Rola informatyki w naukach ekonomicznych i społecznych Innowacje i implikacje interdyscyplinarne The Role of Informatics in Economic and Social Sciences Innovations and Interdisciplinary Implications redakcja ZBIGNIEW E. ZIELIŃSKI Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlowej Kielce 2013
Publikacja wydrukowana została zgodnie z materiałem dostarczonym przez Autorów. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść, formę i styl artykułów. Komitet Naukowy prof. dr hab. Janusz Lewandowski prof. dr hab. Krzysztof Grysa dr hab. Wiesław Dziubdziela, prof. WSH Redaktor Naczelny prof. zw. dr hab. Tadeusz Grabiński Redaktor Recenzji dr hab. Wiesław Dziubdziela, prof. WSH Recenzenci prof. zw. dr hab. Tadeusz Grabiński prof. dr hab. Agnieszka Baruk prof. dr hab. Wiesław Dziubdziela prof. nadzw. dr hab. Ewa Grzegorzewska Ramocka prof. nadzw. dr hab. inż. Wacław Gierulski dr inż. Zbigniew Lis dr Małgorzata Paszkowska dr Agnieszka Buś Bidas dr inż. Edward Wiszniowski dr Tomasz Konopka dr Grzegorz Wilk Jakubowski dr Wojciech Pokojski dr Krzysztof Czubocha Redakcja dr Zbigniew E. Zieliński mgr inż. Jarosław Kościelecki mgr Katarzyna Baziuk mgr inż. Artur Janus mgr Urszula Słowik mgr Tatiana Konopka mgr Piotr Sidor Wydawca publikacji Wyższa Szkoła Handlowa im. B. Markowskiego w Kielcach Projekt PITWIN Portal innowacyjnego Transferu Wiedzy w Nauce ul. Peryferyjna 15 25 562 Kielce www.pitwin.edu.pl; biuro@pitwin.edu.pl Copyright by Wyższa Szkoła Handlowa, Kielce 2013 ISSN 2081 478X Nakład 300 egz. Publikacja została wydana w ramach realizacji projektu PITWIN Portal Innowacyjnego Transferu Wiedzy w Nauce. Publikacja jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Publikacja jest dystrybuowana bezpłatnie dla osób, które zarejestrują się na stronie internetowej projektu www.pitwin.edu.pl (dostępna także w wersji elektronicznej).
Spis treści Wstęp... 5 Część I Technologie informacyjne E learning 1. dr Katarzyna Bocheńska Włostowska Zmienna dynamika rozwoju e learningu i dojrzewania mentalnego do kształcenia na platformie... 9 2. dr Marlena Plebańska Wdrożenie platformy e learningowej jako systemu zrządzania wiedzą pracowników... 15 3. mgr Olga Łodyga Platforma e learningowa w nauczaniu przedsiębiorczości... 33 4. mgr Paweł Sztuczka Gry symulacyjne w edukacji ekonomicznej i zawodowej... 46 5. Małgorzata Furmankiewicz, Piotr Ziuziański Wykorzystanie szkieletowego systemu ekspertowego dla projektu econet... 52 6. mgr Olga Łodyga Simulation games in the entrepreneurship education... 62 Nowe technologie informacyjne 7. dr inż. Szczepan Paszkiel Zastosowanie algorytmów genetycznych do selekcji cech z sygnału elektroencefalograficznego na potrzeby synchronicznych oraz asynchronicznych interfejsów mózg komputer... 76 8. dr Karol Chrabański, Małgorzata Furmankiewicz Określenie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali. Studium empiryczne... 82 9. mgr Rafał Guzowski Cyfryzacja telewizji w kontekście polityki informacyjnej. Switch off w terenie studium przypadku... 92 10. mgr Jacek Łukasz Wilk Perspektywy rozwoju naziemnej telewizji cyfrowej DVB T w obszarze miasta Kielce... 101 11. mgr Milena Gębska Wdrożenie MS Dynamix AX 4.0 jako aplikacji wspierającej zarządzanie w wybranym przedsiębiorstwie produkcyjnym... 108 12. Małgorzata Furmankiewicz, Piotr Ziuziański Popularność Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych studium empiryczne... 114 13. Martyna Dębska Nowoczesne technologie w poprawie komfortu życia osób niepełnosprawnych... 124 14. mgr Kamil Olawa, mgr Małgorzata Olawa Zastosowanie technologii Systemów Informacji Geograficznej (GIS) do monitorowania sieci wodociągowych... 129 Część II Ekonomia i nauki społeczne Ekonomia 15. dr Mirosław Zajdel Wybrane aspekty rozwoju klastra łódzkiego (w świetle podejścia marketingowego)... 139 16. dr Sławomir Pastuszka Rozwój społeczno gospodarczy nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej... 150 17. dr Artur Borcuch Design elektronicznych finansów... 162 18. dr Bogumiła Smolorz Społecznie odpowiedzialny e biznes... 172 19. mgr Magdalena Kiedrowska Ocena trzech wybranych ścieżek edukacyjnych z obszaru południowej Wielkopolski pod względem ich jakości... 183 20. mgr Marcin Krawczyk Zasadność regulacji branż sieciowych rozważania na przykładzie sektora elektroenergetycznego... 194 21. mgr Mariola Mamcarczyk Ryzyko inwestycyjne w sektorze nieruchomości na przykładzie infrastruktury sportowej... 204 22. mgr Aneta Lipczyńska Zasady rachunkowości i jej obszary... 214
23. mgr Justyna Karkoszka Narodowy system innowacji fundamentem polityki innowacyjnej państwa... 224 24. Martyna Ostrowska Gospodarka oparta na wiedzy zarys problematyki... 230 25. Martyna Ostrowska Kobiety na rynku pracy stereotypy i dyskryminacja... 236 26. mgr Anna Misztal, mgr Piotr Misztal Realizacja koncepcji zrównoważonego i trwałego rozwoju w wybranych euroregionach na południowym pograniczu Polski... 245 Analizy ilościowe 27. dr Przemysław Kowalik Optymalizacja cen przejazdu w przypadku współistnienia taryf dystansowych i relacyjnych... 255 28. dr Adam Kiersztyn Connections between harmonic mappings and martingales generated by Markov chains with applications to limit theorems... 262 29. dr Adam Kiersztyn Zmienne opisujące w modelu ekonometrycznym ujęcie rozmyte... 275 30. mgr Ewa Lepiarska, mgr Artur Suliga Matematyczne modelowanie układów trójfazowych w programie FaceSage... 287 Zarządzanie 31. dr hab. Ewa Grzegorzewska Ramocka Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa w polskich warunkach rynkowych... 294 32. mgr Maciej Głuch Pozapłacowe formy motywacji pracowników wybrane problemy... 305 33. Karolina Klimańska Istota pojęcia poziomu życia na kanwie filozofii rozwoju zrównoważonego... 316 Marketing 34. mgr Gabriela Gurgul Kształtowanie wizerunku instytucji finansowych na przykładzie niemieckiego banku Nord/LB... 324 Nauki społeczne 35. mgr Bogusław Kurysia Strategia Trzeciej Drogi Giddensa... 337 Prawo 36. mgr Marta Mulawa Współpraca zagraniczna samorządów terytorialnych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem samorządu województwa lubelskiego w latach 2004 2013... 347 37. mgr Justyna Schabek Nowy instrument prawny zamówień publicznych dialog techniczny... 359 38. mgr Anna Misztal, mgr Piotr Misztal Zasady funkcjonowania spółki partnerskiej... 366 Opinia prof. dr hab. Wiesław Dziubdziela... 379
Określenie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali. Studium empiryczne Karol Chrabański * Małgorzata Furmankiewicz ** Określenie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali. Studium empiryczne Streszczenie: Z roku na rok rośnie zainteresowanie firm, instytucji, a także osób prywatnych własną stroną internetową, portalami oraz wortalami. Strony internetowe, portale oraz wortale różnią się między sobą nie tylko przeznaczeniem, ale także funkcjonalnością. Budując własną stronę internetową, portal czy wortal, zlecając ich budowę lub zajmując się ich odpłatnym tworzeniem warto zastanowić się nad wymaganiami zamawiających tego rodzaju produkty. W badaniu wykorzystano ogłoszenia umieszczone w jednym z ogólnopolskich serwisów ogłoszeniowych. Słowa kluczowe: strona WWW, portal, wortal, wymagania klientów, badanie wymagań klientów 1. Wprowadzenie Rynek dostawców stron WWW, portali i wortali, jak również ich odbiorców jest rozproszony. Bez wykonania odpowiednich analiz trudno wskazać występujące preferencje. Wydaje się, że taka analiza jest możliwa. Jej źródłem mogą być specyfikacje istotnych warunków zamówień (SIWZ). SIWZ to podstawowy dokument podczas postępowania o udzielenie zamówienia publicznego 1. W analizie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali zdecydowano się wziąć pod uwagę zamówienia publiczne, ponieważ: dokumenty są w znacznym stopniu zestandaryzowane, oferty są dostępne publicznie, klienci wydający publiczne pieniądze są bardzo wymagający. Zgodnie z Ustawą Prawo Zamówień Publicznych SIWZ zwiera przede wszystkim takie elementy jak: 2 nazwę (firmę), a także adres zamawiającego, opis przedmiotu zamówienia, tryb udzielenia oraz termin wykonania zamówienia, warunki udziału w postępowaniu przetargowym, a także opis sposobu, w jaki dokonywana będzie ocena spełnienia tych warunków, * dr nauk ekonomicznych. Pracownik Katedry Inżynierii Wiedzy Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Autor lub współautor około 70 artykułów, licznych ekspertyz z zakresu systemów zarządzania jakością w organizacjach wytwarzających oprogramowanie. Autor wydanej w 2012 roku książki pt. "System zarządzania jakością w procesie lokalizacji i pozyskiwania wiedzy w organizacjach wytwarzających oprogramowanie". ** Małgorzata Furmankiewicz posiada tytuł zawodowy licencjat uzyskany na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach na Wydziale Informatykii Komunikacji na kierunku Informatyka i Ekonometria specjalność Inżynieria Systemów Informatycznych Zarządzania oraz tytuł zawodowy licencjat uzyskany na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach na Wydziale Informatyki i Komunikacji na kierunku Informatyka specjalność Bazy danych i hurtownie danych. Jest studentką studiów stacjonarnych drugiego stopnia kierunku Informatyka i Ekonometria na Wydziale Informatyki i Komunikacji na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach. Należy do Koła Naukowego "Scientia Ingenium" przy Katedrze Inżynierii Wiedzy Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. 1 http://mfiles.pl/pl/index.php/specyfikacja_istotnych_warunk%c3%b3w_zam%c3%b3wienia (10.02.2013). 2 Urząd Zamówień Publicznych, www.uzp.gov.pl/cmsws/page/getfile1.aspx?attid=6373 (11.02.2013). 82
Karol Chrabański, Małgorzata Furmankiewicz wykaz oświadczeń lub dokumentów, które mają doręczyć wykonawcy w celu poświadczenia spełnienia kryteriów udziału w postępowaniu, wymaganie dotyczące wadium, termin związania ofertą, opis sposobu przygotowywania ofert, a także miejsce i termin ich składania oraz otwarcia, opis sposobu obliczenia ceny, opis kryteriów, którymi zamawiający będzie się kierował przy wyborze oferty, łącznie z podaniem znaczenia tych kryteriów oraz sposobu oceny ofert, informacje dotyczące formalności, jakie powinny zostać dopełnione po wyborze oferty celem zawarcia umowy w sprawie zamówienia publicznego, wymagania dotyczące zabezpieczenia właściwego wykonania umowy, pouczenie o środkach ochrony prawnej, które przysługują wykonawcy w toku postępowania o udzielenie zamówienia. Takie specyfikacje są dostępne m.in. w serwisie ogłoszeniowym www.biznes-polska.pl. Wymagania ujęte w podanych SIWZ dotyczą przede wszystkim różnego rodzaju urzędów państwowych i samorządowych. Dobór do analizy specyfikacji ograniczono do wybranych województw (lub miasta) z okresu 1 roku kalendarzowego (1.08.2010 31.07.2011). 2. Metodologia badań W badaniu wzięto pod uwagę wszystkie ogłoszenia klientów, które spełniały trzy kryteria przedstawione na rysunku 1. Stworzenie strony WWW Tematyka Stworzenie portalu Stworzenie wortalu województwo śląskie Kryterium Miejsce województwo opolskie województwo małopolskie Warszawa Czas 1.08.2010 do 31.07.2011 Rysunek 1. Kryteria wyboru ogłoszeń Źródło: opracowanie własne W badaniu wzięto pod uwagę ogłoszenia z województwa śląskiego, opolskiego, małopolskiego oraz miasta Warszawy z uwagi na znaczącą liczbę mieszkańców wymienionych 83
Określenie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali. Studium empiryczne województw i stolicy, to jest około 27% populacji zamieszkującej w Polsce 3,4. Znaleziono 37 ogłoszeń, które spełniały kryteria przyjęte w badaniu. Jednak z powodu braku specyfikacji istotnych warunków zamówień, w analizie wymagań klientów wzięto pod uwagę 30 ogłoszeń (Załącznik 1). Oprócz ogłoszeń dotyczących stworzenia strony internetowej, czyli najpopularniejszej usługi udostępniającej dokumenty hipertekstowe, które można wyświetlić za pomocą przeglądarki, 5 w badaniu wzięto pod uwagę także ogłoszenia dotyczące portali, czyli serwisu informacyjnego, którego nośnikiem jest Internet oraz wortali, które są szczególnym rodzajem portalu internetowego, ponieważ informacje tutaj publikowane są do siebie zbliżone tematycznie (np. portal teatralny) 6. W analizie wymagań klientów interesowano się zarówno wymaganiami funkcjonalnymi, jak i niefunkcjonalnymi, w tym technicznymi. Wymagania niefunkcjonalne (zgodnie z nazewnictwem) nie dotyczą funkcjonalności stron WWW, portali czy wortali, tylko nakładanych na nie ograniczeń 7. Do przykładów takich wymagań zalicza się: 8,9 maksymalny czas odpowiedzi na zapytanie, zajętość pamięci przez system, adaptowalność oraz modularność, czas oraz tryb konserwacji, niezawodność. W przypadku tychże badań, wzięto również pod uwagę m.in. przeglądarki, w których strona ma być poprawnie wyświetlana oraz standardy, z którymi strona ma być zgodna. Wymagania funkcjonalne to informacja o tym, co dany system (tu: strona WWW, portal, wortal) powinien realizować 10. Pierwszym elementem, który wzięto pod uwagę w trakcie analizy wymagań klientów, był wymóg zastosowania systemu zarządzania treścią. System zarządzania treścią (ang. Content Management System, CMS) to jedna lub zestaw kilku aplikacji internetowych, które pozwalają na stosunkowo łatwe utworzenie oraz ułatwiają późniejszą aktualizację i rozbudowę serwisu WWW przez osoby, które nie znają języków do tworzenia stron internetowych (np. HTML) 11. Z przeprowadzonej analizy wynika, że 80% klientów wymagało wdrożenia systemu klasy CMS, natomiast 20% ogłaszających nie wymagało zaimplementowania tego typu rozwiązania. Istotną kwestią jest również zintegrowanie strony z innymi systemami. Z przeprowadzonych badań wynika, że 13% klientów widziało taką potrzebę, jednak znaczna część (87%) nie udokumentowała w wymaganiach takiej potrzeby. W trakcie badania wzięto pod uwagę wymagania klientów dotyczące funkcjonalności, jakie ma oferować. Rozpatrywano następujące wymagania: moduł statystyk odwiedzin stron, moduł newsletter/e-mail, 3 http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6108_plk_html.htm (10.02.2013). 4 http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6106_plk_html.htm (10.02.2013). 5 Sołtysik A.: Sieci komputerowe i technologie internetowe [w:] Informatyka w zarządzaniu, pr. zb. pod red. C.M. Olszak, H. Sroka, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2003, s. 242. 6 Cieciura M.: Podstawy technologii informacyjnych z przykładami zastosowań, Opolgraf SA, Warszawa 2006, s. 39. 7 Sacha K.: Inżynieria oprogramowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, s. 51. 8 http://math.uni.lodz.pl/~scibor/stara/download/specyfikacja.txt (05.01.2013). 9 http://edu.pjwstk.edu.pl/wyklady/tpb/scb/index44.html (05.01.2013). 10 Sacha K.: Inżynieria op. cit., s. 51. 11 Gembala K., Piesiur T.: System zarządzania treścią, jako sposób na własne WWWW [w:] Systemy Wspomagania Organizacji SWO 2007, pr. zb. pod red. T.Porębska-Miąc, H.Sroka, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2007, s. 231. 84
Karol Chrabański, Małgorzata Furmankiewicz forum; sonda/ankieta, kalendarz. Moduł statystyk odwiedzin był istotny dla 43% klientów. Równie istotny okazał się być moduł newsletter. Należy jednak podkreślić, że klienci, którzy chcieli mieć wdrożone powyższe funkcjonalności mieli co do nich obszerniejsze wymagania, które jednak, ze względu na dużą różnorodność, nie zostały ujęte w tym badaniu. Na rysunku 2 przedstawiono wyniki dotyczące rozpatrywanych wymagań. Z rysunku wynika, że zaledwie 20% klientów wymagało wdrożenia modułów "Forum" lub "Sonda/Ankieta" oraz 23% klientów modułu "Kalendarium". Rysunek 2. Wymagania funkcjonalne Źródło: opracowanie własne W badaniu wzięto pod uwagę również wymagania niefunkcjonalne. Pierwszym kryterium była dostępność. Starano się określić poziom dostępności oraz liczbę osób, która ma mieć możliwość jednoczesnego korzystania ze strony. Wyniki nie są zbyt optymistyczne. Zaledwie w trzech specyfikacjach określono, jaki ma być poziom dostępności (99,9%; 99%; 100%). Trudno jednak wyciągać tutaj średnią, ponieważ próba jest zbyt mała. Podobnie jest w przypadku liczby użytkowników, która miałaby mieć jednoczesny dostęp do strony (zaledwie w czterech specyfikacjach istotnych warunków zamówień znalazła się informacja na ten temat). W zależności od wielkości strony, która miała być wdrożona, liczba użytkowników mających mieć jednoczesny dostęp wynosiła od 50 do 20 000. Podobnie jak we wcześniejszym kryterium, nie można tutaj obliczyć średniej, gdyż wartość ta byłaby niemiarodajna. Zgodność ze standardem W3C 12 była kolejnym parametrem, który wzięto pod uwagę. 40% klientów wymagało, aby stworzona strona była zgodna ze standardem W3C. Wzięto pod uwagę także to, czy klienci wymagali edytora WYSIWYG 13 czy HTML 14. Zaledwie 11 klientów, co stanowi 36,6 % ogółu, wymagało, żeby zaimplementowany został edytor 12 ang. World Wide Web Consortium, w skrócie W3C, jest organizacją, która zajmuje się ustanawianiem standardów pisania stron internetowych. 13 ang. What You See Is What You Get co znaczy dosłownie To Co Widzisz Jest Tym Co Otrzymasz. Jest to akronim stosowany dla określenia metod, które pozwalają uzyskać wynik w publikacji identyczny lub bardzo zbliżony do obrazu na ekranie. 85
Określenie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali. Studium empiryczne WYSIWYG. Tylko 4 klientów (13,3 %) wymagało wdrożenia edytora HTML. Warte podkreślenia jest to, że klienci, którzy wymagali edytora HTML, wymagali też edytora WYSIWYG. Wzięto pod uwagę przeglądarki, do których ma być dostosowana strona internetowa, portal lub wortal. Tylko 17 klientów miało w tej kwestii jakiekolwiek preferencje. Aż 13 specyfikacji nie uwzględniało tego aspektu. Z analizy wynika, że taką samą popularnością cieszą się trzy przeglądarki: Internet Explorer, Opera oraz Mozilla Firefox (56,6%). Poprawne wyświetlanie strony w Google Chrome okazało się istotne dla 13 klientów (43,3%). Safari uwzględniono w 9 specyfikacjach, co stanowi 30% wszystkich specyfikacji (rysunek 3). Rysunek 3. Rodzaj wymaganych przeglądarek Źródło: opracowanie własne Kolejnym elementem, który wzięto pod uwagę, była rozdzielczość strony. Sprecyzowane wymagania co do tej kwestii miało zaledwie 30% klientów. Z analizy wynika, że 13,3 % klientów chciało, żeby strona przygotowana była w rozdzielczości 1024 x 768. 1 klient chciał, żeby strona przygotowana została w formacie 1280x1024. Rozdzielczość 1024 x 800 również odpowiadała jednemu klientowi. Dwoje klientów określiło się co do jednego wymiaru: 1024. W tabeli 1 przedstawiono dodatkowe kryteria wraz z wynikami, które zostały wzięte pod uwagę w analizie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali. Tabela 1. Kryteria analizy wraz z wynikami Lp. Kryterium Wyniki 1. zaimplementowana wyszukiwarka 2. system banerowy 3. mechanizm "poleć znajomemu" Aż 63% osób, które umieściło swoje ogłoszenie w serwisie www.biznes-polska.com chciało, żeby strona, portal lub wortal, który ma zostać wdrożony, zawierał wyszukiwarkę. Tylko 37% klientów nie ujęło tej funkcjonalności w swoich specyfikacjach. Zaimplementowany system banerowy wymagało 27% klientów. Z badań wynika, że 23% klientów ujęło tę funkcjonalność w specyfikacji. 14 ang. HyperText Markup Language, czyli hipertekstowy język znaczników. HTML jest aktualnie szeroko wykorzystywany do tworzenia stron internetowych. 86
Karol Chrabański, Małgorzata Furmankiewicz 4. opcja "drukowanie strony" 5. 6. dostosowanie do osób niedowidzących zastosowanie "przyjaznych adresów" 7. możliwość rozbudowy 8. zaimplementowana "mapa strony" Z przeprowadzonej analizy wynika, że opcję drukowania strony lub artykułu na stronie pragnie mieć zaimplementowane 37% klientów. 63% osób nie ujęło tej funkcjonalności w specyfikacji. 20% klientów wzięło pod uwagę to, że osoby, które mają korzystać z wdrożonej strony mogą być niedowidzące. W związku z tym, strona ma być dostosowana do potrzeb użytkowników z dysfunkcją wzroku. Kolejnym wymaganiem, które ujęto w badaniu były "przyjazne adresy". Przyjazne adresy są to takie adresy, które podobają się zarówno użytkownikom, jak i wyszukiwarkom. Człowiek może je łatwo zapisać, zapamiętać i przeczytać, a robot wyszukiwarki zidentyfikować na ich podstawie strukturę serwisu i zaindeksować. 15 23% klientów w specyfikacjach uwzględniło "przyjazne adresy". 77% klientów nie ujęło jednak tego wymagania w dokumentacji. Analiza wykazała, że możliwość rozbudowy serwisu jest istotnym parametrem dla 33% klientów. Z przeprowadzonych badań wynika, że wdrożoną mapę strony wymagało 33% klientów. Źródło: opracowanie własne Następnym kryterium wziętym pod uwagę było wymaganie przeszkolenia pracowników z zakresu obsługi stworzonej strony. Połowa klientów, oprócz zaimplementowania strony wymagało przeszkolenia pracowników, którzy będą na co dzień korzystać z m.in. wdrożonego systemu CMS. W zależności od potrzeb, wymagano szkolenia wszystkich pracowników lub tylko np. administratora. Kolejną grupę kryterium uwzględnionych w analizie wymagań klientów przedstawiono na rysunku 4. Czas utrzymania Czas serwisowania Opieka powdrożeniowa Adminsitracja Wprowadzanie zmian nieodpłatnie Rysunek 4. Zakres opieki powdrożeniowej stron WWW, portali i wortali w świetle badań Źródło: opracowanie własne W analizie wzięto pod uwagę cztery wymagania, które zakwalifikowano do opieki powdrożeniowej. Mała liczba klientów uwzględniła przedstawione na rysunku powyżej kryteria w specyfikacjach. Czas utrzymania systemu określono w czterech specyfikacjach (w trzech specyfikacjach określono na 12 miesięcy, w jednej na 48 miesięcy). Administrowanie portalem 15 http://www.sprawnymarketing.pl/artykuly/mod-rewrite/ (10.02.2013). 87
Określenie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali. Studium empiryczne wymagano w jednej ofercie. W dwóch ofertach wymagano również wprowadzania nieodpłatnie zmian. Czas serwisowania określono w 9 ofertach, z tym, że w jednej napisano, że czas serwisowania obowiązuje przez cały czas trwania umowy, jednak nie znaleziono w specyfikacji informacji, kiedy umowa wygasa. W pozostałych ośmiu ofertach określono czas serwisowania (gwarancji). W trzech z nich, gwarancja obowiązywać miała przez 12 miesięcy, w jednej przez 17 miesięcy, w trzech przez 24 miesiące oraz jednej przez okres 36 miesięcy. Podzielone były również opinie dotyczące ilości wymaganych projektów graficznych. Wśród 8 ofert, w których ujęto tę kwestię, w 6 wymagano stworzenia trzech projektów graficznych, natomiast w 2 ofertach- dwóch projektów (szablonów kolorystycznych). 73% klientów wymagało, żeby dostęp do funkcjonalności portalu był zależny od grupy, do której należy użytkownik. 3. Wnioski W związku z różnorodnością pisania specyfikacji istotnych warunków zamówień proces wyszukiwania istotnych (z punktu badania) informacji dotyczących zamówienia okazał się czasochłonny. Analiza specyfikacji istotnych warunków zamówień (SIWZ) wykazała, że większość klientów chciała, żeby wdrożyć system CMS. Na podstawie przeprowadzonej analizy można wyznaczyć cechy "serwisu idealnego", czyli strony www, portalu lub wortalu skupiającego w sobie najwięcej cech. Można pokusić się o stwierdzenie, że "serwis idealny" powinien mieć zaimplementowane następujące moduły: moduł statystyki (odwiedzin strony); moduł newsletter; forum; moduł ankiet (sond); kalendarium. Istotne jest, żeby wdrażając stronę internetową, portal lub wortal, był on zgodny ze standardem W3C oraz żeby zaimplementowano wyszukiwarkę. Serwis powinien być dostosowany do popularnych przeglądarek internetowych: Internet Explorer, Opera, Mozilla Firefox, Google Chrome, Safari. Poziom dostępności "serwisu idealnego" powinien być bliski 100%. Dostęp do funkcji "serwisu idealnego" powinien być zróżnicowany w zależności od grup, do których należą użytkownicy. Na "serwisie idealnym" powinna istnieć możliwość jego polecenia znajomym oraz powinna zostać zaimplementowana "mapa strony. "Serwis idealny" powinien zostać wdrożony w taki sposób, żeby była możliwość jego rozbudowy. Internauta powinien mieć również możliwość wydrukowania artykułu, więc "serwis idealny" powinien posiadać taką funkcjonalność. Tworząc "serwis idealny" należy również zaimplementować system banerowy. "Serwis idealny" powinien zostać wdrożony w dwóch wersjach językowych. Należy zauważyć, że po procesie wdrażania strony internetowej, portalu lub wortalu oraz systemu CMS konieczne jest przeszkolenie użytkowników z zakresu ich obsługi. Autorzy planują powtórzenie badań w przyszłości celem ich porównania z obecnymi oraz określeniem trendu kształtującego się na przestrzeni lat. Bibliografia 1. Cieciura M., Podstawy technologii informacyjnych z przykładami zastosowań, Opolgraf SA, Warszawa 2006. 2. Gembala K., Piesiur T., System zarządzania treścią, jako sposób na własne WWW, [w:] Systemy Wspomagania Organizacji SWO 2007, pr. zb. pod red. T. Porębska-Miąc, H. Sroka, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2007. 3. Furmankiewicz M., Raport ze stażu w ramach projektu "Informatycy Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach motorem regionalnej i krajowej gospodarki opartej na 88
Karol Chrabański, Małgorzata Furmankiewicz wiedzy" odbytego w firmie Omikron dr Karol Chrabański w okresie od 1 sierpnia 2011 r. do 31 października 2011 r., Katowice 2011 (niepublikowane). 4. Sacha K., Inżynieria oprogramowania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010. 5. Sołtysik A., Sieci komputerowe i technologie internetowe [w:] Informatyka w zarządzaniu, pr. zb. pod red. C. M. Olszak, H. Sroka, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2003. Netografia 1. http:// biznes-polska.pl/ (31.10.2011). 2. http://edu.pjwstk.edu.pl/wyklady/tpb/scb/index44.html (05.01.2013). 3. http://math.uni.lodz.pl/~scibor/stara/download/specyfikacja.txt (05.01.2013). 4. http://mfiles.pl/pl/index.php/specyfikacja_istotnych_warunk%c3%b3w_zam%c3%b3wieni a (10.02.2013). 5. http://www.sprawnymarketing.pl/artykuly/mod-rewrite/ (10.02.2013). 6. http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6106_plk_html.htm (10.02.2013). 7. http://www.stat.gov.pl/gus/5840_6108_plk_html.htm (10.02.2013). 8. Urząd Zamówień Publicznych, www.uzp.gov.pl/cmsws/page/getfile1.aspx?attid=6373 (11.02.2013). Determining Customer Requirements for Websites, Portals and Vortals. Empirical Study Year by year, the companies worldwide, institutions and individuals are becoming more and more interested in having their own website, portal or vortal. Both the purpose and the functionality of websites, portals and vortals differ significantly. When creating your own website, portal or vortal, hiring specialists for their construction or being the subcontractor creating them, it is worth considering the requirements of the people ordering such products. For the purpose of this study, the ads placed at one of the Polish nationwide ad service were used. Keywords: website, portal, vortal, customer requirements, study of customer requirements 89
Określenie wymagań klientów odnośnie stron WWW, portali i wortali. Studium empiryczne Załącznik 1. Spis ogłoszeń, których specyfikacje wykorzystano w badaniu Lp. Nr ogłoszenia 90 Województwo lub miasto, z którego jest ogłoszenie 1. 4630376 OPOLSKIE 2. 4653179 MAŁOPOLSKIE 3. 4718011 WARSZAWA 4. 4720264 MAŁOPOLSKIE 5. 4731056 MAŁOPOLSKIE Zleceniodawca Powiatowy Urząd Pracy w Namysłowie Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie Państwowa Jednostka Budżetowa - Centrum Projektów Europejskich w Warszawie Akademia Górniczo - Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Departament Geodezji i Kartografii w Krakowie 6. 4768451 ŚLĄSKIE Gmina Godów 7. 4799375 MAŁOPOLSKIE 8. 4840253 MAŁOPOLSKIE 9. 4844156 WARSZAWA 10. 4890159 OPOLSKIE 11. 4914092 OPOLSKIE 12. 4924017 OPOLSKIE 13. 4917839 WARSZAWA 14. 4949111 MAŁOPOLSKIE 15. 4925479 MAŁOPOLSKIE Akademia Górniczo - Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Zarząd Powiatu Dąbrowa Tarnowska Ministerstwo Sportu i Turystyki w Warszawie Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Opolu Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie VOXEL Spółka Akcyjna w Krakowie Nazwa ogłoszenia Budowa interaktywnego portalu i biuletynu informacji publicznej oraz utworzenie skrzynek pocztowych Zaprojektowanie, budowa i wdrożenie internetowego serwisu informatycznego Budowa nowej strony internetowej Wykonanie strony www Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości AGH wraz z systemem zarządzania treścią Budowa portalu internetowego Opracowanie wizerunku strony internetowej i portalu Data umieszczenia ogłoszenia w serwisie 2010-08-10 2010-08-16 2010-09-07 2010-09-09 2010-09-10 2010-09-16 Wykonanie strony www 2010-10-01 Dostawa wyposażenia - strona internetowa i wirtualne zwiedzanie Wykonanie strony internetowej Zaprojektowanie, wykonanie i wdrożenie portalu internetowego Zaprojektowanie, wykonanie i wdrożenie portalu internetowego Wykonanie oraz wdrożenie serwisu internetowego Usługa opracowania i wdrożenia strony internetowej Wykonanie projektu strony internetowej Zaprojektowanie i uruchomienie strony WWW 2010-10-14 2010-10-15 2010-10-29 2010-11-05 2010-11-05 2010-11-09 2010-11-12 2010-11-17 16. 4949271 MAŁOPOLSKIE Samodzielny Publiczny Budowa portalu 2010-11-17
Karol Chrabański, Małgorzata Furmankiewicz 17. 4943367 WARSZAWA 18. 5056603 MAŁOPOLSKIE 19. 5098251 ŚLĄSKIE 20. 5236752 MAŁOPOLSKIE 21. 5314250 MAŁOPOLSKIE 22. 5283776 MAŁOPOLSKIE 23. 5342519 WARSZAWA Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku Narodowe Centrum Kultury w Warszawie Akademia Górniczo - Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Gminny Zespół Oświaty Samorządowej w Przystajni Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Krakowie Babiogórski Park Narodowy w Zawoji Instytut Badań Edukacyjnych w Warszawie Główny Inspektorat Pracy w Warszawie 24. 5377320 WARSZAWA Krajowe Biuro Wyborcze 25. 5379222 MAŁOPOLSKIE 26. 5343256 OPOLSKIE 27. 5415641 MAŁOPOLSKIE 28. 5554353 MAŁOPOLSKIE 29. 5708415 ŚLĄSKIE 30. 5690640 MAŁOPOLSKIE Akademia Górniczo - Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Opolu Małopolskie Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu Instytut nafty i gazu w Krakowie Częstochowskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. we Wrzosowie SP ZOZ Krakowskie Centrum Rehabilitacji w Krakowie internetowego Wykonanie i wdrożenie strony internetowej Wykonanie projektu witryny internetowej Wykonania serwisu internetowego Przygotowanie projektu oraz wykonanie strony WWW wortalu Wykonanie podstrony www Wykonanie i wdrożenie portalu 2010-11-19 2010-12-28 2011-01-07 2011-03-09 2011-03-22 2011-03-25 Wykonanie wortalu 2011-04-07 Wykonanie i wdrożenie serwisu internetowego Budowa i wsparcie portalu internetowego Opracowanie, wykonanie, uruchomienie i wdrożenie portalu internetowego wraz z oprogramowaniem, szkoleniami, dokumentacją i obsługą gwarancyjną oraz obsługą zgłoszeń alarmowych od osób głuchoniemych Zaprojektowanie, utworzenie i wdrożenie strony internetowej Przygotowanie projektu oraz realizacja i wdrożenie strony internetowej Wykonanie 2 stron internetowych dla projektów Zaprojektowanie strony internetowej 2011-04-14 2011-04-19 2011-04-22 2011-04-28 2011-06-09 2011-07-26 2011-07-31 Źródło: Furmankiewicz M.: Raport ze stażu w ramach projektu "Informatycy Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach motorem regionalnej i krajowej gospodarki opartej na wiedzy" odbytego w firmie Omikron dr Karol Chrabański w okresie od 1 sierpnia 2011 r. do 31 października 2011 r., Katowice 2011 (niepublikowane) 91