Wymagania na poszczególne oceny. Klasa III

Transkrypt

1 Wymagania na poszczególne oceny. Klasa III ELEKTROSTATYKA Potrafi rozpoznać kontekst, w którym pojęcia ładunek używa się jako wielkości fizycznej Wie, że ładunek elektryczny wyrażamy w kulombach Wie, jak oznaczamy ciało naelektryzowane ujemnie, a jak ciało naelektryzowane dodatnio Wie, że ciała naelektryzowane jednoimiennie odpychają się, a różnoimiennie przyciągają się wzajemnie Zna składniki atomu: protony, neutrony i elektrony Zna sposoby elektryzowania ciał i potrafi je zademonstrować Potrafi rozpoznać kontekst, w którym pojęcia napięcie używa się w znaczeniu elektrycznej wielkości fizyczne Zna niebezpieczeństwa związane z występowaniem w przyrodzie zjawisk elektrostatycznych i Rozumie, że możliwość przemieszczania się w ciałach stałych mają tylko elektrony Rozumie na czym polega uziemienie Potrafi wytłumaczyć zjawisko pioruna Wie, jak zbudowany jest atom Wie, co to jest jon dodatni i ujemny Wie, od czego zależy wartość siły wzajemnego oddziaływania naelektryzowanych kulek Potrafi wskazać wokół siebie przewodniki i izolatory Wie, że w przewodnikach są swobodne elektrony Rozumie, dlaczego przy pocieraniu ciała elektryzują się różnoimiennie, a przy zetknięciu jednoimiennie Rozumie, że jeśli w jakimś obszarze istnieje pole elektrostatyczne, to w tym obszarze na każde ciało naładowane działa siła elektryczna Potrafi zastosować elementarne prawa ruchu do ciał naelektryzowanych w polu elektrostatycznym Wie, że jednostką napięcia jest 1 wolt Potrafi korzystać z zasady zachowania ładunku przy rozwiązywaniu prostych problemów Rozumie prawo Coulomba, potrafi z niego korzystać i zna zakres jego stosowalności Rozumie, na czym polega elektryzowanie przez indukcję Potrafi formułować samodzielne odpowiedzi na proste pytania związane ze zjawiskami elektrostatycznymi Potrafi przedstawiać różne pola elektrostatyczne za pomocą linii pola (pole jednorodne, centralne, układ dwóch ładunków jednoimiennych i różnoimiennych) Wie, od czego zależy wartość siły działającej na ciało naładowane umieszczone w polu elektrostatycznym Wie, co nazywamy napięciem i rozumie sens fizyczny tej wielkości Potrafi obliczyć dowolną wielkość fizyczną ze wzoru = Potrafi przekształcać wzory w celu obliczenia szukanej wielkości Potrafi rozwiązywać problemy ilościowe wykorzystując -znajomość i rozumienie pojęcia ładunku elementarnego - znajomość prawa Coulomba -prawa mechaniki (w tym wzorów i wykresów) -zasadę zachowania ładunku Rozumie różnicę w budowie i mechanizmie elektryzowania przewodników i izolatorów Rozumie, co to znaczy, że pole elektryczne jest silne lub słabe i wie, od czego to zależy 1

2 Wie, od czego zależy napięcie między dwoma dowolnie wybranymi punktami, leżącymi na jednej linii pola elektrostatycznego Potrafi formułować samodzielnie wypowiedzi w jakościowych zadaniach problemowych PRĄD ELEKTRYCZNY Zna zasady bezpiecznego posługiwania się urządzeniami elektrycznymi, np. rozumie warunki, w których może nastąpić porażenie prądem i wie, jak go unikać Odróżnia dobre i złe przewodniki prądu Potrafi dobrać odpowiednią baterię, zamontować w latarce elektrycznej i uruchomić Zna niektóre korzyści związane z używaniem prądu elektrycznego Potrafi wymienić przykłady odbiorników używanych, np. w gospodarstwie domowym Wie, że natężenie prądu wyrażamy w amperach Wie, że do pomiaru natężenia prądu służą amperomierze Wie, że napięcie wyrażamy w woltach Wie, że do pomiaru napięcia służą woltomierze Wie, że warunkiem przepływu prądu w przewodniku jest istnienie napięcia między jego końcami Wie, że większe napięcie powoduje w danym odbiorniku przepływ prądu o większym natężeniu Wie, w jakim celu używa się bezpieczników i że w miejscu, gdzie przewidziano np. bezpiecznik 5-amperowy, nie wolno montować np. 20- amperowego Rozumie, co to znaczy że odbiorniki różnią się mocą Wie, że moc wyrażamy w watach i kilowatach Potrafi odnaleźć na odbiorniku jego dane znamionowe i prawidłowo zinterpretować Wie, że liczniki elektryczne mierzą zużytą energię elektryczną w kilowatogodzinach Potrafi na podstawie znajomości danych znamionowych określić, który z odbiorników jest kosztowniejszy ze względu na zużycie energii elektrycznej i Rozumie, że przepływ prądu w przewodniku polega na uporządkowanym ruchu elektronów w wyniku przyłożenia napięcia między końce przewodnika Rozumie, że obwód elektryczny musi być zamknięty, by płynął w nim prąd Wie, jaki jest prawdziwy kierunek ruchu elektronów, a jaki umowny kierunek prądu Wie, że natężenie prądu określa się mierząc ładunek przepływający przez poprzeczny przekrój przewodnika w jednostce czasu Potrafi wymienić niektóre skutki przepływu prądu elektrycznego Potrafi narysować schemat prostego obwodu elektrycznego, zawierającego źródło napięcia, wyłącznik i żarówkę Wie, że natężenie prądu jest wprost proporcjonalne do przyłożonego napięcia (zna prawo Ohma) Wie, że każdy odbiornik stawia prądowi pewien opór Wie, że opór wyrażamy w omach Potrafi obliczyć opór ze wzoru = Wie, że w określonej temperaturze opór odbiornika jest stały Potrafi narysować schemat obwodu z kilkoma odbiornikami połączonymi szeregowo i równolegle Rozumie istotę łączenia szeregowego i równoległego odbiorników Wie, że praca w odbiorniku jest wykonywana kosztem energii elektrycznej Potrafi odczytać na liczniku zużytą energię elektryczną Potrafi obliczyć pracę prądu elektrycznego ze wzoru = Potrafi obliczyć moc odbiornika ze wzorów P=U*I i = Potrafi określić zakres amperomierza i woltomierza 2

3 Potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze u = Potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze = Wie, że ładunek elektryczny można wyrazić w amperosekundach i amperogodzinach oraz potrafi podać związek tych jednostek z 1 kulombem Potrafi obliczyć każdą z wielkości występujących we wzorze = Rozumie zasadę działania opornicy suwakowej Potrafi uzasadnić I prawo Kirchhoffa, posługując się zasadą zachowania ładunku i korzystać z tego prawa Potrafi zbudować prosty obwód elektryczny według schematu Rozumie, na czym polega zwarcie w obwodzie elektrycznym Potrafi obliczyć opór zastępczy odbiorników połączonych szeregowo i równolegle Rozumie związki między napięciami i natężeniami prądów w łączeniu szeregowym i równoległym Potrafi dokonać pomiaru natężenia prądu (włączyć amperomierz szeregowo odpowiednimi zaciskami) Potrafi dokonać pomiaru napięcia między dwoma punktami obwodu elektrycznego (włączyć woltomierz równolegle odpowiednimi zaciskami) Potrafi przekształcić wyrażenie na pracę prądu = do postaci = Potrafi wykonywać dzialania z uwzględnieniem wszystkich jednostek Potrafi przekształcić wyrażenie na moc = do postaci = Potrafi obliczyć koszt zużytej energii elektrycznej Potrafi odczytać dokładność amperomierza i woltomierza Potrafi obliczać wielkości fizyczne na podstawie wykresów w prostych przypadkach Potrafi wykorzystać prawa prądu elektrycznego w praktycznych sytuacjach oraz = i wyliczyć pracę z każdego wzoru oraz = i obliczyć moc z każdego wzoru Potrafi rozwiązywać problemy ilościowe wykorzystując poznane prawa i zależności Potrafi wyjaśnić, jakie przemiany energii zachodzą w odbiorniku podczas przepływu prądu Potrafi obliczać wielkości fizyczne na podstawie wykresów Potrafi sporządzić wykres na podstawie znajomości zależności wyrażonej wzorem Zna i rozumie zależność oporu elektrycznego przewodnika od jego długości i pola przekroju poprzecznego Potrafi rozwiązywać zadania dotyczące przemiany energii elektrycznej w energię wewnętrzną i energię mechaniczną Potrafi formułować samodzielnie wypowiedzi w jakościowych zadaniach problemowych MAGNETYZM Wie, że nie wszystkie substancje posiadają właściwości magnetyczne Wie, że każdy magnes ma dwa bieguny Wie, że bieguny jednoimienne odpychają się, a różnoimienne przyciągają się Wie, że nie można otrzymać pojedynczego bieguna magnetycznego Wie, że pole magnetyczne przenika przez niektóre substancje Wie, że wokół Ziemi istnieje pole magnetyczne i zna położenia biegunów N i S Umie posługiwać się kompasem Potrafi wymienić przykłady zastosowania elektromagnesu Wie, do czego służy prądnica Wie, do czego służy silnik i 3

4 Wie, że w pobliżu magnesu istnieje pole magnetyczne, w którym przedmioty żelazne i stalowe magnesują się Wie, że pole magnetyczne graficznie przedstawiamy za pomocą linii pola magnetycznego Wie, jak układają się opiłki w pobliżu magnesu sztabkowego i układu dwóch magnesów Wie, że najsilniejsze oddziaływanie magnetyczne występuje przy biegunach Zna zasadę działania elektromagnesu Potrafi wymienić przynajmniej jedną miejscowość w Polsce, np. najbliżej jego miejsca zamieszkania, w której produkuje się prąd elektryczny Wie, że na przewodnik z prądem w polu magnetycznym działa siła elektrodynamiczna Wie, że występowanie siły elektrodynamicznej wykorzystuje się w budowie silnika Wie, że zmiana pola magnetycznego wewnątrz zwojnicy powoduje przepływ prądu, a zjawisko nazywa się indukcją elektromagnetyczną Wie, że indukcję elektromagnetyczną wykorzystano przy budowie prądnicy Wie, że transformator nie może spełniać swojego zadania, jeśli jest zasilany prądem stałym Zna niektóre właściwości fal elektromagnetycznych Potrafi określić zwrot linii pola magnetycznego wokół przewodnika z prądem Potrafi podać położenia biegunów N i S zwojnicy, przez którą płynie prąd elektryczny Wie, że pole magnetyczne elektromagnesu zależy od liczby zwojów zwojnicy i natężenia prądu Potrafi opisać różnice i podobieństwa między polem magnetycznym i elektrostatycznym Potrafi posługiwać się regułą lewej dłoni do określenia kierunku i zwrotu siły elektrodynamicznej Wie, że prąd indukcyjny powstaje w zamkniętym obwodzie na skutek zmiany pola magnetycznego Potrafi podać położenie biegunów N i S zwojnicy, w której wytworzono prąd indukcyjny przez zbliżanie magnesu sztabkowego Wie, jak zbudowana jest prądnica Wie, że transformator służy do zmiany napięcia prądu przemiennego Zna związek = dla transformatora Zna rodzaje fal elektromagnetycznych Wie, że fala elektromagnetyczna rozchodzi się w próżni z szybkością c=300000km/s Zna związek między długością fali i częstotliwością fali: = Potrafi wyjaśnić zasadę działania transformatora Zna praktyczne zastosowanie transformatora Wie, że między spoczywającym magnesem i spoczywającym ciałem naelektryzowanym istnieje oddziaływanie elektrostatyczne (żelazo i stal elektryzują się przez indukcję), a oddziaływanie magnetyczne istnieje między ruchomymi ładunkami (prąd elektryczny) i magnesem Potrafi rozwiązywać różne problemy związane ze zjawiskami magnetycznymi i elektromagnetycznymi Potrafi wyjaśnić zasadę działania prądnicy Wie, że własności i zastosowanie fal elektromagnetycznych zależą od ich częstotliwości Wie, co to jest widmo fal elektromagnetycznych Potrafi czytać tekst naukowy i wyciągać z niego wnioski Potrafi samodzielnie formułować dłuższe wypowiedzi OPTYKA Potrafi podać przykłady naturalnych i wtórnych źródeł światła Wie, że światło rozchodzi się w próżni z szybkością km/s, a w innych ośrodkach przezroczystych z mniejszą szybkością Wie, że światło odbija się od powierzchni wypolerowanych Wie, jak wykorzystuje się w praktyce zjawisko odbicia światła od zwierciadeł Wie, jak biegną promienie równoległe do głównej osi optycznej po odbiciu od zwierciadła i przejściu przez soczewkę Wie, że im krótsza ogniskowa, tym większa zdolność skupiająca soczewki 4

5 Wie, że obrazy rzeczywiste powstają na ekranach, a pozorne wewnątrz zwierciadeł i soczewek Wie, że nadmierne opalanie się jest szkodliwe dla zdrowia i Zna prawo odbicia Wie, jak jest zbudowany i do czego służy peryskop Potrafi przeprowadzić konstrukcję obrazu w zwierciadle wklęsłym i soczewce skupiającej Wie, kiedy powstają obrazy pozorne, powiększone, proste Wie, że zwierciadła wypukłe i soczewki wklęsłe rozpraszają światło Zna niektóre zastosowania soczewek Wie, że przy przejściu z jednego do drugiego ośrodka promienie świetlne ulegają załamaniu Wie, że załamaniu światła białego (słonecznego, ze zwykłej żarówki) towarzyszy rozszczepienie Wie, że szkodliwe skutki opalania się powoduje promieniowanie ultrafioletowe Wie, że częstotliwość światła fioletowego jest największa, a czerwonego najmniejsza Wie, że przedmioty białe odbijają energię świetlną, a czarne pochłaniają ją Wie, na czym polega zjawisko fotoelektryczne i zna jego niektóre zastosowania Potrafi zastosować prawo odbicia w różnych sytuacjach praktycznych Rozróżnia zjawiska odbicia, rozproszenia, pochłaniania światła Zna i potrafi wykorzystać prawo załamania (jakościowe) Wie, które zjawiska świadczą o korpuskularnej, a które o falowej naturze światła Potrafi nazwać soczewkę na podstawie jej kształtu Potrafi na podstawie znajomości położenia przedmiotu względem zwierciadła(soczewki), przewidzieć cechy obrazu i na podstawie cech obrazu określić położenie przedmiotu względem zwierciadła (soczewki) Potrafi obliczyć zdolność skupiającą soczewki na podstawie znajomości jej ogniskowej Zna kolejność barw światła powstających w zjawisku rozszczepienia i ich cechy Wie, że barwne płytki (filtry)przepuszczają tylko światło o określonej barwie Potrafi wykorzystać w trudniejszych zadaniach jakościową znajomość prawa załamania Potrafi rozwiązywać problemy związane ze zjawiskami optycznymi Wie, jak powstają barwy różnych przedmiotów nieprzezroczystych Potrafi jakościowo opisać sposób korygowania wad krótko- i dalekowzroczności Rozumie zjawisko fotoelektryczne Zna warunki, w których zachodzi całkowite wewnętrzne odbicie i zna zastosowanie tego zjawiska Potrafi formułować samodzielne wypowiedzi dotyczące zjawisk optycznych TAJEMNICZY ŚWIAT ATOMÓW Wie, że promieniowanie jądrowe wysyłają różne substancje promieniotwórcze zawarte w skorupie ziemskiej Wie, że promieniowanie jądrowe dociera do nas z kosmosu jako tzw. Promieniowanie kosmiczne Wie, że istnieją trzy rodzaje promieniowania jądrowego α β γ Wie, że promieniowanie jądrowe wykorzystuje się w medycynie i technice Potrafi podać przykład wykorzystania substancji promieniotwórczych Wie, że każdy atom składa się z jądra i powłok elektronowych 5

6 Wie, że w skład jądra wchodzą protony i neutrony Rozumie, że w reakcjach chemicznych atomy łączą się w różny sposób, ale ich jądra nie ulegają zmianie, a w przemianach jądrowych ulegają zmianie Wie, że przemiany jądrowe zachodzące w Słońcu i gwiazdach są źródłem energii Wie, że źródłem energii są przemiany jądrowe zachodzące w reaktorach jądrowych Wie, że energia jądrowa może być wykorzystana do wytwarzania prądu elektrycznego (elektrownie jądrowe), do napędzania silników (okręty z napędem atomowym), jako potężna broń (bomby atomowe i wodorowe) Uczeń wie, że wykorzystanie energii jądrowej ma zalety i wady-potrafi je wymienić i Wie, że wspólną nazwą nukleony określamy składniki jądra protony i neutrony Wie, że synteza(fuzja) jądrowa to łączenie się nukleonów lub lekkich jąder (jąder o małej liczbie atomowej) związane z emisją wielkiej energii -zachodzi w Słońcu i gwiazdach Wie, że w reakcji rozszczepienia ciężkiego jądra na dwa jądra średniej wielkości zostaje uwolniona energia jądrowa. Takie reakcje w sposób kontrolowany przeprowadza się w reaktorach jądrowych Wie, jakie reakcje rozszczepienia i syntezy wykorzystano do budowy bomby atomowej i wodorowej Potrafi rozpoznać schematy reakcji rozszczepienia i syntezy jąder atomowych Wie, że cząstka α to jądro helu, składające się z dwóch protonów i dwóch neutronów Zna ładunki cząstek α i β oraz wie, że γ to promieniowanie elektromagnetyczne Wie, że jądra tego samego pierwiastka mają taką samą liczbę protonów, ale mogą się różnić liczbą neutronów (izotopy) Wie, że Maria Skłodowska Curie odkryła dwa pierwiastki promieniotwórcze rad i polon Wie, w jaki sposób została odkryta promieniotwórczość przez H.Bequerela Rozumie, co to znaczy, że substancje są promieniotwórcze Rozumie, na czym polega reakcja syntezy Wie, że reakcje syntezy mogą zachodzić tylko w bardzo wysokich temperaturach Rozumie, na czym polega reakcja łańcuchowa Ma własny pogląd na temat wykorzystania energii jądrowej Potrafi opisać symbolicznie jądro pierwiastka Wie, że między składnikami jądra działają krótkozasięgowe siły jądrowe Potrafi rozpoznać izotopy tego samego pierwiastka Potrafi rozpoznać zapis rozpadu α i β jądra izotopu promieniotwórczego Wie, że po wysłaniu cząstki α lub β jądro staje się jądrem innego pierwiastka Potrafi sformułować prostą poprawną wypowiedz Potrafi się posługiwać wzorem = w zadaniach obliczeniowych Wie, że energia wiązania nukleonu w jadrach średniej wielkości jest większa niż w jądrach ciężkich i to pozwala uzyskać energię w procesach rozszczepienia Potrafi skorzystać z prawa zachowania liczby nukleonów i liczby protonów w zapisie rozpadu α Potrafi skorzystać z prawa zachowania liczby atomowej (porządkowej) i masowej w zapisie rozpadu β Potrafi posługiwać się swobodnie pojęciem czasu połowicznego rozpadu w zadaniach obliczeniowych Potrafi przeczytać ze zrozumieniem tekst i na jego podstawie wykonać polecenia Potrafi sporządzić zwięzłą, poprawną merytorycznie notatkę 6