestią co może być w korzystaniu z komputera potencjalnym źródłem popadnięcia w konflikt z prawem. Do najbardziej nagłośnionych zdecydowanie należą używanie nielicencjonowanego (niezakupionego) oprogramowania oraz nielegalne posiadanie nagrań muzycznych oraz filmowych a także dystrybuowanie takiego oprogramowania oraz nagrań głównie przy wykorzystaniu sieci P2P 1 umożliwiających wymianę plików pomiędzy jej użytkownikami za pośrednictwem Internetu. Jak wynika z przeprowadzanych anonimowych ankiet, sieci P2P są dla wielu polskich internautów jednym z głównych źródeł muzyki (50%). W sklepach internetowych muzykę kupuje zaledwie 4% ankietowanych. Jednak wbrew danym prezentowanym m.in. przez RIAA 2 nielegalnie kopiowane filmy znajdują się na 16., a muzyka dopiero na 20. miejscu spośród najbardziej uciążliwych plag dzisiejszego świata. Nieco większym problemem jest dystrybuowanie tzw. cracków 3 do programów oraz pełnych płatnych wersji pakietów oprogramowania. W ostatnich czasach do tej listy doszedł także obrót chronionymi prawami autorskimi filmami za pomocą witryn WWW (np. YouTube 4 ). 1 P2P (od ang. peer-to-peer - równy z równym) model komunikacji w sieci komputerowej, który gwarantuje obydwu stronom równorzędne prawa (w przeciwieństwie do modelu klient-serwer). W sieciach P2P, każdy komputer może jednocześnie pełnić zarówno funkcję klienta, jak i serwera. W najpopularniejszej implementacji modelu P2P, jaką są programy do wymiany plików w Internecie każdy węzeł sieci (czyli komputer użytkownika) odgrywa rolę serwera przyjmując połączenia od innych użytkowników danej sieci, jak i klienta, łącząc się i pobierając dane z innych maszyn działających w tej samej sieci. Wymiana danych jest zawsze prowadzona bez pośrednictwa centralnego serwera. Sieć P2P charakteryzuje się także płynną strukturą, która zmienia się w zależności od tego, jakie komputery są w niej aktualnie zalogowane. 2 RIAA Recording Industry Association of America zrzeszenie amerykańskich wydawców muzyki. RIAA zajmuje się m.in. ściganiem osób nielegalnie pobierających pliki z Internetu (głównie mp3). 3 Crack to sposób na przełamanie technicznych zabezpieczeń głównie oprogramowania, gier komputerowych, rzadziej sprzętu komputerowego, w sytuacji, gdy jest to działanie nielegalne. Znany jest powszechnie jako niewielkich rozmiarów program (zazwyczaj patch) służący do omijania zabezpieczeń w innych programach, tak by można było używać jego nielegalnej wersji (bez posiadania licencji) przez unieszkodliwienie procedur zabezpieczeń np. procedur sprawdzających numer seryjny programu, klucz sprzętowy, płytę CD itp. 4 YouTube serwis internetowy umożliwiający publikację w internecie filmów, wideoklipów lub własnych mini produkcji. Jest on otwarty, więc każdy odwiedzający może wysłać swój film na stronę. Obecnie YouTube jest największym serwisem udostępniającym tego typu usługi, a właściciele utworzyli spółkę (YouTube, Inc.). Adres serwisu: http://youtube.com/

Kto pozywa? 4 Kto pozywa? Występowanie na drogę sądową przeciwko użytkownikom sieci P2P podejrzewanym o nielegalne dystrybuowanie plików w Internecie zainicjowała kilkanaście lat temu amerykańska organizacja RIAA. Do tej pory pozwała ponad 18 tysięcy internautów (większość spraw zakończyła się ugodą). Od 2004 roku podobne pozwy składane są również w Europie przez lokalne organizacje reprezentujące firmy z branży fonograficznej. Teraz także w Polsce są już pierwsze pozwy organizacji zajmujących się ochroną praw autorskich przeciw osobom zaangażowanym w nielegalne dystrybuowanie w Internecie muzyki, filmów i oprogramowania. ZPAV (Związek Producentów Audio-Video) na początek pozwał 59 osób. Cel! Pal! Procedura gromadzenia materiału dowodowego jest stosunkowo prosta organizacja znajduje w sieci P2P osoby udostępniające nielegalną muzykę. Następnie ustala adresy IP 1 komputerów, z których następuje udostępnianie tychże zasobów. Następnie składa doniesienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Na tej podstawie organy ścigania występują do dostawcy usług internetowych, do których należy dany adres IP o przekazanie danych personalnych osoby korzystającej z usług tego dostawcy. Polskie Prawo o prawie autorskim Co grozi pozwanym? Polskie Prawo a konkretnie ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje kary za nielegalne dystrybuowanie materiałów chronionych prawem autorskim. Art. 116. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. 3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5. 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Powyższy artykuł dotyczy także umieszczenia utworu w sieci w celu jego rozpowszechniania. Z postanowień przytoczonego artykułu wynika, że osoba rozpowszechniająca cudzy utwór bez odpowiednich uprawnień podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jednakże równocześnie nie wynika z tego, że karze podlega osoba, która jedynie pobiera pliki umieszczone już wcześniej w sieci. Jednakże jeśli korzysta z utworu bez odpowiednich uprawnień, twórca w myśl art. 79 może za to dochodzić zapłaty wynagrodzenia w podwójnej wysokości, a gdy naruszenie było zawinione, nawet potrójnej. 1 Adres IP (Internet Protocol address) to unikatowy numer przyporządkowany urządzeniom sieci komputerowych, funkcjonujących w oparciu o protokół IP. Adresy IP są wykorzystywane w Internecie oraz sieciach lokalnych do jednoznacznej identyfikacji komputera w sieci.

Polskie Prawo o prawie autorskim 5 Art. 79. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. 1. Twórca może żądać od osoby, która naruszyła jego autorskie prawa majątkowe, zaniechania naruszenia, wydania uzyskanych korzyści albo zapłacenia w podwójnej, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione, potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia z chwili jego dochodzenia; twórca może również żądać naprawienia wyrządzonej szkody, jeżeli działanie naruszającego było zawinione. 2. Niezależnie od roszczeń wymienionych w ust. 1, uprawniony może się domagać, ażeby sprawca naruszenia dokonanego w ramach działalności gospodarczej podejmowanej w cudzym albo we własnym imieniu, choćby na cudzy rachunek, uiścił odpowiednią sumę pieniężną z przeznaczeniem na Fundusz, o którym mowa w Art. 111. Suma ta nie może być niższa niż dwukrotna wysokość uprawdopodobnionych korzyści odniesionych przez sprawcę z dokonanego naruszenia. 3. Przepis ust. 1 stosuje się w odniesieniu do usuwania lub obchodzenia zabezpieczeń technicznych przed udostępnianiem, zwielokrotnianiem lub rozpowszechnianiem utworu, jeżeli działania te mają na celu bezprawne korzystanie z utworu. 4. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub zmiany bez upoważnienia jakichkolwiek informacji identyfikujących dzieło, autora, podmiot praw autorskich do dzieła lub informacji o warunkach eksploatacji dzieła, o ile zostały one dołączone do egzemplarza dzieła lub są przekazywane w związku z rozpowszechnianiem dzieła, a także zawinionego rozpowszechniania dzieł z bezprawnie usuniętymi lub zmodyfikowanymi takimi informacjami. Jednak wielu twórców zgadza się na udostępnienie swoich utworów w Internecie, wobec czego korzystanie z nich jest w pełni zgodne z prawem. Ponadto warto pamiętać o szczególnych regulacjach dotyczących programów komputerowych, gdyż tzw. paserstwo programu komputerowego jest karalne. Na mocy art. 293 Kodeksu Karnego, należy przyjąć, że ten, kto program komputerowy o którym na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że został uzyskany za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga w jego zdobyciu albo przyjmuje lub pomaga w jego ukryciu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 291. Kodeksu Karnego 1. Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tą rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Art. 292. Kodeksu Karnego 1. Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tą rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Art. 293. Kodeksu Karnego 1. Przepisy art. 291 i 292 stosuje się odpowiednio do programu komputerowego. 2. Sąd może orzec przepadek rzeczy określonej w 1 oraz w art. 291 i 292, chociażby nie stanowiła ona własności sprawcy. Z powyższego nie można uznać, że samo pobieranie jakichkolwiek plików bez uzyskania odpowiednich uprawnień jest legalne. Stwierdzenie takie pozostaje prawdziwie w wypadku legalnego umieszczenia pliku w Internecie, czyli przez jego twórcę lub za jego zgodą. Jest to istotna interpretacja, którą można przegapić opierając się jedynie o zapisy ustawie o prawie autorskim. Czy jednak możliwe jest bez obawy przed konsekwencjami pobieranie i gromadzenie (bez udostępniania) chronionych prawem autorskim pliki dostępne w Internecie? Należy zaznaczyć, że samo pobieranie plików nie

Prawo do kopii nabytej płyty 6 stanowi zagrożenia dla internauty pod warunkiem, że robi to w sposób zgodny z prawem. Pamiętać też warto, że ciężar dowodu ciąży na tym, kto twierdzi, że posiadane przez osobę filmy czy muzyka mają charakter piracki. Prawo do kopii nabytej płyty Z pewnością większość z osób słyszała o fakcie, że Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych umożliwia nabywcy płyty CD lub DVD wykonanie jej kopii. Producenci jednak często stosują na płytach systemy uniemożliwiające kopiowanie. Co więc powinna zrobić osoba, która chce skorzystać ze swoich praw i skopiować nośnik? Czy legalne jest w takim przypadku złamanie zabezpieczeń przy użyciu dostępnych w Internecie narzędzi, czy może raczej osoba taka powinna wystąpić do producenta albo dystrybutora płyty o wydanie kopii? Rozróżnić należy jednak dwie sytuacje. W odniesieniu do programów komputerowych ustawa o prawie autorskim wyłącza możliwość korzystania z tzw. dozwolonego użytku osobistego, tym samym kopiowanie może okazać się bezprawne, o czym wspomina art. 77 Ustawy o prawie autorskim. Natomiast wobec pozostałych utworów, właściciel ma prawo do wykonania kopii przeznaczonej do użytku osobistego na mocy artykułu 23 tej samej ustawy. Art. 23. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. 5. Bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Przepis ten nie upoważnia do budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego. 6. Zakres własnego użytku osobistego obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Art. 77. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83 Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Do programów komputerowych nie stosuje się przepisów Art. 16 pkt 3-5, Art. 20, 23, 27, 28, 30, 49 ust. 2 oraz Art. 56, 60 i 62. Nierozwiązana natomiast pozostaje kontrowersyjna kwestia łamania zabezpieczeń. Nie raz już toczyły się także dyskusje nad legalnością samego oprogramowania umożliwiającego dokonanie kopii zabezpieczonego nośnika. Najbezpieczniej w tej sytuacji zwrócić się w tym wypadku do podmiotu, któremu przysługują autorskie prawa majątkowe do utworu, o umożliwienie wykonywania uprawnień ustawowych. Jeśli podmiot taki nie wyrazi zgody na skopiowanie płyty, to uzasadnione jest dochodzenie swoich praw do dozwolonego użytku na drodze sądowej. W przypadku, gdybyśmy chcieli uzyskać od osoby uprawnionej kopię nośnika, sprawa jest nieco bardziej skomplikowana, gdyż sam nośnik również przedstawia wartość majątkową. Dlatego nie można w sposób do końca synonimiczny traktować pozwolenia na kopię i żądania wydania takiej kopii. Przy okazji omawiania praw do kopii utworu warto rozważyć jeszcze kwestię, jak wobec tego ma się tzw. rippowanie (czyli konwertowanie) piosenek zapisanych na płycie CD lub DVD na pliki audio, które można odtwarzać na komputerze czy przenośnych odtwarzaczach MP3. Choć artykuł 23 nie stanowi wprost takiej metody kopiowania, to jednak uznaje się, że stanowi podstawę także do prawa do konwertowania utworu w ramach dozwolonego użytku. Także zgrywanie z płyt zabezpieczonych przed taką konwersją, w świetle polskiego prawa interpretuje się na korzyść użytkownika i kopia w ten sposób wykonana jest legalna. W kręgu znajomych Punkt 2 art. 23 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych pozwala na udostępnianie materiałów chronionych prawem autorskim w gronie przyjaciół i znajomych. Zradza się więc pytanie o legalność rozpowszechniania takich materiałów drogą internetową na skutek interpretacji zwrotu stosunek towarzyski czy osoby, z którymi relacje towarzyskie utrzymujemy wyłącznie przez Internet (na forach lub przez komunikatory), można zaliczyć do tego grona? W tej materii ani Ustawa, ani żadne inne regulacje prawne nie precyzują, kto może zostać zaliczony do takich osób. Z jednej strony rozwój techniki sprawił, że z wieloma osobami utrzymuje się kontakty wyłącznie za pomocą komunikatora czy forów. Jednak niektórzy prawnicy uznają, że nieograniczony dostęp do kręgu osób danego forum

EULA a polskie Prawo 7 lub komunikatora odejmuje takim kontaktom charakter więzi osobistej. Niemniej zapis ten może być argumentem za legalnością posiadanego nagrania. EULA 1 a polskie Prawo Częstokroć instalując oprogramowanie użytkownik musi zaakceptować postanowienia licencji EULA dotyczące użytkowania produktu. Podobne narzucane przez producenta lub dystrybutora ograniczenia znajdują się także na płytach fonograficznych. Często zdarza się, że licencje te są bardzo rozbudowane zniechęcając nabywcę do zapoznania się z jej warunkami, zaś istotne informacje giną w gąszczu innych. Powstaje pytanie, czy postanowienia licencji EULA są obowiązujące nawet, jeśli zostały wydane w innym kraju i niektóre postanowienia są sprzeczne z polskim Prawem i co w takim przypadku jest regulacją nadrzędną. Pierwszorzędnie należy rozgraniczyć jednak fakt, czy licencja jest dołączana do oprogramowania czy do innych materiałów. W tym pierwszym przypadku postanowienia licencji mogą skutecznie ograniczyć lub nawet zakazać pożyczania czy też kopiowania programu, gdyż jest ono wyłączone z ogólnych postanowień Ustawy o prawach autorskich na mocy artykułu 77 tejże ustawy (p. str. 6). We wszelkich innych przypadkach zakazy mogą dotyczyć co najwyżej komercyjnego wykorzystywania, które nie mieści się w ramach dozwolonego użytku osobistego, a tym samym nie korzystają z ochrony ustawowej. Umowa zawierana w trakcie instalacji oprogramowania poprzez zaakceptowanie treści EULA wyświetlanej na ekranie nie może być bezwzględnie sprzeczna z obowiązującymi przepisami prawa. Warto jednak pamiętać o szczególnych regulacjach chroniących osoby zawierające takie umowy, a zwłaszcza o tym, że umowa powinna zostać sporządzona w języku polskim (art. 7 ustawy o języku polskim), nie może wyłączać jurysdykcji sądów polskich (art. 3853 pkt 23 Kodeksu cywilnego), nie może przyznawać producentowi uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy (art. 3853 pkt 9 Kodeksu cywilnego). Art. 7. Dz.U. 1999 nr 90 poz. 999 Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim. 1. Języka polskiego używa się w obrocie prawnym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pomiędzy podmiotami polskimi oraz gdy jedną ze stron jest podmiot polski. Dotyczy to w szczególności nazewnictwa towarów i usług, ofert, reklamy, instrukcji obsługi, informacji o właściwościach towarów i usług, warunków gwarancji, faktur, rachunków i pokwitowań. 2. Podmiotem polskim w rozumieniu ustawy jest: 1) osoba fizyczna mająca miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 2) osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej - prowadząca działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Posługiwanie się w obrocie prawnym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wyłącznie obcojęzycznymi określeniami, z wyjątkiem nazw własnych, jest zakazane. 4. Obcojęzyczne opisy towarów i usług oraz obcojęzyczne oferty i reklamy wprowadzane do obrotu prawnego, o którym mowa w ust. 1, muszą jednocześnie mieć polską wersję językową. 5. Kontrolę wykonywania obowiązków, o których mowa w ust. 1, 3 i 4, sprawuje Inspekcja Handlowa oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 1 EULA ang. End User Licence Agreement przepisy definiujące warunki udzielenia licencji końcowemu użytkownikowi oprogramowania.

EULA a polskie Prawo 8 Art. 3853. Kodeksu cywilnego. W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności: 1) wyłączają lub ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za szkody na osobie, 2) wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, 3) wyłączają lub istotnie ograniczają potrącenie wierzytelności konsumenta z wierzytelnością drugiej strony, 4) przewidują postanowienia, z którymi konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy, 5) zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta, 6) uzależniają zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przyszłości dalszych umów podobnego rodzaju, 7) uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie, 8) uzależniają spełnienie świadczenia od okoliczności zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta, 9) przyznają kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy, 10) uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie, 11) przyznają tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodności świadczenia z umową, 12) wyłączają obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania, 13) przewidują utratę prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy, 14) pozbawiają wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia, 15) zastrzegają dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia, 16) nakładają wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy, 17) nakładają na konsumenta, który nie wykonał zobowiązania lub odstąpił od umowy, obowiązek zapłaty rażąco wygórowanej kary umownej lub odstępnego, 18) stanowią, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przedłużeniu, o ile konsument, dla którego zastrzeżono rażąco krótki termin, nie złoży przeciwnego oświadczenia, 19) przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia, 20) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy, 21) uzależniają odpowiedzialność kontrahenta konsumenta od wykonania zobowiązań przez osoby, za pośrednictwem których kontrahent konsumenta zawiera umowę lub przy których pomocy wykonuje swoje zobowiązanie, albo uzależniają tę odpowiedzialność od spełnienia przez konsumenta nadmiernie uciążliwych formalności, 22) przewidują obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta, 23) wyłączają jurysdykcję sądów polskich lub poddają sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucają rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.

Polskie prawo na tle międzynarodowym 9 Polskie prawo na tle międzynarodowym Należy pamiętać, że poza prawem polskim na terenie naszego kraju obowiązuje także Prawo Unii Europejskiej, jako członka Unii Europejskiej. Ogólne ramy postanowienia oraz minimum ochrony wyznaczają różnego rodzaju akty prawne, np. dyrektywa 2001/29/EC (pełna treść dostępna pod adresem: http://www.zpav.pl/downloads/l006_10_01_2002.pdf). Ponadto Polska związana jest traktatami i konwencjami międzynarodowymi (np. konwencją berneńską). Na pojawienie się nowoczesnych technologii najszybciej najprawdopodobniej reaguje amerykański system prawny, dzięki czemu jest w nim mniej luk. I to właśnie w Stanach Zjednoczonych wielkie koncerny muzyczne każdego roku wytaczają wiele pozwów przeciwko internautom pobierającym pliki z Internetu. Z kolei w Kanadzie samo pobieranie plików z Internetu nie zostało uznane za niezgodne z prawem (sprawa BMG Kanada kontra John Doe). Należy przypuszczać, że obecny system prawny w Polsce także nie zinterpretuje pobierania plików z Internetu jako czynu zabronionego, aczkolwiek do tej pory brakuje w Polsce precedensu w takiej sprawie. Dlatego polskie prawo można uznać za realizujące ideał złotego środka, choć wciąż brakuje w nim dokładnych uregulowań, które podążałyby za gwałtownym rozwojem techniki i Internetu w kraju. Społeczność internetowa Polski Jak wykazują prowadzone badania, wiele mieszkańców Polski zdaje sobie sprawę z naruszania Prawa polskiego podczas pobierania muzyki, filmów i programów z Internetu w sposób nielegalny. Jednakże, mało kto uważa te czyny za wysoce naganne. Możliwe, że coraz częstsze akcje Policji oraz wytaczanie procesów przeciwko prywatnym osobom zmieni to nastawienie. Jednak na razie przemysł fonograficzny skupia się i wydawać by się mogło, słusznie na źródłach, czyli osobach rozpowszechniających nielegalne kopie. Bardzo ciekawe są także przeprowadzone w ostatnim czasie badania, w których zadano ankietowanym pytanie W jakiej wysokości nagroda pieniężna skłoniłaby Cię do złożenia donosu na osoby lub firmy korzystające z pirackiego oprogramowania. Aż 52% ankietowanych stwierdziło, że nie zrobiła by tego za żadne pieniądze. 15% osób usatysfakcjonowała by nagroda powyżej 10 000 zł. Kwota 10 000 zł byłaby zadowalająca dla 10% osób. Jakie wnioski można wyciągnąć na podstawie wyniku tego badania? Prawdopodobnie wiele z osób same nielegalnie używają oprogramowania wartego ponad 10 000 zł. A może to tylko zwykła ludzka solidarność i przymykanie oka na coś, co w mentalności Polaków jest mało szkodliwe dla wielkich i bogatych producentów?

Bibliografia 10 Bibliografia 1. P2P a prawo Daniel Cieślak, Łukasz Bigo PC World Komputer grudzień 2006. 2. Kodeks Karny 3. Kodeks cywilny 4. Ustawa o języku polskim 5. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych 6. http://pl.wikipedia.org/ 7. http://isip.sejm.gov.pl 8. http://e-prawnik.pl