M ała czarna? Może Zapach świeżo zaparzonej kawy rozpoznawany jest w każdym zakątku świata. Kawa jest zapowiedzią wyjątkowego smaku i obietnicą cudownego przeżycia. Ludzie z mlekiem... od wieków bardzo cenią sobie ziarenka, do których tak bardzo przywiązał się świat. Espresso, capucino, po turecku, latte macchiatto, Café Frappé... można tak wymieniać przez dłuższy czas. Aż tyle w ostatnim czasie powstało rodzajów kawy. A ile jeszcze powstanie? Nie jesteśmy w stanie tego przewidzieć. Kilka lat wstecz sypaliśmy do szklanki (koniecznie zwykłej, cienkiej szklanki!) dwie, trzy łyżeczki kawy i zalewaliśmy ją wrzącą wodą. Aromat unosił się po całym mieszkaniu. (Nawet teraz, jak piszę te słowa, czuję unoszący się w powietrzu zapach kawy, choć przede mną stoi tylko rozpuszczalna, która nie ma zupełnie żadnego zapachu, właśnie sprawdziłam).
Kiedy byłyśmy z siostrą małe lubiłyśmy patrzeć, jak babcia (lub dziadek) wsypywała do młynka ziarenka kawy i długo je mieliła (ręcznie mielona czarnuszka była o wiele lepsza). Później to my wsypywałyśmy kawę do szklanek. To był cały rytuał. Jakże byłyśmy dumne, kiedy pewnego razu dziadkowie stwierdzili, że możemy spróbować tego boskiego napoju. Poczułyśmy się strasznie dorosłe. Było to chyba jedno z najgorszych doświadczeń smakowych, bo tak naprawdę które dziecko lubi kawę? Oczywiście nigdy się do tego nie przyznałyśmy. Do smaku kawy się trzeba po prostu przyzwyczaić, znajdując taki smak, który nam odpowiada. A przecież teraz jest w czym wybierać. Wyobrażacie sobie funkcjonowanie w społeczeństwie, które nie zna kawy? Tak dawno się nie widziałyśmy. Musimy pogadać. Wpadnij na kawę. Pani Basiu, dwie kawy poproszę i proszę nikogo nie wpuszczać. Poproszę kawę z ekspresu i ciastko. Prawda, że bardzo często słyszymy te słowa? O ileż przyjemniej przebiegają zwykłe rozmowy, kiedy przed nami stoi filiżanka (koniecznie!!!) z gorącą aromatyczną kawą. O ileż owocniejsze są wszelkie negocjacje, jeśli są poprzedzone wypiciem małej czarnej. Wraz z kilkoma osobami byłam ostatnio na pewnym pokazie. Nie znaliśmy się wcześniej. Do czasu, kiedy to pani prowadząca pokaz zaproponowała nam kawę. Nagle poczuliśmy się jak starzy, dobrzy znajomi. To było naprawdę niesamowite, że zaczęliśmy rozmawiać o różnych sprawach, a jeszcze przed momentem siebie nie zauważaliśmy. Cóż takiego kryje w sobie ten niepozorny napój? Może ktoś z was wie, bo ja nie. Jeśli ktoś zna tę tajemnicę, to proszę się z nami podzielić tą wiedzą. Mówią, że kawa musi być gorąca jak piekło, czarna jak diabeł, czysta jak anioł, słodka jak miłość. Coś w tym jest, prawda? Przy kawie tak łatwo uciec myślami gdzieś daleko. Trzymając w ręku kubek z ulubioną 2
kawą mamy czas wyłącznie dla siebie. Czy to nie jest piękne? Pewna pani powiedziała kiedyś, że gdyby nie te trzy przerwy na kawę dziennie, nie miałaby chyba chwili tylko dla siebie. A wiecie, że co roku jest spożywanych 400 miliardów filiżanek kawy? Niesamowite! Jak wszystko inne kawa ma swoich zwolenników i przeciwników. Kiedy następnym razem będziesz delektował się smakiem tego napoju pomyśl o Janie Sebastianie Bachu. Dlaczego? Już ci odpowiadam. Ten wspaniały kompozytor był wielkim miłośnikiem kawy. W 1732 r. Skomponował... Kantatę(?) o kawie. Była to jego odpowiedź na spór między zwolennikami i przeciwnikami kawy. Ciekawe, prawda? A czy wiesz o tym, że kawa służy nie tylko do picia? Kobiety powinien zainteresować przepis (bardzo prosty!) na kawową maseczkę. Cera po niej jest wspaniała, skóra miła w dotyku: rozgnieć banana, polej 2 łyżkami oliwy z oliwek i 2 łyżkami kawy rozpuszczalnej. Dokładnie wymieszaj i na 20 min. nałóż na twarz. Teraz weź swój ulubiony kubek do kawy, w którym znajdzie się gorąca kawa z mlekiem, czasem cynamonem, kostką czekolady albo koglem-moglem. Gwarantuję, że to poprawi ci humor i pozwoli zapomnieć o deszczowej jesieni. Skąd w ogóle wzięła się kawa na naszych stołach? Według jednej z legend kawę odkryły... kozy, które po zjedzeniu owoców z krzewu kawowca brykały bardziej niż zwykle. Pasterz również spróbował czerwonych owoców i poczuł się ożywiony. Zapomniał o zmęczeniu. Inna legenda mówi, że kawę odkryli mnisi z Etiopii, którzy przygotowywali wywar z owoców kawy, aby móc spędzać długie nocne godziny na modlitwach. Jak było naprawdę nie wiemy, ale faktem jest, że kawa rzeczywiście pochodzi z okolic obecnej Etiopii. Na początku spożywano ją sporadycznie, np. przed bitwą międzyplemienną, aby wojownicy nie stracili woli walki. Legend o pochodzeniu kawy jest wiele i wiążą się one kolejno z lekarzami, duchownymi, z filozofami. Pierwsze wzmianki o kawie otoczone są tajemnicą, przesiąknięte magią, przynoszą wiele sprzecznych informacji. Nazwa kawa wywodzi się od starego arabskiego słowa kahwa, które oznacza siłę. Nie wiadomo niestety kto wymyślił palenie kawy. Legenda głosi, że pewna dziewczyna przez nieuwagę przypaliła ziarenka kawy i zafascynowana pięknym zapachem przygotowała z uprażonych ziaren napój. 3
Przez chrześcijan kawa długo była uznawana za napój szatański (bo pochodzący z krajów arabskich). Dyskusje rozstrzygnął papież Klemens VIII. Tak bardzo kawa mu posmakowała, że uznał, iż szatana trzeba wypędzić, a kawę uczynić napojem chrześcijan. Kiedy kawa dotarła do Polski i skąd? Trudno to dzisiaj rozstrzygnąć. Wiadomo, że już w 1603 r. lekarz Tomasz Ormiński w kalendarzu medycznym zalecał koffę jako lekarstwo na wiele dolegliwości. I tak zostało w zasadzie do dnia dzisiejszego. Możesz zapytać jakie korzyści przynosi picie kawy? Już odpowiadam: 1. kawa poprawia humor, 2. poprawia krążenie mózgowe i znacznie zwiększa zdolność koncentracji, 3. picie kawy zmniejsza ryzyko wystąpienia raka wątroby, 4. ma dobroczynny wpływ na układ krążenia i trawienia, 5. obok winogron i czerwonej herbaty zaliczana jest do przeciwutleniaczy, które wspierają naturalne mechanizmy obronne naszych komórek, 6. jej aromat wyostrza zmysły, 7. kawa działa antyalergicznie. Jednak z kawą jest podobnie jak z innymi przyjemnościami. W odpowiednich ilościach pomagają, a w większych szkodzą naszemu organizmowi i zdrowiu w ogóle. I tak: 1. kawa pita w nadmiarze (powyżej trzech filiżanek) wypłukuje magnez i wapń, 2. powoduje próchnicę zębów i ogólnie pojętą, 3. utrudnia zasypianie. 4 Słowo kawa brzmi podobnie w niemal każdym języku świata. Dla Anglika jest to coffee, dla Francuza cafe, Niemcy mówią Kaffee, Holendrzy koffie, włosi cafe, Grecy kafeo, a Polacy kawa. Najważniejszą substancją odpowiedzialną za działanie kawy jest kofeina, która pobudza działanie kory mózgowej oraz całego centralnego układu nerwowego. W zależności od gatunku kawy, jedna filiżanka zawiera około 70-140 mg kofeiny. Po wypiciu kawy, zwiększone stężenie we krwi utrzymuje się od dwóch do czterech godzin. Usuwanie kofeiny z organizmu jest szybsze u kobiet (nawet o 30%). Smak i aromat naparu zależą od odmiany kawy, miejsca jej i uprawy oraz procesu palenia. Za jedną z najlepszych uważa się kawę otrzymaną z gatunku Coffea Arabica uprawianego w Etiopii. Amerykański naukowiec, Artur Klatsky po 10 latach doświadczeń doszedł do wniosków, ze picie kawy chroni przed myślami samobójczymi i odgania stres. W Londynie do XVII wieku ziaren kawy używano jako lekarstwa przeciw alkoholizmowi i innymi dolegliwościami. Kawa sprzedawana tam była tylko w aptekach. W XVII wieku w Anglii kawiarnie były tak popularne, że król Karol II próbował je zamknąć. Prestiż króla znacznie ucierpiał, gdy wobec silnego sprzeciwu Anglików, po jedenastu dniach, kawiarnie znowu otworzyły swoje podwoje. Pierwsza kawiarnia w Polsce powstała za Żelazną Bramą w Warszawie w 1724 roku. Jej właścicielem był Meyerhofer. Kawiarnia zbankrutowała, ponieważ warszawiacy początkowo nie chcieli pić kawy w miejscach publicznych. Przeciętny mieszkaniec Finlandii spożywa rocznie 12 kg kawy, podczas gdy statystyczny Polak 2,5 kg. Zielone kawowe ziarna mogą być przechowywane nawet 10 lat. Według znawców niektóre gatunki kawy stają się przez to lepsze. Tradycyjne worki jutowe używane do przechowywania zielonej kawy mieszczą około 600 000 ziaren. Przy ocenie kawy zmysł węchu ma większe znaczenie niż zmysł smaku. Zapach kawy należy do najlepiej rozpoznawalnych zapachów na świecie. Palone ziarna kawy tracą swój aromat po około 2 tygodniach. Zmielona kawa traci aromat po godzinie, natomiast napar kawowy w ciągu kilkunastu minut.
Ale jak przyrządzić smaczną kawę? Jest to pojęcie bardzo względne, gdyż każdy ma swój smak i to, co dla mnie będzie mistrzostwem świata, niekoniecznie zasmakuje tobie, i odwrotnie. Podam ci jednak kilka przepisów, z których może wybierzesz coś dla siebie. Kawa karaibska szczypta cynamonu 120 ml gorącej kawy bita śmietana 30 ml mleka 45 ml rumu 1 łyżeczka cukru Połączyć najpierw rum z cukrem (w szklance), a następnie dodać kawę i mleko. Udekorować śmietaną i cynamonem. Kawa po cesarsku 1 żółtko 1 łyżka miodu 2 łyżki koniaku 2 łyżki słodkiej śmietanki Wszystko zmiksować i zalać mocną, gorącą kawą. Sprawdziłam, że miód nie jest konieczny. Kawa smakuje rewelacyjnie. Kawa po jawajsku 2 łyżeczki zmielonej kawy ½ łyżeczki gorzkiego kakao 250 ml wody Do tygielka wsypać kawę i kakao, dolać nieco zimnej wody, utrzeć, zalać do pełna zimną wodą, wstawić na mały ogień, spienić, ale nie doprowadzić do wrzenia. Przelać kawę przez sitko i podawać w filiżankach. Brzmi skąplikowanie? Wcale takie nie jest. Proste do przyrządzenia, a efekt... Koniecznie spróbuj. Wczoraj upiekłam szarlotkę. Wiesz jaka dobra mi wyszła? Podam ją za chwilę na ciepło z lodami i łyżką bitej śmietany. Niebo w gębie jak mawiają niektórzy. A z czym podam ciasto? Oczywiście z pyszną, aromatyczną kawą. Może po cesarsku? Katarzyna Szarf