Katedra Mostów i Kolei dr inż. Jacek Makuch jacek.makuch@pwr.edu.pl WYKŁAD 3 KRAŃCÓWKI TRAMWAJOWE KOLEJE MIEJSKIE studia II stopnia, specjalność ITS, semestr 2 rok akademicki 2014/15
WYMAGANIA TABOROWE tramwaje dwukierunkowe: kabiny na obu końcach składu drzwi po obu stronach tramwaju FUNKCJE I WYPOSAŻENIE analogicznie jak dla pętli, tylko: zamiast funkcji zawracania tramwaju zmiana kierunku jazdy brak toru do zawracania możliwy inny sposób wyprzedzania tramwajów
FUNKCJE: zmiana kierunku jazdy postój (wyrównawczy, wypoczynkowy) wyprzedzanie się tramwajów (więcej niż jedna linia) WYPOSAŻENIE: tor (dowolny) tory postojowe tory żeberkowe (dwukierunkowe) albo mijankowe (w tym samym kierunku) odstawienie zepsutego tramwaju; postój tramwaju rezerwowego oględziny taboru (przez motorniczego) tor odstawczy zabudowa torów postojowych
obsługa motorniczych obsługa pasażerów - pieszych obsługa pasażerów - użytkowników innych środków transportu (przesiadki) budynek socjalny (WC, pokój posiłkowy i wypoczynkowy); dojazd dla pojazdów zaopatrzenia i nadzoru ruchu przystanki (wiaty, ławki, kosze na śmieci), automaty biletowe, kioski, WC, chodniki, przejścia przez tory przystanki autobusowe, parking park and ride (P+R), stanowiska kiss and ride (K+R) oraz bike and ride (B+R), drogi, ścieżki rowerowe
RODZAJE KRAŃCÓWEK ze względu na położenie na trasie: końcowe pośrednie: jednokierunkowe dwukierunkowe ze względu na położenie względem linii: równoległe prostopadłe ukośne ze względu na położenie względem ulicy: boczne: lewe prawe wewnętrzne
ze względu na układ torów postojowych: poprzeczny podłużny (rzadko) ze względu na liczbę torów postojowych: jedno / dwu / - torowe z postojem na torach: żeberkowych mijankowych ze względu na układ przystanków: bez przystanków (np. Gwarecka) ze wspólnymi przystankami dla wysiadających i wsiadających z osobnymi przystankami dla wysiadających i wsiadających
ze względu na układ funkcjonalny: Z-P-R Z/P/R Z-P/R Z/P-R Z/P (krańcówki pośrednie) P (krańcówki pośrednie) Z - zakończenie (przystanek dla wysiadających) P - postój (tory postojowe, mijankowe) R - rozpoczęcie (przystanek dla wsiadających)
UKŁADY TOROWE
1. ROZWIĄZANIA HISTORYCZNE (osobne wagony z silnikami albo bez) tylko wagon silnikowy: linia jednotorowa: linia dwutorowa:
wagon silnikowy + wagony doczepne
2. ROZWIĄZANIA WSPÓŁCZESNE (pojazdy wieloczłonowe jednoprzestrzenne) końcowe: jednotorowe:
dwutorowe:
trzytorowe:
czterotorowe:
pośrednie: bez toru postojowego (awaryjne): (np. Pilczycka/Kolista)
z torami postojowymi zewnętrznymi:
z jednym torem postojowym wewnętrznym:
z dwoma torami postojowymi wewnętrznymi w ukł. poprz.:
z dwoma torami postojowymi wewnętrznymi w ukł. podł.:
GRANICA POMIĘDZY TORAMI LINII I KRAŃCÓWKI 1. KRAŃCÓWKI POŚREDNIE początki pierwszej i ostatniej zwrotnicy krańcówka awaryjna (bez postoju):
2. KRAŃCÓWKI KOŃCOWE początki pierwszej i ostatniej zwrotnicy początek peronu (najczęściej) początek ewentualnego przedłużenia linii w przyszłości
RODZAJE TORÓW 1. ZE WZGLĘDU NA UKŁAD: żeberkowe (dwukierunkowe) - najczęściej przechodnie (jednokierunkowe): pojedyncze mijankowe - rzadko
2. ZE WZGLĘDU NA FUNKCJE: przykład 1 krańcówka pośr. w ukł. funkcjonalnym: Z/P/R wjazdowy wyjazdowy przejazdowy przystankowy odstawczy przykład 2 krańcówka pośr. w ukł. funkcjonalnym: Z-P-R postojowy zmianokierunkowy
3. ZE WZGLĘDU NA RODZAJ RUCHU: tylko przejazd: wjazdowe przejazdowe wyjazdowe przejazd i postój: z pasażerami: przystankowe bez pasażerów: postojowe - tramwaje liniowe odstawcze - tramwaj zepsuty albo rezerwowy przejazd i zmiana kierunku jazdy: zmianokierunkowe
ZASADY NUMERACJI TORÓW NA LINII TRAMWAJOWEJ: nr 1 tor na kierunku z centrum nr 2 tor na kierunku do centrum NA KRAŃCÓWCE TRAMWAJOWEJ: począwszy od: nr 1 dla krańcówki końcowej nr 3 dla krańcówki pośredniej wyjątek: w przypadku krańcówek końcowych jeśli planuje się w przyszłości przedłużenie linii, numerację torów należy zaczynać od 3 (tak jak dla krańcówek pośrednich) początki torów w początkach rozjazdów, peronów końce torów w początkach rozjazdów, w kozłach oporowych nadając kolejne numery: przechodzimy od torów dłuższych do krótszych oddalamy się od linii tramwajowej, a zbliżamy do kozłów oporowych numery parzyste/nieparzyste po przeciwnych stronach tory o numerach bezpośrednio wyższych zaczynamy i kończymy w torach o numerach bezpośrednio niższych
PRZYKŁADY: krańcówka pośrednia: krańcówka końcowa:
ZASADY PROJEKTOWANIA: układów torowych w planie w profilu w przekroju infrastruktury towarzyszącej: przystanki budynki socjalne P+R, K+R, B+R, chodniki, jezdnie ANALOGICZNIE jak dla pętli tramwajowych wyjątek:
przejazd międzytorowy podwójny 8 półzwrotnic i 8 krzyżownic (rozjazd typowy dla krańcówek)
KRAŃCÓWKI WE WROCŁAWIU
krańcówka GAJ linie 31 i 32 pojemność: 4 poc. + zepsuty i rezerwowy
krańcówka GAJ w przyszłości dwukierunkowa rozważane koncepcje:
krańcówka STADION WROCŁAW linia 31 pojemność: 8 poc. (obsługa imprez)
krańcówka DOKERSKA linia 32 poj.: 2 poc. + zepsuty albo rezerwowy bez przystanków!
krańcówka awaryjna KOLISTA na linii tramwaju plus wzdłuż ul. Pilczyckiej, za przystankiem Kolista zbudowano półtrapez dający możliwość w sytuacjach awaryjnych (remont, wypadek) kończyć w tym miejscu trasę linii tramwajowych 31 i 32
krańcówka awaryjna GRABOWA podczas przebudowy torów tramwajowych na ul. Lotniczej przy nowym Stadionie Miejskim, miedzy Leśnicą a przystankiem Grabowa na ul. Kosmonautów kursowała wahadłowa linia tramwajowa, dla zmiany kierunku jej jazdy w miejscu tym zabudowano półtrapez torowy półtrapez ten pozostał przydaje się w kierunku przeciwnym dla dodatkowych linii obsługujących imprezy na Stadionie Miejskim
KRAŃCÓWKI W INNYCH MIASTACH POLSKI
Warszawa STARE ŚWIDRY krańcówka tymczasowa (01.2013 12.2014) rozjazd nakładkowy; linia 2 (filmy)
Sieć tramwajowa na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim (17.06. 2013)
Bytom linia 38
KRAŃCÓWKI W BUDAPESZCIE
1, 1A i 17 - pn
14 pd (przy stacji metra M3)
14 pn
12 - pn
12 - pd
3 i 69 pd (przy końcowej stacji i zajezdni metra M1)
3 i 69 pd
69 pn
47 i 49 pn (przy stacjach metra M1, M2 i M3)
47 i 49 pn
KOZŁY OPOROWE
KOLONIA
ESSEN
BUDAPESZT
SHEFFIELD
TRIEST
BORDEAUX
STRASBOURG
WROCŁAW Stadion
WROCŁAW Gaj
WROCŁAW Gwarecka
WROCŁAW Legnicka przed zajezdnią
WROCŁAW Legnicka w zajezdni