XII. Opieka nad dziećmi do lat 3

Raport z identyfikacji dobrych praktyk w obszarze XII. Opieka nad dziećmi do lat 3 (żłobki, kluby dziecięce, opiekun) w ramach projektu Benchmarking narzędzie efektywnej kontroli zarządczej w urzędach miast na prawach powiatu, urzędach gmin i starostwach powiatowych Sporządził: Marcin Sakowicz Ekspert ds. pilotażowego wdrażania i testowania innowacji Projekt współfinansowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Priorytet V Dobre rządzenie Działanie 5.2 "Wzmocnienie potencjału administracji samorządowej" Poddziałanie 5.2.1 "Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej" Umowa nr UDA- POKL.05.02.01-00-146/10-01 Katowice, październik 2013 r. 1

1. Metodologia prowadzenia badań Celem prowadzonych badań benchmarkingowych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 jest porównanie dokonań i identyfikacja najlepszych rozwiązań w tej dziedzinie pośród miast na prawach powiatu oraz urzędów gmin i starostw powiatowych jednostek uczestniczących w tym projekcie. Dane do badania zebrane zostały w kwietniu i maju 2013 r. i obejmowały pomiar parametrów dotyczących organizacji opieki nad dziećmi w gminach w roku 2012. Dane przekazywane były zdalnie, za pomocą zdefiniowanej wcześniej zestandaryzowanej ankiety, wypełnianej przez uprawnionych pracowników urzędów w zaprojektowanym do tego celu narzędziu informatycznym, poprzez platformę. Narzędzie informatyczne umożliwia przechowywanie danych oraz ich analizę poprzez automatyczne przeliczanie danych wg ustalonych wskaźników wraz z ich prezentacją w postaci tabel i wykresów, z podaniem formuł wyliczania wskaźnika lub bez. Program pozwala także na wybór grupy porównawczej wraz z wyliczeniem średniej dla wskazanej grupy jednostek. Dane z badanego zakresu zebrane zostały z 14 miast na prawach powiatu (Bielsko Biała, Bytom, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Kalisz, Krosno, Piotrków Trybunalski, Rybnik, Sosnowiec, Tarnów, Tychy, Żory) oraz 3 gmin (Jaworze, Lubliniec, Radlin). W analizie danych i identyfikacji dobrych praktyk uwzględniono wyniki zawarte w raportach z badań opinii klientów zrealizowanych w urzędach miast na prawach powiatu oraz urzędach gmin przez niezależny podmiot, na losowej i reprezentatywnej próbie klientów korzystających z usług świadczonych przez urzędy 1. Badanie zostało wykonane techniką wywiadu osobistego w każdym z urzędów osobno. W urzędach miast na prawach powiatu w badaniu udział wzięło łącznie 14 973 klientów urzędu, natomiast w urzędach gmin 2 888 respondentów. Celem badania było zebranie opinii i oceny klientów odwiedzających urzędy dotyczących organizacji i jakości świadczonych usług. W odróżnieniu od poprzedniego badania obejmującego rok 2011, w niniejszym badaniu za rok 2012: zmodyfikowano cel ogólny oraz operacyjny dla potrzeb benchmarkingu, wprowadzono dodatkowy wskaźnik wykorzystania funduszy unijnych, doprecyzowano pytania ankietowe. W dniu 24 września 2013 r. w Katowicach, odbyło się spotkanie z przedstawicielami urzędów odpowiadającymi za organizacją opieki dla dzieci do lat 3 w urzędach biorących udział w projekcie. Spotkanie miało na celu podsumowanie zrealizowanego badania, prezentację dobrych praktyk, wymianę doświadczeń dotyczących dobrych praktyk oraz doświadczeń z procesu zbierania i analizy danych z okresu testowego. 1 Badanie w ramach projektu Benchmarking narzędzie efektywnej kontroli zarządczej w urzędach miasta na prawach powiatu, urzędach gmin i starostwach powiatowych zostało zrealizowane w maju i czerwcu 2013 roku. 2

2. Analiza danych W celu zweryfikowania poprawności udzielonych w ankietach odpowiedzi, w trakcie analizy danych przeprowadzono szereg indywidualnych wywiadów telefonicznych oraz zapytań e-mailowych. W porównaniu z poprzednim rokiem prowadzania benchmarkingu dla analizowanego zakresu, w analizie za rok 2012 ustalone zostały dwa cele, które opisano w tabeli nr 1. Ponadto, po raz pierwszy wprowadzono wskaźniki, zgodnie z opracowanym Zestawem 2. Tabela nr 1: Wskaźniki: Opieka nad dziećmi do lat 3 (żłobki, kluby dziecięce, dzienny opiekun). Cel ogólny Zapewnienie opieki nad dziećmi do lat 3 z uwzględnieniem różnych form opieki Cel operacyjny 3 Zmniejszenie liczby dzieci oczekujących na miejsce w żłobku rok do roku o 10 % Do analizy zakresu opieki nad dziećmi do lat 3 i wyliczenia wskaźników skuteczności posłużyły dane zaprezentowane w tabeli nr 2. Zbadano liczbę dzieci oczekujących na miejsce w żłobku w stosunku do liczby miejsc w żłobkach zapewnianych przez gminę oraz liczbę dzieci oczekujących na miejsce w żłobku porównanie danych rok do roku. Tabela nr 2: Dane informacje do wyliczania i interpretacji wskaźników i porównywania opieki nad dziećmi do lat 3. 1 Jaka jest liczba miejsc w żłobkach zapewnianych przez gminy na dzień 31 grudnia? 2 Liczba dzieci oczekujących na miejsce w żłobku na dzień 31 grudnia 2012 r ( skala zapotrzebowania na miejsca w żłobkach miejskich) 3 Ile wynosi liczba miejsc w żłobkach niepublicznych? (jeżeli jest znana) 4 Jakie działania urząd podjął w danym roku w obszarze organizacji żłobków (po wprowadzeniu ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3?) 5 Liczba etatów w wydziale zajmujących się realizacją zadań wynikających z ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. (średnia za dany rok) 6 Kwota utrzymania jednego miejsca w żłobku publicznym 7 Kwota dofinansowania na jedno dziecko w żłobku niepublicznym 8 Kwota utrzymania jednego dziecka w klubie dziecięcym publicznym 9 Kwota dofinansowania na jedno dziecko w klubie dziecięcym niepublicznym 10 Kwota dofinansowania na jedno dziecko u dziennego opiekuna 11 Kwota wydatków ponoszonych przez gminę na żłobki publiczne 12 Kwota wydatków ponoszonych przez gminę na żłobki niepubliczne 13 Kwota wydatków ponoszonych przez gminę na kluby dziecięce publiczne 2 Zestaw wskaźników II cyklu testowego; Opracowanie: Dr Marcin Sakowicz, stan na dzień: 29.05.2013 rok. 3 Cel operacyjny określony dla potrzeb benchmarkingu, docelowo urzędy będą mogły sobie same ustalać cele szczegółowe w zależności od priorytetów danego urzędu. 3

14 Kwota wydatków ponoszonych przez gminę na kluby dziecięce niepubliczne 15 Kwota wydatków ponoszonych przez gminę na dziennego opiekuna 16 Liczba miejsc w żłobku publicznym 17 Liczba miejsc dofinansowanych w żłobku niepublicznym 18 Liczba miejsc w klubie dziecięcym publicznym 19 Liczba miejsc dofinansowania w klubie dziecięcym niepublicznym 20 Liczba dzieci do lat 3 (zameldowani na pobyt stały i czasowy) na dzień 31 grudnia z bazy ewidencji ludności 21 Czy w gminie organizowane są konkursy na opiekę nad dziećmi do lat 3? Jeśli tak to proszę o krótki opis doświadczeń, jeśli nie to czy są inne formy wspierania podmiotów zewnętrznych w zapewnieniu opieki nad dziećmi do lat 3? 2.1. Analiza danych miast na prawach powiatu W tabeli nr 3 ujęto kluczowe dane przedstawiające sytuacje miast na prawach powiatu w zakresie organizacji opieki nad dziećmi do lat 3. Jeśli chodzi o liczbę miejsc w żłobkach zapewnianych przez gminy, to na koniec grudnia 2012 r., wahała się od 0 w Rybniku do 369 w Kaliszu i 370 w Tarnowie, przy średniej dla 14 miast wynoszącej 189. Najwięcej chętnych na liście oczekujących na miejsce w żłobku publicznym było w Gliwicach - 137, brak listy chętnych wskazano w Częstochowie i Rybniku. Największa liczba miejsc w żłobkach niepublicznych była w Rybniku (120), przy średniej wynoszącej 57 dla analizowanych miast na prawach powiatu. Natomiast w Żorach i Częstochowie miejsc oferowanych przez żłobki niepubliczne nie było. Kwota dofinansowania na 1 dziecko w żłobku publicznym wahała się od 200 zł na miesiąc w Dąbrowie Górniczej do 640 zł w Bytomiu. Jedynie dwa miasta na prawach powiatu dofinansowywały niepubliczne kluby dziecięce: tj. Kalisz - 150 zł i Sosnowiec - 200 zł. Żaden samorząd nie zdecydował się na finansowanie gminnego klubu dziecięcego, ani też dofinansowanie dziennego opiekuna. W związku z tym, że opieka nad dziećmi do lat 3 jest stosunkowo nową usługą publiczną oferowaną przez samorządy, wiele jednostek wskazywało na wprowadzane zmiany w dostępie do tej usługi. W ramach programu rządowego Maluch w 2012 r. zwiększono liczbę miejsc w żłobkach gminnych: w Bielsku Białej o 93, Bytomiu, Gliwicach i Tarnowie o 30, Krośnie, Piotrkowie Trybunalskim i Sosnowcu o 25. Nowy żłobek utworzono w Żorach, a w Tychach prowadzona była adaptacja lokalu na potrzeby żłobka na 60 miejsc, którego uruchomienie planowane jest w 2013 r. Na uwagę zasługuje inicjatywa Rybnika, który złożył wniosek o dofinansowanie projektu pn. "Wdrożenie programu opieki dziennej nad dziećmi do lat 3 na terenie Miasta Rybnika, w konkursie zamkniętym nr DWF_1.5_2_2012 w ramach Priorytetu I Zatrudnienie i Integracja Społeczna, działanie 1.5 Wspieranie rozwiązań na rzecz godzenia życia zawodowego i rodzinnego. 4

Konkursy ofert na realizację opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 organizowane były w roku 2012 w 4 miastach na prawach powiatu: Bytomiu, Kaliszu, Rybniku i Tychach. Z pozyskanych danych wynika, iż konkursy nie cieszyły się wielką popularnością wśród potencjalnych realizatorów usług. W Bytomiu i Rybniku do konkursu przystąpił tylko 1 podmiot, w Tychach do prowadzenia 1 żłobka niepublicznego zgłosiło się 5 chętnych. W Kaliszu organizowane były konkursy na dofinansowanie opieki nad dziećmi nie tylko w żłobkach, ale także w klubie dziecięcym. Zaproponowane wskaźniki (tabela 4) przedstawiają istotne dane w zapewnieniu opieki nad dziećmi do lat 3. Wskaźnik 1 pokazuje liczbę oczekujących na miejsce w żłobku w stosunku do liczb miejsc w żłobkach publicznych w danej gminie. Im jest niższa jest jego wartość, tym mniej osób oczekuje na miejsce w żłobku publicznym (wykres 1). Poza Rybnikiem i Częstochową najniższą wartość wspomniany wskaźnik osiągnął w 2012 roku w Krośnie, Dąbrowie Górniczej, Kaliszu, Piotrkowie Trybunalskim i Tarnowie. 5

Bielsko-Biała Bytom Chorzów Częstochowa Dąbrowa Górnicza Gliwice Kalisz Krosno Piotrków Trybunalski Rybnik Sosnowiec Tarnów Tychy Żory średnia ŚLĄSKI ZWIĄZEK Tabela danych nr 3: Urzędy miast na prawach powiatu dane dotyczące organizacji opieki nad dziećmi do lat 3 Jaka jest liczba miejsc w żłobkach zapewnianych przez gminy na dzień 31 grudnia? Liczba dzieci oczekujących na miejsce w żłobku na dzień 31 grudnia 2012 r. (skala zapotrzebowania na miejsca w żłobkach miejskich) 193,0 125,0 196,0 150,0 160,0 230,0 369,0 125,0 100,0 0,0 214,0 370,0 247,0 100,0 189,9 61,0 50,0 89,0 0,0 12,0 137,0 30,0 9,0 11,0 0,0 110,0 42,0 100,0 40,0 57,6 Ile wynosi liczba miejsc w żłobkach niepublicznych? 0,0 50,0 112,0 0,0 36,0 20,0 58,0 15,0 20,0 120,0 92,0 53,0 97,0 0,0 61,2 Liczba etatów w wydziale zajmujących się realizacją zadań wynikających z ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. (średnia za dany rok) Kwota utrzymania jednego miejsca w żłobku publicznym na m-c zł 0,4 0,7 1,0 0,3 1,0 1,0 0,4 0,1 0,0 0,3 3,0 1,0 0,3 1,0 0,8 1435,7 1132,0 810,8 983,4 820,5 1189,9 879,2 590,3 730,8 0,0 965,0 839,0 1014,0 900,0 877,9 Kwota dofinansowania na jedno dziecko w żłobku niepublicznym na m-c Kwota dofinansowania na jedno dziecko w klubie dziecięcym niepublicznym m-c zł Kwota wydatków ponoszonych przez gminę na żłobki publiczne w mln zł Kwota wydatków ponoszonych przez gminę na żłobki niepubliczne w mln zł 0,0 640 300,0 0,0 200,0 0,0 400,0 387,4 0,0 620,0 400,0 0,0 400,0 0,0 418,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 150,0 0,0 0,0 0,0 200,0 0,0 0,0 0,0 175,0 3,16 0,61 0,96 1,77 1,89 3,73 3,21 0,00 2,91 3,92 1,83 0,90 2,17 0,00 0,38 0,24 0,00 0,03 0,00 0,10 0,00 0,00 0,89 0,10 0,00 0,25 0,00 0,29 Kwota wydatków ponoszonych przez gminę na kluby dziecięce niepubliczne 0 0 0 0 0 0 4200 0 0 0 0 0 0 0 4200 Liczba miejsc w żłobku publicznym 193 75 84 150 160 225 311 125 100 0 214 370 150 100 173,62 Liczba miejsc dofinansowanych w żłobku niepublicznym 0 50 112 0 15 0 58 0 0 120 34 0 97 0 69,43 Liczba miejsc dofinansowania w klubie dziecięcym niepublicznym Liczba dzieci oczekujących na miejsce w żłobku w roku poprzednim (skala zapotrzebowania na miejsce w żłobkach miejskich) 0 0 0 0 0 0 6 0 0 0 0 0 0 0 6 255 45 96 0 275 430 100 30 0 150 126 100 0 0 160,7 6

Bielsko-Biała Bytom Chorzów Częstochowa Dąbrowa Górnicza Gliwice Kalisz Krosno Piotrków Trybunalski Rybnik Sosnowiec Tarnów Tychy Żory ŚREDNIA ŚLĄSKI ZWIĄZEK Tabela danych nr 4: Wskaźniki dotyczące opieki nad dziećmi do lat 3 dla miast na prawach powiatu 1.Wskaźnik skuteczności 1: Liczba dzieci oczekujących na miejsce w żłobku w stosunku do liczby miejsc w żłobkach zapewnianych przez gminę ( żłobkach publicznych) 2.Wskaźnik skuteczności 2 Liczba dzieci oczekujących na miejsce w żłobku porównanie danych rok do roku 3. Ocena dostępności usług opiekuńczych 31,6 40,0 45,4 0,0 7,5 59,6 8,1 7,2 11,0 0,0 51,4 11,4 40,5 31,6 2 23,9 111,1 92,7 4,4 31,9 30,0 30,0 87,3 42,0 50,0 2,92 4,1 2,9 3,91 3 2,25 3,88 3,38 3,33 3,75 2,75 4,6 3,61 4,15 3,47 7

Wykres 1. Wskaźnik skuteczności 1: Liczba dzieci oczekujących na miejsce w żłobku w stosunku do liczby miejsc w żłobkach zapewnianych przez gminę ( żłobkach publicznych) w 2012 r. 70 60 50 40 30 Średnia: 29 31,6 31,6 40 40,5 45,4 51,4 59,6 20 10 0 7,2 7,5 8,1 11 11,4 Wskaźnik 2 pozwala obserwować trend w zmianie liczby oczekujących na miejsce w żłobku. Jeśli wynosi poniżej 100 to znaczy, że liczba oczekujących na miejsce w żłobku z roku na rok spada. Jeśli zaś przekracza 100 to wskaźnik sygnalizuje niepokojący wzrost liczby oczekujących na miejsce w żłobku w stosunku do roku poprzedniego. Z miast na prawach powiatu, które posiadały dane w postaci liczby oczekujących w 2011 i 2012 roku, największy spadek zanotowała Dąbrowa Górnicza. W pozostałych 7 z 8 miast z odpowiednimi danymi, liczba oczekujących na miejsce w żłobku spadła średnio o 50%. Miasta, w których liczba oczekujących spadła więcej niż o połowę to: Dąbrowa Górnicza, Bielsko Biała, Kalisz, Krosno, Gliwice oraz Tarnów. Wykres 2 Wskaźnik skuteczności 2 Liczba dzieci oczekujących na miejsce w żłobku porównanie danych rok do roku dla miast na prawach powiatu 2012-2011. 120 100 Średnia: 50 87,3 92,7 111,1 80 60 40 20 0 4,4 23,9 30 30 31,9 42 8

Z kolei wskaźnik 3 pokazuje ocenę dostępności usług opiekuńczych w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3 przeprowadzoną w ramach badań opinii klientów urzędów przeprowadzoną w projekcie. Najlepszą ocenę pod względem dostępności usług opieki nad dziećmi do lat 3 uzyskały Tarnów oraz Żory, odpowiednio 4,6 i 4,15. Powyżej średniej wynoszącej w tym zakresie 3,47 znalazły się również Bielsko-Biała, Tychy, Rybnik, Kalisz, Częstochowa oraz Bytom. Wykres 3: Ocena dostępności usług: opieka nad dziećmi do lat 3 (badanie opinii klientów urzędów na reprezentatywnej grupie) 5 4,5 4 3,5 3 Średnia: 3,47 2,9 3 2,75 3,33 3,38 3,58 3,61 3,75 3,88 3,91 4,1 4,15 4,6 2,5 2,25 2 1,5 1 0,5 0 2.2. Analiza urzędów gmin Spośród 3 urzędów gmin uczestniczących w projekcie benchmarkingowym na zaoferowanie usługi w postaci opieki nad dziećmi do lat 3 zdecydował się jedynie Urząd Miasta w Lublińcu. W Radlinie, w dniu 28.02.2012 r., nastąpiło podjęcie uchwały w sprawie ustalenia wysokości opłaty za wpis do rejestru żłobków i klubów dziecięcych. W 2012 r. nastąpiła modernizacja budynku żłobka w Lublińcu, co pozwoliło zwiększyć liczbę miejsc z 60 do 80. Mimo zwiększenia dostępności miejsc w żłobkach, biorąc pod uwagę opinię klientów urzęów, Lubliniec wypada najsłabiej wśród 3 analizowanych gmin, z kolei najwyższą oceną może pochwalić się Radlin (wykres 4). 9

Wykres 4: Ocena dostępności usług opiekuńczych: opieka nad małym dzieckim do lat 3 (badanie opinii klientów urzędów na reprezentatywnej grupie) 6 5 Średnia: 3,92 4,5 4 3 3,45 3,8 2 1 0 Lubliniec Jaworze Radlin 3. Identyfikacja najlepszych praktyk Celem benchmarkingu między urzędami jest wymiana doświadczeń w oparciu o dobre praktyki. Przy identyfikacji dobrych praktyk wzięto pod uwagę zgromadzone informacje, dane, wyniki ankiet, jak również wartości wyliczonych wskaźników skuteczności w liczbie oferowanych miejsc w żłobkach w analizowanych jednostkach samorządu terytorialnego. Na podstawie analizy zidentyfikowano następujące działania mogące posłużyć do powstania dobrych praktyk: W przypadku miast na prawach powiatu, za dobre praktyki należy uznać podjęcie zróżnicowanych form zapewnienia opieki nad dziećmi do lat 3. W dwóch miastach tj. Kaliszu i Sosnowcu, oprócz istnienia żłobków publicznych i niepublicznych dofinansowano także dzieci w niepublicznym klubie dziecięcym. Kalisz jest przykładem miasta, które wspiera zróżnicowane formy opieki nad dziećmi do lat 3. w 2012 r. oferowało 311 miejsc w żłobkach publicznych, 58 miejsc w żłobkach publicznych dofinansowanych przez samorząd w kwocie dofinansowania 400 zł na miesiąc oraz 6 miejsc w dziecięcym klubie niepublicznym (150 zł dofinansowania). Podczas spotkania grupy roboczej 24 września 2013 r. Pan Tomasz Rogoziński - naczelnik Wydziału Spraw Społecznych i Mieszkaniowych w Urzędzie Miejskim w Kaliszu przedstawił zmiany w świadczeniu tej opieki jakie zaobserwowano w Kaliszu. Mianowicie pojawiła się tendencja tworzenia oddziałów żłobkowych w przedszkolach niepublicznych (3 jednostki), nad którymi miasto ma mniejszą kontrolę, niż nad jednostkami miejskimi. Dotyczy to na przykład umów pracowniczych zawieranych przez podmioty prywatne. Pozytywnym skutkiem pojawienia się żłobków niepublicznych jest z pewnością dodatkowa oferta do wyboru przez mieszkańców. 10

ŚLĄSKI ZWIĄZEK Nowe żłobki niepubliczne stworzyły konkurencję, a tym samym niepewność wśród placówek publicznych, którzy zaczęły się obawiać spadku chętnych do żłobków publicznych i konieczności ewentualnej redukcji zatrudnienia. Przykład Sosnowca pokazuje z jakimi trudności stykają się nowe jednostki niepubliczne, które nie mają wypracowanej marki i zdobytego zaufania wśród mieszkańców. W Sosnowcu powstał nowy żłobek niepubliczny na 35 miejsc, na usługi którego mimo miesięcznej dotacji w wysokości 400 zł na każde dziecko nie było chętnych przez rok. Bardzo niskim zainteresowaniem cieszył się również klub dziecięcy z dopłatą 200 zł na 1 dziecko. Konkursy ofert na realizację opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 organizowane były w roku 2012 w 4 miastach na prawach powiatu: Bytomiu, Kaliszu, Rybniku i Tychach. Ze względu na małą liczbę chętnych do świadczenia opieki dla dzieci do lat 3 trudno mówić o istnieniu konkurencji, która wymuszałaby podnoszenie jakości oferowanych usług. Rybnik jest przykładem miasta, gdzie wszystkie miejsca w żłobku oferowane są przez jeden podmiot niepubliczny. Przykład Rybnika ze świadczeniem opieki nad dziećmi do lat 3 wyłącznie przez jednostkę niepubliczną jest odosobniony pośród analizowanych urzędów gmin i miast na prawach powiatu. Ze względu na przekształcenia organizacyjne w prowadzeniu żłobka dokonane przed kilkunastoma laty, trudno jest ocenić: jak na jakość oferowanej usługi i koszt wpływa zmiana świadczenia usługi z publicznej na niepubliczną. Z informacji uzyskanych z Urzędu Miasta w Rybniku wynika, iż miasto jest zadowolone ze współpracy ze żłobkiem niepublicznym. Przeprowadzona w 2012 kontrola nie wykazała żadnych uchybień mających wpływ na jakość oferowanych przez placówkę usług. Ocena mieszkańców dotycząca dostępności opieki nad dziećmi do lat 3 w Rybniku była wyższa niż przeciętna dla grupy 14 miast na prawach powiatu. Najlepszą oceną dostępności opieki nad dziećmi do lat 3 może poszczycić się Tarnów. Przoduje on również pod względem liczby dostępnych miejsc w żłobkach publicznych wynoszącej 370. Mimo tak dużej liczby, w 2012 r. zanotowano 42 osoby oczekujące na miejsce w żłobku. 3.1. Spotkanie robocze w grupie dyskusyjnej W dniu 24 września 2013 roku w Katowicach, odbyło się spotkanie, zorganizowane w celu prezentacji dobrych praktyk i wymiany doświadczeń z przedstawicielami urzędów miast na prawach powiatu oraz gmin uczestniczących w projekcie, jak i tych jednostek, które zamierzają przystąpić do projektu i wziąć udział w badaniu za rok 2013. Podczas spotkania, pan Tomasz Rogoziński, Naczelnik Wydziału Spraw Społecznych i Mieszkaniowych w Urzędzie Miejskim w Kaliszu przedstawił doświadczenia Kalisza w zakresie organizacji opieki dla dzieci do lat 3. Oprócz kwestii przedstawionych w punkcie powyżej, Pan Rogoziński podkreślił również potrzebę dopasowania różnych rozwiązań do specyfiki poszczególnych miast. Ponadto, w Kaliszu, cały system opieki nad dziećmi do lat 3 można by usprawnić poprzez wprowadzenie elektronicznego naboru do żłobków, który wyeliminowałby wielokrotne zapisy. 11

Ze względu na komplementarność świadczonych usług w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3, warte podkreślenia są również doświadczenia Tychów. W mieście tym, stworzono nowe miejsca w żłobkach publicznych przy jednoczesnym uruchamianiu programów społecznych m.in. zwiększających szansę rodziców na zatrudnienie, tj. program Mama w strefie szansy. Wśród innych tematów poruszonych w trakcie spotkania związanych z prowadzeniem opieki dla dzieci do lat 3 należy wymienić: Problem posługiwania się listą dzieci oczekujących na miejsce w żłobku: czy wszystkie samorządy tworzą taką listę i w równym stopniu ją weryfikują? Potrzebę sprecyzowania kwoty utrzymania jednego miejsca w żłobku publicznym: padła propozycja podawania tej informacji w podziale na koszt gminy i koszt rodzica, Przeprowadzenie konkursów na prowadzenie żłobków niepublicznych oraz klubów dziecięcych w sytuacji braku chętnych do startowania w konkursie. 4. Wnioski 1. Zgromadzone w projekcie benchmarkingowym dane potwierdzają, iż w zakresie opieki nad dziećmi do lat 3, samorządy zwiększają dostępność miejsc w żłobkach i w dalszym ciągu poszukują optymalnych rozwiązań. Wymiana stosowanych praktyk pozwala samorządom na lepsze dopasowanie różnorodnych doświadczeń do własnych potrzeb i prowadzonej lokalnej polityki. Istotne jest, aby urzędy reprezentujące gminy o podobnych wielkościach i wyzwaniach mogły dopasować własną politykę do potrzeb zgłaszanych przez mieszkańców. 2. Na podstawie zgromadzonych danych i analizy doświadczeń urzędów gmin i miast na prawach powiatu, nie można jednoznacznie stwierdzić, które z oferowanych form opieki nad dziećmi do lat 3 (żłobki publiczne, niepubliczne) są korzystniejsze ze względu na odbiór społeczny i skutki finansowe dla samorządów. 3. W kolejnym roku, zdaniem autora, warto również przeanalizować: jakie jednostki organizacyjne w samorządach odpowiadają za opiekę dla dzieci do lat 3 (wydziały edukacji, wydziały opieki społecznej) i czy ma to wpływ na oferowane rozwiązania. 4. Istnieje konieczność doprecyzowania gromadzonych danych, refleksji nad celem operacyjnym i wskaźnikami przedstawiającymi sytuację analizowanych jednostek w zapewnieniu opieki nad dziećmi do lat 3. W kolejnym roku porównawczym wskazane jest kontynuowanie analizy w aspekcie: na ile poszczególne rozwiązania przyczyniają się do zwiększenia efektywności świadczenia opieki nad dziećmi do lat 3 z jednoczesnym dbaniem o jakość oferowanych usług. 12

Spis treści 1. Metodologia prowadzenia badań... 2 2. Analiza danych... 3 2.1. Analiza danych miast na prawach powiatu... 4 2.2. Analiza urzędów gmin... 9 3. Identyfikacja najlepszych praktyk... 10 3.1. Spotkanie robocze w grupie dyskusyjnej... 11 4. Wnioski... 12 13