Rada Unii Europejskiej Bruksela, 20 czerwca 2016 r. (OR. en) 10254/16 WYNIK PRAC Od: Sekretariat Generalny Rady Data: 20 czerwca 2016 r. Do: Delegacje COHOM 78 CONUN 115 DEVGEN 132 FREMP 115 COPS 191 CFSP/PESC 484 Nr poprz. dok.: 10136/16 COHOM 70 CONUN 113 DEVGEN 126 FREMP 109 COPS 186 CFSP/PESC 476 Dotyczy: Konkluzje Rady w sprawie biznesu i praw człowieka Konkluzje Rady (20 czerwca 2016 r.) Delegacje otrzymują w załączeniu konkluzje Rady w sprawie biznesu i praw człowieka w wersji przyjętej przez Radę na 3477. posiedzeniu, które odbyło się w dniu 20 czerwca 2016 r. 10254/16 dh/en 1 DGC 2B PL
ZAŁĄCZNIK KONKLUZJE RADY W SPRAWIE BIZNESU I PRAW CZŁOWIEKA Rada do Spraw Zagranicznych (20 czerwca 2016 r.) Wprowadzenie 1. W tym miesiącu przypada piąta rocznica jednogłośnego przyjęcia przez Radę Praw Człowieka ONZ wytycznych dotyczących biznesu i praw człowieka. Rada zdecydowanie popiera te wytyczne ONZ. Ich realizacja wspiera i propaguje prawa człowieka, jest też korzystna dla wszystkich, gdyż zmniejsza zagrożenia dla ludzi i przedsiębiorstw. Rada popiera też wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz trójstronną deklarację MOP w sprawie zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej; docenia również znaczenie inicjatywy ONZ Global Compact oraz normy ISO 26000 Wytyczne w sprawie społecznej odpowiedzialności. 2. Rada wyraża pełne poparcie dla istotnych prac grupy roboczej ONZ ds. biznesu i praw człowieka. Rada podkreśla, że UE będzie nadal współpracować z tą grupą roboczą i wspierać jej prace, w tym w ramach corocznego forum ONZ i regionalnych forów ds. biznesu i praw człowieka. Stwarzają one na szczeblu światowym świetną okazję do dalszego zdobywania wiedzy na temat wytycznych oraz do propagowania ich realizacji. 3. Rada podkreśla istotną rolę, jaką powinien odgrywać biznes w przyczynianiu się do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju oraz we wdrażaniu programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030. UE uznaje, że poszanowanie przez przedsiębiorstwa praw człowieka, a także uwzględnienie tej kwestii w działaniach przedsiębiorstw oraz w łańcuchach wartości i dostaw są niezbędne dla zrównoważonego rozwoju i osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Wszystkie partnerstwa tworzone z myślą o realizacji celów zrównoważonego rozwoju powinny opierać się na poszanowaniu praw człowieka i odpowiedzialnej działalności gospodarczej. 4. Rada przywołuje swoje konkluzje w sprawie Planu działania UE dotyczącego praw człowieka i demokracji na lata 2015 2019 z dnia 20 czerwca 2015 r. 1, w których UE i jej państwa członkowskie zobowiązały się do działań na rzecz zapewnienia postępu w dziedzinie biznesu i praw człowieka. Rada przywołuje również swoje konkluzje z dnia 12 maja 2016 r. w sprawie odpowiedzialnych globalnych łańcuchów wartości oraz w sprawie pracy dzieci 2. 1 2 http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2015/07/20-fac-human-rights/ Odpowiednio dok. 8833/16 i dok. 10244/16. 10254/16 dh/en 2
Realizaja wytycznych ONZ 5. Państwa członkowskie UE odgrywają przodującą rolę na arenie międzynarodowej w opracowywaniu i przyjmowaniu krajowych planów działania służących realizacji wytycznych lub włączeniu wytycznych ONZ do krajowych strategii dotyczących społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Rada przypomina o zobowiązaniach państw członkowskich w tym zakresie 3. Rada zachęca Komisję i ESDZ do propagowania partnerskiego uczenia się w zakresie biznesu i praw człowieka, w tym partnerskiego uczenia się w wymiarze międzyregionalnym. 6. Rada z zadowoleniem przyjmuje wyrażony przez Komisję zamiar uruchomienia w 2016 r. planu działania UE na rzecz odpowiedzialnej działalności gospodarczej. Ten plan działania powinien dotyczyć realizacji wspomnianych wytycznych, również w odniesieniu do należytej staranności i dostępu do środków ochrony prawnej, a także zapewnić ogólne ramy polityki. Ponadto Rada zachęca Komisję do poprawy wdrażania należytej staranności oraz wspierania dialogu i współpracy między wszystkimi zainteresowanymi podmiotami publicznymi i prywatnymi. 7. Rada przywołuje globalne porozumienie co do wytycznych ONZ osiągnięte pięć lat temu oraz podkreśla, że wszelkie ewentualne dalsze działania dotyczące międzynarodowych ram prawnych dla biznesu i praw człowieka na szczeblu ONZ muszą obejmować wszystkie zainteresowane strony, muszą wyraźnie opierać się na wytycznych ONZ i odnosić się do wszystkich rodzajów przedsiębiorstw. Propagowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w celu poszanowania praw człowieka 8. Rada wzywa wszystkie przedsiębiorstwa, zarówno międzynarodowe, jak i krajowe, do przestrzegania wytycznych ONZ, założeń trójstronnej deklaracji MOP i wytycznych OECD, między innymi poprzez uwzględnianie w ich działalności należytej staranności w zakresie praw człowieka, tak aby precyzyjniej określać zagrożenia dotyczące przestrzegania praw człowieka, zapobiegać takim zagrożeniom i je zmniejszać. 3 Działanie 18a, Plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji (2015 2019). 10254/16 dh/en 3
9. Rada podkreśla kluczową rolę, jaką odgrywa przejrzystość w przedsiębiorstwach w umożliwianiu rynkom docenienia poszanowania praw człowieka przez przedsiębiorstwa, zachęcania przedsiębiorstw do respektowania tych praw oraz nagradzania ich za poszanowanie praw człowieka, przy jednoczesnym uznaniu ścisłych powiązań z innymi aspektami programu prac w zakresie odpowiedzialnej działalności gospodarczej, np. rozwojem sektora prywatnego oraz politykami w dziedzinie walki z korupcją oraz zwalczania handlu ludźmi. Rada odnotowuje w związku z tym wkład unijnej dyrektywy w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże spółki oraz grupy, a także oczekuje niewiążących wytycznych dotyczących metod sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych; Komisja opracowuje te wytyczne, po to by przedsiębiorstwa mogły je zgodnie z propozycją stosować w swojej sprawozdawczości. 10. Rada przestrzega zasady spójności polityki oraz podkreśla znaczenie uwzględniania kwestii praw człowieka w ocenach skutków unijnych polityk sektorowych w takich dziedzinach, jak handel i współpraca na rzecz rozwoju. Rada wzywa również międzynarodowe instytucje finansowe do zapewnienia, by w ich wsparciu programowym przestrzegane były prawa człowieka oraz by ich mechanizmy dotyczące rozpatrywania skarg funkcjonowały zgodnie z wytycznymi ONZ. 11. Rada zachęca instytucje UE i państwa członkowskie do przestrzegania zobowiązań, które spoczywają na nich jako podmiotach gospodarczych (np. przy udzielaniu zamówień publicznych), a także przy wspieraniu przedsiębiorstw lub współdziałaniu z nimi (np. poprzez kredyty eksportowe, wspieranie handlu lub dotacje dla sektora prywatnego). Rada apeluje do Komisji, by rozważyła, jakiego wsparcia można udzielić władzom publicznym w ramach zmienionych unijnych dyrektyw w sprawie zamówień publicznych, poprzez narzędzia i wskazówki dotyczące realizacji wytycznych ONZ, wytycznych OECD oraz założeń trójstronnej deklaracji MOP. Dostęp do środków ochrony prawnej 12. Rada przypomina, że dostęp ofiar naruszeń praw człowieka związanych z biznesem do skutecznych środków ochrony prawnej ma zasadnicze znaczenie i należy to uwzględnić w krajowych planach działania. Rada uznaje, że niezbędne są dalsze postępy w ramach tego trzeciego filaru wytycznych. 13. Rada wzywa Komisję do uwzględnienia środków ochrony prawnej w przyszłym planie działania UE na rzecz odpowiedzialnej działalności gospodarczej, w tym w stosownych przypadkach na poziomie prawodawczym UE, oraz do rozważenia możliwości ukierunkowywania prac państw członkowskim w tym zakresie. 10254/16 dh/en 4
14. Rada zwraca się do Agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, by wydała specjalistyczną opinię na temat możliwych rozwiązań prowadzących do obniżenia barier w dostępie do środków ochrony prawnej na szczeblu UE, z uwzględnieniem istniejących unijnych instrumentów prawnych i kompetencji na szczeblu UE i państw członkowskich. 15. Rada wyraża zadowolenie w związku z niedawnym przyjęciem zalecenia Komitetu Ministrów Rady Europy dotyczącego praw człowieka i biznesu, które skupia się w szczególności na dostępie do środków ochrony prawnej. Rada zachęca instytucje UE i państwa członkowskie do wdrożenia tego zalecenia. 16. Rada z aprobatą przyjmuje inicjatywę 4 Biura Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka (OHCHR) w zakresie zwiększania rozliczalności i poprawy dostępu do środków ochrony prawnej, jak również wydane niedawno w tym względzie sprawozdanie Wysokiego Komisarza pt. Zwiększanie rozliczalności i poprawa dostępu do środków ochrony prawnej dla ofiar naruszeń praw człowieka związanych z biznesem, uznając jednocześnie, że inicjatywa ta może być źródłem najlepszych praktyk, które można wdrożyć na szczeblu UE i na szczeblu państw członkowskich, w tym w ramach usprawnionej współpracy między państwami w sprawach transgranicznych. Rada zobowiązuje się do zapewnienia niezbędnego wsparcia na rzecz OHCHR w tym zakresie. Rada wzywa państwa członkowskie do wzięcia pod uwagę tej inicjatywy, również przy okazji przyjmowania lub aktualizacji krajowych planów działania, w celu uwzględnienia konkretnych środków służących poprawie mechanizmów dochodzenia roszczeń. 17. Rada zachęca państwa członkowskie, które zrealizowały wytyczne OECD, aby nadal zwiększały skuteczność działania swoich krajowych punktów kontaktowych. Rada zachęca te państwa członkowskie, aby promowały wzajemne oceny i partnerskie uczenie się w zakresie funkcjonowania i skuteczności działania krajowych punktów kontaktowych. Rada apeluje do Komisji i państw członkowskich o aktywne zaangażowanie się w działania OECD na rzecz zwiększania potencjału krajowych punktów kontaktowych w UE i w krajach partnerskich UE. Rada zachęca unijne przedsiębiorstwa do ustanowienia na szczeblu operacyjnym mechanizmów dochodzenia roszczeń lub do tworzenia wspólnych dla tych przedsiębiorstw inicjatyw w zakresie dochodzenia roszczeń. 4 http://www.ohchr.org/en/issues/business/pages/ohchrstudyondomesticlawremedies.aspx 10254/16 dh/en 5
Polityka zewnętrzna 18. Rada podkreśla, jak ważne jest, by instytucje UE i państwa członkowskie nadal podnosiły kwestie dotyczące wytycznych ONZ i dążyły do zwiększenia odpowiedzialności rządów w kontaktach z państwami trzecimi, w tym w ramach dialogów politycznych. Rada podkreśla wagę wsparcia udzielanego przez UE i państwa członkowskie państwom trzecim i regionom w tym przez budowanie zdolności i angażowanie społeczeństwa obywatelskiego dla opracowywania planów działania w dziedzinie biznesu i praw człowieka. 19. Rada uznaje znaczenie budowania zdolności zarówno w ramach delegatur UE, jak i ambasad państw członkowskich dla skutecznych działań w dziedzinie biznesu i praw człowieka, w tym wspierania obrońców praw człowieka zajmujących się rozliczalnością przedsiębiorstw, a także zapewniania przedsiębiorstwom wskazówek dotyczących wytycznych ONZ. Rada zwraca się do Wysokiego Przedstawiciela i Komisji, by opracowali niezbędne narzędzia dla delegatur UE, aby ułatwić im spełnienie tych potrzeb, w tym przez korzystanie ze wsparcia i najlepszych praktyk państw członkowskich. 10254/16 dh/en 6