Opracowanie eksperckie

Opracowanie eksperckie pt. Ocena stanu wód powierzchniowych w zlewni pilotażowej Dunajca z wykorzystaniem wyników badań prowadzonych w ramach projektu PL 0302 oraz narzędzi informatycznych wykonanych w ramach projektu, prof. dr inż. Marek Gromiec Krajowa Rada Gospodarki Wodnej Warszawa Listopad 2009r. PODSTAWY FORMALNE

Podstawą formalną niniejszego opracowania eksperckiego jest Umowa NR 59/PL0302/2009 pomiędzy: Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Środowiska w Krakowie, 31-011 Kraków, Plac Szczepański 5, reprezentowanym przez mgr inż. Pawła Ciećko Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska przy kontrasygnacie Głównej Księgowej Barbary Raźny Tatara, a prof. dr inz. Markiem Gromcem, zamieszkałym w w Warszawie przy ul. 1-go Sierpnia 32A m. 16, 02-134 Warszawa, na wykonanie opracowania eksperckiego pt. Ocena stanu wód powierzchniowych w zlewni pilotażowej Dunajca z wykorzystaniem wyników badań prowadzonych w ramach projektu PL 0302 oraz narzędzi informatycznych wykonanych w ramach projektu, ZAKRES OPRACOWANIA 1. Cel badań 2. Charakterystyka wód zlewni pilotażowej (typy wód, presje, przeznaczenie wód itp.) 3. Ocena stanu wód w zlewni pilotażowej rz. Dunajec z wykorzystaniem narzędzi informatycznych wykonanych przez Politechnikę Warszawską 4. Ocena efektywności bazy danych w zakresie oceny jakości wód powierzchniowych 5. Ocena celowości i zakresu prowadzonych badań 6. Wnioski i zalecenia 1

MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE Ekspertyza wykonana została na podstawie następujących materiałów dostarczonych przez Zleceniodawcę: 1. Opracowania: Analiza dostępnych danych pomiarowych i aktualnych metod statystycznych oraz potrzeb WIOŚ w zakresie metod statystycznych Analiza metod oceny ogólnego stanu wód Nowe metody oceny JCW zgodnie z RDW Analiza możliwości wykorzystania ocen środowiska wodnego wykonanej na podstawie dyrektyw innych niż RDW do oceny stanu Wytyczne Oceny stanu wód oraz JCW podlegających bezpośrednim obserwacjom monitoringowym 2. Wykaz punktów pomiarowo- kontrolnych wód powierzchniowych w zlewni Dunajca wraz ze współrzędnymi 3. Wyniki badań wód powierzchniowych zlokalizowanych w zlewni Dunajca za rok 2008 i 2009. 1. CEL BADAŃ Niniejsza ekspertyza koncentruje się na ocenie dwóch zagadnień stanowiących podstawowe wyniki projektu PL 0302, mianowicie: a) opracowanie metod przenoszenia ocen z Jednolitych Części Wód (JCW) mierzonych (monitorowanych) do JCW-niemierzonych (nie monitorowanych) b) stworzenia bazy danych BDMW (Bazy Danych Monitoringu Wód) która oprócz rutynowych funkcji gromadzenia danym pomiarowych umożliwia dokonywanie oceny JCW (mierzonych) w sposób zautomatyzowanych Zasadniczym celem naukowym projektu realizowanego przez Politechnikę Warszawską było stworzenie algorytmów ocen JCW zgodnych z odpowiednimi Rozporządzeniami Ministra oraz dwóch algorytmów ocen zgodnych z Ramową Dyrektywa Wodna dla których nie istnieją (jeszcze) odpowiednie rozporządzenia. Celem praktycznym była implementacja tych algorytmów do bazy danych BDMW i przetestowanie funkcjonalności oceny dla wybranych rzek ze zlewni Dunajca. Obydwa cele zostały przez Politechnikę wykonane zgodnie z Umowa. 2

2. CHARAKTERYSTYKA WÓD ZLEWNI PILOTAŻOWEJ (TYPY WÓD, PRESJE, PRZEZNACZENIE WÓD ITP.) Rzeka Dunajec o zlewni 6798 km 2 jest czwartym z kolei wielkim karpackim dopływem Wisły. Powierzchnią zlewni przewyższa sumaryczną powierzchnię Soły, Skawy i Raby. Zlewnia Dunajca jest zlewnia pilotażowa projektu. Długość rzeki wynosi 247 km. Dunajec powstaje z połączenia Białego i Czarnego Dunajca w rejonie Nowego Targu. Dunajec przepływa przez Podhale, Pieniny, Beskidy Zachodnie, Pogórze Środkowobeskidzkie i Kotlinę Sandomierską. Na Dunajcu zlokalizowane są dwa zespoły zbiorników retencyjnych: w rejonie Czorsztyna zbiorniki Czorsztyn i Sromowce Wyżne, w rejonie Rożnowa zbiorniki Rożnów i Czchów. Bieg Dunajca można podzielić na trzy odcinki. Pierwszy odcinek od źródeł Białego i Czarnego Dunajca do zbiorników czorsztyńskich. Na tym odcinku do Dunajca uchodzi Białka Tatrzańska. Wszystkie te trzy rzeki prowadzą wody z rejonu Tatr i Podhala. Jest to odcinek Dunajca o jednym z największych w województwie małopolskim potencjale powodziowym. Drugi odcinek Dunajca ograniczony jest kaskadami zbiorników. Na przebieg przepływów na tym odcinku ma oczywiście duży wpływ gospodarka wodna prowadzona na zbiornikach czorsztyńskich. Przepływy na tym odcinku są zaburzane przez potoki spływające z obszarów Gorców, Beskidu Wyspowego i Pienin. W rejonie Starego Sącza do Dunajca uchodzi Poprad. Wielkość tego dopływu może w sposób znaczący zmienić charakterystykę przepływów na Dunajcu. Dunajec poniżej zbiorników Rożnów -Czchów pozostaje pod wyraźnym wpływem prowadzonej na nich gospodarki wodnej. Wpływ ten jest zakłócany przez prawobrzeżny dopływ - Białą Tarnowską. Poniżej zbiorników rożnowskich Dunajec nie ma już charakteru rzeki górskiej. Zgodnie z informacjami zawartymi w opracowaniach WIOŚ Kraków-Delegatura w Tarnowie rzeka Dunajec - prawy dopływ rzeki Wisły II rzędu, posiada swoje źródła w Tatrach Zachodnich na wysokości 1540 m. W 104 km swego biegu Dunajec opuszcza kotlinę Sądecką i na długości ok.50 km przecina Pogórze Rożnowskie zbudowane z piaskowców i łupków trzeciorzędowych. W 173,3 km biegu rzeki położony jest zespół zbiorników wodnych Czorsztyn-Nidzica-Sromowce Wyżne, w 80 km - zapora Rożnowska a w 67,5 km - zapora w Czchowie. Na teren regionu tarnowskiego Dunajec wpływa w 71 km swego biegu poprzez zbiornik wyrównawczy Czchów, osiągając wielkość zlewni 5304 km 2. Poniżej Czchowa dolina Dunajca osiąga szerokość ok.4 km, przyjmując liczne dopływy prawo- i lewobrzeżne. Wodowskaz Zgłobice zamyka karpacką zlewnię Dunajca i rzeka wkracza w obręb Kotliny Sandomierskiej, pokrytej glinami i piaskami plejstoceńskimi. Szerokość doliny Dunajca zwiększa się tu od 6 do 8 km. W 30,3 km biegu rzeki, poniżej Tarnowa, znajduje się ujście rzeki Biała Tarnowska. Dunajec uchodzi do Wisły w 160,6 km jej biegu, osiągając powierzchnię zlewni 6804 km 2 (mapa nr 1, załącznik I). Średni spadek Dunajca wynosi 5,5, zaś spadek na odcinku Czchów - ujście do Wisły 0,7. Zlewnię Dunajca w dolnym jego biegu można podzielić na dwie części: w części karpackiej zlewnia o charakterze rolniczo- rekreacyjnym, w części nizinnej zlewnia o charakterze rolniczo-przemysłowym, z głównym ośrodkiem przemysłowym jakim jest miasto Tarnów. Wody Dunajca są zarówno źródłem wody pitnej jak i odbiornikiem ścieków. W dolnym biegu wody rzeki Dunajec są ujmowane dla zaopatrzenia w wodę miast Brzesko i Tarnów oraz dla celów przemysłowych, a głównym odbiorcą są Zakłady Azotowe w Tarnowie. Charakter zlewni sprawia, że głównymi źródłami zanieczyszczeń wód Dunajca są, odprowadzane sieciami kanalizacji lub w sposób niezorganizowany, ścieki bytowo-gospodarcze i komunalne, ścieki przemysłowe i spływy obszarowe. 3

3. OCENA STANU WÓD W ZLEWNI PILOTAŻOWEJ RZ. DUNAJEC Z WYKORZYSTANIEM NARZĘDZI INFORMATYCZNYCH WYKONANYCH PRZEZ POLITECHNIKĘ WARSZAWSKĄ 3.1. Ocena stanu w Jednolitych Częściach Wód, w których wykonywane są pomiary monitoringowe Ocena stanu jakości za rok 2009 Lp. Nazwa profilu Stan biol. Stan fiz-chem. Stan chem. 1 POTOK BYSTRA - KUŹNICE nieprzydatna I poniżej st. dobrego 2 SUCHA WODA - MAŁE CICHE /LICHAJÓWKI/ III klasa I stan dobry 3 POTOK SOPOTNICKI - SZCZAWNICA brak I stan dobry 4 ŁOSOSINA - LIMANOWA brak Y stan dobry 5 DUNAJEC - ŚWINIARSKO brak II stan dobry 6 DUNAJEC - STARY SĄCZ brak Y stan dobry 7 DUNAJEC - ZGŁOBICE brak Y stan dobry 8 DUNAJEC - ISEP brak Y stan dobry 9 CZARNY POTOK - KRYNICA brak I stan dobry 10 MUSZYNKA - POWROŹNIK brak Y stan dobry 11 POTOK SZCZAWNIK - MUSZYNA SZCZAWNIK II klasa I stan dobry 12 BIAŁA TARNOWSKA - KĄCLOWA brak Y poniżej st. dobrego 13 BIAŁA TARNOWSKA - LUBASZOWA brak Y poniżej st. dobrego Powodem wystąpienia stanu chemicznego poniżej stanu dobrego na potoku Bystra-Kuźnice jest wystąpienie rtęci w stężeniu powyżej wartości granicznej pomiędzy stanem dobrym a stanem poniżej dobrego. Powodem wystąpienia stanu fizyko-chemicznego Y - poniżej stanu dobrego jest przeważnie wartość ph. Ocena pod względem wykorzystania wód powierzchniowych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia Lp. Nazwa profilu Przydatność 1 POTOK BYSTRA - KUŹNICE nieprzydatna 2 SUCHA WODA - MAŁE CICHE /LICHAJÓWKI/ III klasa 3 POTOK SOPOTNICKI - SZCZAWNICA I klasa 4 ŁOSOSINA - LIMANOWA nieprzydatna 5 DUNAJEC - ŚWINIARSKO nieprzydatna 6 DUNAJEC - STARY SĄCZ nieprzydatna 7 DUNAJEC - ZGŁOBICE nieprzydatna 8 DUNAJEC - ISEP nieprzydatna 9 CZARNY POTOK - KRYNICA nieprzydatna 10 MUSZYNKA - POWROŹNIK nieprzydatna 4

11 POTOK SZCZAWNIK - MUSZYNA SZCZAWNIK II klasa 12 BIAŁA TARNOWSKA - KĄCLOWA nieprzydatna 13 BIAŁA TARNOWSKA - LUBASZOWA nieprzydatna Powodem wystąpienia wody nieprzydatnej pod względem wykorzystania wód powierzchniowych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia jest ich stan bakteriologiczny. Ekspert ocenia tabele wynikowe ocen generowane przez BDMW jako wysoce użyteczne zastępują one żmudny proces ręcznego wyznaczania ocen JCW. Niewątpliwie usprawnią one prace WIOSu w tym zakresie. Przede wszystkim pozwolą skupić się na merytorycznej analizie uzyskiwanych ocen i wskazać te sytuacje w których obowiązujące rozporządzenia wykazują niespójność. Należy jednak wziąć rozważyć ocenę tych tabel w aspekcie uwag zamieszczonych w rozdziale 4. 3.2. Ocena stanu w Jednolitych Częściach Wód, w których NIE wykonywane są pomiary monitoringowe W poradniku F-I zaproponowano metodę dokonywania oceny stanu ekologicznego składająca się z szacowania oceny na podstawie wskaźników fizyko-chemicznych oraz szacowania oceny biologicznej. Obliczanie wartości wskaźników fizyko-chemicznych jest wykonywane w oparciu o pomiary wskaźników w zlewni bilansowej i dostępną informację hydrologiczną o przepływach w zlewni. Postuluje się aby organizacja pomiarów monitoringowych uwzględniała przeprowadzanie pomiarów w tym samym okresie czasu dla profili zlokalizowanych w jednej części zlewni np. zlewnia górnego Dunajca i aby dla terminów w których wykonywane są pobory prób do badań laboratoryjnych dostępna była informacja hydrologiczna. Ocena na podstawie elementów biologicznych, zaproponowana w pracy, oparta jest na analizie skupień i polega na przypisaniu nie monitorowanej JCW do pewnej klasy, spełniającej warunki podobieństwa. Przypisywana ocena biologiczna jest oceną dominującą wśród elementów danej klasy. Zaproponowana metoda dokonywania oceny dla JCW należącej do cieku głównego, opisana w Poradniku F_I wydaje się szczególnie przydatna w sytuacji gdy planowane jest opracowanie nowej sieci JCW utworzonej poprzez podział szczególnie długich odcinków JCW. Jeśli podziałowi długich JCW, które w sytuacji aktualnej występują na ciekach głównych, nie będzie towarzyszyło zwiększenie ilości punktów pomiarowych monitoringu diagnostycznego, konieczne będzie dokonanie oceny stanu tych nowoutworzonych JCW, które nie będą objęte monitoringiem. W Załączniku 1 przedstawiono porównanie zaproponowanej metody dokonywania oceny dla JCW nie monitorowanych z dotychczas proponowanymi metodami. Jakkolwiek porównanie nie jest do końca konkluzywne (ze względu na brak danych dotyczących całego Kraju), argumenty przytoczone w Załączniku wskazują, że zaproponowana metoda przenoszenia ocen jest istotnym krokiem teoretycznym w kierunku rozwiązania problemu jak dotąd nie rozwiązanego zadowalająco w krajach UE. 5

4. OCENA EFEKTYWNOŚCI BAZY DANYCH W ZAKRESIE OCENY JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH Baza Danych BDMW jest w stanie wdrażania. Wyniki uzyskiwane przez BDMW zależą od jakości (jednoznaczności i spójności) danych wejściowych. W przypadku migracji danych z arkuszy Excell (używanych tymczasowo przez WIOŚ do przechowywania danych pomiarowych o wskaźnikach chemicznych) oraz bazy JAWO gdzie przechowywane są dane fizyko-chemiczne nie występują większe problemy przy uzyskiwaniu ocen za pomocą BDMW. Jednak ekspert uważa, że przypadki niespójnych danych na które natrafił podczas analizy danych ze zlewni Dunajca mogą zdarzać się także w innych zestawach danych (w innych JCW). Prawdopodobnie, wyeliminowanie tych przypadków w odniesieniu do pozostałych danych historycznych będzie wymagało indywidualnego podejścia z silna współpraca Zleceniodawcy (WIOŚu). Ekspert wyraża pogląd, że zautomatyzowanie tych indywidualnych przypadków niezgodności ocen wyprodukowanych przez BDMW z ocenami wykonanymi ręcznie wymagałoby właściwie wprowadzenia niezwykle skomplikowanych zabezpieczeń oraz być może zastosowania algorytmów sztucznej inteligencji. W tej sytuacji bardziej efektywnym (choć czasochłonnym) jest ręczne sprawdzanie wszystkich tych sytuacji które prowadzą do nieprawdziwych ocen. Jak wspomniano wyżej w większości wywołane są one niespójnością danych wejściowych a nie wadliwym działaniem BDMW. 5. OCENA CELOWOŚCI I ZAKRESU PROWADZONYCH BADAŃ W opisanym wyżej aspekcie ekstrapolacji ocen JCW wynik badań naukowych przeprowadzonych w projekcie może być oceniony wysoko. Ocena polegająca na przenoszeniu wartości wskaźników (z JCW-mierzonych do JCW-nie mierzonych) a następnie dokonywanie oceny zgodnie z rozporządzeniami ministra i zgodnie z Ramową Dyrektywa Wodną wykazuje znacznie większą spójność z warunkami fizjograficznymi oraz presjami w zlewni niż metoda dotychczasowa polegająca na przenoszeniu ostatecznych ocen. 6. WNIOSKI I ZALECENIA 1. Tabele wynikowe ocen generowane przez BDMW są potencjalnie wysoce użyteczne zastępują one żmudny proces ręcznego wyznaczania ocen JCW. Niewątpliwie usprawnią one prace WIOSu w tym zakresie. Przede wszystkim pozwolą skupić się na merytorycznej analizie uzyskiwanych ocen. Należy jednak zauważyć brak pełnej odporności generatora ocen zawartego w BDMW na niespójności jakie występują w historycznych danych wejściowych. 2. W początkowej fazie okresu gwarancyjnego należy skupic się recznym wyeliminowaniu takich przypadku oraz na wprowadzeniu do BDMW oddatkowych zabezpieczeń. 3. Metoda ekstrapolacji ocen z JCW-mierzonych do JCW-nie mierzonych nosi wszelkie cechy postępu w procesie ocen JCW. W kolejnym etapie rozwoju BDMW 6

powinna ona być przełożona na programowalny algorytm i uzupełnić zakres tabel oceniających JCW. 4. Istotne jest prowadzenie dalszych prac badawczych nad statystycznymi aspektami ocen JCW poprzez wskazanie metod teoretycznych umożliwiających określenie przedziału ufności ocen, oszacowani prawdopodobieństwa błędnej klasyfikacji oraz rozwinięcie odpowiednich algorytmów umożliwiających wprowadzenie tych funkcjonalności do BDMW 5. Niezbywalnym elementem analiz przeprowadzonych w Poradniku F-I są dane hydrologiczne. Ich włączenie do procedury ekstrapolacji ocen z JCW-mierzonych do JCW-nie mierzonych jest niezbędne w najbliższej przyszłości. To zagadnienie niewątpliwie ma w Polsce aspekt dostępności danych hydrologicznych dla potrzeb WIOŚów, który należy rozwiązać w resorcie środowiska.. Marek Jerzy Gromiec 7

Załącznik 1 Porównanie zaproponowanej metody dokonywania oceny dla JCW nie monitorowanych z dotychczas proponowanymi metodami Dotychczas w Polsce została wykonana ocena stanu jednolitych części wód również tych niemierzonych wg metodyki IMiGW. W dokumencie, który zawiera opis zakresu i charakteru dokonanych prac, podaje się metodykę oceny wód niemierzonych: ocenie poddane zostały wszystkie części wód rzek. Części wód, na których nie ustawiono żadnego punktu pomiarowo kontrolnego, oceniono przez porównanie na podstawie wyników uzyskanych dla innej jednolitej części wód przy założeniu, że należy ona do tej samej kategorii, ma taki sam typ i znajduje się pod takim samym wpływem, wynikającym z działalności człowieka. Dla potrzeb oceny baza jednolitych części wód rzek naturalnych oraz silnie zmienionych i sztucznych części wód, uzupełniona została informacjami o następującym charakterze i przynależności: 1) typ cieku; 2) stopień zagrożenia; 3) presje wynikającej ze zrzutów punktowych; 4) presje wynikającej ze zrzutów obszarowych; 5) presje wynikającej z poboru wód (pomocniczo); 6) presje wynikającej ze zmian morfologicznych (pomocniczo); 7) przynależność do jednego z 135 obszarów podzlewni (I poziom scalania jednolitych części wód); 8) przynależność do jednego z 52 obszarów zlewni (II poziom scalania jednolitych części wód); 9) przynależność do jednego z 21 regionów wodnych; 10) przynależność do jednego z 10 obszarów dorzeczy. 11) przynależność do jednego z 7 obszarów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej (Szczepański, 2008). Stopień zagrożenia wymieniony w punkcie 2, jest oceną zagrożenia wynikającą z analizy presji (punkt 3 i 4) skwantyfikowaną jako należąca do jednej z trzech kategorii: zagrożone, potencjalnie zagrożone lub niezagrożone. Przywołując raport z analizy presji (GIOŚ, Raport z realizacji art. 5 i 6, zał. II, III i IV Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE, obejmującego obszar Dorzecza Wisły i Dorzecza Odry, 2005), do kategorii wód potencjalnie zagrożonych zakwalifikowano zarówno te, dla których nie dysponowano żadnymi danymi pomiarowymi, jak również te dla których stan wód był dobry lecz zidentyfikowano w ich zlewni znaczące źródła presji. Jest to rozbieżność w klasyfikacji zagrożenia, która, jedynie przez przeniesienie tej informacji, może prowadzić do nieprawidłowego ocenienia stanu wód. Na etapie porównywania części wód nie monitorowanych z monitorowanymi, decydującym wyznacznikiem była typologia JCW, a następnie stopień zagrożenia oraz wpływ presji, wynikających z antropogenicznej działalności człowieka. W związku z tym, do prac porównawczych w/w informacji charakteryzujących JCW wykorzystano głównie punkty 1 4. Prace porównawcze wykonano osobno dla naturalnych oraz sztucznych i silnie zmienionych jednolitych części wód. W wyniku przeprowadzenia porównania podobieństwa mierzonych i nie mierzonych części wód pod względem pierwszych 6 punktów, dla nie monitorowanych części wód wybrane zostały monitorowane części wód odpowiadające im pod względem typologii i będące pod 8

wpływem działalności człowieka o zbliżonym charakterze, objawiającym się w postaci presji wynikającej ze zrzutów punktowych i obszarowych. Jeżeli w wyniku porównania, nie monitorowanym częściom wód przyporządkowanych zostało kilka adekwatnych monitorowanych części wód, to finalnie jako ocenę części wód przyjęto tą, która, w wyniku przeprowadzenia klasyfikacji, okazała się być najmniej korzystna (Szczepański, 2008). JCW nie mierzonym przypisano zasięg wyszukiwania blisko podobnej części wód rozumiany jako obszar, w którym znajduje się podobna do nie monitorowanej, monitorowana część wód. Scharakteryzowany został on poprzez wartości liczbowe: 0 4, gdzie: 0 oznacza dopasowanie na poziomie podzlewni; 1 oznacza dopasowanie na poziomie zlewni; 2 oznacza dopasowanie na poziomie regionu wodnego; 3 oznacza dopasowanie na poziomie RZGW; 4 oznacza dopasowanie na poziomie całego kraju. Mniejsza wartość oznacza bliższy zasięg wyszukiwania podobnej monitorowanej części wód, w stosunku do nie monitorowanej części wód (Szczepański, 2008). Przypisanie nie monitorowanej części wód oceny będącej, najgorszą oceną z grupy podobnych części wód, wydaje się być bezpiecznie, ale bardzo pesymistyczne. Szczególnie trudno zastosować takie podejście w przypadku, gdy ocena w grupie podobnych JCW różni się od siebie o kilka klas. Należy pamiętać, że konsekwencją przypisania oceny stanu poniżej dobrego, powinno być podjecie działań naprawczych w kolejnym planie gospodarowania wodami w dorzeczu. Ocena zgodnie z wyżej przedstawioną metodyką została przeprowadzona dla wszystkich JCW w kraju. Załączona w/w opracowaniu tabela pozwala prześledzić, którą monitorowaną JCW wybrano do przeniesienia oceny dla nie monitorowanej części wód. W zestawieniu tym znajdują się takie przypadki jak przenoszenie oceny JCW z województwa wielkopolskiego na JCW z województwa małopolskiego, jak na przykład JCW Sosnówka (PLRW2000162135569, woj. małopolskie) została oceniona na podstawie podobieństwa do monitorowanej JCW Żydowski Rów (PLRW600016185692, woj. wielkopolskie). W opracowaniu (Szczepański, 2008) nie dokonano sprawdzenia działania przedstawionej metody, a wydaje się, że przenoszenie oceny z teoretycznie podobnych, a jednak tak różnych regionów w kraju, w szczególności przy pesymistycznym podejściu nadawania oceny najgorszej w grupie, obarczone jest dużym ryzykiem podjęcia nieuzasadnionych działań naprawczych i poniesienia niepotrzebnych kosztów. Poniżej w tabeli przedstawiono porównanie ocen nie monitorowanych JCW Raby przygotowane proponowaną metodą opartą na bilansie ładunków i analizy skupień z ocenami wykonanymi metodyką IMiGW (Szczepański, 2008). Należy zwrócić uwagę na dużą rozbieżność w ocen grupie JCW, dla których ocenę sformułowano na podstawie pomiarów z 2007r. oraz na podstawie mniejszej ilości wskaźników z roku 2008. Jakkolwiek dokonanie oceny na podstawie niepełnej list wskaźników monitoringu diagnostycznego może prowadzić do błędu, jak wskazywano to w opracowaniu (Loga, Analiza mozliwości wykorzystania ocen srodowiska wodnego wykonanej na podstawie dyrektyw innych RDW do oceny stanu., 2009) ale błędu polegającego na możliwości przypisania oceny lepszej niż mogłaby ona wynikać w przypadku monitorowania wszystkich niezbędnych do oceny wskaźników. W analizowanym przypadku, dane zgromadzone dla rzek Trzebuńka i Krzczonówka, wskazują na gorsza ocenę niż została im ona przypisana metodą IMiGW. Dla rzek: Mszanki i Raby od źródeł do Skomielnej dostępne były informacje o wskaźnikach fizyko-chemicznych. Opracowane oceny biologiczne, za pomocą proponowanej 9

analizy skupień, potwierdziły stan umiarkowany dla tych wód, natomiast wg. oceny IMiGW przypisano im stan bardzo dobry. W tym miejscu należy podkreślić niepełną wartość informacyjną analizy presji na której opiera się metodyka IMiGW. Przytaczając powtórnie poniższą tabelę zawierającą macierz korelacji minimalnego zagrożenia zrzutami obszarowymi, zagrożeniami zrzutami punktowymi na których to podobieństwach to opiera się ocena IMiGW a oceną biologiczną i ocena fizykochemiczną, należy zwrócić uwagę, na bardzo małe wartości współczynnika. korelacji np. pomiędzy oceną fizyko-chemiczną a presjami związanymi ze zrzutami obszarowymi, w porównaniu z bardzo wysokim współczynnika. korelacji pomiędzy całkowitą powierzchnia zlewni a obszarami rolniczymi. 10

Tabela 0.1 Porównanie ocen dla niemonitorowanych JCW Raby metodą na podstawie bilansu ładunków i analizy skupień z oceną na podstawie IMiGW. Oszacowane na podstawie bilansu ładunków Pomiary z 2007 roku Oszacowan a biol, fizchem - WIOŚ ocena na podstawie mniwjszej ilości wskaźnikó w Lp. EU_CD Ocena fizchem Stan ekologiczny wg oceny IMGW Nazwa JCW Ocena biologiczna Stan ekologiczny 1 PLRW200016213896 Tusznica II I dobry umiarkowany 2 PLRW20006213894 potok Gnojski II I dobry umiarkowany 3 PLRW2000162138989 Potok Łapczycki II I dobry umiarkowany 4 PLRW2000621387929 Dopływ spod Zagórzan III I umiarkowany umiarkowany 5 PLRW20001221383729 Suszanka II I dobry umiarkowany 6 PLRW200012213818 Olszówka III Y umiarkowany umiarkowany 7 PLRW2000122138149 Skomielna III Y umiarkowany dobry 8 PLRW2000122138129 Poniczanka od źródeł do ujścia III Y umiarkowany dobry 9 PLRW2000122138329 Kasinka III II umiarkowany umiarkowany 10 PLRW2000262138998 Młynówka I I bardzo dobry umiarkowany 11 PLRW2000162138994 Babica IV Y słaby umiarkowany 12 PLRW2000122138549 Trzemeśnianka III Y umiarkowany dobry 13 PLRW20001221383949 Bysinka II Y umiarkowany dobry 14 PLRW20001221388899 Polanka III II umiarkowany bardzo dobry 15 PLRW2000122138839 Stradomka od źródeł do Tarnawki bez Tarnawki III I umiarkowany bardzo dobry 16 PLRW2000122138349 Lubieńka II I dobry bardzo dobry 17 PLRW2000122138299 Mszanka III II umiarkowany bardzo dobry 18 PLRW200002138599 Zbiornik Dobczyce II dobry 19 PLRW2000122138139 Raba od źródeł do Skomielnej III II umiarkowany bardzo dobry 20 PLRW2000122138369 Krzczonówka 21 PLRW20001221383899 Trzebuńka III II umiarkowany bardzo dobry II I dobry bardzo dobry 11

12