Wymagania na oceny z fizyki w klasie III PRĄD ELEKTRYCZNY - Uczeń wie, że napięcie panujące między końcami przewodnika jest warunkiem przepływu prądu - Uczeń wie, że do pomiaru napięcia służy woltomierz - Uczeń wie, jaki jest umowny kierunek prądu - Uczeń wie, że jednostką napięcia jest 1 V - Uczeń potrafi wymienić źródła napięcia (ogniwo, akumulator, prądnica) - Uczeń zna symbole elementów obwodów elektrycznych - Uczeń umie zbudować prosty obwód według schematu - Uczeń zna zasady bezpiecznego użytkowania odbiorników energii elektrycznej - Uczeń wie, że jednostką natężenia prądu elektrycznego jest 1 A - Uczeń wie, że natężenie mierzy się amperomierzem - Uczeń umie zbudować prosty obwód według schematu i dokonać pomiaru natężenia prądu - Uczeń wie, że wzrost napięcia między końcami przewodnika powoduje wzrost natężenia płynącego w nim prądu elektrycznego - Uczeń wie, że opór elektryczny jest wielkością charakteryzującą przewodnik - Uczeń wie, że jednostką oporu elektrycznego jest 1 Ω - Uczeń potrafi zbudować (zgodnie ze schematem) obwód odbiorników połączonych szeregowo - Uczeń potrafi obliczyć opór zastępczy odbiorników połączonych szeregowo ze wzoru R = R1 + R +... - Uczeń wie, że w domowej instalacji elektrycznej stosuje się połączenie rónoległe - Uczeń wie, w jakim celu używa się przewodu zerującego - Uczeń wie, że prąd elektryczny wykonuje pracę - Uczeń wie, że jednostką pracy jest 1 J i 1 kwh - Uczeń potrafi odczytać zużytą energię elektryczną na liczniku - Uczeń wie, że niesprawne urządzenie elektryczne może być przyczyną zwarcia w instalacji elektrycznej i prowadzić do powstania pożaru - Uczeń wie, że najczęściej stosowanymi jednostkami mocy jest 1W i 1kW - Uczeń rozumie potrzebę oszczędzania energii elektrycznej - Uczeń potrafi wyjaśnić, na czym polega przepływ prądu w metalach - Uczeń potrafi wymienić skutki przepływu prądu - Uczeń potrafi narysować schemat obwodu składającego się z danych elementów - Uczeń umie zmierzyć napięcie np. na zaciskach źródła - Uczeń potrafi wskazać kierunek prądu w obwodzie i wie, że na schematach zaznacza się kierunek umowny - Uczeń potrafi obliczać natężenie korzystając ze wzoru q I = t - Uczeń wie, że 1A = 1C/1s - Uczeń potrafi zmierzyć natężenie prądu w dowolnym punkcie obwodu - Uczeń potrafi objaśnić prawo Ohma - Uczeń zna definicję oporu elektrycznego 1
- Uczeń wie, że 1Ω = 1V/1A - Uczeń wie, od czego zależy opór przewodnika - Uczeń potrafi narysować schemat obwodu odbiorników połączonych szeregowo - Uczeń wie, że dla odbiorników połączonych szeregowo U = U1 + U +... - Uczeń wie, że natężenie w dowolnym punkcie obwodu szeregowego jest jednakowe - Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego w oświetleniu choinkowym stosuje się połączenie szeregowe - Uczeń zna i potrafi stosować I prawo Kirchhoffa - Uczeń potrafi zbudować obwód odbiorników połączonych równolegle - Uczeń wie, że napięcie na zaciskach odbiorników połączonych równolegle jest jednakowe - Uczeń potrafi obliczyć pracę z zależności W = U I t - Uczeń wie, że 1J = 1V 1A 1s - Uczeń potrafi opisać przemiany energii we wskazanych odbiornikach energii elektrycznej: grzałka, silnik, odkurzacz, żarówka - Uczeń potrafi obliczyć moc z równania P= U I Wymagania na ocenę dobrą: - Uczeń wie, że dzięki napięciu przyłożonemu do końców przewodnika siły pola wykonują pracę W = U q - Uczeń wie, na czym polega przepływ prądu w cieczach i gazach - Uczeń potrafi zmierzyć napięcie na dowolnym elemencie obwodu elektrycznego q - Uczeń potrafi obliczać każdą wielkość ze wzoru I = t - Uczeń wie jak jest zbudowany i do czego służy bezpiecznik - Uczeń potrafi przedstawić na wykresie zależność I(U) - Uczeń potrafi rozwiązywać proste zadania z zastosowanie prawa Ohma - Uczeń potrafi obliczać opór korzystając z wykresu I(U) - Uczeń potrafi rozwiązywać zadania stosując poznane zależności między I, U, R - Uczeń potrafi obliczać opór zastępczy układu odbiorników połączonych równolegle - Uczeń potrafi zapisać prawo Kirchhoffa dla dowolnego węzła sieci - Uczeń potrafi obliczyć każdą wielkość ze wzoru W = U I t - Uczeń potrafi na podstawie danych z tabliczki z tabliczki znamionowej urządzenia elektrycznego obliczyć np. natężenie prądu, opór odbiornika - Uczeń potrafi w obwodzie prawidłowo umieścić bezpiecznik i licznik energii - Uczeń zna jednostki ładunku 1Ah, 1As i umie je przeliczyć - Uczeń wie, w jaki sposób opór elektryczny przewodnika zależy od jego długości i pola przekroju poprzecznego - Uczeń wie i potrafi uzasadnić, dlaczego opór elektryczny zależy od temperatury przewodnika - Uczeń potrafi uzasadnić, dlaczego R = R1 + R + R3 - Uczeń potrafi obliczyć opór zastępczy dla połączenia mieszanego - Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego w połączeniu równoległym odbiorników 1 1 1 = + +... R R1 R - Uczeń potrafi rozwiązywać złożone problemy rachunkowe wykorzystując związki między wielkościami W, U, I, t, R, q
- Uczeń potrafi rozwiązywać problemy związane z przemianami energii w odbiornikach elektrycznych. MAGNETYZM - Uczeń wie, że wokół Ziemi i magnesu trwałego istnieje pole magnetyczne - Uczeń wie, że są dwa rodzaje biegunów magnetycznych N i S i występują one parami - Uczeń wie, jak oddziałują ze sobą bieguny magnetyczne - Uczeń wie, że namagnesowanie materiału może służyć do zapisu danych (twarde dyski, dyskietki, kasety, urządzenia z paskiem magnetycznym) - Uczeń wie, że wokół przewodnika z prądem istnieje pole magnetyczne - Uczeń zna budowę elektromagnesu - Uczeń wie, że elektromagnes wytwarza silne pole magnetyczne, gdy w jego zwojnicy płynie prąd - Uczeń wie, że na przewodnik z prądem umieszczony w polu magnetycznym działa siła - Uczeń wie, że w silniku elektrycznym energia elektryczna zamienia się w energię mechaniczną - Uczeń zna zasady bezpiecznego posługiwania się odbiornikami energii elektrycznej - Uczeń wie, że prąd indukcyjny powstaje w obwodzie znajdującym się w zmiennym polu magnetycznym - Uczeń umie zbudować prosty obwód i wzbudzić w nim prąd indukcyjny za pomocą magnesu sztabkowego - Uczeń potrafi omówić budowę transformatora - Uczeń wie, kiedy transformator obniża a kiedy podwyższa napięcie - Uczeń wie, że domowa instalacja elektryczna jest zasilana prądem przemiennym - Uczeń wie, że symbol ~ oznacza, że urządzenie należy zasilać prądem zmiennym - Uczeń wie, że fale elektromagnetyczne rozchodzą się także w próżni - Uczeń wie, jak na organizm człowieka działa promieniowanie podczerwone i ultrafioletowe - Uczeń wie, z jakich substancji wykonane są magnesy trwałe - Uczeń potrafi wykorzystać igłę magnetyczną do zbadania pola magnetycznego np. magnesu sztabkowego - Uczeń wie, że każda część podzielonego magnesu staje się magnesem - Uczeń potrafi określić bieguny magnetyczne zwojnicy z prądem - Uczeń potrafi przedstawić graficznie pole magnetyczne magnesu sztabkowego i zwojnicy z prądem - Uczeń potrafi zbudować elektromagnes - Uczeń wie, od czego zależy zwrot i wartość siły elektrodynamicznej - Uczeń wie, że w silnikach elektrycznych i miernikach wykorzystuje się oddziaływanie pola magnetycznego na przewodnik z prądem - Uczeń wie, jakie przemiany energii zachodzą w prądnicy - Uczeń wie, że prąd przemienny to taki, którego natężenie i kierunek zmienia się okresowo - Uczeń rozumie, co oznacza zapis 50 Hz na tabliczce znamionowej urządzenia 3
- Uczeń zna zasadę działania transformatora - Uczeń wie, że fale elektromagnetyczne przenoszą energię i zna szybkość fali elektromagnetycznej w próżni - Uczeń rozumie pojęcie widma fal elektromagnetycznych - Uczeń potrafi podać przykłady fal o różnych długościach Wymaganie na ocenę dobrą: - Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego żelazo w polu magnetycznym zachowuje się jak magnes - Uczeń wie, że oddziaływanie magnesów odbywa się za pośre4dnictwem pól magnetycznych - Uczeń wie, że pole magnetyczne wewnątrz zwojnicy jest jednorodne - Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego rdzeń elektromagnesu wykonany jest ze stali miękkiej - Uczeń wie, jak zwrot siły elektromagnetycznej zależy od kierunku prądu i zwrotu linii pola - Uczeń potrafi opisać zasadę działania silnika elektrycznego - Uczeń zna różne sposoby wzbudzania prądu indukcyjnego - Uczeń potrafi określić zwrot prądu indukcyjnego w zwojnicy - Uczeń wie, że moce w obydwu urządzeniach transformatora (idealnego) są równe i potrafi to uzasadnić korzystając z zasady zachowania energii U w nw - Uczeń potrafi rozwiązywać zadania z wykorzystaniem zależności = U n - Uczeń zna własności fal elektromagnetycznych - Uczeń potrafi wskazać przykłady urządzeń wykorzystujących różne rodzaje fal elektromagnetycznych - Uczeń wie, jaką rolę pełni warstwa ozonowa w atmosferze i rozumie potrzebę jej ochrony - Uczeń potrafi wyszukać i zaprezentować wiadomości o magnetyzmie ziemskim - Uczeń potrafi odszukać informacje o magnetycznym zapisie informacji - Uczeń potrafi przedstawić graficznie pole przewodnika prostoliniowego i kołowego - Uczeń potrafi wyszukać i ciekawie zaprezentować informacje o zastosowaniach elektromagnesów np. dzwonek, słuchawka, głośnik - Uczeń zna zasadę działania mierników elektrycznych - Uczeń potrafi skorzystać z zasady zachowania energii do wyjaśnienia zjawiska indukcji elektromagnetycznej. - Uczeń potrafi opisać budowę prądnicy i umie wyjaśnić zasadę jej działania - Uczeń zna związek między okresem i częstotliwością prądu przemiennego - Uczeń wie, w jaki sposób przesyła się prąd elektryczny na duże odległości - Uczeń rozróżnia, na czym polega przekazywanie informacji (np. głosu lub obrazu) metodą analogową i cyfrową OPTYKA p p - Uczeń umie podać przykłady źródeł światła - Uczeń wie, że światło przynosi energię 4
- Uczeń wie, że światło w ośrodku jednorodnym optycznie rozchodzi się po liniach prostych - Uczeń wie, że światło rozchodzi się w próżni i w ośrodkach przezroczystych - Uczeń wie, że światło odbija się od powierzchni gładkich - Uczeń wie, że na powierzchni chropowatej światło rozprasza się - Uczeń umie na rysunku wskazać kąt padania i kąt odbicia - Uczeń umie rozpoznać zwierciadło kuliste, wklęsłe i wypukłe - Uczeń wie, że na granicy dwóch ośrodków przezroczystych światło0 załamuje się i zmienia kierunek rozchodzenia się - Uczeń potrafi podać przykłady występowania zjawiska załamania światła - Uczeń umie na rysunku wskazać kąt padania i kąt załamania światła - Uczeń wie, że światło białe jest źródłem światła o różnych barwach - Uczeń wie, dlaczego latem nosimy na ogół jasne ubrania a zimą ciemne - Uczeń wie, że soczewki mogą skupiać lub rozpraszać światło - Uczeń zna pojęcia: główna oś optyczna, ognisko, ogniskowa - Uczeń potrafi za pomocą soczewki skupiającej otrzymać obrazy rzeczywiste - Uczeń potrafi objaśnić zasadę działania oka - Uczeń wie, że informacje można przesyłać za pomocą dźwięku i fal elektromagnetycznych - Uczeń umie podać doświadczalne przykłady potwierdzające prostoliniowość rozchodzenia się światła - Uczeń umie wyjaśnić powstawanie cienia - Uczeń potrafi określić kąt padania i odbicia - Uczeń zna prawo odbicia światła - Uczeń wie, ż e w zwierciadle płaskim powstaje obraz pozorny, prosty, tej samej wielkości, co przedmiot - Uczeń wie, co to jest: ognisko, ogniskowa i promień krzywizny zwierciadła - Uczeń potrafi wskazać zastosowania zwierciadeł kulistych - Uczeń wie, że dla kąta padania 0 o kąt załamania wynosi także 0 o - Uczeń wie, że światło przechodząc z jednego ośrodka do drugiego załamuje się od normalnej, gdy V < V 1 i od normalnej, gdy V > V 1 - Uczeń wie, że załamaniu światła białego w pryzmacie towarzyszy rozszczepienie i umie podać przykłady tego zjawiska w przyrodzie - Uczeń umie przedstawić bieg wiązki równoległej do osi optycznej po [przejściu przez soczewkę skupiającą - Uczeń potrafi narysować bieg promieni charakterystycznych przy przejściu przez soczewkę skupiającą - Uczeń potrafi skonstruować obrazy otrzymywane za pomocą soczewki skupiającej - Uczeń zna cechy otrzymywania obrazów - Uczeń zna zasadę działania telefonu - Uczeń potrafi wyjaśnić, na czym polega przesyłanie informacji przez radio telewizję, telefon komórkowy i Internet Wymagania na ocenę dobrą: - Uczeń wie, ż e największą szybkość ma światło w próżni i zna jej wartość - Uczeń potrafi uzasadnić, dlaczego na powierzchni chropowatej światło się rozprasza - Uczeń potrafi skonstruować obraz punktu w zwierciadle płaskim 5
- Uczeń potrafi przedstawić bieg wiązki równoległej do osi optycznej po odbiciu od zwierciadła kulistego, wklęsłego i wypukłego - Uczeń potrafi narysować bieg promienia przez kilka różnych ośrodków - Uczeń wie, co to znaczy, że światło jest monochromatyczne - Uczeń wie, że źródłem takiego światła jest laser - Uczeń potrafi przedstawić graficznie zjawisko załamania światła w pryzmacie - Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego światło białe ulega w pryzmacie rozszczepieniu - Uczeń umie obliczyć zdolność skupiającą soczewki - Uczeń potrafi określić zasadę działania lupy i aparatu fotograficznego - Uczeń potrafi wyjaśnić, do czego używamy światłowodów - Uczeń potrafi wyjaśnić, do czego służą satelity telekomunikacyjne - Uczeń potrafi skonstruować obraz dowolnej figury w zwierciadle płaskim - Uczeń potrafi wykonać konstrukcję obrazu w zwierciadle wklęsłym - Uczeń potrafi wyjaśnić, co to znaczy, że zwierciadło wypukłe ma ognisko pozorne - Uczeń wie, na czym polega zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia i wie, że zostało ono wykorzystane w światłowodach do przesyłania informacji - Uczeń potrafi wytłumaczyć, na czym polega widzenie barwne - Uczeń wie, jak i po co stosuje się filtry optyczne - Uczeń potrafi wyjaśnić, dlaczego niebo jest błękitne - Uczeń umie doświadczalnie wyznaczyć zdolność skupiającą soczewki - Uczeń wie jak można dokonywać korekcji wad wzroku - Uczeń potrafi wyszukać informacje o innych przyrządach optycznych - Uczeń potrafi objaśnić różnicę między sygnałem analogowym i cyfrowym TAJEMNICZY ŚWIAT ATOMÓW - Uczeń wie, że podczas zmian stanów skupienia i w reakcjach chemicznych jądra atomowe nie ulegają zmianom, a w reakcjach jądrowych ulegają zmianom - Uczeń wie, jak może być wykorzystana energia jądrowa - Uczeń umie podać przykłady pierwiastków promieniotwórczych - Uczeń wie, że Maria Skłodowska Curie wyjaśniła zjawisko promieniotwórczości oraz odkryła dwa pierwiastki rad i polon - Uczeń wie o szkodliwości działania promieniowania jonizującego na organizm człowieka - Uczeń wie, jak oznacza się pomieszczenia i zbiorniki zawierające substancje promieniotwórcze - Uczeń wie, że między składnikami jądra działają siły jądrowe - Uczeń potrafi wyjaśnić zapis np. 1 1H i 35 38 1 D, 9 U i 9 U - Uczeń potrafi odszukać i zaprezentować informacje o źródłach zasilania elektrowni (paliwa kopalne, spiętrzona woda, wiatr, paliwo jądrowe) - Uczeń zna rodzaje i właściwości promieniowania wysyłanego podczas rozpadu promieniotwórczego 6
- Uczeń potrafi podać pozytywne i negatywne przykłady wykorzystania promieniowania jądrowego Wymagania na ocenę dobrą: - Uczeń wie, że suma mas składników jądra jest większa od masy tego jądra (deficyt masy) - Uczeń wie, że spoczywająca cząstka o masie m posiada energię spoczynkową wyrażającą się wzorem E = mc - Uczeń potrafi wyjaśnić emisję energii przy tworzeniu się jąder cięższych ( E = mc ) - Uczeń wie, że tak powstaje energia słoneczna - Uczeń potrafi podać przykłady wykorzystania izotopów promieniotwórczych np. w medycynie, technice, technologii żywności - Uczeń wie, na czym polega reakcja rozszczepienia - Uczeń wie, że ważnym problemem energetyki jądrowej jest gospodarka odpadami promieniotwórczymi - Uczeń umie wyjaśnić mechanizm rozpadu α, β i emisji promieniowania γ - Uczeń wie, co to jest czas połowicznego rozpadu OCENA CELUJĄCA: - Uczeń opanował wiadomości i umiejętności wykraczając poza program nauczania przewidziany dla klasy II gimnazjum - Uczeń rozwiązuje zadania o podwyższonym stopniu trudności - Uczeń samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia. 7